JANINA PACOWSKA
ZAGADNIENIA
PIASKÓW
l
ŻWIRÓW
Niedoceniane dawniej w Polsce zagadnienie zaopa-tl"2eilia kraju . w piasek i żwir z całą drastycznością wystąpiło w okresie powojennych J;"Obót związanych z usuwan!em: zniszczeń wojennych, a wskutek
niezna-nego w naszej historii rozmachu inwestycyjniezna-nego
po-głębiło się w pierwszych latach Planu O-letniego, pla-nu budowy podstaw socjalizmu.
Tezy wysunięte przez IX Plenum P~PR · do dyskusji przed II Zjazdem ·partii niosą zapowiedź dalszego
pod-nłesie'nia stopy zydowej ludności. Jest to jednoznacz-ne z zapowiedzią wzmożenia budownictwa miast i osie-dli, przebudowy wsi polskiej i jej dozbrojenia w bu-dynki użytecZ'llości publicznej. Powstaje więc przed
państwową służbą· geologiczną pozornie proste zadame zabezpieczenia odpowiedniej ilości piasków· i ZWirów, które są masowo .używane w budownictwie zarówno do wykonywania robót betonowych i żelbet!Jllowych,
jak tęZ do zapraw i wypraw murarskich.
Zastosowa-.. :
Piasek kwizrcor1-g pod mikroskopem (fot. J. Janik)
nie niektórych gatunków piasków i żwirów poza budo-: W•nictwem jest również dtiże W przemyśle szklarskim,· metalurgicznym (piaski formierskie), materiałów budo-wlanych do wyrobu-tżw_ ·cegiel silikatowych, w tech·. nice drogowej, przy budowie nawierzchni bitumicz.. nych. Występują one ponadto jako materiały podsadz.. kowe, w gospodarce wodnej jako filtry itd.
W Polsce nie ma ani jednego województwa, które by
na swo'm obszarze nie nosiadało licmych złóż żwirow i piasków, ale jakość ich i zasobność jest bardzo róż.. ńa. Obok województw obfituj'ących w rozma;te kru· szywa naturalne mamy również obszary deficytowe. Niedobór kruszywa jako czynnik istotnie podnoszący
koszta budowy należy jak najszybciej zlikw'dować
przez ro~budowę istniejących żwirm11;ni i p'asknw:'li oraz przez uruchomienie nowych. Zadaniem geokga
państwowej służby geologicznej jest więc ·wskazanie
żłóż piasków i żwirów jak najlepszych pod względem jakości ( przydatności; W obliczu zadań sformu~owa
nych w tezach wyłania się konieczność przeanalizo-wania calego problemu kruszywa
w
Polsce i opraco- · wania wn'oo.ków usora'W'Iliafacych ten dział na.,zej · 1!'0"'~odarki. W tym zakresie daje się odczuwać brak jed-nolicie opracowanych materiałów orientujących nas co do własności żwirów· i pias'ków z poszczególnych zlóż.
Dotychczas ()bowiązujące Polskie Normy nie wyczer· puja ·w całMci za~adnienia kruszyw:\. Mamy nan7iej~,
ie
nowelizacja oraz nowe· normy, które są w op~ac:owaniu i 7."t.wie"d7..eniu. przyczynią się do
us,prawnie--nia .e:nc:nod'lrki kruszYWem. ·
Geolog znający genezę i budowę złó:ż;, skład
petm-gra 'icr.n'i' nra' zas..,by, pnsługuiac sie nnrm<>mi tPc't-r.icznymi będzie pracowal skuteczniej. Z wiE'kszą do-- ·
kładnością i· umiejętnością wskaże on ich właściwe za-stosowanie.
Znane w Polsce złoża kruszyw naturalnych nalP.źą
do
złóż czwartorz6dowych, do których należy, ~ęk~ szOść naszyeh złóż, oraz do złóż formacji .. ątąrszych53
(trzecim:zęd, lq:eda, jura), które ze . ~lędu na swój chl:lrakter. petrograficiny zasługują ria specjalną
uwa-gę. Dlatego też wskazane jest przeprowadzenie
szczegó-łoWych badań i opracowanie dokumentacji złóż kru-szyw formacji starszych, gdyż istnieją, duże możliwości
Wykorzystania ich z pożytkiem w budownictwie i
prze-myśle,
, Wśród złóż piasków i żwirów godne uwagi są żwi
rowiska rzęk ka.t1packich i sudeckich. Zbudowane są
cne ze składników odpornych na wietrzenie i ścieranie
a szczególn:e ~poszukiwliiile ISlł do IJ."'c,bót betcnowych ! budowy 9róg.
Pod względem wielkości przeważają
w
Polsce małe złoża piasków i żwirów; średnie i większe złoża wystę pują przeważnie w północnej i południowej częścikraju. ·
Racjonalna eksoloatacja żwirów i piasków wymaga dostosowania wielkości zakładu produkcyjnego do za-sc-bów złoża, do rozmia.rów zapotrzebowania i do wa-runków tran,g,portu.
•. Ze "względu . .na.-<1\:oni~ność,:zapewl'lierua :tani~h. knk,
!!Zyw· mituraln;fcłi) c6 spow_oduje·_~ie]sżenie .. fułkłą;
dów ińwestycyjnych, eksploatacja ich dla celów budo .. wnictwa powinna być .wyftonywana
w
pobliżU miejeca budowy odkry'Wkow.o,. pez potrzeby ·zdejmowania Więk..,szego nadkładu. . , · · . ..;. ·Jako zasadnicze zad;;tnie wylania się więc przed pań ..
stwową służbą geologiczną sprawa rozpoznania stazycł} i wyszukania now1ch zlóż, dużych - dla wielkich za~:
kładów produkcyjnych i małych - na potrzeby lokal-ne, . tak rozmieszczonych na całym terenie kraju, aby·
naszemu budownictwu zapewnić dobry i tani
mate-:>
rial, którego produkcja nie wymaga wielkich nakła:"'
dów, a dostawa nie powoduje zbytniego obciążenia
transportu kolejowego i motorowego. :::'
Dotychczasowe wyniki badań .geologicznych oraz· prace ·Komisji Kruszyw zapowiadają, że państwowa służba geologiczna zadaniom tym pOdoła, przyczynia..!·
jąc .się w ten sposób do obniźenia kosztów budownic-twa, a więc do podniei;lienia stopy. życiowej ogółu oby.; wateli.
