Grodziec Śląski, woj. bielskie. Kościół św. Bartłomieja

Wiesław Kuś

Grodziec Śląski, woj. bielskie. Kościół

św. Bartłomieja

Informator Archeologiczny : badania 18, 184-185

154

-opracow yw aniu p r o j e k t u r e w a l o r y z a c j i p a rk u i dw orku. Ź ró d ła h i s t o r y c z n e , d o ty c z ą c e p a ła c u s ą z n i* к оп е.

Z ałożono wykop sondażowy o d łu g o ś c i 25 x 2 л , usy tu o w a n y n a o s i a l e j k i , ł ą c z ą c e j u l . Głów­ n ą z p o la n k ą w p a rk u , w zdłuż l i n i i N-S. P o n a d to w m ie js c a c h dom niem anych n a ro ż y p a ł a c u z a ło ż o n o dwa m a le ń k ie w ykopikl 30 ж 30 с в .

w w yniku p r a c badaw czych u s t a lo n o r z u t p a ł a c u , k t ó r y m ia ł k s z t a ł t p r o s t o k ą t a o w ym iarach

3 4 , 5 X 1 7 , 5 a. O d s ło n ię ty mur p o łu d n io w e j ś c ia n y p a ł a c u wykonany b y ł z k a m ie n ia łam anego /w a p i e ń / , sp o jo n e g o zapraw ą w apienną· Do n ie g o p r z y l e g a ł biut p r o s t o p a d ł y , d o k tó r e g o d o t y k a ł a s z e r o k a na o k o ło 8,5 id ław a fundam entow a, b ę d ą c a p o z o s t a ł o ś c i ą b l i ż e j n i e o k r e ś l o n e j p rz y b u d ó w k i· W o d l e g ł o ś ­ c i 2 5 0 cm od p o łu d n io w e j ś c ia n y o d k r y t e j p rzy b u d ó w k i s tw ie rd z o n o o b e c n o ś ć m urku, o s z e r o k o ś c i 4 5

cm, b ęd ące g o n a jp ra w d o p o d o b n ie j p o z o s t a ł o ś c i ą po m urze ogrodzeniow ym .

W ś c i a n i e p o łu d n io w e j p a ła c u n a t r a f i o n o n a w e j ś c i e do p iw n ic . N w yniku p e n e t r a c j i s t w i e r ­ dzono o b e c n o ść tr z e c h p iw n ic , s k le p io n y c h k o leb k o w o , sto su n k o w o d o b rz e zachow anych.

w arstw a u ży tk o w a, w p o s t a c i In te n s y w n ie c z a r n e j z ie m i z a w ie r a ła m a t e r i a ł a r c h e o l o g i c z n y , datow any n a k o n ie c XVI-XVII w· B y ły t o g łó w n ie fra g m e n ty c e r a m i k i , k a f l i , g w ó d źd zie ż e la z n e *

M a te ria ł zabytkow y z n a j d u j e s i ę w Wojewódzkim O śro d k u Badań i D o k u m e n ta c ji i a b y t к ów w Ka­ to w ic a c h .

BRZEZINY Muzeum R e g io n a ln e w B r z e z in a c h woj* s k i e r n i e w i c k i e

S tan o w isk o i * tam ek

B a d a n ia p r o w a d z ił d r H enryk N i k l a k . F in a n so w a ł WKE w S k ie r n ie w ic a c h . K o sty n o o w an ie b ad ań z r o ­ ku 1 978. O sad n ictw o z doby r e n e s a n s u ·

S tan o w isk o z n a j d u j e s i ę w c e n tru m B rz e z in * J e s t t o m i e j s c e , n a k tó ry m s t a ł zamek możnego rodu L a so c k ic h z n is z c z o n y w c z a z le w o jen sz w ed zk ich * D z iś s t o i t u k o ś c i ó ł pod wezwaniem "Sw. (kicha" w z n ie sio n y w 1750 r . P ra c e w y k o p alisk o w e w 197Θ r · o d s ł o n i ł y fra g m e n ty nurów zamkowych z XVI w. wchodzących z j e d n e j s t r o n y pod k o ś c i ó ł , z d r u g i e j pod c h o d n ik u l . T. K o ś c iu s z k i.

