Agata Rudnicka
ROZWÓJ ZRÓWNOWAĩONY W àAēCUCHACH DOSTAW
1. WPROWADZENIE
Rozwój gospodarczy i jego negatywne konsekwencje rzutują obecnie na róĪne aspekty Īycia spoáeczno-gospodarczego, zmuszając do przeorientowania dotychczasowych sposobów dziaáania i odkrywania alternatywnych ĞcieĪek funkcjonowania. Rozwój zrównowaĪony to koncepcja bĊdąca odpowiedzią na rosnące problemy spoáeczne i Ğrodowiskowe, która áącząc interesy róĪnych podmiotów, pozwala na równoczesne zaspokajanie potrzeb ekonomicznych, spoáecznych i Ğrodowiskowych.
Zarządzanie áaĔcuchem dostaw obok wyzwaĔ natury technicznej wymaga coraz czĊĞciej zajĊcia siĊ sferą pozamaterialną, jaką stanowią relacje spoáeczne czy Ğrodowiskowe. Tworzenie korzystnych (dla wszystkich ogniw áaĔcucha dostaw) relacji wymaga wziĊcia odpowiedzialnoĞci za caáoksztaát podejmo-wanych w jego obrĊbie decyzji i wychodzenia naprzeciw pojawiającym siĊ nowym oczekiwaniom.
Kwestie rozwoju zrównowaĪonego w zarządzaniu to próba przeniesienia rozwiązaĔ makroekonomicznych na poziom mikroanalizy. Dyskusja dotycząca spoáecznych i Ğrodowiskowych aspektów zarządzania áaĔcuchem dostaw nabiera coraz wiĊkszego znaczenia. Koncepcja zrównowaĪonego áaĔcucha dostaw zakáada, Īe wszystkie ogniwa są zaangaĪowane w tworzenie wartoĞci dodanej, która nie ogranicza siĊ tylko do wartoĞci dla samych uczestników áaĔcucha, ale przyczynia siĊ do dobra wspólnego dla obecnych i przyszáych pokoleĔ. Aby realizacja zaáoĪeĔ koncepcji byáa moĪliwa, naleĪy zastanowiü siĊ nad faktycznym sposobem oddziaáywania na poszczególne ogniwa áaĔcu-cha dostaw tak, aby oferowane przez nie produkty i usáugi speániaáy okreĞlone kryteria spoáeczne czy Ğrodowiskowe. Celem artykuáu jest przybliĪenie problematyki zarządzania áaĔcuchem dostaw w kontekĞcie zrównowaĪonego rozwoju.
2. ISTOTA ROZWOJU ZRÓWNOWAĩONEGO
Termin „zrównowaĪony rozwój” wywodzi siĊ z angielskiego terminu
susta-inable development, który w jĊzyku polskim nie ma dosáownego táumaczenia.
PrzybliĪona jego interpretacja to: rozwój zrównowaĪony, trwaáy, stabilny czy samopodtrzymujący. Najbardziej powszechną definicją jest ta zaczerpniĊta z raportu „Nasza wspólna przyszáoĞü” z 1987 r., zgodnie z którą „na obecnym poziomie cywilizacyjnym moĪliwy jest rozwój zrównowaĪony, to jest taki rozwój w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą byü zaspokojone bez umniejszania szans przyszáych pokoleĔ na ich zaspokojenie”1. àącząc w sobie rozwój spoáeczny i gospodarczy, przy jednoczesnym uwzglĊdnianiu ochrony Ğrodowiska, rozwój zrównowaĪony jest koncepcją, która najlepiej godzi interesy wszystkich grup spoáecznych oraz Ğwiata biznesu.
