W UNII EUROPEJSKIEJ Unijne programy współpracy transgranicznej Polski

Unijne programy wspó³pracy transgranicznej Polski

Maciej Podemski

W Polsce unijnymi programami wspó³pracy transgranicznej objête s¹ podre-giony, których granice stanowi¹ granicê pañstwow¹. Objête s¹ nimi równie¿ podre-giony usytuowane wzd³u¿ wybrze¿a Morza Ba³tyckiego. Opracowano siedem takich projektów, które opisuj¹ wspó³pracê trans-graniczn¹ Polski. Poni¿ej scharakteryzowano ich cele oraz regiony, jakie obejmuj¹. S¹ to nastêpuj¹ce programy:

‘Wspó³pracy Transgranicznej Po³udniowy Ba³tyk, ‘Wspó³pracy Transgranicznej

Meklemburgia–Pomo-rze PMeklemburgia–Pomo-rzednie–Brandenburgia–Zachodniopomorskie, ‘Wspó³pracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska

(województwo lubuskie)–Brandenburgia, ‘Wspó³pracy Transgranicznej Polska–Saksonia, ‘Wspó³pracy Transgranicznej Republika Czeska–

–Rzeczpospolita Polska,

‘Wspó³pracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska– –Republika S³owacka

‘Wspó³pracy Transgranicznej Litwa–Polska. Program Wspó³pracy Transgranicznej

Po³udniowy Ba³tyk

Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: szczeciñski, koszaliñski, s³upski, gdañski, Gdañsk–Gdynia–Sopot i jako s¹sia-duj¹cy (zgodnie z zasad¹ 20%) podregion elbl¹ski; ‘w Niemczech — podregiony

Meklemburgii-Pomo-rza Przedniego: Greifswald, Rostok, Stralsund, Wismar, Bad Doberan, Nordvorpommern, Nor-dwestmecklenburg, Ostvorpommern, Rügen, Uec-ker-Randow;

‘w Danii — Gmina Regionalna Bornholm i jako s¹siaduj¹cy podregion Zealand;

‘w Szwecji — Okrêgi Kalmar, Blekinge, Skåne i jako s¹siaduj¹cy Okrêg Kronoberg;

‘na Litwie — Okrêg K³ajpedy i jako s¹siaduj¹ce Okrêgi Taurage i Telsiai.

G³ównym celem projektu jest zrównowa¿ony rozwój obszaru Po³udniowego Ba³tyku poprzez dzia³ania zwiêk-szaj¹ce jego konkurencyjnoœæ i wzmacniaj¹ce integracjê ludzi i instytucji. Program posiada dwa g³ówne priorytety:

1. Konkurencyjnoœæ gospodarcza —wspierane s¹ tu m.in:

‘rozwój przedsiêbiorczoœci;

‘integracja szkolnictwa wy¿szego i rynków pracy, poprzez zwiêkszenie mobilnoœci mieszkañców oraz

zapobieganie bezrobociu m³odych ludzi, drena¿owi mózgów, dyskryminacji pewnych grup wiekowych, itp.;

‘dostêpnoœæ transportowa, w tym likwidacja "w¹skich garde³" w transporcie w obszarze Po³udniowego Ba³tyku, poprawa jakoœci dotychczasowych i two-rzenie nowych po³¹czeñ transportowych, a tak¿e podniesienie jakoœci oraz trwa³oœci œrodków trans-portu pasa¿erskiego.

2. Atrakcyjnoœæ oraz wspólna to¿samoœæ — priorytet ten obejmuje dzia³ania dotycz¹ce:

‘zarz¹dzania œrodowiskiem Morza Ba³tyckiego (w tym m.in.: wdra¿anie pilota¿owych projektów w zakre-sie nowoczesnego gospodarowania zasobami wod-nymi i odpadami oraz stworzenie transgranicznego systemu zapobiegania klêskom naturalnym i œrodo-wiskowym);

‘oszczêdzania energii i korzystania z energii odnawialnej; ‘zrównowa¿onego wykorzystania zasobów

natural-nych oraz dziedzictwa kulturowego (w tym wdra-¿anie projektów z zakresu infrastruktury turystycznej oraz tworzenie transgranicznych szla-ków tematycznych);

‘inicjatyw spo³ecznoœci lokalnych.