Id ą c z a s u g e s tia m i w ojew ódzkiego K o n se rw a to ra zabytków w S k ie r n ie w ic a c h wznowiono p r a c e bad aw c ze. Calem b ad ań b y ł o d o c i e c : c z y aniry zamkowe lu b in n e u r z ą d z e n i a / f o s a , row y, s k a r p y / wo­ k ó ł zamku zach o w ały s i ę i c z y *ą uchw ytne w z ie m i· W wykopie* zało żo n y m po d r u g i e j s t r o n i e u l i T. K o ś c iu s z k i n a p r z e c iw wykopów z b ad ań p o p r z e d n ic h , n i e s tw ie rd z o n o c ią g u murów zamkowych a n i t e ż n i e n a t r a f i o n o n a ś l a d f o s y . N a to m ia s t u s t a lo n o i s t n i e n i e murków fundam entow ych n a le ż ą c y c h dc z a ­ budowy m i e j s k i e j o d XVII - XX w ie k u .

D okum entacja li z a b y tk i w/w b ad ań z n a j d u j ą s i ę w ku* ешь R egionalnym w B rz e z in a c h *

BRZEÏIHÏ I p a t r z

w o j. a k i e m i e w l c k i e p ö in e i r e d n i o w l e c z e s ta n o w isk o 5 / k o ś c i ó ł f a m y /

CIECHANÓW p a t r z

iamak późne średniowiecza

DZIAŁDOWO p a t r z

w o j. c ie c h a n o w s k ie p ó źn e ś r e d n io w ie c z e Zamek1

GALI NOWO, gnu K i s i e l i c e p a t r z

w o j. e l b l ą s k i e p ó źn e ś r e d n io w ie c z e S ta n o w isk o 1

Gn ie zn o p a t r z

w o j. p o ż n a ń s k le w cze sn e ś r e d n io w ie c z e

w o ? ? ^ i a ł o e t o c k i0 p a t r z

S ta n o w isk o 1 , g r o d z is k o "G óra Zamkowa* w c z e sn e ś r e d n io w ie c z e

GRODZIEC SIĄSK1. Muzeum w C ie s z y n ie woj* b i e l s k i e

k o ś c i ó ł św* B a r t ł o m i e j a

B ą d a n lś p r o w a d z ił mgr N ie sła w K uś. F in a n so w a ł * WKZ w B ie la k u B i a ł e j * R uiny k o ś c i o ł a św. B a r t ­

ł o m i e j a , /X V I/X V II w ·/.

W zw iązk u z b a rd z o złym sta n em r u i n k o ś c i o ł a w ch odzącego w s k ł a d kom p lek su p a ła c o w o - o g r o - dowego w o r o d fe u Ś lą s k im , r o z p o c z ę to g a d a n ia a r c h e o l o g i c z n a , p o p rz e d z o n e b a d a n ia m i ra d a ro w y m i, m ające na c e l u o d tw o rz e n ie p r z e b ie g u fundam entów t e j k a m ie n n e j b u d o w li· B a d a n ia t e s ta n o w iły ta k ż e w s tę p do r e k o n s t r u k c j i a r c h i t e k t o n i c z n e j c a łe g o o b i e k t u .

