Z prac nad "Chemicznym słownikiem minimum dla cudzoziemców" (Problem doboru treści i układu hasła)

Krzysztof Kalinowski, Iwon? Słaby-Góral

Z PRAC MAD "CHEMICZNYM SŁOWNIKIEM MINIMUM DLA CUDZOZIEMCÓW" (Problem doboru treści i układu hasła)

i

Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców UL przedmiot "chemia" wprowadzany jest do grup o profilu przyrodniczym (me­ dycznych i rolniczych) i technicznym po 2 tygodniach nauki języ­ ka polskiego jako obcego. Celem nauczania chemii w Studium jest przygotowanie studentów-cudzoziemców do studiów w polskich u- czelniach wyższych no tych kierunkach przyrodniczych i technicz­ nych, gdzie naucza się chemii jako przedmiotu. Program nauczania chemii w SJPC UŁ opiera się na programie tego przedmiotu obowią­ zującym w polskich szkoładh ogólnokształcących.

W czasie 2ajęć z chemii w Studium realizowane są następujące żałożenia:

1) nauczenie cudzoziemców polskiego słownictwa chemicznego (nazw substancji);

2) zapoznanie studentów z podstawowymi czynnościami labora­ toryjnymi;

3) powtórzenie chemii w zakresie średniej szkoły ogólna-, kształcącej w celu uzupełnienia tych działów chemii, których stu­ denci nie znają, ponieważ programy nauczania chemii w ich kra­ jach nie uwzględniały danych zagadnień.

Niestety, wiedza wyniesiona że szkoły w kraju ojczystym u większości studentów jest tak mała, że nauczyciele chemii (a także innych przedmiotów kierunkowych) nader często muszą nau­ czać również podstawowych wiadomości (zamiast jc tylko 'powta­ rzać?, 'by student-cudzoziemiec w przybliżeniu chociaż osiągnął w momencie ukończenia Studium poziom wiedzy polskiego maturzysty. Aby tjpruj st-udsmtpw.i pomóc--w op.«»oyanłu podstaw języka che­ micznego (leksyki specjalistycznej i struktur gramatycznych ty-' Powych dla chemii) ora* - nierzadko - w opanowaniu chemii jako

p r z e d m i o t u , r o z p o c z ę t o w 1982 r. pracę nad “C h e m i c z n y m . s ł o w n i ­ kiem minimum” . Ma to być jednojęzyczny, specjalistyczny słownik dydaktyczny dla cudzoziemców kształconych w SJPC l!Ł, których o- bowiązuje przedmiot "chemia" ze wzglądu ne _{kierunek przyszłych} studiów wyższych.

Jednojęzyczny słownik specjalistyczny wydaje się, zdaniem autorów, być potrzebny, o nawet konieczny studentowi-cudzoziem- cowi z co najmniej dwóch powodów:

- po pierwsze - korzystanie ze słownika ułatwia studentowi powtórzenie i utrwalenie materiału przerobionego w czasie zajęć dydaktycznych z przedmiotu (w tym wypsdku - chemii), podanego w formie bardziej prostej i przystępnej niż w podręczniku i ponad­ to, co najważniejsze, podanego w układzie alfabetycznym (układ alfabetyczny daje studentowi możność szybkiego odnalezienia ha­ sła - problemu, którt'go nie pamięta i często nic umie odnaleźć w podręczniku, gdyż nie umie odnieść go do określonego działu che­

mii); •

- po drugie - nabycie umiejętności korzystania ze słownika spreparowanego dla cudzoziemca, g więn łatwiejszego w odbiorze niż słownik specjalistyczęy przeznaczony dla odbiorcy rodzimego, pozwala studentowi w przyszłości na swobodne korzystanie w cza­ sie studiów wyższych ze znacznie trudniejszych pozycji typu słow­ nikowego bądź encyklopedycznego.

Celem opracowani a Słowni ka j e s t więc maksymalne u ł a t w i e n i e st u de n towi _pracy. Chodzi _o to, aby _jak n a j l e p i e j i _jak n a j s z y b ­ ciej poznał podstawową l eksykę chemi cz ną, z roz umi a ł nomenklaturę naukową, po łąc zył i n f o r m a c j e d ot ycz ące _gramatyki u z ys ka n e w c z a ­ s i e z a j ę ć z j ę z y k a p o l s k i e g o ze strukturami językowymi s t o s o w a ­ nymi w t e ks t a ch chemicznych _i przygotował 3 i ę do wybranego k i e ­ runku _studiów zarówno pod względom merytorycznym, _{jak i} j ę z y ­ kowym .

