Włodzimierz Błaszczyk,Zbigniew
Karolczak
Poznań - Stare Miasto, ul. ul.
Wroniecka (Wolnica) i Stawna.
Stanowisko 9 - Brama Wroniecka
Informator Archeologiczny : badania 12, 241-243
241
Na kraw ędzi majdanu odkryto dolne p a rtie m uru obwodowego zamku w zniesione z kam ienia polnego 1 cegły gotyckiej z zastosow aniem za praw y w apiennej. Mur zo stał posadowiony na głębokości około 2 ,9 0 m na poziom ie tzw . próchnicy pierw o tn ej. S zerokość m uru wynosi około 2 ,0 0 m . Zachowana w ysokość od 0 ,3 0 do 0 ,4 0 m .
W tra k c ie badań odkryto sp o rą ilo ś ć m a te ria łu zabytkowego w po s ta c i ułamków naczyń glinianych, koécl zw ierzęcy ch, gwoździ żelaznych l innych przedm iotów codziennego użytku, datowanych na o k res od 2 połowy ХШ do połowy XV wieku. W w arstw ie tzw. próchnicy p ierw o t nej w ystąpiła niew ielka Ilość fragm entów naczyń glinianych z V III- X wieku.
W érôd zabytków m etalowych należy w ym ienić p rze d e w szystkim 4 groty bełtów do kuszy, 2 fragm enty w ędzideł żelaznych o ra z 1 kłódkę w alcow atą.
Unikatowym zn aleziskiem s ą dwie wypukłe czw oroboczne płytki żelazne z trz e m a nitam i stanow iące p rzy p u szczaln ie c z ę ś ć zbroi r y c e rs k ie j.
W oparciu o uzyskane m a te ria ły , m ożna stw ie rd z ić , że te re n na którym posadowiony zo stał zam ek był zasiedlony już w VIHpX wieku. W połowie XIII wieku w zniesiono tu, głównie z cegły, kam ienia polnego 1 łupku zam ek, który z o sta ł zniszczony w 1 połowie XV wieku.
Było to nałożenie obronne skład ające s ię z obwodu m uru na p la nie n iereg ularn eg o czworoboku. Głównym punktem obronnym gryżow - sklego zamku była wysoka cylindryczna w ieża, k tó re j re s z tk i znajdują s ię w południowo zachodniej p a r tii obiektu.
M ateriały z badań złożone s ą w Muzeum w N ysie. Badania będą kontynuowane.
POLANOWICE, g m .K ru szw ica p a trz
woj.bydgoskie w czesne średniow iecze
Stanowisko 3
POZNAŃ-STARE MIASTO Muzem A rchelogiczne
u l.u l.W ra iie c k a /W o ln iea/i Stawna w Poznaniu
Stanowisko 9 - B ra m a W roniecka
Badania prow adzili dr W łodzim ierz B łaszczyk 1 m g r Zbigniew K arolczak, Finansow ało Muzeum A rcheologiczne w Poznaniu. C zw arty se z o n b a d a ń . F o rty fikacje m iejsk ie, śred n io w iecze, czasy nowo żytne.
242
P r a c e wykopaliskowe przeprow adzone na stanow isku n r fl obej mowały o b sz a r położony u wylotu u l.W ro n iec k iej, przy leg ły do tra s y ul·S olnej 1 objęły ary! 14**16, 24“26, 34~36, 44 -4 8. Ł ączn ie badania m i objęto o b sz a r 1000 m2, ek sp lo ru jąc 2.300 m3 do głębokości od 3 do 5 m , usuw ając około 3,067 m 3 /szacu nko w o / zie m i t g ru zu . P rz y pomocy m łota pneum atycznego usunięto w spółczesny a s fa lt uliczny 1 betonowy podkład, za pośrednictw em specjalnych służb kom unalnych przełożono lub odcięto około 40 różnych ciągów in s ta la c ji wodociągowo- kanalizacyjnych, gazowych, energetycznych o ra z telekom unikacyjnych.
O dsłonięto następ ujące elem enty a rc h ite k tu ry sy stem u / w ę z ła / cbronnego B ram y W roniecklej:
W w y k o p i e I
F a z a I " odsłonięta północna c z ę ś ć wieży bram nej. i p rz e d b ra m la z ΧΙΠ wieku zbudowanych z cegły w wątku w endyjsklm na fundam entach kam iennych o ra z dochodzące od wschodu
1 zachodu do wieży ciąg i m urów m iejskich zbudowanych z cegły w układzie w endyjsklm , w dolnych p a rtia c h z lic o
wanego kam ienia 1 posadowionych na fundam entow ej ław ie kam ien nej. O dkryte odcinki m u ru m ają: od zachodu 1 ,5 m , a od wschodu 28 m 1 s z e ro k o ś ć 1,1 m . M ur północny w ie ży m a 7 ,5 m długości 1 1 ,4 5 m g ru b o śc i. P rz e d b ra m ie ma w ym iary /w św ietle m urów / 8 ,7 m długości i 5,1 m s z e r o k o ści o ra z zbudowane s ą jed n o cześnie z m u ra m i wieży 1 n ią p rzew iązan e.