Nowy rozwój spoáeczno-gospodarczy w praktyce oznacza zmianĊ dotych-czasowego toru, po jakim poruszaáy siĊ nie tylko gospodarki Ğwiatowe, ale i caáe spoáeczeĔstwa. Rozwój zrównowaĪony „obejmuje nowe podejĞcie do filozofii Īycia, dopuszczalnych technik (technologii) produkcji, modelu konsumpcji, korzystania z zasobów Ğrodowiska, ochrony róĪnorodnoĞci biologicznej, maksy-malnego stosowania cykli zamkniĊtych dla odpadów towarzyszących dziaáalno-Ğci ludzkiej”2.
ZrównowaĪony rozwój to podstawowa koncepcja rozwoju Polski, o czym Ğwiadczy piąty artykuá Konstytucji RP3. Zapis ten zobowiązuje wáadze
paĔ-stwowe na wszystkich szczeblach do ksztaátowania odpowiedniej polityki paĔstwowej kierującej siĊ podejĞciem nastawionym na spoáeczeĔstwo oraz poprawĊ jego standardu Īycia w obecnej rzeczywistoĞci i w nadchodzących latach, jak i poszanowanie Ğrodowiska, którego zasoby decydują o dalszym rozwoju kraju. ĝrodowisko przyrodnicze, w którym dziaáa czáowiek, i od którego jest uzaleĪniony ze wzglĊdu chociaĪby na zasoby naturalne, to punkt wyjĞciowy dla rozwaĪaĔ o rozwoju zrównowaĪonym; punktem odniesienia jest natomiast jakoĞü Īycia czáowieka, który w okreĞlonych warunkach spoáecznych, kulturowych, gospodarczych oraz technologicznych moĪe zaspokajaü swoje potrzeby4.
1 Nasza wspólna przyszáoĞü. Raport ĝwiatowej Komisji do spraw ĝrodowiska i Rozwoju, PWE, Warszawa 1991, s. 27.
2
J. Zegar, Kierowanie zrównowaĪonym rozwojem spoáeczno-gospodarczym (ekorozwojem), Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2003, s. 37.
3
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., www.sejm.gov.pl/prawo/
konst/polski/kon1.htm (odczyt 20.11.2011). 4
T. Borys (red.), WskaĨniki ekorozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i ĝrodowisko, Biaáystok 1999, s. 64 i n.
3.àAēCUCH DOSTAW NA TLE KONCEPCJI ROZWOJU ZRÓWNOWAĩONEGO I SPOàECZNEJ ODPOWIEDZIALNOĝCI
Obecnie zaáoĪenia koncepcji rozwoju zrównowaĪonego próbuje siĊ przekáa-daü na codzienną dziaáalnoĞü spoáeczno-gospodarczą. Przykáadem tego są áaĔ-cuchy dostaw, do zarządzania którymi wáącza siĊ aspekty związane z rozwojem zrównowaĪonym. ZrównowaĪony áaĔcuch dostaw to taki, w którym „zarządza siĊ wpáywami Ğrodowiskowymi, spoáecznymi i ekonomicznymi oraz dziaáa na rzecz dobrych praktyk rządzenia przez caáy cykl Īycia produktów i usáug. Celem zrównowaĪonego áaĔcucha dostaw jest tworzenie, ochrona i wzrost dáugotermi-nowej wartoĞci (Ğrodowiskowej, spoáecznej i ekonomicznej) dla wszystkich interesariuszy zaangaĪowanych w obecnoĞü produktów i usáug na rynku”5.
Orientacja na áaĔcuchy dostaw, na podstawie których moĪna przeĞledziü drogĊ produktu od najwczeĞniejszej fazy wydobycia surowców po wyrób koĔcowy dostarczany do klienta to krok w kierunku szerszego przyjĊcia koncep-cji trwaáoĞci (sustainability). Nie naleĪy jednak zapominaü przy tym, Īe prze-páywowi w samym áaĔcuchu dostaw towarzyszą dodatkowe strumienie związane z projektowaniem, wytwarzaniem produktów ubocznych, w tym tych, które powstają podczas uĪytkowania wyrobów, wydáuĪaniem cyklu Īycia i dziaáania-mi związanymi z odzyskiem surowców i materiaáów po okresie uĪytkowania6.