Wie mniej ważnym celem jost również nauczenie s t u de n t a ta- k i a g n _{korzystania ze 3łownika specjalistycznego, by w cza3ie} s t u ­ diów _{wyższych mógł posługiwać się każdego} typu _wydawnictwem s ł o ­ wnikowym czy encykiopedyfcznym (nawet najtrudniejszym), np. gdy ch o d z i o imiesłów związany - nie występujący w słowniku jako wy­ raz hasłowy a będący.Jedną z form czasownika związać - st ude nt będzie umiał odszukać go, wiedząc, co to jest rodzina wyrazów

oraz od jakiego wyrazu i gd jakiej jego formy podstawowej pocho­ dzi dana forma.

Ponieważ Słownik ma zrealizować wyżej o pi s a ne c e l e i , co n a j w a ż n i e j s z e , pr z ez nacz ony j e s t dla studentów-cudzozi emców, au­ torzy mu s i e l i s i ę zdecydować _na ć c i ś l e okre śl one k r y t e r i a doboru tr e ś c i słownika ( og r a n i c z o n e również l i c z b g haseł sł own i k a m i n i ­ mum) oraz formę - o pi s u ha sła słownikowego, kt dr e będą n i s co r ó ­ ż n i ł y s i ę od . k r y t e r i ó w form stosowanych przy opracowywaniu s p e ­ c j a l i s t y c z n e g o słownika minimum prz ez n a cz on e g o dla rodzimego o d ­ b i orcy .

Tak w i ę c , k i e r u j ą c s i ę pr z ede wszystkim potrzebami c u d z o ­ z iemców, dla których Słownik j e s t p r z e z n a c z o n y , autorzy p r z e a n a ­ l i z o w a l i :

1 ) problem doboru ha se ł słownikowych, 2) sposób opracowania hasła słownikowego.

I. Dobór hajteł słownikowych

Pracę nad doborem haseł do słownika minimum rozpoczęta od przebadania skryptów używanych do nauczania chemii w SJPC UL 1 , a także innych materiałów wykorzystywanych w procesie dydaktycznym, jak pytania testowe, zadania, słowniki , . Ta praca pozwoliła na utworzenie pewnego rodzaju indeksu leksykalnego, który następnie poddano weryfikacji. Wybierano słownictwo trwałe, niezbędne, wa­ żne i stanowiące bazę do tworzenia nowych wyrazów. Kierowano się użytecznością wyrazu bądź zwrotu,

_.

. 3

Aby uzyskać słownik wystarczałby, kompletny i zwarty , pod­

M. B. N o w a k o w s k a , Chemia, cz. I. Skrypt dla słuchaczy SJPC Ul, Łódź 1982; W. F i j a ł k o w s k a, M. 8. N o w a k o w s k a , Chemia, cz. II. Skrypt dla słuchaczy SJPC UL, Łódź 1981; S. G o l e w s k i, Chemia^ cz. III (Che­ mia organiczna). Skrypt dla słuchaczy SJPC UL, Łódź 1901; Pro- granf nauczania chemii w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziem­ ców UL zatwierdzony przez MNSzWiT w dniu 24.10.1972.

2 •

Ł Patrz.- Program nauczania chemii ... Uwagi metodyczne.

3 3 , M ę c z y ń s k i . _{Teoretyczne założenia dydaktyczne­} go _{'słownika- interpretacyjnego języka polskiego dla cudzoziemców,} [w:} Materiały glottodydaktyczne, red. J. Lewandowski^ Nauczanie języka p o l s k i e g o i _{kształcenie polonistyczne cudzoziemców w Pol­} s c e , Warszawa 1983 _(do użytku _{wewnętrznego).}

c z as sel e k c j i m a t e r i a ł u s t o s o w a n o p r z e d e w s z y s t k i m k r y t e r i u m c z ę ­ s t o t l i w o ś c i w y s t ę p o w a n i a w y r a z u w o d m i a n i e s p e c j a l i s t y c z n e j j ę ­ zyka p ol s k i e g o , ja k i e j używa _sig w t e k s t a c h dot ycz ących chemii, kryterium adresatywnoścl słowa-haała oraz kierowano* się subiek­ tywnym odczuciem potrzeby zastosowania danego wyrazu:

Skład sł ownika minimum b ęd z i e u st a l on y w sposób optymalny wtedy, gdy pows ta ni e on _w wyniku _{konfrontacji list frekwencyjnych} i p r z yj mi e zasadę rozsądnego kompromisu między metodami s t a t y ­ stycznymi a z najomością po tr ze b Jego p r z y s z ł y c h _{użytkowników*.}

Dobór s ł ownictwa d e t e r mi n u j ą : 1) c e l e n a u k i ,

2) tematyka ma t e r i a ł u r z ecz owego.