Po z d j ę c i u 20 cm w arstw y humusu z p o w ie r z c h n i w y ty czo n eg o k w a d ra tu o w ym iarze 20 x 20 m, ? ?A i0ÎJi5ï * z o s t a ł a k o ro n a fu n d am en tu c a łe g o o b i e k t u . Z ało żo n o t r z y wykopy - w w ie ż y , n a r o ż n ik u nawy o r a z w z a k r y s t i i . Dokonano ta k ż e e k s p l o r a c j i komory g ro b o w e j z n a j d u j ą c e j s i ę w p r e z b i t e r i u m . w« — 4 - ΐ m ią ż s z o ś ć w arstw z ło ż o n y c h z g ru z u kam iennego i zapraw y w a p ie n n e j w y n o s iła 0,9 m. . ^ g łę b o k o ś c i z n a jd o w a ła s i ę ta k ż e s t o p a fu n d a m e n tu , z ło ż o n e g o z 7 w arstw k a m ie n i w ap ien n y ch

C ru b o ić fu tw U een to m l e i c l ł a s l q w g r a n i c a c h o d 1 ,0 - 1 , 1 в . И p o łu d n io w o -z a c h o d ­ nim n a r o ż n ik u w ie ż y , na g łę b o k o ,u l 0 ,4 a n a t r a f i o n o n a s z k i e l e t y 2 o eobnlkdw . B ył t o pochówek

- 1 8 5 *

Wyk эр w n a r o ż n ik u nawy, o wym. 3 x 3 m w ią z a ł s i ę z k o n ie c z n o ś c ią u s u n ię c ia dużego p n ia ro sn ą c e g o tam drlew -a. U kład w arstw i ic h c h a r a k t e r n i e o d b ie g a ł od w arstw w w ieży* Pod k o rz e ­ n iam i drzew a z n a jd o w a ł 3i ą s z k i e l e t d z ie c k a *

B a d a n ia w ew nątrz fundam entu z a k r y s t i i o d s ł o n i ł y p ie rw o tn ą p o s a d z k ę ,k tó r ą s ta n o w iły m e - z d o b io n e p ł y t k i kam ienne o wym. 0 ,2 ж. 0 ,2 π . O s ta tn im elem en tem badań b y ła e k s p l o r a c j a komory

g ro b o w e j, k t ó r a v g . d anych h is to r y c z n y c h s p e ł n i a ł a r o l ę grobow ca ro d z in y G ro d z Ł ę c k ic h , w ł a ś c i c i e ­ l i w s i. K ry p ta o wym, 7 ,3 x i, 6 x 1 ,5 m p o s i a d a ł a z a m k n ię te s k l e p i e n i e kolebkow e, wykonane ja k i ś c ia n y z c e g ły . B a d a n ia u ja w n iły r e s z t k i 5 s z k ie le tó w ró ż n y c h wiekowo osobników .

B a d a n ia a r c h e o lo g ic z n e zak o ń cz o n o .

janow iec PP P ra co w n ie K o n se rw a c ji Zabytków woj* L u b e ls k ie P racow nia A rch eo l o g i e z no«Konserwa­

to r s k a

O d d z ia ł w L u b lin ie

B a d a n ia p r o w a d z iła mgr M a ria Supryn /a u t o r k a s p r a w o z d a n ia /. F in a n so w a ła Muzeum w K azim ie­ r z u Dolnym* D z ie w ią ty se zo n b a d a ń , Zamek /XVI- -X V III w . / .

K ontynuowano p r a c e badaw cze w dwóch p u n k ta c h z a ł o ż e n i a : łv sk ra jn y m północnym p o m ie sz c z e ­ n iu s k r z y d ł a w schodniego i na d z ie d z i ń c u w schodnim .