Oprócz aspektów Ğrodowiskowych równie istotna jest sfera spoáeczna za-rządzania áaĔcuchem dostaw, gáównie za sprawą rozwoju koncepcji spoáecznej odpowiedzialnoĞci przedsiĊbiorstw (corporate social responsibility), która mimo odmiennego od rozwoju zrównowaĪonego rodowodu w wielu miejscach jest zbieĪna z jego zaáoĪeniami. Spoáeczna odpowiedzialnoĞü jest definiowana na przykáad jako „odpowiedzialnoĞü przedsiĊbiorstw za ich wpáywy na spoáeczeĔ-stwo”7. W szerszym ujĊciu spoáeczna odpowiedzialnoĞü powinna byü traktowa-na jako suma odpowiedzialnoĞci ekonomicznej, prawnej, etycznej i dobrowolnej (filantropijnej)8. Oznacza to, Īe organizacje chcące braü odpowiedzialnoĞü za swoje decyzje powinny integrowaü swoje codzienne operacje biznesowe oraz strategiĊ dziaáania z troską o Ğrodowisko oraz konsumentów, zachowaniami etycznymi i prawami czáowieka, a takĪe wspóápracowaü z róĪnymi grupami interesariuszy na rzecz wspólnej wartoĞci (shared value) i identyfikowania,
5
C. Sisco, B. Blythe Chorn, P. M. Pruzan-Jorgensen, Supply Chain Sustainability A
Practi-cal Guide for Continuous Improvement, UN Global Compact Office and Business for Social
Responsibility 2010, s. 5. 6
J.D. Linton, R. Klassen, V. Jayaraman, Sustainable Supply Chains: An Introduction, „Jour-nal of Operations Management” 2007, vol. 25, s. 1078.
7
Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the Euro-pean Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A Renewed EU Strategy
2011–14 for Corporate Social Responsibility, Brussels, 25.10.2011 COM(2011) 681 final, s. 6. 8
A.B. Carroll, The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral
zapobiegania ograniczania i áagodzenia potencjalnych negatywnych wpáywów9. W takim ujĊciu problematyki moĪna mówiü o spoáecznie odpowiedzialnym áaĔcuchu dostaw, w którym takie kwestie, jak prawa czáowieka i pracownika, bezpieczeĔstwo pracy, zakaz pracy dzieci czy praktyki zapobiegające dyskrymi-nacji, są uwzglĊdniane w kaĪdym ogniwie bez wzglĊdu na lokalizacjĊ czy panujące uwarunkowania prawne, kulturowe, spoáeczne czy ekonomiczne. Omawiane zagadnienia nazywane są niekiedy spoáeczną odpowiedzialnoĞcią logistyki (Logistics Social Responsibility), w której uwaga skupia siĊ na: „zrównowaĪonych zakupach, transporcie czy magazynowaniu a takĪe na kryteriach etycznych, prawach czáowieka, bezpieczeĔstwie i spoáeczeĔstwie”10. Punktem wyjĞcia do doskonalenia relacji spoáecznych moĪe byü norma SA 8000 zawierająca osiem podstawowych zasad dziaáania dla wszystkich firm podejmu-jących wyzwania związane z odpowiedzialnoĞcią spoáeczną swoich kluczowych interesariuszy. Warto przy tym zwróciü uwagĊ na przejrzystoĞü tworzonych relacji i zakres odpowiedzialnoĞci, jakiej oczekujemy od uczestników áaĔcu-cha11. Pomocny w budowaniu trwaáego partnerstwa spoáecznego moĪe teĪ byü
Przewodnik po Spoáecznej OdpowiedzialnoĞci ISO 26000, w którym obok zasad,
jakimi powinny kierowaü siĊ podmioty, moĪna znaleĨü obszary okreĞlające priorytetowy zakres odpowiedzialnoĞci.