Słownictwo musi być u ż y t e c z n e . Wskaźni kiem j eg o użytecznoś-5

ci j e s t możność występowania danego wyrazu _w l i c z n y c h z wi ąz ka ch zna cz en i owych _z innymi wyrazami , c z ę s t o t l i w o ś ć _{występowania,} zdo l n o ść twor z eni a wyrazów pochodnych oraz l i c z b a znaczeń.

Uży tec zn ość słownictwa _{dla nauczania chemii (cel i tematyka} ma t e r i a ł u rz e cz oweg o ) wpływa _na j e g o _{dobór. Na przykład Już na} p i e r w s z e j l e k c j i : "Symbole i nazwy metali" wprowadza się słowa: me ta l , _pierwiastek, magnez, cynk, _{żelazo itd. No lekcji trze­} c i e j : " T l e n k i " wprowadza s i ę _{przymiotniki: magnezowy, cynkowy,} żelazowy, żelazawy, kt óryc h _{na następnych lekcjach używa się w} wyrażeniach: tlenek macnozowy, chlorek magnezowy, wodorotlenek mannuzowy. s i a r c z a n _{magnezowy itd.}

Ponadto ze względu na kryterium użyteczności i częstotliwoś­ ci postanowiono nie rezygnować przy opracowywaniu słownika z in- ternacjonalizmów, np. słów: neutralizacja, elektroliza, hydroli­ za . a to również ze względu na studentów z obszaru językowego a- rabskiego, perskiego, wietnamskiego, bowiem nie znają oni zazwy­ czaj Języka pośredniego.. Tak więc kryterium adresatywności oraz. wymienione p o w y ż e j czynniki ściśle determinowały dobór treści Słownika.

4 0. 3 u t t r e r, Dobór wyrazów do słownika micrieuss Ję­ zyka polskiego Jako obcego, [w:] Matodyka nauczania języka pol­ skiego jako obcego. WyiJÓr artykułów, red.. J. Lewandowski, War­ szawa 1980, s. 165;

5 A. P r e j b i s z , Zagadnienia doboru słownictwa w ńiur czaniu języków obcych, [wO Polska nyśl glottodydaktyczna, red. F. Grucza, Warszawa 1979, a. 109, 125.

Jak pisze Jan Mączyrtskl:

[ . . . ] ad re sa t słownika dy d a k t y c z n e g o musi być określ ony b a r ­ dzo p r e c y z y j n i e , znane i uświadamiane muszą być w s z y s t k i e Jego w ł a ś c i wo ś ci ważne ze względu na proces g l o t t o d y d a k t y c z n y . Od tych w ł a ś c i wo ś ci z a l e ż e ć bowiem b ę d z i e dobór haseł-,- _zakres komentarzy

i sposób ich pod a wa n i a 4.

W _{rzeczywistości} odb i orc a " Chemicznego _słownika minimum" _nie jest precyzyjnie scharakteryzowany. Sł u c h a c z e _{SJPC UŁ to wielo­} języczne zbiorowisko ludzkie z różnicowane _{pod względem narodowo­} ści, wieku, wykształcenia, poziomu wi e dz y wyniesionej ze szkoły średniej oraz zainteresowań i _{przyszłych kierunków studiów. Nie} wszyscy znają język pośredni, a ich możliwości _{percepcyjne są} często bardzo małe. Tak.więc, analizując cechę adrosatywności słownika, pamiętać należało głównie o tym, że odbiorcami będą cudzoziemcy, którzy często po raz pierwszy w życiu zetknęli się

x przedmiotem nauczania "chemia", a co za tym idzie, Słownik jest

dlc nich rodzajem podręcznika uporządkowanego alfabetycznie i łatwiejszego w odbiorze niż typowe podręczniki. Poprzez analizę kryterium użyteczności (a więc częstotliwości występowania hasła poddanej ocenie subiektywnej) i adresatywności zdecydowano się również, by po dokonaniu rozgraniczenia n3 "język pisany" i "ję­ zyk mówiony" oprzeć się jednak głównie na tekstach pisanych, gdyż z takira językiem na cudzoziemiec znacznie większy kontakt zarówno w czasie zajęć z przedmiotów nauczania w SJPC UŁ, jak i w toku dalszych studiów wyższych (jego "bazę" stanowię podręczniki, skrypty z wykładów, słowniki, encyklopedie itd., w czasie egza­ minu student odtwarza wiernie ich zakres i treść i nie jest w stanie posługiwać się "swoim" językiem, jak czynią to studenci rodzimi).