W sk ra jn y m północnym p o m ie sz c z e n iu s k r z y d ł a w schodniego wykop, o znaczony ja k o XXVIII, z a ło ż o n y z o s t a ł w zdłuż p ó łn o c n e j ś c ia n y p o m ie s z c z e n ia w zw iązk u z w c z e ś n ie j dokonanymi w s k rz y d ­ l e w schodnim o d k r y c ia m i, w sk a z u ją c y m i, l ż p ie r w o t n i e w m ie js c u owego s k r z y d ła zn ajd o w ał s i ę mur k u rty n o w y , do k tó r e g o od s t r o n y d z i e d z i ń c a d o sta w io n a z o s t a ł a , n a jp e w n ie j ju ż w p o c z ą tk a c h XVI w iek u k o n s t r u k c j a o c h a r a k t e r z e zapew ne obronnym* Wykop XXVlll m ia ł na c e lu p rz e d e w szy stk im p r z e ś l e d z e n i e w s p ó łz a le ż n o ś c i m iędzy n ie I s tn ie ją c y m t u pow yżej poziom u t e r e n u nurem , zam ykają­ cym ową k o n s t r u k c j ę od s t r o n y z a c h o d n i e j , a murera zam ykającym p o m ie sz c z e n ie od p ó łn o c y , a z a r a ­ zem sta n o w ią c y m z a m k n ię c ie od s t r o n y p o łu d n io w e j b a s t e l p ó łn o c n o -w sc h o d n ie j zamku.

w w yniku p r a c s tw ie rd z o n o , i ż mur om aw ianej k o n s t r u k c j i , o s t o p i e fundam entow ej na g ł ę ­ b o k o ś c i 1 ,2 5 ra w ch o d zi w mur zam ykający od p o łu d n ia b a s t e j ę . Je d n o ro d n y w c z ę ś c i n ad ziem n ej po­ łu d n io w y mur b a s t e i , d o sta w io n y do dawnego muru k u rty n o w e g o , r ó ż n i c u j e s i ę p o n iż e j poziomu k o ro ­ ny muru z w iąza n eg o z ową k o n s t r u k c j ą . W c z ę ś c i w sc h o d n ie j mur te n ma s to p ę fundam entow ą p o sa d o ­ w ioną na g łę b o k o ś c i o k o ło 0 ,6 5 - 1 ,0 0 a i o p a d a ją c ą ku w schodow i, n a to m ia s t w c z ę ś c i z a c h o d n ie j, e k s p lo ro w a n e j do g łę b o k o ś c i 1 ,8 5 ra s to p y fundam entow ej n ie o s ią g n ię tó * W t r a k c i e e k s p l o r a c j i z a ­ c h o d n ie j c z ę ś c i wykopu s tw ie r d z o n o , że ś c i a n a zam y k ająca p o m ie sz c z e n ie Od s t r o n y p ó łn o c n o -z a c h o d ­ n i e j p o sadow iona j e s t j e d y n i e na łu k u o d c ią ż a ją c y m , widocznym c z ę śc io w o powyżej poziomu te r e n u i na w arstw ac h nasypowych* Z wykopu pochodzą z a le d w ie dwa u łam k i n aczy ń z XVI-XVIII wieku*

Wykop XXIX w y ty czo n y z o s t a ł na d z i e d z i ń c u p rz e d w sc h o d n ią p a r t i ą s k r z y d ła p o łu d n io w eg o . M iał on na c e l u w y j a ś n i e n i e sp o so b u ro z w ią z a n ia w e j ś c i a z d z i e d z i ń c a do w n ę tr z a s k r z y d ł a . Oma­ w iany wykop s ta n o w i k o n ty n u a c ję wykopu XXV, w którym o d s ł o n i ę t o m«ln* mur g a l e r i i k o m u n ik acy jn ej t e j p a r t i i z a ł o ż e n i a o r a z dwa ró w n o le g łe do n ie g o od s t r o n y d z i e d z i ń c a mury, s ta n o w ią c e n a jp raw d o ­ p o d o b n ie j p o z o s t a ł o ś ć śro d k o w e j p a r t i i k o n s t r u k c j i schodów.

