View of Teologia liturgiczna. W poszukiwaniu syntezy w teologii [Liturgical Theology. Searching of Synthesis of Theology]. Ed. Bogusław Migut

Pełen tekst

(1)170. RECENZJE. Teologia liturgiczna. W poszukiwaniu syntezy w teologii. Red. Bogus aw M i g u t. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013 ss. 184. ISBN: 978-83-7702-796-7. Liturgia, bd c rzeczywistoci , maj c swe ród o w Objawieniu Bo ym i uobecniaj c Misterium Zbawienia na sposób sakramentalny, kszta tuje ycie Kocio a. Jest ywym przekazem wiary i miejscem, w którym ta wiara jest prze ywana na sposób aktualny. Dowiadczenie ycia liturgicznego i jego wieloaspektowego bogactwa zawsze by o zwi zane z rozwojem nauk teologicznych, które znajdowa y w niej nie tylko sposób przekazu wiary, ale tak e swoje ród o. Z takimi zagadnieniami mierz si autorzy artyku ów zamieszczonych w recenzowanej publikacji. Bd c specjalistami w dziedzinie liturgii i jej szeroko pojtej teologii, ukazuj ogromne znaczenie celebracji w teologii i yciu chrzecijaskim. ród em tego wszystkiego jest Tajemnica obecna w samej celebracji. Ks. Bogus aw M i g u t w artykule Teologia liturgiczna. Próba systematyzacji, wychodz c od poj

(2) u ywanych w ci gu wieków, a tak e obecnie na okrelenie nauki zajmuj cej si rzeczywistoci liturgii, wskazuje na najbardziej adekwatne z nich, jakim jest „teologia liturgiczna”. Wymienia tak e jej twórców, którymi s C. Vagaggini, S. Marsili, A.M. Triacca, M. Sodi, A. Shmemann, A. Kavanagh, R. Taft, D. Fagerberg, G. Wainwright, B. Nadolski oraz sam autor artyku u. Dalej nastpuje krótkie przedstawienie zakresu bada „teologii liturgicznej”. Punktem wyjcia jest rozumienie liturgii jako ontologicznie zwi zanej z Objawieniem Bo ym, którego celem jest ycie chrzecijaskie. Po wskazaniu wzajemnego zwi zku zbawczego misterium Chrystusa z ca oci ycia chrzecijaskiego, dziki rzeczywistoci liturgicznej, zaprezentowana zostaje systematyczna refleksja nad tym zagadnieniem. Zajmuje ona szczególne miejsce wród teologów szko y rzymskiej. Tutaj nastpuje podzia „teologii liturgicznej” na teologi z liturgii, teologi z euchologii i z teologii celebracji, teologi w liturgii, teologi w funkcji liturgii. Autor szczegó owo wyjania poszczególne elementy podzia u. Nastpnie charakteryzuje amerykask szko teologii liturgicznej. Ks. Felix Maria A r o c e n a w artykule Liturgia jako symbolon chrzecijaskiego logosu i ethosu przedstawia triad „Mysterium – actio – vita” jako istot celebracji, w której uobecniana Tajemnica Zbawienia jest na sposób sakramentalny aktualizowana w trakcie liturgii i kszta tuje ycie chrzecijaskie. Autor wskazuje na zagadnienie „formy”, bd cej rodkiem przekazu logosu i jego wewntrznego przyjcia. Tutaj zwraca szczególn uwag na „form rytualn ”, bd c celebracj wiary. Ona to, w aciwie prze ywana i rozumiana, przemienia ycie wierz cych. Dzia anie to prowadzi do „formy kultycznej” ycia chrzecijaskiego, czyli takiego udzia u w celebracji chrzecijaskiego misterium, w którym forma rytualna bdzie tak przemienia

(3) uczestnicz cego w niej cz owieka, e jego ycie bdzie stawa

(4) si swojego rodzaju liturgi. ku czci Boga. Po przedstawieniu tej rzeczywistoci autor podejmuje charakterystyk teologii liturgicznej. Wskazuje w tym miejscu na sam jej istot, jak jest Misterium ROCZNIKI TEOLOGICZNE 61 : 2014 z. 8 s. 170-172.

(5) RECENZJE. 171. Chrystusa obecne w celebracji, a aktualizowane przez ryt. Punktem wyjcia teologii liturgicznej jest za sama celebracja, wynikaj ca z transcendentnego charakteru liturgicznej actio. W szczegó owym opracowaniu powy szego zagadnienia autor wskazuje tak e na symboliczn sk adni rzeczywistoci liturgicznej oraz jej rol rodzenia i przekazu wiary w yciu chrzecijaskim. David W. F a g e r b e r g w artykule Moje rozumienie teologii liturgicznej zajmuje si najpierw prezentacj i rozumieniem terminów u ywanych na okrelenie nauki zajmuj cej si rzeczywistoci celebracji liturgicznej, nastpnie za wskazuje na nadrzdne znaczenie celebracji, bd cej pierwotn w stosunku do nauki teologicznej. Podkrela tak e ich wzajemny i nierozerwalny zwi zek. Swoje stanowisko w tej dziedzinie opiera na pracy naukowej Alexandra Schmemanna i Aidana Kavanagha, których osi gnicia omawia i podsumowuje. Stwierdza, e ukazuj oni liturgi jako przychodzenie Boga do wspólnoty, która si do Niego dostosowuje i staje si swego rodzaju zgromadzeniem dusz teologicznych. To natomiast oznacza, e liturgia jest darem otrzymanym od Stwórcy, przy którym nie mo na dowolnie manipulowa