W literaturze przedmiotu moĪna spotkaü równieĪ okreĞlenie zamkniĊtego cyklu zarządzania áaĔcuchem dostaw (Closed Loop Supply Chain Management) rozumianego jako „wkáad w Ğrodowiskowy wymiar rozwoju zrównowaĪonego za poĞrednictwem zmniejszenia zuĪycia surowców pierwotnych, materiaáów niebezpiecznych, energii, ograniczania emisji oraz wkáad w wymiar spoáeczny w postaci tworzenia nowych miejsc pracy (odzysk surowców wymaga wiĊcej pracy niĪ gospodarka odpadami), dobrostanu oraz bezpiecznego i zdrowego Ğrodowiska”12
.
4. ROZWÓJ KONCEPCJI ZRÓWNOWAĩONEGO àAēCUCHA DOSTAW Idea zrównowaĪonego áaĔcucha dostaw nabiera coraz wiĊkszego znaczenia w kontekĞcie postĊpującej globalizacji, która wiąĪe siĊ ze zmniejszaniem barier handlowych, szybszym obiegiem informacji, wykorzystywaniem nowoczesnych
9
Communication from the Commission…, s. 6. 10
E. van der Laan, Closing the Global Supply Chain: The Gateway Towards Sustainability, [in:] J. van Nunen, P. Huijbregts, P. Rietveld, (eds.), Transitions Towards Sustainable Mobility.
New Solutions and Approaches for Sustainable Transport Systems, Springer, Heidelberg,
Dordrecht, London, New York 2011, s. 235. 11
M. van Opijnen, J. Oldenziel, Responsible Supply Chain Management, Potential Success
Factors and Challenges for Addressing Prevailing Human Rights and Other CSR Issues in Supply Chains of EU-based Companies, European Union 2011, s. 35–36..
12
technologii czy Ğrodków transportu. Przeksztaáceniu ulegają struktury logistycz-ne, które z jednej strony mogą wywoáywaü dodatkowe problemy Ğrodowiskowe, z drugiej jednak przyczyniają siĊ do stosowania nowoczesnych rozwiązaĔ sprzyjających rozwojowi zrównowaĪonemu.
Kluczową grupą ksztaátującą w coraz wiĊkszym stopniu relacje w áaĔcu-chach dostaw są klienci zwáaszcza z krajów rozwiniĊtych, którzy widzą potrzebĊ przeorientowania dotychczasowych sposobów produkcji i konsumpcji. U áatwie-nia w przepáywie informacji w poáączeniu z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązaĔ technologicznych i informatycznych pozwalają wszystkim zaintere-sowanym podmiotom monitorowaü dziaáania w caáych áaĔcuchach dostaw, co moĪe stanowiü dodatkowy bodziec dla poszczególnych ogniw do zachowaĔ proĞrodowiskowych13.
W przedsiĊbiorstwach aktywnie podchodzących do kwestii zarządzania ry-zykiem, zwracających uwagĊ na wyniki, jakie osiągają kluczowi dla niego dostawcy, uwzglĊdnianie zasad rozwoju zrównowaĪonego moĪe sáuĪyü do ograniczania negatywnych konsekwencji, jakie mogáyby pojawiü siĊ w nastĊp-stwie braku odpowiednich procedur. Innym podejĞciem jest zaáoĪenie, w którym zarządzanie áaĔcuchem dostaw przyczynia siĊ do oferowania zrównowaĪonych produktów speániających standardy Ğrodowiskowe i spoáeczne14. Globalizacja z jednej strony daáa wiele moĪliwoĞci rozwijania áaĔcuchów dostaw, z drugiej jednak staáa siĊ Ĩródáem nowych ryzyk, które do tej pory nie musiaáy byü szczególnie uwzglĊdniane zarówno w wymiarze strategicznym, jak i podczas dziaáaĔ operacyjnych, jak np. te związane z nieuczciwymi praktykami handlo-wymi, korupcją, niską jakoĞcią, bezpieczeĔstwem produktów, miejscem pochodzenia surowców, kwestiami spoáecznymi czy innymi aspektami zarzą-dzania wydáuĪającymi siĊ áaĔcuchami dostaw.
