HENRYK TEISSEYRE
ZAGADNIENIA
ZDJĘĆ
GEOLOGICZNYCH
W
SRóD
bardzo powamych zadań, które dziś staj~&· przed I)olską służbą geologiczną na jedno z pierw-szych miejsc WYbija się sporządzenie jednolitych mą_p geologiCIZilych dla całego abtlzaru państwa. Jakkolwiek wiele pracowano nad tym zagadnieniem, owoc dotych-czasowych wysiłków jest więcej niż skromny, jeśli cho-dzi o ilość wydrukowanych arkuszy. Mamy szereg map
-szczegółowych wylbranych obiektów, przeważnie prze-mysłowo ważnyc:h. Istnieje kilka map l : 100 DOO oraz
mapa przeglądowa: l : 300 000, wy~ niemal ·dla cao-łotki obszaru. Jedn.ak wadą dotychczasowych
opraco-wań
iast
'brak jednolitej metodY'kd pracy terenowej, je· dno1ftego stylu, generalizacji i ujednolicenfa treści, ·W archiwach InstytutU Geologiemego majduje się o11brzJmia ilość sti'l"owego, · SIZczegółoweg{) materiału kartograficznego. Spoiytkowani.e tego materiału dła ze-stawienia wydań s~zegMowych nie będzie łatwe i
wy-magać będzie niewątpliwie reambulacji. Nd~ więc dziw· nego, że kartograficrzne zadania polskiej . sl:u7Jby geoJ.o· gicznej są poważną troską nie tyMro InStytutu Geologicz-nego, leez rÓ'Wrl,i.eż Centra!lnego Urzędu Geologii, z któ· rego in'i~j.atywy. w'yłoniana została oS<Jbrua komisja do opracowania wytycznych dla polskich map geologicz-nych. Chodzi tu o pod1Jiaillki, typy map oraz. o ich treść' i normy. W tej chwili opra'COWana jest zasadnicza treść dJa mapy pi-zeglądowej l : 200 000, w najhiiższej przyszł·o ści ;powinna .•być opraoowana treść map l : 50 000, iktóre
. lbęd~ . podstawowym zdjęci.em szczegól"owym. Chcąc pokryć n.~llz~ pań-stwo "Siatka map geololli1::znych·o róż nych podziałkach . i T6źnej treści sporządzanych w s·po-· .sób i~olity. należy wpierw opracować szczeg~owy
instl"llktat rzdjęć polowych. Jasne jest boWiem, że bez ujednolicenia metodyk;i pracy polowej nie dojd~iemy do materilJ.łu porówilywai!nego, który można by zebrać
w jednot'.ite zdj~ie geologiczne. Jndywidualne
upado-bania rrómych autorów i indYWidualne podejście do te-matu stanie temu n.a prrzes"Zkodzie. Poru~dto bez sz cze-gółowego instruktażu pozostaną w obtlerwacjach luki, których zapełnienie wyma.g~oby długotrwałych ·ream-bulacji i korektur. \
Jest dużą mshlgą Centralnego Urzędu Geologii, że
zwrócił uwagę· na tę okoUC'Zilość. ·Z jeg·o. inicjatywy ·
została już opracowana tymciasowa instrukcja zdjęcia · polowego, obowiązująca w roku bieżącym raczej
tytu-łem próby. Instrukcja ostateczna będzie opracowana
na
podstawie tegorocznych doświadczeń:Już na podstawie tegoroc:mych doświadczeń
stwier-dzić mogę, co następuje: .
l) Instrukcja jeSt Zrobiona dość pośpiesznie i zawic-r.a pewne luki.
2). Przy,gotoWia~ie młodej: kadzy geologów jest czę stokroć niewystarcrz.ające, aby sprostać wymogom instrulreji,
3) z~ wzgłędu na u,wagę 2. nie7ntiernie porżądana jest praca zespol·owa w wię~zych grupach, prmdzo-Iiych przez. doświadiCZ'Onego 1geo-Ioga.
. l Tak pomyślana praca zespółoWa pozwol'i na szy.bkie poddągnięcie młodej kadry f wybranie wśród niej sił
utalentowanych. . . .