Program Wspó³pracy Transgranicznej Meklemburgia–Pomorze Przednie– –Brandenburgia–Zachodniopomorskie

Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: szczeciñski (powiaty: policki, gryfiñski, kamieñski, gryficki, goleniowski, stargardzki, pyrzycki, myœliborski, choszczeñski, ³obeski, powiaty grodzkie Szczecin i Œwinoujœcie) i koszaliñski: (powiaty: drawski, bia³ogardzki, ko³obrzeski, koszaliñski, s³awieñski, szczecinecki, œwidwiñski, wa³ecki i powiat grodzki Koszalin). ‘w Niemczech — powiaty: Rügen (Rugia),

Nordvor-pommern (Pó³nocne Pomorze Przednie), Ostvorpo-mmern (Wschodnie Pomorze Przednie), Uecker--Randow, Uckermark, Barnim, powiat grodzki Stral-sund oraz powiat grodzki Greifswald, a tak¿e zgod-nie z zasad¹ 20% powiaty: Demmin, Mecklenburg--Strelitz oraz powiat grodzki Neubrandenburg. G³ównym celem projektu jest równomierny i zrówno-wa¿ony rozwój obszaru oraz zbli¿enie mieszkañców, przedsiêbiorstw i instytucji obszaru transgranicznego. Pro-gram posiada trzy priorytety:

1. Wspieranie dzia³añ na rzecz infrastruktury transgra-nicznej i poprawy stanu œrodowiska, m.in. przez poprawê transgranicznych po³¹czeñ komunikacyjnych (drogi, linie kolejowe, tory wodne, œcie¿ki rowerowe), przez wsparcie 5

Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 1, 2009

W UNII EUROPEJSKIEJ

1_{EuroGeoConsulting, ul. Jesionowa 36A, 05-816}

6

Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 1, 2009

transgranicznej struktury gospodarczej, przez poprawê jakoœci wody, ochronê œrodowiska, zachowanie krajobra-zu, przeciwdzia³anie skutkom zmian klimatycznych itp.

2. Wspieranie transgranicznych kontaktów gospodar-czych i wspó³pracy gospodarczo-naukowej.

3. Rozwój zasobów ludzkich oraz wspó³pracy w zakre-sie kultury, edukacji i ochrony zdrowia.

Program Wspó³pracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska (województwo

lubuskie)–Brandenburgia

Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: gorzowski (powiaty: gorzowski, miêdzyrzecki, s³ubicki, strzelecko-drez-denecki, sulêciñski i miasto na prawach powiatu Gorzów Wielkopolski), i zielonogórski (powiaty: kroœnieñski, nowosolski, œwiebodziñski, zielono-górski, ¿agañski, ¿arski, wschowski i miasto na pra-wach powiatu Zielona Góra).

‘w Niemczech — powiaty: Märkisch-Oderland, Oder--Spree, Spree-Neiße oraz dwa miasta na prawach powiatu: Frankfurt (Oder) i Cottbus.

G³ównym celem projektu jest zmniejszenie niedogod-noœci powodowanych po³o¿eniem przygranicznym i wspólny rozwój obszaru. Program posiada trzy priorytety:

1. Poprawa infrastruktury i stanu œrodowiska, w tym dzia³ania dotycz¹ce:

‘budowy i poprawy infrastruktury, m.in. rozbudowy transgranicznych po³¹czeñ transportowych, po³¹czeñ sieci energetycznych, gazowniczych i cieplnych, wspó³pracy podmiotów gospodarki komunalnej, rozbudowy infrastruktury turystycznej oraz oœrodków wypoczynku, kultury i sportu; ‘ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi i

kulturowymi oraz ochrony przeciwpo¿arowej, a tak¿e zapobiegania i usuwania skutków katastrof, m.in. poprawy jakoœci wód, ochrony przyrody, ochrony œrodowiska i krajobrazu, ochrony przeciwpowo-dziowej, usprawnienia gospodarki odpadami, a tak¿e zwiêkszenia wykorzystania energii ze Ÿróde³ odna-wialnych;

‘planowania regionalnego oraz rozwoju wspó³pracy miêdzy jednostkami samorz¹du terytorialnego, m.in. przez rozwój miast bliŸniaczych oraz transgra-nicznej struktury geodanych.

