Streszczenie
Obecnie WP dysponuje jedynie gąsienicowym sprzĊtem ewakuacyjnym pozwala-jącym na zabezpieczenie działaĔ bojowych pododdziałów pancernych i piechoty zmechanizowanej.
Brak jest na wyposaĪeniu WP taktycznych kołowych pojazdów ewakuacyjnych I ratownictwa technicznego. WystĊpujące w tabelach naleĪnoĞci ciągniki kołowe ewakuacyjne (CKE) mogą jedynie holowaü uszkodzony pojazd na holu sztywnym.
W artykule scharakteryzowano ciĊĪkie pojazdy ewakuacji i ratownictwa tech-nicznego. Przedstawiono pojazd krajowej produkcji opracowany w ramach projektu nr 356/BO/1. Omówiono proces badawczy, jakim podlegają tego typu pojazdu w tym wyĪej wymieniony. Przedstawiono moĪliwoĞci ewakuacji uszkodzonych pojazdów. Słowa kluczowe: ewakuacja, ratownictwo techniczne, pojazdy ratownicze
1. Specyfikacja pojazdów ewakuacji i ratownictwa technicznego
Opancerzone wozy ewakuacyjne i ratownictwa technicznego – to pojazdy gąsienicowe lub kołowe zbudowane na bazie czołgów lub bojowych wozów opancerzonych (BWO) przeznaczone do prowadzenia działaĔ ewakuacyjnych takich jak: wyciąganie czołgów lub BWO przy uĪyciu wyciągarki, które ugrzĊzły w błocie, piasku lub innym miĊkkim gruncie; odholowanie uszkodzo-nego pojazdu do miejsca, z którego moĪe byü on ewakuowany do punktu remontowego; wykona-nie prostych napraw ww. rodzajów pojazdów w warunkach działaĔ bojowych.
Do podstawowych zadaĔ ciĊĪkich opancerzonych wozów ewakuacyjnych i ratownictwa tech-nicznego naleĪy:
− ewakuacja pojazdów, które są niezdolne do samodzielnego poruszania siĊ na skutek działa-nia przeciwnika, uszkodzedziała-nia mechanicznego lub ugrzĊĨniĊcia w terenie;
− odholowanie uszkodzonych pojazdów do miejsca gdzie mogą byü naprawione lub załado-wane na naczepĊ transportową i przewieziony do miejsca gdzie moĪliwa bĊdzie jego na-prawa;
− wymiana podstawowych podzespołów uszkodzonych pojazdów takich jak silnik lub wie-Īyczka;
− wykonywanie prac naprawczych przy wykorzystaniu woĪonego zestawu narzĊdzi; − przewóz czĊĞci zapasowych;
− wykonywanie prac spawalniczych;
− odpompowywanie paliwa z uszkodzonych pojazdów i przepompowywanie do pojazdów sprawnych;
− wykonywanie prac ziemnych z wykorzystaniem lemiesza takich jak wyrównywanie ziemi, okopów, zasypywanie lejów lub usuwanie gruzu (zgliszczy);
− usuwanie przeszkód (zwalone konary drzew, wraki itp.); − ewakuacja i udzielanie pierwszej pomocy rannych.
W kilkunastu ostatnich latach wiele armii zrealizowało programy nabywania nowego sprzĊtu, mające na celu wzbogacenie posiadanych parków pojazdów transportowych w nowe pojazdy tak-tyczne duĪej ładownoĞci, zdolne do przewoĪenia ładunku o masie 15 ton lub wiĊcej. Te cztero lub piĊcioosiowe pojazdy, mające masĊ całkowitą pomiĊdzy 30 a 40 ton i zapewniające dobrą mobil-noĞü zarówno na drogach utwardzonych jak i w terenie są w szczególnoĞci wykorzystywane do przewoĪenia duĪych i ciĊĪkich ładunków (paletyzowanych, konteneryzowanych i luĨnych). Pojaz-dy te są równieĪ wykorzystywane jako mobilne platformy dla wyrzutni rakietowych, ciĊĪkiego sprzĊtu elektronicznego itd., jak równieĪ jako transportery sprzĊtu inĪynieryjnego (transporter mo-stów rozkładanych, przewoĨnych systemów dróg rozkładanych, itp.). WaĪna rola operacyjna jaka przypadła do spełnienia tym pojazdom spowodowała koniecznoĞü wprowadzenia pojazdu, który zabezpieczałby ich działanie operacyjne tych pojazdów. LukĊ tą wypełniły ciĊĪkie taktyczne po-jazdy ewakuacyjne i ratownictwa technicznego.