(6) . Po takiej prezentacji autor przechodzi do uzupe nienia osi gni

(7) wzmiankowanych wy ej teologów przez w asn refleksj. Tutaj zajmuje si on szerokim rozumieniem liturgii opartym zw aszcza na nauczaniu encykliki Mediator Dei oraz Katechizmie Kocioa Katolickiego; szerokim rozumieniem teologii, ascetyzmu liturgicznego, a tak e postrzegania w perspektywie Góry Tabor, czyli kosmologii liturgicznej. Wskazuje on na rozumienie liturgii jako dowiadczenia Bo ego objawienia dostpnego aktualnie dla wierz cych. Ks. Manilo S o d i w artykule Teologia liturgiczna sztuk syntezy teologicznej zasadniczo opiera sw refleksj na Konstytucji o liturgii Sacrosanctum Concilium i Dekrecie o formacji kap askiej Optatam totius Soboru Watykaskiego II. Podkrela najpierw znaczenie lex orandi w relacji do lex credendi i lex vivendi. W tym kontekcie rozwa a istotna rol trylogii: wiara – kult – ycie, pocz wszy od pierwszych wieków Kocio a, a po wspó czesno

(8) . Nastpnie wskazuje, na podstawie Konstytucji o liturgii, przejcie od centralnego miejsca kultu do refleksji teologicznej nad poszczególnymi jego elementami. Podejmuje tak e zagadnienie relacji midzy tradycj a reform w kontekcie pierwszestwa liturgii wród innych nauk teologicznych. Ponadto okrela takie dziedziny bada teologii liturgicznej, jak g oszenie s owa, euchologie, rytualno

(9) , urzeczywistnianie Tajemnicy w rytmie czasu i ycia oraz przekaz wiary przez kultur. Nadto wskazuje na wzajemne uzupe nianie si tych dziedzin oraz uznanie teologii jako locus liturgicus. Autor wskazuje dalej na konsekwencje metody i nauki Soboru o liturgii dla integralnoci metody teologicznej. Zaznacza tutaj nieodzowno

(10) syntezy ró nych dziedzin teologicznych dla w aciwego zrozumienia i formacji teologicznej i liturgicznej. Konieczne jest to zarówno na p aszczy nie teoretycznej, jak i praktycznej, ze szczególnym uwzgldnieniem dzia ania duszpasterskiego i homilii. Ogromne znaczenie ma tak e zwi zek wspomnianych dziedzin z yciem duchowym i staje si widoczny na p aszczy nie dzia a.

(11) 172. RECENZJE. podejmowanych w dziedzinie inkulturacji. Autor koczy swój artyku wskazaniem na konieczno

(12) realizacji zada wyznaczonych w 16 numerze Dekretu o formacji kap askiej. Ks. Bogus aw M i g u t w artykule Teologia liturgiczna jako ukierunkowanie teologii na Objawienie Boe w perspektywie ycia chrzecijaskiego wskazuje najpierw na pewn niepe no

(13) obecnych definicji teologii, a nastpnie postuluje jej dope nienie w dziedzinie teologii liturgicznej, potem za wyjania, na czym tak odnowione pojcie teologii powinno polega

(14) . Zaczynaj c od refleksji zwi zanej z Objawieniem Bo ym i jego przekazem, przedstawia teologi jako wi tego Objawienia z yciem chrzecijaskim. Ta za najdoskonalej wyra a si i aktualizuje w liturgii. Autor podejmuje dalej refleksje nad proklamacj i sakramentaln aktualizacj s owa Bo ego w liturgii. Ukazuje nowy podzia teologii na: „naukow ”, wychodz c od tajemnicy Boga i cz owieka oraz pyta o sens ycia i historii ludzkoci; biblijn ; Kocio a; mistyczn , opart na ywej wizi ze s owem Bo ym. Nastpnie przedstawia teologi liturgiczn jako odkrywanie wizi midzy objawieniem, liturgi i yciem chrzecijaskim, a tak e jej znaczenie w teologii fundamentalnej. Kolejnym zagadnieniem podejmowanym w artykule jest teologia ekonomii Bo ej obecna w teologii liturgicznej. Autor rozpatruje t rzeczywisto

(15) najpierw przez prezentacj biblijnej teologii liturgicznej oraz jej eklezjalnego wymiaru w odniesieniu do najnowszego nauczania Kocio a i refleksji teologicznej. Jeszcze jednym wa nym zagadnieniem jest ukazanie teologii liturgicznej jako syntezy teologii, a nadto jej zwi zku z teologi. mistyczn . Buduje ona to samo

(16) teologa oraz zasadza teologi liturgiczn we w aciwym jej miejscu na gruncie nauki jako theologia prima. Wszystkie przedstawione artyku y napisane zosta y przez wybitnych naukowców i stanowi istotny wk ad w badania nad podejmowan w omawianej publikacji tematyk . Ca o

(17) ksi ki ma charakter cile naukowy, nie jest jednak jedynie roztrz saniem zagadnie teoretycznych, lecz zwi zanych integralnie z yciem chrzecijaskim. Zawarte w poszczególnych artyku ach wnioski wyra aj konkretne sposoby realizacji prezentowanych zagadnie w codziennoci. Publikacja tej ksi ki przyczyni si zarówno do pog bienia refleksji teologicznej zwi zanej z rzeczywistoci liturgii i jej znaczenia, jak te do lepszej wiadomoci i zaanga owania w mistagogi liturgiczn wspólnoty Kocio a. Ireneusz Soma doktorant w Katedrze Duchowoci Liturgicznej na Wydziale Teologii KUL.

(18)