2. Wspieranie powi¹zañ gospodarczych oraz wspó³pra-cy sektorów gospodarki i nauki, w zakresie m.in. transgra-nicznych gie³d wspó³pracy, baz danych o podmiotach gospodarczych, wspólnego zdobywania rynków w krajach trzecich, inwestycji innowacyjnych, promocji innowacyj-nych technologii informacyjno-komunikacyjinnowacyj-nych, wdra-¿ania platform internetowych, wspó³pracy instytucji naukowych, badawczych i technologicznych, a tak¿e trans-feru technologii.

3. Wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji, w tym m.in. opracowywanie wspólnych programów nauczania, kszta³cenie jêzykowe, wymiana uczniów, studentów i praktykantów, a tak¿e szko-lenie w zakresie ochrony œrodowiska i przyrody oraz ochrony zdrowia i pomocy spo³ecznej.

Program Wspó³pracy Transgranicznej Polska–Saksonia

Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — w województwie dolnoœl¹skim podre-gion jeleniogórsko-wa³brzyski (powiaty: boles³awiecki, lubañski, lwówecki, z³otoryjski, jele-niogórski, kamiennogórski, jaworski, wa³brzyski, œwidnicki, z¹bkowicki, k³odzki, dzier¿oniowski, strzeliñski oraz miasto na prawach powiatu Jelenia Góra); w województwie lubuskim podregion zielo-nogórski (powiaty: ¿arski, ¿agañski, kroœnieñski, zielonogórski, nowosolski, wschowski, œwiebodziñ-ski oraz miasto Zielona Góra);

‘w Niemczech — powiaty: Niederschlesischer Ober-lausitzkreis, Löbau-Zittau i miasto na prawach powiatu Görlitz, a tak¿e zgodnie z zasad¹ 20% powiaty Kamenz i Bautzen oraz miasto na prawach powiatu Hoyerswerda.

G³ównym celem projektu jest wspieranie spójnoœci gospodarczej i spo³ecznej polsko-saksoñskiego obszaru, a zw³aszcza likwidowanie zró¿nicowañ strukturalnych i gospodarczych oraz sprzyjanie uto¿samianiu siê mieszka-ñców ze swoim obszarem poprzez wzmocnienie wzajem-nej wspó³pracy. Program posiada dwa g³ówne priorytety:

1. Rozwój transgraniczny, obejmuj¹cy gospodarkê i naukê, turystykê i dzia³alnoœæ uzdrowiskow¹, œrodowisko naturalne oraz ³ad przestrzenny i planowanie regionalne. Wœród zadañ szczegó³owych wymieniæ mo¿na m.in. inten-syfikacjê kontaktów gospodarczych oraz naukowych, wymianê wiedzy, rozwój infrastruktury turystycznej, modernizacjê oœrodków uzdrowiskowych, budowê i roz-budowê po³¹czeñ komunikacyjnych w obszarze przygra-nicznym, budowê wspólnych baz danych jako struktur informacyjnych, porz¹dkowanie gospodarowania odpada-mi i zasobaodpada-mi naturalnyodpada-mi, rozbudowê infrastruktury tech-nicznej dotycz¹cej odprowadzania œcieków i ochrony przeciwpo¿arowej oraz rozwój obszarów wiejskich.