Zgodnie z licznymi rozwaĪaniami operacyjnymi, taktyczne pojazdy ewakuacyjne powinny byü poĞród pierwszych odmian pojazdów z nowych rodzin pojazdów taktycznych wprowadzanych na wyposaĪenie wojsk. Zgodnie z definicją i rozwojem tej odmiany, taktyczny pojazd ewakuacyj-ny i ratownictwa technicznego zbudowaewakuacyj-ny na bazie rodziewakuacyj-ny taktyczewakuacyj-nych pojazdów duĪej ładowno-Ğci, powinien:
− posiadaü co najmniej ten sam poziom mobilnoĞci (zarówno na drodze utwardzonej jak i w terenie) co pojazd, którego działanie ma zabezpieczaü;
− byü zdolny do wyciągniĊcia pojazdu uszkodzonego do miejsca, z którego moĪe byü ewa-kuowany do punktu remontowego;
− byü zdolny, do samodzielnego wyciągniĊcia, przy uĪyciu wyciągarki, pojazdu, który utknął w błocie, piasku lub innym miĊkkim gruncie, nie powodując jego uszkodzenia;
− byü wyposaĪony w zestaw narzĊdzi pozwalający na wykonanie prostych napraw.
Dodatkowo do wyĪej wymienionych cech, wyposaĪenie zastosowane na tym pojeĨdzie po-winno zapewniaü, aby czynnoĞci związane ze sprzĊganiem pojazdów przy wyciąganiu i holowaniu były tak proste i szybkie jak jest to tylko moĪliwe, w celu minimalizacji ryzyka naraĪenia załogi na ostrzał ze strony przeciwnika.
JeĪeli taktyczny pojazd ewakuacyjny i ratownictwa technicznego wyposaĪony jest w Īuraw obrotowy, moĪe byü on dodatkowo wykorzystany do przeładunku kontenerów, palet, nadwozi i modułów systemów uzbrojenia zarówno w warunkach polowych jak i w magazynach (podnosze-nie silników lub wieĪyczek itp.). Współczesny ciĊĪki taktyczny pojazd ewakuacyjny i ratownictwa technicznego musi byü optymalnym połączeniem odpowiedniego podwozia i właĞciwego wyposa-Īenia ewakuacyjnego.
2. Kluczowe rozwiązania dla ciĊĪkich pojazdów ewakuacyjnych i ratownictwa technicznego W głównych paĔstwach NATO wykorzystywane są nastĊpujące ciĊĪkie taktyczne pojazdy ewakuacyjne i ratownictwa technicznego:
- francuski Renault TRM 10000 CLD (6x6) (rys. 1); - niemiecki FAUN BKF 30.40 (rys. 2);
- brytyjski Foden (8x6) (rys. 3); - amerykaĔski M984A1 (rys. 4).
Rysunek 1. Francuski Renault TRM 10000 CLD ħródło: [2]. Rysunek 2. FAUN BKF 30.40 ħródło: [2]. Rysunek 3. Foden ħródło: [2]. Rysunek 4. M984A1 ħródło: [2].