ZrównowaĪone produkty to takie, które powstaáy w wyniku zrównowaĪo-nych sposobów produkcji, bardziej ekologiczzrównowaĪo-nych i prospoáecznych od konwen-cjonalnych procesów produkcyjnych na kaĪdym etapie cyklu Īycia tego typu produktów – od wydobycia surowców i projektowania wyrobu aĪ po fazĊ pouĪytkową. Bez wzglĊdu na motywacje, jakimi kierują siĊ przedsiĊbiorstwa zachĊcające pozostaáe ogniwa swoich áaĔcuchów dostaw do bardziej Ğwiadome-go podejmowania decyzji, w kwestiach związanych z produkcją czy transportem rynek jest gotowy na przyjĊcie produktów, które oprócz wartoĞci uĪytkowych generują wartoĞü Ğrodowiskową czy spoáeczną. W tabeli 1 przedstawiono przykáady podejĞcia do zrównowaĪonego áaĔcucha dostaw w róĪnych jego etapach.
13
R. Burritt, S. Schaltegger, M. Bennett, T. Pohjola, M. Csutora, Sustainable Supply Chain
Management and Environmental Management Accounting, [in:] R. Burritt, S. Schaltegger,
M. Bennett, T. Pohjola, M. Csutora (eds), Environmental Management Accounting and Supply
Chain Management, Springer, Dordrecht 2011, s. 4 i nast. 14
S. Seuring, M. Muller, From a Literature Review to a Conceptual Framework for
Tabela 1. PodejĞcie do rozwoju zrównowaĪonego w áaĔcuchu dostaw – przykáady Analizowany obszar Przykáady dziaáaĔ na rzecz rozwoju zrównowaĪonego
Projektowanie i roz-wój produktu
Redukcja zuĪycia surowców, stosowanie bardziej przyjaznych Ğrodowi-sku materiaáów, poszukiwanie lokalnych alternatyw dla surowców, wykorzystywanie surowców z recyklingu, projektowanie produktów energooszczĊdnych, niskokosztowych i wodooszczĊdnych, planowanie produktu dla recyklingu i dla cradle-to-cradle, eco-design
Proces zakupów Stosowanie kryteriów ekologicznych i spoáecznych przy wyborze dostawców, analiza ryzyka, ocena wpáywów Ğrodowiskowych i spo-áecznych, budowanie trwaáych relacji z dostawcami, otwarty obieg informacji o produkcie, ustalanie adekwatnej ceny do oczekiwaĔ, przejrzystoĞü dziaáaĔ
Logistyka Transport o niskiej emisji dwutlenku wĊgla, konsolidacja dystrybucji (np. wielkoĞü dostaw), pozwalająca na uzyskanie efektu skali, wzmoc-nienie wspóápracy miĊdzy dostawcami, planowanie dystrybucji i dostaw uwzglĊdniające poprawĊ ich efektywnoĞci
Produkcja Dziaáania lokalizacyjne i wybór dostawców, analiza spoáecznych i Ğro-dowiskowych norm obowiązujących u regionalnych dostawców (w celu zwiĊkszenia prawdopodobieĔstwa, Īe dostawa speáni oczekiwania spoáeczne i Ğrodowiskowe), uwzglĊdnianie szerokiego zakresu ochrony Ğrodowiska, jak np. zwiĊkszone zuĪycie paliwa i wĊgla, emisje do Ğrodowiska i kwestii spoáecznych, jak wpáyw na lokalny rynek pracy przy podejmowaniu decyzji o konsolidacji, wykorzystywanie czyst-szych technologii produkcyjnych i najlepczyst-szych dostĊpnych technik, stosowanie systemów zarządzania Ğrodowiskowego, wdraĪanie zasad ekologii przemysáowej, zamykanie obiegu wody, energii, racjonalna gospodarka odpadami
Marketing Rzetelna informacja o pochodzeniu, skáadzie i wpáywie na Ğrodowisko, stosowanie ekoetykiet, eko-marketing, wprowadzenie systemu odbioru produktów zuĪytych, rozszerzanie usáug serwisowych – naprawa zamiast wymiany na nowe produkty
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: Unchaining Value Innovative Approaches to
Su-stainable Supply, SustainAbility, UNEP, UN Global Compact 2008, s. 6–7, dokument
elektronicz-ny (data dostĊpu 28.11.2011).