Poza wyżej wymienianymi kryteriami doboru .treści Słownika determinantami okazały się również same _{hasła słownikowe, zarów­} no pod względem pojęciowym (występowanie tylko w odmianie spe­ cjalistycznej języka polskiego, jakiej używa się w tekstach do­ tyczących chemii lub także w j ę z y k u ogólnonarodowym, znanym stu­ dentowi z zajęć języka polskiego jako przedmiotu nauczania; ęjdy słowo _powinno być znane studentowi z z a j ę ć j ę zyk a _{polskiego, po­} dawano j e d y n i e j eg o Znaczenie s p e c j a l i s t y c z n e , nawet gdy

nia te były zupełnie ró*ne, np. wynosić - równaj s u - . podarn tu jako czasownik s p ec j a l n y , «ajęcy tyłka formę \ ós. Ip. i im., -z, p r z y k ł a d a m i : Ile wynosi masa atomowa tlanu?. Gęstość tlwnu wyno­ si 1,4 3 n / d c m itp. Takie przymiotnik absolutny w y s t ę p u j e tylko w z e s t a w i e n i u gjkohol absolutny itp.), jak i gr.flutatycznya (w za­ leżności od tego, jaka to część mowy i jsk c z ę s t o w y s t ę p u j e w o d ­ m i a n i e s p e c j a l i s t y c z n e j j ę z y k a - w t e k s t a c h chemicznych, np. w

'Chemicznym s ł o w n i k u m i n i m u m " z n a j d u j ą się otjok s i e b i e hasła: re a g o w ać i r e a k c j a , atom i a t o m o w y . ale tylko ł ą c z y ć . brak je^t hasła ł ą c z e n i e , gdyż po pierwsze, w y s t ę p u j e ono rzadko, a po wtó r e - s t u d e n t p o w i n i e n s a m umieć tworzyć rzeczowniki odsłowne i t d . ).

£Ij^_R^dakc ja ^ asłj^słownikówepo

H a s t ę p n y m e t a p e m p r a c y nad "Chemicznym słownikiem minimum" było u p o r z ą d k o w a n i e i o p i s a n i e ałów-haseł Słownika. Ojiis j e d n o s ­ tki s ł o w n i k o w e j n a s t ę p o w a ł p o p r z e z p o d an ie:

ł) p o l a semantycznego hasła, tzn, zarówno przy definiowaniu s ł o w a - t e r m i n u r jak i podawaniu przykładów jego użycia zaczer­ p n i ę t y c h z podręczników chemii w SJPC UL autorzy starali się por <jać te ce c h y z n a c z e n i o w e , które wyodrębniaj? dane słowo spośród innych słów, pr ze z co Słownik moZe przyczynić 3ię do lepszego u- K & z t a ł t o w a n i a treści pojęciowej reprezentowanoj przez dane hasło (f u nkc j a sygnifikacyjna znaczenia wyrazu)

2) postaci Gramatycznej wyrazów (rodzin słowotwórczych wyra­ zów, ich łączliwości lęksykr.lne j i składniowej).

Niezbędne było "uwzględnienie związków słowotwórczych oraz Połączeń i relacji między słowami"7 , ponieważ "tylko poprzez zak­ l e s z c z e n i e odpowiedniego frazeologicznego kontekstu można uka­ jać znaczenie wyrazu i jego własności gramatyczne oraz wskazać Konkretnie, w jakich znaczeniach należy podawać dany wyraz"0 .

7

G. X o _ć, M e t od o l og i c z n e _{aspekty badart nad doborem treś­} ci n a u c z a n i a ięzyka obcego w systemi e lektorowym, "Przegląd Glot- todydaktycznyM 1 9 7 9 , t. A, s . 6 7 .