CiĊĪkie taktyczne pojazdy ewakuacyjne i ratownictwa technicznego budowane są na podwo-ziach pojazdów taktycznych duĪej ładownoĞci, z reguły o układzie napĊdowym 8x8. W kaĪdym analizowanym przypadku pojazdy te są jednym z elementów rodziny pojazdów taktycznych duĪej ładownoĞci. WyposaĪenie ewakuacyjne tych pojazdów stanowią: wyciągarka główna, ramiĊ lub urządzenie holownicze, urządzenie dĨwigowe. Dodatkowo stosowane są urządzenia wspomagają-ce takie jak wyciągarka pomocnicza, urządzenie kotwicząwspomagają-ce i stabilizatory. Wyciągarki główne stosowane w ciĊĪkich taktycznych pojazdach ewakuacyjnych i ratownictwa technicznego posiada-ją uciąg od 180 do 270 kN i długoĞü liny powyĪej 100 m. Jedynie w pojeĨdzie M984A1 długoĞci liny wynosi 56 m. Dla celów holowania pojazdu uszkodzonego w półpodwisie, we współczesnych ciĊĪkich pojazdach ewakuacyjnych i ratownictwa technicznego wykorzystywane są dwa typy
urządzeĔ. Jednym z nich jest ramiĊ holownicze (pojazdy Faun, Foden i M984A1) wyposaĪone w belkĊ poprzeczną, która dołączana jest do uchwytów holowniczych pojazdu uszkodzonego. Unoszenie przodu lub tyłu uszkodzonego pojazdu realizowane jest albo przez linĊ wyciągarki głównej (pojazdy Faun i Foden) albo przez siłowniki hydrauliczne (pojazd M984A1). Rozwiąza-nie to zapewnia uRozwiąza-niesieRozwiąza-nie od 113 do 130 kN. Drugim typem urządzenia holowniczego jest hol sztywny typu „A”, który po podłączeniu do pojazdu uszkodzonego unoszony jest przez urządzenie dĨwigowe zamontowane na pojeĨdzie (pojazd TRM10000 CLD. Rozwiązanie to zapewnia unie-sienie 75 kN.
Do wykonywania prac przeładunkowych w ciĊĪkich taktycznych pojazdach ewakuacyjnych i ratownictwa technicznego stosowane są dwa typy urządzeĔ dĨwigowych: Īurawie i dĨwigi skła-dane. Stosowane Īurawie posiadają udĨwig 150 ÷ 153 kN. DĨwigi składane posiadają udĨwig od 65 do 125 kN.
W celu ułatwienia załodze rozwiniĊcie liny wyciągarki głównej w pojazdach tych stosowane są wyciągarki pomocnicze o uciągu od 3 do 10 kN i długoĞci liny 200 ÷ 240 m.
PoniewaĪ w kaĪdym pojeĨdzie istnieje moĪliwoĞü zwielokrotnienia uciągu wyciągarki głów-nej poprzez zastosowanie zbloczy, w celu zabezpieczenia pojazdu przed przemieszczaniem siĊ stosowane są urządzenia kotwiczące. Do celów zakotwiczenia pojazdu ewakuacyjnego wykorzy-stuje siĊ nastĊpujące typy urządzeĔ: niezaleĪne kotwy wysuwane hydraulicznie lub rĊcznie (Fo-den, M984A1); lemiesz zamocowany z tyłu pojazdu (Faun); wymienne kotwy dołączane do stabi-lizatorów (TRM10000).
Regułą jest, Īe ciĊĪkie taktycznych pojazdy ewakuacyjne i ratownictwa technicznego standar-dowo wyposaĪane są w wyciągarki do samoewakuacji o uciągu od 80 do 100 kN.
WyposaĪenie dodatkowe tych pojazdów stanowią:
− zestawy adapterów do holowania róĪnych typów pojazdów; − zestawy do prowadzenia prac spawalniczych;
− zestawy narzĊdzi do prowadzenia prostych napraw.
Współczesne ciĊĪkie taktyczne pojazdy ewakuacyjne i ratownictwa mogą holowaü pojazdy o masie od 30 do 40 ton.
3. Polski pojazd „MAMUT”
W ramach projektu nr opracowano prototyp ciĊĪkiego pojazdu ewakuacji i ratownictwa tech-nicznego „Mamut”. Jego parametry zestawiono w tabeli nr 1, ponadto w tabeli nr 2 zestawiono parametry Īurawia hydraulicznego bĊdącego integralnym wyposaĪeniem pojazdu. Pojazd przed-stawiono na rysunku 5.
Rysunek 5. Kołowy wóz ewakuacji i ratownictwa technicznego ħródło: [9].