Punktem wyjĞcia dla zrównowaĪonego áaĔcucha dostaw powinno byü do-káadne poznanie zarówno jego potencjaáu, jak i ograniczeĔ. Mapując áaĔcuch dostaw, naleĪy wziąü pod uwagĊ:
Ɣ gáówne produkty i usáugi, firmy, które mają najwiĊkszy udziaá w pro-dukcji oraz czynniki o krytycznym znaczeniu dla operacji biznesowych;
Ɣ przepáyw materiaáów i informacji, w tym mapĊ relacji z dostawcami oraz innymi uczestnikami áaĔcucha, miejsca wydobycia surowców itp.;
Ɣ informacje dotyczące praw czáowieka, prawa pracy, ochrony Ğrodowiska, dyskryminacji, korupcji, analizĊ ryzyka spoáecznego i Ğrodowiskowego w kaĪ-dym ogniwie áaĔcucha dostaw15.
15
PrzedsiĊbiorstwa coraz czĊĞciej starają siĊ odpowiadaü na rosnące potrzeby i oczekiwania odnoĞnie do przejrzystych, odpowiedzialnych i trwaáych áaĔcu-chów dostaw. Przykáadem, jednym z wielu, moĪe byü Kompania Piwowarska, która w opublikowanym przez siebie raporcie rozwoju zrównowaĪonego z 2011 r. poĞwiĊca osobny rozdziaá kwestiom áaĔcucha dostaw16. Organizacja w wyborze swoich dostawców kieruje siĊ zasadami spoáecznej odpowiedzialnoĞci, takimi jak np. ochrona pracowników, przejrzyste formy rozliczeĔ, ochrona Ğrodowiska czy praktyki antydyskryminacyjne, które z zaáoĪenia mają obowiązywaü wszystkich zainteresowanych wspóápracą. Zasady są jawne i dostĊpne dla wszystkich interesariuszy. Firma sformuáowaáa oczekiwania wobec swoich partnerów biznesowych: „uwzglĊdniania zrównowaĪonego rozwoju w dziaáa-niach firmy, podjĊcia wyzwania stworzenia áaĔcuchów dostaw, które bĊdą odpowiadaü wartoĞciom i zaangaĪowaniu w aspekty zrównowaĪonego rozwoju, jakie towarzyszą Kompanii Piwowarskiej oraz dzielenia siĊ pomysáami i doĞ-wiadczeniem”17. Ponadto kaĪdy potencjalny dostawca jest poddawany ocenie pod kątem poziomu ryzyka, jakie niesie za sobą podjĊcie z nim wspóápracy.
Innym przykáadem przedsiĊbiorstwa starającego siĊ budowaü dáugotrwaáe relacje z dostawcami jest Danone, który dobierając partnerów do wspóápracy, zobowiązuje ich do speániania okreĞlonych kryteriów jakoĞciowych, bezpieczeĔ-stwa i ochrony Ğrodowiska, a takĪe zasad deklaracji MiĊdzynarodowej Organi-zacji Pracy. Wypracowana ocena parametrów jakoĞciowych dostawcy opiera siĊ na audytach planowanych i problemowych (w momencie pojawienia siĊ problemów jakoĞciowych czy technicznych; obejmują one okreĞlone obszary wymagające doskonalenia), bilansach jakoĞci (dotyczą podstawowych dostaw-ców surowdostaw-ców i opakowaĔ), spotkaniach jakoĞciowych oraz bieĪącej wspóápra-cy technicznej. Záa jakoĞü surowca lub opakowania skutkuje zawieszeniem wspóápracy z dostawcą do czasu usuniĊcia przyczyn problemów18.
