Kotowski, Edward
Wakacyjna praktyka studentów
Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika
w zamku lidzbarskim
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 673-674
E D W A R D K O T O W S K I
WAKACYJNA PRAKTYKA
STUDENTÓW UNIWERSYTETU IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA
W ZAMKU LIDZBARSKIM
W ubiegłyrrf^roku ak adem ickim R a d a W ydziału S ztu k P ięk n y ch U n iw er sy te tu im. M ikołaja K o p ern ik a w T o ru n iu pow zięła uchw ałę zaleca ją cą o r ganizow anie n a te re n ie w oj. olsztyńskiego w ciągu najbliższych k ilk u lat w ak ac y jn y c h p ra k ty k studentów k ie ru n k u Z ab y tk o zn aw stw a i K o n se rw a to r stw a oraz k ie ru n k u T echnologii i T echnik M alarskich. P o d ejm u jąc ta k ą de cyzję R a d a W ydziału m iała n a w zględzie n ie ty lk o d oraźną re alizację zadań dydaktycznych, lecz przede w szystkim u ak ty w n ien ie zain tereso w ań b a d a w czych p racow ników n a u k i i stu d e n tó w p ro b le m a ty k ą k u ltu ry i sz tu k i W a r m ii i M azur oraz zeb ran ie m a te ria łu naukow ego, k tó ry um ożliw iłby podjęcie p rac se m in a ry jn y ch i m ag istersk ic h oraz bad ań przez poszczególnych p r a cow ników nauki.
Pierw szym etap em tej ak cji była tegoroczna p ra k ty k a w a k a c y jn a zorga nizow ana w o kresie od 1 do 27 lipca 1968 r. w zam ku w L id z b a rk u W a rm iń skim . A kcja pow yższa sp o tk a ła się z żyw ym zain tereso w an iem w ład z w o je w ódzkich i lokalnych, a tak że różnych in sty tu cji, k tó re dołożyły w szelkich sta ra ń , aby p ra k ty k a w y p ad ła ja k n ajlep iej. W ty m celu zostało z a w a rte porozum ienie m iędzy W ydziałem S ztuk P ięk n y ch U n iw ersy tetu M ikołaja K o p e rn ik a a W ydziałem K u ltu ry — W ojew ódzkim K o n serw a to rem Z abytków PW RN w O lsztynie. U m aw iające się stro n y za w a rły to porozum ienie dążąc do stw orzenia w aru n k ó w p ra c y i bytu, w k tó ry ch przebieg p ra k ty k i p rzy niósłby trw a łe i społecznie cenne obu stro n n e korzyści. W w y n ik u re a liz a c ji te j um ow y W ydział S ztuk P ięknych UM K zapew nił b ezp łatn e - w ykonanie w ielu p rac w zak resie k o n se rw ac ji i d o k u m en tacji zabytków , a W ojew ódz k i ’K o n serw a to r Z abytków zag w a ran to w ał stu d e n to m -p ra k ty k a n to m szereg dodatkow ych św iadczeń um ożliw iających u zy sk an ie m ak sy m a ln y c h korzyści w ychow aw czych, dydaktycznych i naukow ych oraz stw o rzen ie lepszych w a ru n k ó w 'b y to w y c h .
*·' Z ajęcia i ćw iczenia n a p ra k ty c e stu d en ck iej rozpoczęto 1 lipca. N ad jej praw idłow ym przebiegiem c zu w a li n a stęp u jący p raco w n icy n au k o w i UMK: dr M a ria n K u t z n e r — k ie ro w n ik p ra k ty k i, m gr M a ria F r ö h l i c h — k ie ro w n ik g ru p y o d k ry w ającej polichrom ie, d r M a rian A r s z y ń s k i , m g r M a ria n D o r a w a , m gr M a ria M i c h n o w s k a , m gr Józef P o k l e w s k i , m gr E m ilia R z o s к a i m gr inż. arch. J a n T a j c h m a n. D o k u m en tację fo to g raficzn ą w ykonyw ał A ndrzej C i e c h a n o w s k i .
W czasie trw a n ia tej p ra k ty k i, w k tó rej w zięło udział 44 stu d e n tó w , od byw ano ćw iczenia i k o n w e rsa to ria n a te re n ie zam ku lidzbarskiego i innych obiektów zabytkow ych W arm ii i M azur, pracow ano n ad odsłonięciem i k o n serw ac ją zabytkow ej d ek o racji m ala rsk ie j kru żg an k ó w zam ku o raz przygo tow ano dok u m en tację in w e n ta ry z a c y jn ą szeregu obiektów rzeźby i a rc h i tek tu ry .