W w ykopie XXIX o d s ł o n i ę t o mur s ta n o w ią c y k o n ty n u a c ję w yżej w spomnianego muru g a l e r i i - mur c e g la n y na z a p ra w ie w a p ie n n o -p ia sk o w e j o s z e r o k o ś c i o k o ło ” l , 4 5 m /z w ra c a uwagę b a rd z o p ły t*

oilo?oslo“ 1'SS1p<sSiSS'oä00!tgSir?8i

Ш °

kam ienne n a z a p ra w ie w a p ie n n o -p ia s k o w e j, o s z e r o k o ś c i o k o ło 1,00 m* o d d a lo n e od s i e b i e o o k o ło 1 ,4 0 m. Huty t e z a m k n ię te s ą od zach o d u poprzecznym łą c z n ik ie m o s z e r o k o ś c i o k o ło 1 ,1 0 -1 ,4 0 m. U kład murów św ia d c z y o tym , że n a jp ra w d o p o d o b n ie j w w ykopie n a t r a f i o n o na z a k o ń c z e n ie k o n s tr u k ­ c j i schodów od s t r o n y z a c h o d n ie j w io d ący ch na I p i ę t r o g a l e r i i k o m u n ik a c y jn e j. S to p a fundam ento­ wa murów z n a j d u j e s i ę na g łę b o k o ś c i o k o ło 2 ,2 0 m. U s ta lo n o p r t y tym , żc wspomniany c e g la n y mur g a l e r i i k o m u n ik a c y jn e j w z n ie s io n y z o s t a ł d o p ie r o po z n i s z c z e n i u murów schodów , w arstw a budow la­ na bowiem muru g a l e r i i w chodzi na z n is z c z o n ą k o ro n ę murów k o n s t r u k c j i schodów . N a to m ia st mur z k a m ie n ia w ap ien n eg o n a z a p ra w ie w a p le n n o -p la a k o w e j, o d k r y ty b e z p o ś re d n io pod ceglanym fourcm ga­ l e r i i , w p o s t a c i f i l a r a o s z e r o k o ś c i o k o ło 1,2 0 m w y s u n ię te g o p rz e d p ó łn o c n e l i c o muru g a l e r i i n a o k o ło 0 ,2 5 n , p osadow ionego na g łę b o k o ś c i o k o ło 2,2Q m, b y ł w sp ó łc z e sn y schodom 1 a o ie s t a n o ­ w ić p o z o s t a ł o ś ć w c z e ś n ie js z e g o być może k ru żg an k a* C a le c w p o s t a c i p la s k u w y s tą p ił na g łę b o k o ś­ c i o k o ło 1 ,6 0 - 1 ,8 3 m. Nad c a lc e m s tw ie rd z o n o n a w a r s tw ie n ia z a w ie r a ją c e b a rd z o n i e l i c z n e z a b y tk i ruchom e d a to w an e na χ ν ι - χ ν Π w ., w yżej w y stę p o w ały n a w a r s tw ie n ia z p rzem iesza n y m i z n a le z is k a m i

г XV/XVI-XX w* M a te r ia ły z n a j d u j ą s i ę w P ra co w n i A rc h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a to r s k ie j PP PKf O /Ł u b lin * b a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w an e. JAROSŁAW p a t r z w o j. p rz e m y sk ie w czesne ś re d n io w ie c z e S ta n o w isk o - b y łe op actw o b e n e d y k ty n e k

JELENIA GÓRA - CZARNE Wojewódzki Ośrodek

A rc h e o lo g ie z n o K o n se rw a to rsk i we W rocław iu B a d a n ia a r c h e o l o g i c z n o - a r c h i te k to n i c z n e prowa­ d z i l i mgr L n Ż .a rc h . Ewa Ł u ż y n le c k a , mgr T adeusz K a le ty n . F in an so w a ł wkz wJ e l e n i e j G ó rze. P ie rw ­ s z y se z o n b a d a ń . Dwór renesansow y /1 5 5 9 r · / Dwór C z arn e w z n ie s io n y w 1559 r . s ta n o w i murowany, tró jk o n d y g n a c y jn y budynek z a ło ż o n y na p l a n i e czw oroboku z czw orobocznym d z ie d z iń c e m l jed n o tra k to w y m i s k r z y d ła m i. W p ó łn o c n o -z a c h o d n im