§

■

i,*.

i

Przy o p r a c o w y w a n i u s s m a n t y c z n y m h a s ł # s ł o w n i k o w e g o autorzy u w z g l ę d n i ć musi e l i równie? c z a s , w którym (wg Programu na ucz a ni a chemii w SJPC UL) wprowadzana j e s t dana d e f i n i c j a na z a j ę c i a c h z chemii (semestr I bądź II), gdyż d e f i n i c j a ' z n a c z e n i a wyrazu hasłowego Kjj mat eriału dla semestru I musiała _{mieć postać uprosz­} czoną pod względem językowym, musiała uwzględniać struktury ję­ zykowe poznane przez studenta na zajęciach z języka polskiego. Ma przykład należało używać struktury; który występuje zamiast imiesłowu występujący, gdyż z imiesłowami zapoznawani są studen­ ci na zajęciach z języka polskiego dopiero w semestrze II (a więc 1 w czasie zajęć z chemii w semestrze I nie powinno się używać imiesłowów) łtp. Autorzy Słownika opartego na podręcznikach i tekstach chemicznych SJPC UL musieli o tym pamiętać.

W miarę, jak zwiększa 3ię u studenta zasób słownictwa i zna­ jomość form gramatycznych, można przechodzić do definicji bar­ dziej złożonych.

Podobne zastrzeżenia należy uczynić w odniesieniu do części frazeologicznsj, np. słowo wartościowość wprowadzane just już. w 2 tygodniu nauki chemii (4, tydziert nauki języka polskiego). Już sama wymowa stwarza wielu studentom kłopoty, a jego zakres se­ mantyczny jest zwykle"białą pianą". Stąd owe uproszczenia języ­ kowe pojawiające się w niektórych hasłach, jednak zawsze zasto­ sowane tylko w przypadku, gdy nie mają wpływu na poprawność d e ­ finicji czy przykładów użycia słowa (pod względem językowym, a także, oczywiście, merytorycznym).

Podczas "technicznego" opracowywania haseł umieszczono w k a ż ­ dym haśle - obok definicji i przykładów użycia danego słowarter- minu w zdaniach - także jego opis gramatyczny oraz przedstawiono - również dla większości haseł - łączliwość gramatyczną wyrazu h3słowego.(brak ukazania takiej łączliwości w niektórych hasłach wynika z faktu, że jest ona typowa dla wielu struktur językowych i musiałaby być wielokrotnie - w przypadku Słownika niepotrzeb­ nie - powtarzana), np. dopełniacz cząstkuwy itp.

itasła ''Chemicznego słownika m i r d m u n ” mają następujący układ graficzny:

HASŁO

. . . ... ... .. . ... -1

SEMAHTYZAĆJA Opis gramatyczny:

część nowy, odmiana z uwzględnieniem form naj­ bardziej potrzebnych z punktu widzenia chemii® p —

zdefiniowanie hasła, ewentuał-; ne różne zastosowania, s y n o - ; nimy - w zależności od czasu : nauki

-*1

ŁĄCZŁIWOSC GRAMATYCZNA i,.. _ J PRZYKŁADY UŻYCIA Rekcja czasowników, formy

deklinacyjne rzeczowników, przymiotników, liczebni­ ków itp.

Zdania stosowane w procesie nauczania chemii t użyciem danej formy

Na przykład podaje się zawsze końcówkę dopsłniacza, gdyż jest to najbardziej frekwońtywna forma w odmianie specjałistycz- n«j jężyka polskiego, jakiej używa się w tekstach dotyczących* c h e m i i .

P w i ą i a n i e pola semantycznego (definicji i frazeologii h a ­ sta) * polem gramatycznym (opisu części mowy i Jej odmian oraz łącziiwpdci gramatycznej z innymi formami) pozwala studentowi w najbardziej prosty i przejrzysty sposób łączyć wiadomości mery­ toryczne z chemii z wiadomościami Językowymi z języka polskiego, a wskutek tego swobodnie operować nimi w czasie zajęć w SJPC UŁ i w toku _{dalszych studiów - co stanowi jeden z nadrzędnych celów} opracowywania Słownika.

Oto kilką przykładów opracowani* hasła słownikowego (z u- względnieniem lub pominięciem - tam, gdzie nie Jest ona koniecz­ na - części hasła ilustrującej łączliwość gramatyczny wyrazu ha­

słowego: - ■ .

a k t y w n y / y , -_a, -£, -ja ‘łatwo reagujący' przym.

stopiert wyższy:

aktywnie jaz/y. -_a, -_e, -e., bardziej aktywn/y, -a, -ję, -_ę; stopień najwyższy:

r-ojaktywniejsz/y, -_ą, pajbarcziej aktywn/y, jw-i mniej aktywny

ak tywolej^iZj;

5

.