2. Transgraniczna integracja spo³eczna, obejmuj¹ca kszta³cenie i szkolenie (m.in. wspó³pracê transgraniczn¹ szkó³, a tak¿e opracowywanie wspólnych programów nauczania oraz materia³ów dydaktycznych), kulturê i sztu-kê, infrastrukturê spo³eczn¹, bezpieczeñstwo publiczne, rozwój wspó³pracy partnerskiej oraz utworzenie Funduszu Ma³ych Projektów.

Program Wspó³pracy Transgranicznej Republika Czeska–Rzeczpospolita Polska Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: jeleniogórsko-wa³brzyski, opolski, rybnicko-jastrzêbski, bielsko-bialski oraz obszar powiatu pszczyñskiego z podregionu central-nego œl¹skiego;

‘w Czechach — kraje: liberecki, královéhradecki, pardubicki, o³omuniecki oraz morawskoœl¹ski. Celem projektu jest wspieranie rozwoju spo³eczno--gospodarczego pogranicza polsko-czeskiego poprzez wzmac-nianie jego konkurencyjnoœci oraz partnerskiej wspó³pracy mieszkañców. Program posiada trzy priorytety:

1. Wzmacnianie dostêpnoœci komunikacyjnej, ochrona œrodowiska, profilaktyka zagro¿eñ. W ramach tego priory-tetu wspierane bêd¹ remonty, modernizacja i budowa dróg lokalnych, modernizacja infrastruktury kolejowej, popra-wa stanu i jakoœci œrodowiska przyrodniczego, a tak¿e poprawa bezpieczeñstwa ogólnego.

2. Poprawa warunków rozwoju przedsiêbiorczoœci i turystyki. Wsparcie uzyskaj¹ m.in. projekty umo¿liwiaj¹ce nawi¹zanie kontaktów z partnerami po drugiej stronie gra-nicy, rozwijaj¹ce wspó³pracê w zakresie badañ i rozwoju, edukacji, innowacji oraz transferu technologii, rozwijaj¹ce turystykê i rekreacjê, a tak¿e tworz¹ce nowe miejsca pracy. 3. Wspieranie wspó³pracy spo³ecznoœci lokalnych, m.in. poprzez wzmocnienie transgranicznych kontaktów mieszkañców oraz instytucji œwiadcz¹cych us³ugi publicz-ne (w tym przez tworzenie sieci wspó³pracuj¹cych samorz¹dów terytorialnych) oraz przez wspieranie przed-siêwziêæ Funduszu Mikroprojektów, który ma u³atwiaæ prowadzenie ma³ych, lokalnych inwestycji i dzia³añ niein-westycyjnych.

Program Wspó³pracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska–Republika S³owacka Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: bielsko-bialski, nowos¹decki, kroœnieñsko-przemyski oraz powiaty: pszczyñski w podregionie centralnym œl¹skim, oœwiêcimski w podregionie krakowsko-tarnowskim, rzeszowski oraz powiat grodzki Rzeszów w podre-gionie rzeszowsko-tarnobrzeskim, a tak¿e zgodnie z zasad¹ 20% powiaty: pszczyñski, oœwiêcimski, rze-szowski oraz grodzki Rzeszów;

‘na S³owacji — regiony: ilinský i Prešovský. Celem projektu jest rozwój wspó³pracy polsko-s³owac-kiej, poprawa infrastruktury transgranicznej oraz zwiêk-szanie dostêpnoœci i atrakcyjnoœci obszaru dla mieszkañców, inwestorów i turystów. Program posiada trzy priorytety:

1. Rozwój infrastruktury transgranicznej, m.in. poprzez usprawnienie bezpoœrednich po³¹czeñ transportowych, ulepszenie infrastruktury ochrony œrodowiska, w tym w zakresie zabezpieczenia przed katastrofami naturalnymi, rozwój odnawialnych Ÿróde³ energii, a tak¿e rozwój spo³eczeñstwa informacyjnego.

2. Rozwój spo³eczno-gospodarczy poprzez m.in. zwiê-kszenie atrakcyjnoœci turystycznej pogranicza, ochronê regionalnego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczej bioró¿norodnoœci, wreszcie przez wzrost wykorzystania informacji i technologii telekomunikacyjnej.