Tabela 1. Podstawowe parametry techniczne
Parametr Mamut
Pochodzenie: Polska
Opancerzenie kabiny Poziom 2 Pojazd bazowy Tatra 7Z0R9T-37A
Układ jezdny 8x8
Kabina 4
Masa całkowita 35 ton
DługoĞü Bez lemiesza
SzerokoĞü 2,55 m
WysokoĞü Do kabiny
PrzeĞwit 0,39 m
Rozstaw osi 1 950 + 3 660 + 1 450 mm Kąt wejĞcia/zejĞcia 45° / bez lemiesza PrĊdkoĞü maksymalna 90 km/h Brodzenie 1,20 m bez przygotowania Moc silnika 440 kW / 12,5 kW/t Rozmiar ogumienia 16.00 R20
ĩuraw 12 000 kg na 3,5 m = 43,9 Tm Wciągarka główna 2x 28 ton 100 m ħródło: [6].
Tabela 2. Parametry Īurawia hydraulicznego
Nazwa parametru: HIAB 477 EP-2 Hi Pro maksymalny moment siły udĨwigu [ Tm ]: 43,9 wysiĊg maksymalny [ m ]: 8,4
liczba członów wysuwnych: 2
maks. udĨwig przy maks. wysiĊgu [ kG ]: 5 200 maks. udĨwig przy min. wysiĊgu [ kG ]: 12 000 [3,5m] kąt obrotu wysiĊgnika [ ° ]: 400
wysokoĞü [ mm ]: 2404
masa własna [ kg ]: 4440
ħródło: [9].
W tylnej czĊĞci ramy mocowany jest układ wysiĊgnika holowniczego tzw. „lift” – czyli urzą-dzenie do unoszenia i mocowania holowanych pojazdów. „Lift” składa siĊ z dwóch stałych słupów pionowych o przekroju prostokątnym, na stałe związanych z ramą pomocniczą. Wewnątrz słupów stałych znajdują siĊ słupy ruchome, które poprzez spinającą w górnej czĊĞci trawersy są unoszone parą siłowników hydraulicznych. W górnej czĊĞci słupy stałe spiĊte są specjalnym wspornikiem z osadzonymi rolkami podporowymi do podtrzymywania lin przyciągarek głównych. Do słupów ruchomych na specjalnych wspornikach zamocowany jest „wysiĊgnik holowniczy”. Wewnątrz słupów ruchomych zamontowane są siłowniki składania wysiĊgnika holowniczego do pozycji transportowej (o 90° w górĊ); wszystkie połączenia obrotowe wyposaĪone są w punkty smarowa-nia. Hydrauliczne urządzenie podnosząco – holownicze zapewnia bezpieczne holowanie pojazdów o masie całkowitej powyĪej 26 t na podłoĪu drogi gruntowej z prĊdkoĞcią 15 km/h i po drodze utwardzonej z prĊdkoĞcią 35 km/h.
Konstrukcja wysiĊgnika holowniczego nie eliminuje fabrycznie zamontowanego zaczepu ho-lowniczego jak to ma miejsce w innych konstrukcjach.
Unikatowe cechy pojazdu MAMUT:
1. Silnik DEUTZ TCD 2015 V08 pochodzący z militarnej linii silników o mocy 440 kW (585 BHP) nie wymagający stosowania Īadnych dodatkowych substancji (Ad blue), 2. Rama pojazdu przestrzenna (zamkniĊta) zamiast standartowej opartej na ceownikach,
wiĊksza sztywnoĞü i wytrzymałoĞü pojazdu na przeciąĪenia wynikłe z holowania w tere-nie,
3. NiezaleĪne zawieszenie wszystkich osi,
4. Pojedyncze ogumienie (16.00 R20) z wkładkami typu Run Flat na wszystkich osiach (analogiczne konstrukcje są zmuszone do stosowania bliĨniaczego ogumienia na tylniej osi) co ogranicza zdolnoĞci terenowe,
5. MoĪliwoĞü posiadania lemiesza z przodu pojazdu do udraĪniania przejazdów, doraĨnego zasypywania wyrw w drodze (inne pojazdy nie posiadają takiej moĪliwoĞci zwłaszcza przy zachowaniu kąta natarcia min 21 °), z układem sterującym z miejsca kierowcy, 6. MoĪliwoĞü wykorzystania przyciągarek głównych do pracy z tyłu i jednej z przodu