F a z a π - w iąże s ię * likw idacją wjazdu do m ia sta p rz e z w ieżę b ram n ą i p rz e d b ra m ie z fazy I. W la ta c h 1430-1470 w zniesiono no wy p rz e ja z d p rze z sy ste m sz y i w jezdnej. Składa s ię on z n a stępujących elem entów architek ton iczny ch : fundam entów 1 ściany nośnej budynku wjazdowego /praw dopodobnie niegdyś dwukondygnacyjnego/ zlokalizowanego na w ysokości p rz e d b ram la z fazy I, lec z od stro n y zachodniej. Na jednej ze ś c ia n /z a c h o d n ie j/ te j budowli wybudowany je s t budynek m ieszkalny /u l.W ro n ie c k a 10^. S zero k o ść wjazdu do budyn ku bram nego w yznaczają zachowane od północy w ęgary. P ierw o tn ie dolna kondygnacja była p rzesk lep io n a a po jego likw idacji 1 założeniu stro p u wybudowany z o sta ł p o d z ie m i^
/d oln a kondygnacja/ k o ry ta rz biegnący na o s i w sc h ó d -za chód. Do tego budynku przy legało od stro n y północnej tró j- członowe, wydłużone p rz e d b ra m ie . P rz e d b ra m ie posiada okdło 18,8 m długości i od około 5 ,8 0 /w południowej cz ęś c i/ do 6, 85 m /w północnej/ s z e ro k o ś c i. Podzlecone ono je s t m u ra m i poprzecznym i na trz y c z ę ś c i. W p ierw sz e j c z ę ś c i w ystępują re s z tk i trom p y.
Z tą fazą rozbudowy w ęzła bram nego w iąże s ię tak że w znie siony /w tym sam ym c z a s ie / zew nętrzny p ie rś c ie ń m uru obronnego. Od stro n y zachodniej odkryty on z o sta ł i
zakon-243
serw ow any na odcinku około 42 m /m u r je s t c z ę ś c ią ściany nośnej budynku przy u l.W ro n ieck tej 1 0 /, a od stro n y w schod
niej na odcinku około 1 ,5 m . Pom iędzy tym m urem a c ią giem m uru obronnego z XIII wieku zamyka e tę p r z e s trz e ń m iędzy m u rza o sz ero k o śc i 9 ,4 m .
F aza III - to m u r odsłonięty od stro n y zachodniej, biegnący ukośnie w kierunku na ul.Św . W ojciecha /N -W /, je sz c z e nie w pełni rozpoznany. Jego długość wynosi 10,4 m . D rugi /osłonow y/ odkryty w c z ę ś c i wschodniej ma długość 7, 7 m . Obydwa m u- ry m ają sz e ro k o ść 1,2 m .
F aza IV - to dwa odcinki m urów , ukierunkowanych na północny-za chód. Stanowią one elem enty architektonicznego w ęzła o bron nego, rozbudowanego 1 przebudowanego p rze d b ra m ia /b a r b a k a n u /. Długość wschodniego ram ien ia wynosi 1 7 ,4 m b. P o s a dowiony on zo stał na 4 lukach konstrukcyjnych prześw itów łączących pięć słupów /3 środkow e, 2 z e w n ę trz n e/, sta n o wiące c z ę ś ć składow ą a rk a d .
F aza V - to fundam enty p o m ieszczeń gospodarczych w zniesionych od stro n y wschodniej m urów z fazy IV barbakanu.
2
Wykop II - /u l. Staw na/ o pow ierzchni 100 m . O dsłonięto fragm ent m uru cbwodowego z fazy I o długości 15 mb i bruk u l.P rz y m u rn e j lub O krężnej.
B r u k i : - I - pod a sfaltem zalegał bruk zX V IIl/X IX wieku. O dsło nięto także ceglane podkłady dla szyn tram w ajow ych. II - zalegał poniżej 1 ,0 m obecnego poziomu /5 9 ,6 3 m
n .p .m . / I łączył s ię z faz ą II.
III ‘ na głębokości 2, 5 m /5 8 ,1 2 m n . p . m . / wiąże s ię z fazą I.
IV - to bruk u l.P rz y m u rn e j lub O krężne] związany z fa zą I.
Wodociągi drew niane - odkryte zoBtały 3 n itk i rurociągów wodnych, ułożonych po o s i NE-SW w dwóch poziom ach datow a nych od XIII-XVIII wieku. Jedna nitka ru rociągu d rew nianego biegnie wzdłuż ul.Staw nej S-W . R u ro ciąg i zo sta ły zabezpieczone 1 poddane ko n serw acji. Odkryta a rc h ite k tu ra w ęzła bram nego B ram y W ronieckiej zo s ta ła zabezpieczona na zim ę I w około 50% zak o n se r- wowana p rz e z brygady budowlane P P P raco w n ie Kon s e rw a c ji Zabytków w Poznaniu.
Pow ażnie zaawansowana zo stała także Inw entaryzacja a rc h i tektoniczno-po m iarow a o ra z badania sp e cja listy c z n e .
B adania trw ały od kwietnia do końca grudnia 1978 r . i będą kontynuowane w 1979 roku.