G ru p a studentów , p ra c u ją c a pod k ieru n k iem m gr M arii F rö h lich , po p rz e p row adzeniu d o kładnych bad ań w stę p n y ch i po zabezpieczeniu uprzednio odsłoniętych m alow ideł, dokonała od k ry cia o rn a m e n ta ln y c h polichrom ii sk le - piennych w sk rzy d le północnym i zachodnim górnej kond y g n acji kru żg an k u . P olichrom ie te b yły z a k ry te 24 w a rstw a m i pobiał i w n iek tó ry ch m iejscach
now ym i tynkam i. Pobiały te zostały nałożone w drugiej połow ie X IX i na początku X X w ieku. Jednocześnie oczyszczono z gru b ej w a rstw y pobiał w sp o rn ik i i żebra sklepienne. W sporniki sklep ien n e są tu niezw ykle in te re su jące nie tylko ze w zględu n a sw oją ciekaw ą o rn am en ty k ę, lecz rów nież ze w zględu n a m a te ria ł, z którego zostały w ykonane. J e s t to m ianow icie sztucz ny kam ień, bardzo lek k i i w y trzy m ały . N iestety, do tej pory technolodzy nie zn ają sposobu w y tw a rz a n ia takiego m ateriału . Po oczyszczeniu i u trw a leniu polichrom ii sklepiennych okazało się, że w y sk le p k i p o k ry te są ty n k iem koloru ugrow ego oraz sz a rą pobiałą, n a g ranicy zaś żebra i w y sk le p k i bieg nie o rn a m e n t koloru czarnego w form ie p a s k a dającego re g u la rn e w y p u stk i w k ieru n k u w ysklepki, k tó re zakończone są trójliściem tego sam ego koloru. Sam o żebro je st n a to m ia st p o k ry te k ilk o m a b arw am i. B a rw a czerw ona (obecnie mocno ściem niała) w y stę p u je n a całej długości żeber w ich n a j szerszej części, b a rw a żółta (obecnie zzieleniona) w y stę p u je we w klęskach żebrow ych, n ato m iast b a rw a sz ara po k ry w a g rzb iety żeber. Oczyszczone z pobiał żebra i w sp o rn ik i sklep ien n e zaprezentow ały nam ciekaw y i su b teln y ry su n e k podk reślo n y lek k im m alarstw em dekoracyjnym .
W ra m a c h p rac zabezpieczających w ykonano m iejscow e k ito w an ie u b y t ków zap raw ą w a p ien n ą ze sta reg o w ap n a i u m acnianie p ęcherzy sta ry ch ty n k ó w zastrzy k a m i polioctanu w inylu. W ykonano rów nież całościow e u trw a lenie m alow ideł spoiw em z p o lioctanu w inylu. Po u trw a le n iu w a rstw y m a la rsk ie j w ykonano p u n k to w an ie sc alające w fo rm ie poziom ych kresk o w ań w k ilk u przęsłach sk rzy d ła północnego. D alsze p ra c e rek o n stru k c y jn e będą p rzeprow adzone w 1969 r.
N ależy przypuszczać, że polichrom ie sklepienne, podobnie ja k i m alo w idła fig u raln e zn ajd u jące się na ścianach k ru żg an k u pochodzą z pierw szej połow y XV w ieku. S tanow ią bow iem je d n ą całość pod w zględem sty listy cz nym ja k i technologicznym . W tra k c ie p rac k o n se rw ato rsk ic h w ykonano p ró b k i o dsłaniania m alow ideł znajdujących się n a ścianie północnego sk rz y d ła krużganku. P ró b k i te u tw ie rd z a ją nas w p rzek o n an iu , że m alow idła f i g u ra ln e z n a jd u ją się niem al n a całej pow ierzchni ścian. Za k ilk a la t, gdy p ra c e te dobiegną końca, dziedziniec zam kow y w raz z k ru ż g a n k a m i będzie prezentow ać się bogato i w spaniale.
S tudenci k ie ru n k u Z ab y tk o zn aw stw a i K o n serw a to rstw a w ra m a c h ćw i czeń przeprow adzili w iele p ra c in w en tary zacy jn y ch zabytków obejm ując sw ym zasięgiem północne po w iaty naszego w ojew ództw a. O prócz tego zin w entaryzow ano 250 sz tu k rzeźby z n ajd u jącej się w m agazynach zam kow ych z jednoczesnym w ykonaniem p ełn ej d o k u m en tacji fotograficznej tych obiek tów.
W czasie trw a n ia p ra k ty k i zebrano także w iele m ateriałó w naukow ych k tó re p rzek azan e zostaną częściowo W ojew ódzkiem u K on serw a to ro w i Z a bytków , częściowo zaś w y k o rzy stan e do p ra c se m in a ry jn y ch i m ag istersk ich lub p ra c objętych p lan em naukow ym W ydziału S ztuk P ięk n y ch UMK w Toruniu.
N iezależnie od w szystkich w yżej w spom nianych i w ykonanych p rac przez p racow ników naukow ych i studentów , m ających n iew ątp liw ie p ow ażne zn a czenie d la dalszych b a d a ń n ad sztu k ą naszego regionu, pobyt studentów U n iw ersy tetu Toruńskiego w L id z b ark u W arm ińskim przyczyni się do po* pu lary zacji n a te re n ie k ra ju historii, sztuki i p ięk n a ziem i w arm iń sk iej.