po-jazdu (analogiczne konstrukcje mogą wyłącznie wykorzystywaü przyciągarki do tyłu), 7. Kąt natarcia bez zamontowanego lemiesza 45° (w MB Actros 4151 AK) tylko 28,
8. Pojazd wyposaĪony jest w dwie przyciągarki typu SEPSON H350PX z zintegrowanym układaczem oraz dodatkowo z dociskaczem liny(są to jedyne przyciągarki wyposaĪone w układacz zapobiegający plątaniu liny na bĊbnie),
9. Przyciągarki wyposaĪone są 100 m liny o mniejszej Ğrednicy (fi 22 mm zamiast 28 lub 26 mm) przez co jest bardziej elastyczna i ma mniejszą masĊ – łatwiej ją obsługiwaü pod-czas gdy konkurencja stosuje wyłącznie liny fi 26 o tych samych parametrach wytrzyma-łoĞciowych co zastosowane w KWZT,
10. Pojazd wyposaĪony jest w dwa zbiorniki paliwa (2x320 l) opancerzone do poziomu 2 wg STANAG 4569 (analogowe konstrukcje nie posiadają tego typu rozwiązania),
11. Zastosowanie najwiĊkszego Īurawia przewoĨnego w tego typu kategorii pojazdów (opancerzonych) [43,9 Tm] bez utraty zdolnoĞci do transportu koleją (po uprzednim przygotowaniu),
12. Kabina 4 osobowa opancerzona do opancerzona do poziomu 2 wg STANAG 4569 oraz jako jedyna w tego typu pojazdach przebadana przez polską jednostkĊ badawczą (Woj-skowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej z Sulejówka),
13. Pojazd wyposaĪony jest w dach uĪytkowy nad przyciągarkami przystosowany do trans-portu wyposaĪenia specjalistycznego bezpiecznego poruszania siĊ po pojeĨdzie,
14. ZdolnoĞü do brodzenia bez przygotowania 1,2 m (inne pojazdy potrzebują przygotowa-nia),
15. Specyficzne rozwiązanie konstrukcyjne zabudowy dające stosunkowo małą wysokoĞü po-jazdu i przez co nisko połoĪony Ğrodek ciĊĪkoĞci – konfiguracja taka zapewnia wysoką stabilnoĞü pojazdu zwłaszcza w trakcie pracy przyciągarkami głównymi,
16. Jest to jedyny pojazd wykorzystujący do holowania za pomocą sztywnego holu poprzez oryginalne gniazdo holownicze pojazdu (moĪliwoĞü ciągniĊcia pojazdów o DMC > 26ton) bez koniecznoĞci stosowania adapterów bądĨ innych rozwiązaĔ.,
17. ZdolnoĞü do poruszania siĊ na paliwie wspólnego pola walki F-34,
18. DziĊki wykorzystaniu zamontowanych na pojeĨdzie urządzeĔ (z przodu lemiesz, z tyłu ostrogi) istnieje moĪliwoĞü samo uniesienia całego pojazdu np. w celu wymiany koła lub wykonania drobnej naprawy.
Pozostałe cechy charakterystyczne:
1. Centralny system pompowania wszystkich kół sterowany z kabiny (CTIS). 2. Pojazd wyposaĪony w niezaleĪne ogrzewanie oraz system klimatyzacji. 3. System zarządzania napĊdami (ADM).
4. Kabina wyposaĪona w system filtrowentylacji na wypadek zagroĪenia bronią ABC 5. Kabina wyposaĪona w luk dachowy przystosowany do montaĪu uzbrojenia. 6. ZasiĊg po drogach powyĪej 650 km.
7. Posiada wyposaĪenie pomocnicze ewakuacyjne: zblocze dwupasmowe z uchwytem do kotwienia, kausze, szekle, dostosowane do ewakuowania wszystkich typów pojazdów Sił Zbrojnych, a takĪe pojazdów armii NATO, zgodnie ze STANAG 4019.
8. Posiadaü moĪliwoĞü jednoczesnego sterowania pracą obu przyciągarek jednoczeĞnie przez jednego operatora.
9. Pojazd posiada rĊczne sterowanie ze stanowiska operatora i standartowo radiowe z odle-głoĞci min. 50 m od obrysu pojazdu urządzaniem holowniczym, przyciągarkami jak i samym Īurawiem z jednego pulpitu.