Kodeksy postĊpowania czy audyty dostawców to tylko przykáady narzĊdzi, które mogą byü wykorzystywane do integrowania rozwoju zrównowaĪonego z zarządzaniem áaĔcuchem dostaw. Innymi narzĊdziami są na przykáad: ocena cyklu Īycia produktu, kosztowa ocena cyklu Īycia, zarządzanie ryzykiem, zarządzanie wpáywami Ğrodowiskowymi i spoáecznymi, fora wspóápracy interesariuszy, otwarty obieg informacji w áaĔcuchu dostaw czy standardy jakoĞciowe, Ğrodowiskowe i spoáecznej odpowiedzialnoĞci wdraĪane we wszystkich ogniwach áaĔcucha dostaw.
16Raport zrównowaĪonego rozwoju Kompanii Piwowarskiej 2011, s. 55, dokument elektro-niczny (odczyt 27.11.2011).
17 Ibidem. 18
Strona korporacyjna firmy Danone, www.danone.pl/Spoleczna-odpowiedzialnosc-CSR/Rynek/Spoleczna-odpowiedzialnosc-Srodowisko-Odpowiedzialnosc-wobec-dostawcow (odczyt 27.11.2011).
O wadze trwaáoĞci w áaĔcuchach dostaw Ğwiadczyü moĪe fakt, Īe jest ona wymieniana jako jeden z trendów ksztaátujących przyszáoĞü tej sfery zarządza-nia. ZrównowaĪony rozwój staje siĊ jednym z priorytetowych obszarów w przy-száych scenariuszach funkcjonowania áaĔcucha dostaw. ĝwiadczyü o tym bĊdzie zarówno zakres podejmowanych dziaáaĔ, jak i dotychczas najczĊĞciej nie-uwzglĊdniane mierniki i wskaĨniki, na przykáad zuĪycie energii i wody, emisja gazów cieplarnianych, bezpieczeĔstwo, zagĊszczenie ruchu czy upraszczanie infrastruktury19.
5. PODSUMOWANIE
Nawet jeĞli obecnie tworzenie zrównowaĪonych áaĔcuchów nie odbywa siĊ w sposób zintegrowany, to coraz czĊĞciej moĪna dostrzec zmianĊ w myĞleniu o tradycyjnie pojmowanym áaĔcuchu dostaw w kierunku tworzenia trwaáej sieci relacji, w której poszczególne ogniwa dąĪą do osiągniĊcia wspólnego celu. Celem tym jest nie tylko speánienie oczekiwaĔ konsumentów, ale równieĪ dąĪenie do doskonaáoĞci Ğrodowiskowej i spoáecznej. W tak rozumianym partnerstwie liczą siĊ wspólne wartoĞci, a kluczową funkcją zarządzania jest odpowiedzialnoĞü20.
Zarządzanie zrównowaĪonym áaĔcuchem dostaw rodzi wiele wyzwaĔ dla poszczególnych jego ogniw, ale jest jednoczeĞnie szansą na osiągniĊcie wymier-nych korzyĞci uzyskiwanych dziĊki poprawie wyników spoáecznych i Ğrodowi-skowych.
BIBLIOGRAFIA
Borys T. (red), WskaĨniki ekorozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i ĝrodowisko, Biaáystok 1999. Burritt R., Schaltegger S., Bennett M., Pohjola T., Csutora M., Sustainable Supply Chain
Management and Environmental Management Accounting, [in:] R. Burritt, S. Schaltegger,
M. Bennett, T. Pohjola, M. Csutora (eds.), Environmental Management Accounting and
Sup-ply Chain Management, Springer, Dordrecht 2011.