3. Wsparcie inicjatyw lokalnych (mikroprojektów). Program Wspó³pracy Transgranicznej Litwa–Polska

Jego obszar obejmuje nastêpuj¹ce jednostki admini-stracyjne:

‘w Polsce — podregiony: bia³ostocko-suwalski, e³cki, ³om¿yñski i olsztyñski;

‘na Litwie — obwody: mariampolski, olicki, tauro-ski, kowieñski i wileñski (bez miasta Wilno). Celem strategicznym projektu jest wspieranie zrówno-wa¿onego rozwoju obszaru poprzez wzmocnienie jego ekonomicznej, spo³ecznej i terytorialnej spójnoœci. Cel ten ukierunkowany jest przede wszystkim na przystosowanie obszaru do potrzeb konkurencji w gospodarce globalnej oraz na wzmocnienie jego atrakcyjnoœci pod wzglêdem jakoœci ¿ycia, œrodowiska i powi¹zañ komunikacyjnych. Program posiada dwa priorytety:

1. Wzrost konkurencyjnoœci i produktywnoœci obszaru, m.in. poprzez modernizacjê infrastruktury przygranicznej, wzmocnienie kontaktów biznesowych, rozwój nowocze-snych technologii i innowacji, wprowadzenie europejskich norm jakoœciowych, zachowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego, a tak¿e przez opracowywanie wspólnej dokumentacji rozwoju regionalnego.

2. Spójnoœæ transgraniczna oraz ogólna poprawa jakoœci ¿ycia. Ma siê je uzyskaæ poprzez poprawê wspólnych us³ug i infrastruktury na rynku pracy, rozwój edukacji, zdrowia i bezpieczeñstwa, zwalczanie bezrobocia, rozwi¹zywanie problemów emigracyjnych i mniejszoœci narodowych oraz przez zachowanie bioró¿norodnoœci i zasobów natural-nych.

ród³a:

Materia³y ze strony http://www.interreg.gov.pl/20072013/ EWT/transgraniczne

Program Wspó³pracy Transgranicznej PO£UDNIOWY BA£TYK. Program Operacyjny zatwierdzony przez Komi-sjê Europejsk¹ 20 grudnia 2007. Program Operacyjny wspó³pracy transgranicznej w ramach Celu Europejska Wspó³praca Terytorialna finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. 83 s.

Program Operacyjny Celu 3 Europejska Wspó³praca Terytorialna — Wspó³praca Transgraniczna Krajów MEKLEMBURGIA–POMORZE PRZEDNIE/

BRANDENBURGIA i RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ (Województwo Zachodniopomorskie) 2007–2013, Wersja z dnia 30 listopada 2007 r., zatwierdzona przez Komisjê Europejsk¹ w dniu 28 marca 2008 r. 77 s.

Program Operacyjny Wspó³pracy Transgranicznej POLSKA (Województwo Lubuskie)–BRANDENBURGIA 2007–2013 w ramach Europejskiej Wspó³pracy Teryto-rialnej, zatwierdzony 25 marca 2008 r., 129 s.

Program Operacyjny Wspó³pracy Transgranicznej POLSKA–SAKSONIA 2007–2013, Projekt z dnia 15 listo-pada 2007 r. po uwagach KE z ISC, 82 s.

Program Operacyjny Wspó³pracy Transgranicznej REPUBLIKA CZESKA–RZECZPOSPOLITA POLSKA 2007–2013, 1 paŸdziernika 2007 r., 126 s.

Program Operacyjny Wspó³pracy Transgranicznej RZECZPOSPOLITA POLSKA–REPUBLIKA S£OWACKA 2007–2013, wspó³finansowany przez UE Europejski Fun-dusz Rozwoju Regionalnego, 23 listopad 2007, 95 s. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 2007–2013, Program Wspó³pracy Transgranicznej POLSKA–LITWA, Wersja koñcowa 2007, 87 s.

7