10. Podwozie militarne podczas gdy inne konstrukcje oparte są o zmodyfikowane pojazdy cywilne.
11. W tylnej czĊĞci ramy poĞredniej umieszczone są pochwy ostróg podporowych, wysuwa-nych hydraulicznie; ostrogi są zakoĔczone uzĊbionymi łopatami, pozwalającymi na wbi-cie w grunt i skuteczne unieruchomienie pojazdu; przy podpieraniu siĊ ostrogami na as-falcie, na łopaty zakładane są nakładki zabezpieczające podłoĪe przed uszkodzeniem. 4. Badania pojazdu
Weryfikacja uzyskiwanych parametrów okreĞlonych w wymaganiach i odpowiednich nor-mach, wymusza adekwatny zakres badaĔ. W przypadku pojazdu MAMUT wykonano sprawdzenia nastĊpujących wymagaĔ: konstrukcyjnych, silnika, układu napĊdowego, kabiny, wyciągarki głów-nej, wyciągarki pomocniczej, wyciągarki do samoewakuacji, Īurawia hydraulicznego, hydraulicz-nego urządzenia podnosząco-holowniczego, zespołu prądotwórczego, układu elektryczhydraulicz-nego, bez-pieczeĔstwa, ergonomii i estetyki technicznej, wyposaĪenia specjalistycznego, skrytoĞci masko-wania, podatnoĞci transportowej.
Za kluczowe z uwagi na zadania pojazdu były badania związane z ewakuacją uszkodzonych pojazdów. Przykładowe próby zademonstrowano na rysunku 6 i 7.
Rysunek 6. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby pomiaru siły uciągu wyciągarki do samoewakuacji
Rysunek 7. Widok hydraulicznego urządzenia podnosząco-holowniczego w pojazdu podczas wyko-nywanego sprawdzenia statecznoĞci połoĪenia obciąĪenia (zabezpieczenia przed samoczynnym
opuszczeniem siĊ przy obciąĪeniu uszkodzonym pojazdem KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą)
ħródło: [9].
W ramach sprawdzenia wymagaĔ dotyczących moĪliwoĞci wykonywania zadaĔ zabezpiecze-nia technicznego pododdziałów, mających na wyposaĪeniu pojazdy kołowe oraz realizacji zadaĔ ratownictwa technicznego przy uĪyciu urządzeĔ stanowiących wyposaĪenie pojazdu wykonano nastĊpujące próby:
– holowania uszkodzonego KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu holu sztyw-nego (rys. 8);
Rysunek 8. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonego pojazdu KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu holu sztywnego
ħródło: [9].
– holowania uszkodzonego KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu trójkąta ho-lowniczego (rys. 9);
Rysunek 9. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonego pojazdu KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu trójkąta holowniczego ħródło: [9].
– holowania uszkodzonego KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu hydraulicz-nego urządzenia podnosząco-holowniczego za przód uszkodzohydraulicz-nego pojazdu (rys. 10);
Rysunek 10. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonego pojazdu KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu hydraulicznego urządzenia
podnosząco-holowniczego za przód uszkodzonego pojazdu ħródło: [9].
– holowania uszkodzonego KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu hydraulicz-nego urządzenia podnosząco-holowniczego za tył uszkodzohydraulicz-nego pojazdu (rys. 11);
Rysunek 11. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonego pojazdu KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu hydraulicznego urządzenia
podnosząco-holowniczego za tył uszkodzonego pojazdu ħródło: [9].
– holowania uszkodzonej przyczepy dwuosiowej typu D-46 przy uĪyciu haka holowniczego (rys. 12);
Rysunek 12. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonej przyczepy dwuosiowej typu D-46 przy uĪyciu haka holowniczego
ħródło: [9].
– holowania uszkodzonej naczepy niskopodwoziowej typu N-60W przy uĪyciu hydraulicznego urządzenia podnosząco-holowniczego za przód uszkodzonego pojazdu (rys. 13);
Rysunek 13. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby holowania uszkodzonej naczepy niskopod-woziowej typu N-60W przy uĪyciu hydraulicznego urządzenia podnosząco-holowniczego za przód
uszkodzonego pojazdu ħródło: [9].