Carroll A.B., The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral Management of
Organizational Stakeholders, „Business Horizons” 1991, vol. 34.
Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A Renewed EU Strategy
2011–2014 for Corporate Social Responsibility, Brussels, 25.10.2011 COM(2011) 681 final.
19
The 2016 Future Supply Chain, Serving Consumers in a Sustainable Way, Global
Com-merce Initiative, Capgemini, May 2008, s. 13, 19. 20
M.N. Faisal, Sustainable Supply Chains: A Study of Interaction Among the Enablers, „Business Process Management Journal” 2010, vol. 16, no. 3, s. 511.
Faisal M.N., Sustainable Supply Chains: A Study of Interaction Among the Enablers, „Business Process Management Journal” 2010, vol. 16, no. 3.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., www.sejm.gov.pl/prawo/konst/
polski/kon1.htm, (odczyt 20.11.2011).
Linton J.D., Klassen R., Jayaraman V., Sustainable Supply Chains: An Introduction, „Journal of Operations Management” 2007, vol. 25.
Nasza wspólna przyszáoĞü. Raport ĝwiatowej Komisji do spraw ĝrodowiska i Rozwoju, PWE,
Warszawa 1991.
Raport zrównowaĪonego rozwoju Kompanii Piwowarskiej 2011, dokument elektroniczny (odczyt
27.11.2011).
Seuring S., Muller M., From a Literature Review to a Conceptual Framework for Sustainable
Supply Chain Management, „Journal of Cleaner Production” 2008, vol. 16.
Sisco C., Blythe Chorn B., Pruzan-Jorgensen P.M., Supply Chain Sustainability A Practical Guide
for Continuous Improvement, UN Global Compact Office and Business for Social
Responsi-bility 2010.
Strona korporacyjna firmy Danone,
www.danone.pl/Spoleczna-odpowiedzialnosc-CSR/Rynek/Spoleczna-odpowiedzialnosc-Srodowisko-Odpowiedzialnosc-wobec-dostawcow (data dostĊpu 27.11.2011).
The 2016 Future Supply Chain, Serving Consumers in a Sustainable Way, Global Commerce
Initiative, Capgemini, May 2008.
Unchaining Value Innovative Approaches to Sustainable Supply, SustainAbility, UNEP, UN
Global Compact 2008.
Van der Laan E., Closing the Global Supply Chain: The Gateway Towards Sustainability, [in:] J. van Nunen, P. Huijbregts, P. Rietveld, (eds), Transitions Towards Sustainable Mobility.
New Solutions and Approaches for Sustainable Transport Systems, Springer, Heidelberg,
Dordrecht, London, New York 2011.
Van Nunen J., Huijbregts P., Rietveld P. (eds), Transitions Towards Sustainable Mobility. New
Solutions and Approaches for Sustainable Transport Systems, Springer, Heidelberg,
Dor-drecht, London, New York 2011.
Van Opijnen M., Oldenziel J., Responsible Supply Chain Management, Potential Success Factors
and Challenges for Addressing Prevailing Human Rights and Other CSR Issues in Supply Chains of EU-based Companies, European Union 2011.
Zegar J., Kierowanie zrównowaĪonym rozwojem spoáeczno-gospodarczym (ekorozwojem), Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2003.
Agata Rudnicka
SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN SUPPLY CHAINS
The concept of sustainable development is getting more and more important in the debate of today’s socio-economic relations. Sustainable development is tried to implement into different spheres of business activities to gain the balance between society, economy and ecology. The concept of sustainable supply chain takes into consideration environmental and social aspects of supply chain management. The main aim of the paper is introduction and explanation of the concept of sustainable development in supply chains.