?c*il'liii— *5? ?w -\?.zŁ'i i wodoru_ z aktywnymi metalami.

Aktywne metale r a apu jg z z i m ­ ną wodj_ i \worzą zasady . Metale a k t y w n i e i s z e o d wodoru w y p i e r ają wodór z kwasów _nio- u t l e n l a j ą c y c h .

Motało mni ej aktywne niż wo- (iór_ n i e wy p i e r a j ą wo d o r u z_ kwasów. a t o m rzecz., r . m . , l p . 0 -u. C -owi ' n a j m n i e j s z e c z g ś ć p i e r w i a s t k a k t ó r a m a t a k i e s a m e w ł a ś c i w o ­ ś c i, j a k c a ł y p i e r w i a s t e k * P i e r w i a s t e k s k ł a d a s i ę z a_to~_ m ó w j e d n e g o r o d z a j u ..

2 Zn - ten zapi s o k r e ś l a dwa atomy cynku

Każdy atom ma o k r e ś l o n ą masg. Ma s a ;>tomu jest o k r e ś lona w gramach.

M asa ato mu w o d o r u wynosi ... .„jesrr^cajcai---—~ ... .*■■» ’ 1 , 6 733 x 10 g. t e a g /o w a ć czas. n d k . , - u j ę , -ujesz M ■ r e ag uj e z (co?) M r^aauje z (co?) (c z y m ? ) N łicz. (I l o m a ? ) ‘4 r z e c z , (czym?)

\

r c a _{k c j a} r z e c z . , v . i ., l p. _O, C, _Msc r e a k c j i l mn4 O reakcji Reakcj a +' D (czeąo? ) Pyt.: Jaka reakcja. ■ ?

Reakcjo + O + z * f-i (cz ego?_{) (czym?)} 'proces, w który nowe substancje* Rea k c j e d z i e l i m y n a : teakcjt; r r r t B i . —, ’^& sc n ^p z iiX ix n s y n t e z y , re a k c j e a n a l i z y , reakj c j e wymiany.

tc^Srłjsf-TcapB.-T.-gr a1* iJS* ■

Re a kcj a s p a l a n i a a o gnezu j e s t e g z o t e r m i c z n a .

Reakcję kwasów z z a sad ani na­ zywamy roakcjg,zpi»MiMgnl.ą-W reakcji ażotu z wodorem ty/o- rzy s i ę a mo n i a k . . / s o.J. e r z e c z . , I m n , , O so l i lp.. sól 0 , C, Msc sol i ' z w i t k i chemiczne, k-tflte są produktami zobojętnienia t z n . reakcji. kwas* i zasady, złoJo- ne z metali, ałfoo grupy amono­ wej i z reszty kwasowej’

Cz ą ^ teczki soli ś k ł acta j ą się z atomów łnet a l u albo nrup amono­ w y c h ._i r e s z t _kwasowych.

Bromkl ae solami kwast; J>romo- wodorowerjo.

S ol e n i e o r ga n i c z n e dzielimy na s o l e tlenowe i b e z t l e n o w e .

cpri W taki aom sposófc (jak podane wyżej przykłady) zostt^y cowane wszystkie ha s ł a “Chemicznego słownika minimum".

Autorzy Sł ow ni ka , k i e r u j ą c s i ę p rz y d o h o r z e sł own i c twa k r y ­ teriami c z ę s t o t l i w o ś c i , a d r e s a t y w n o ś c i i u ż y t e c z n o ś c i .(przy u- w z g l ę d n i on i u ocen s u b i e k t y w n y c h ) oraz innymi o pisanymi w z g l ę d a ­ mi , u także p r o p o n u j ą c o k r e ś l o n ą r e d a k c j ę h a s ł a s ł o w n i k o w e g o ( c z t e r y k o r e s p o n d u j ą c e ze sobą " d z i a ł y ” o p i s u w y r a z u h a s ł o w e g o ; , mają n a d z i e j ę , _{że ich praca pomoże} s t u d e n t o m - c u d z o z l e m c o m vf l e p ­ szym o p a n o w a n i u ch e m i i i języka p o l s k i e g o (nie *.ylkó w j e g o

od-• /

mianie specjalistycznaj). świadomość faktu, te struktury języko­ wo funkcjonują tak sono w rózflycf* odmianach języka i sq jodynie

inaczej "wypełnione" leksykalnie, powinna pomóc studentowi w swobodnym posługiwaniu siq j ^ y k i e m polskim w C2asie studiów vytszych w naszym kraju.