Rysunek 14. Widok pojazdu podczas wykonywanej próby ewakuacji ugrzĊĨniĊtego uszkodzonego pojazdu KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪyciu wyciągarki głównej ħródło: [9].
– wyciągania ugrzĊĨniĊtego uszkodzonego KTO Rosomak w wersji bazowej z obrotnicą przy uĪy-ciu wyciągarki głównej (rys. 14).
Przeprowadzono próby ewakuacji pojazdów z uszkodzonym układem jezdnym (rys. 11) oraz moĪliwoĞci prowadzenia prac przeładunkowych kontenerów 1C (rys. 15).
Rysunek 15. Widok sposobu połączenia hydraulicznego urządzenia podnosząco-holowniczego z samochodem Star 266 przy uĪyciu uchwytów
ħródło: [9].
Rysunek 16. Widok kontenera o wielkoĞci 1C podniesionego z podłoĪa przez Īuraw do kół nasuwane na poprzeczkĊ (trawersĊ) i uchwytów do kół (przeciwległych) przed próbą holowania ħródło: [9].
5. Podsumowanie
Obecnie WP dysponuje jedynie gąsienicowym sprzĊtem ewakuacyjnym pozwalającym na za-bezpieczenie działaĔ bojowych pododdziałów pancernych i piechoty zmechanizowanej.
Brak jest na wyposaĪeniu WP taktycznych kołowych pojazdów ewakuacyjnych i ratownictwa technicznego. WystĊpujące w tabelach naleĪnoĞci ciągniki kołowe ewakuacyjne (CKE) mogą je-dynie holowaü uszkodzony pojazd na holu sztywnym. Taka technika ewakuacji pozwala jeje-dynie na ewakuacjĊ 8 ÷ 12% uszkodzonych pojazdów.
Prezentowany proces badawczy, jakim został poddany nowy pojazd pozwolił na okreĞliü po-tencjał moĪliwoĞci ewakuacyjnych. Z uwagi na utylitarne charakter wyników badaĔ na metodykĊ składały siĊ w główne mierze sprawdzenia funkcjonalne. Z pewnoĞcią zastosowanie w pewnych aspektach badawczych symulacji komputerowej pozwoliłoby na skrócenie czasu badaĔ oraz zwiĊkszenie liczby weryfikowanych wariantów.
Bibliografia
1. Fulvio Bianchi, „Heavy Recovery Vehicles Come of Age”, Military Technology 8/98. 2. Jane’s Military Vehicles and Logistics; 2009–2010.
3. Joseph P.Murray, „Hercules Unchained: The Improved Recovery Vehicle”; Army Logistician; 11–12/95.
4. McEwan H., Vehicle Recovery Presentation to Partnership for Peace Nations, NATO Brus-sels, Group AC/301, 5/96.
5. STANAG 2375 – Vehicle battlefield recovery data. AEP-13, MAS (ARMY) – 1996. 6. STANAG 2399 – Battlefield recovery/evacuation operations. MAS (ARMY) – 1992.
7. STANAG 2400 – Battlefield vehicle recovery. Users handbook. AEP-17(A), MAS (Army) – 1996.
8. STANAG 4019 – Emergency towing facilities. MAS (ARMY) – 1992.
9. Materiały niepublikowane. Sprawozdanie z badaĔ nr 81/ZPS/2010. Sulejówek 2010 POSSIBILITIES FOR EVACUATED OF DAMAGED MILITARY VEHICLES
Summary
At present, Polish Armed Forces (WP) have only tracked evacuation equipment that allows for securing combat operations of armoured subunits and those of mech-anized infantry. There are no tactical wheeled evacuation and technical rescue vehi-cles on stock of Polish Armed Forces. Wheeled evacuation tractors (CKE) that occur in the tables of duty may only tow a damaged vehicle using a tow-rod. A domestical-ly manufactured vehicle, developed under the project No. 356/BO/1, was presented. The testing process that such type of vehicles, including the above mentioned, are subject to has been discussed herein. The paper presented possibilities evacuation of damaged vehicles.
Keywords: evacuation, technical rescue, recovery vehicle
Przemysław SimiĔski
Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej ul. Okuniewska 1, 05-070 Sulejówek
e-mail: przemysław.siminski@gmail.com tel.+48 22 6811204, fax: +48 226811073