Oszczędzi to wytrawnemu geologowi czasu pr.zez przerzucenie.. na g~()l~gów początkujących !SZere-gu obserwa<:JI" pr.z~wldZJ.anyt:h przez !instrukcję· ot a z szeregu zdJęć, ZWiązanych z pracami szurfowymi · i wiercenjami. . . ·
Doświadczenia poczynione w grupach zespołowych w Sudetach
byey
-bardzo mchęcające. Trzeba również zda·w~ sobie ~prawę, że mimo to mater.iał k.artogra)ficzny, . który będ'Zle napływał, nie będzie zupełnie równy i
po-r6wnywalny, ze WZględu na · rómy stopień uzdolnień
i różne przygotowanie pracowników oraz ze W74rlędów
indywidualnych. Będ"z:ie to oczywiście kłopOtliwe ale z drugiej strony bardzo
pożyteczne. Zespołowe ~zga
dnianie spornych za·gadnień w terenie i dySkusje, które się ,ipi"zy tym wyłaniają, pewne indywidualne obserwa-. cje i nowe pomys'ły są dźwignią postępu. Instrukcjanie ma na celu. utworrzenia automatów .z kartu]ą•cych !Zespoł6w geologicznych. Instrukcja powinna zapewn'ć przede wszystkim jednolite. podejście metodyczne dr> żagadnienia. Poza tym musi;my pamiętać, że mapa geti-logi,cma jest nie t'yllko grafiCIZilym pr!Zedstawieniem faktów, lecz równocześnie ich interpretacją. Zawiera ooa bowiem wiele szczegółów, ktÓrych.· bezpośrednio ~ie obs€rwujemy, a których istnienie wynika z w'niO-. sków· przy obSerwacji,
Str. 18 (314) . PRZĘGLĄD GEOLOGICZNY N:- 7 Na :?Jdjęc'iu polowym obie kategorie zjawisk
powin-ny lbyć jed:ri.ałtże mQ.żliJwie ściśle ódgranicwne, czego ni-e zawsze S'ię· pr.z.estrzega. Baezyć · przy tym t?-ałeży, aby Hość obserwacji byla możliwie jak największa.
Ustalenie tu jakiejś normy j~t barozo :trudne ze wz~lę
du
na ró21ly stopień skomplikowania buqowy geologtcz .•nej: W karźldym rażie możpa 'ffiY'Śleć o normach regu-lui§cycll konieczne minimum odkrywek.
· W .terenach sł.abo odkrytych; które są regułą w na-szym ~wie, niezQrlem.ie . pgż;ytecm.e są. płytkie
Wiercenia, a naqe w.:~zystko płytkie wykopy, którymi
o
ile
mom~ należy zastąpić 01ooerwaeje zwietrzeliny· stokowej, riwłaszcza w pa.rt'l.Rch o wi.ększej komplikacjibuqowy podłoża i obszaraCh przemysłowo ważnych :Lqb
obiecujących. Ten ost.a:tnl moment jest S2Czególnle waż.tny przy prac'3<:h kad'tagnaficznyoh i powinien być
stale
!brany po4 uwagę.·
w
wypadku zdjęć PQloyvych pamięta·ć na koniecmu-SilnY.. o ty:qt, że materiał zebrany musi dać ~tawy
nie rtylko do rozwiązania stratygrafii i tekton1ki, lecz
~również do map llYdrogeologiezp~h i gęologiezn~ tech. ·
nićżnych. Nie jest bowiem. rzeczą możliwą organi:zować
osobne ekipy hydrogeologiczne i geologiemo-techniczne
dla ogólnych opracowa~ większych obszarów.
Dotych-czaSOw-e wynjki pod tym względem są raczej bard7:o ·. skromne. Jedynie ni~którzy ·geolo.l(owie i.lnteresują się
w teren:ie zagadnieniami hydrogeolo·gicznymi i
geolo--iiemo-technicznymi. Wyczuwa się nawet. poważny o:pór
ze strony. kartujących geologów przeciw zwiększaniu
ich obowiązków. . . .
. ~dnienia obl!envacji hydrogeologicznych i geo-tedlnicznych możrla by ·j~ łatwo rozwiązać przy pracy zespołowej, Naczelnym więc za.gadnieniem
kar-togr.wfii geologicznej' Folski powinno być Obok osta-tecznego ·opracowania· instrukcji zdjęć i wyda.wania Pl'Zi:Widzi.:anych map - również organlzacja bad'ań
po-lowych na zasadzie większych l'lespol;ów.
TJ.lko praca rozdzielooa na więks~e zespoły pozwoli
na zebranie dostatecznego materiału dla
ko~pleksowe-go zdjęcia geologicznego .• Zdj.ęcie takie wydooe będzie na szeregu arkuszy jak:
l) ma,pa str.ątygfaficzno-tekton.icma zakryta i odkry-·ta
2).
:rruipa
hydrogeologic?-lla, · 3}ma
·pa
.
geotechniQZ[J,a;· 4) ~.pa surowcóW skalnych, .. ·. 5) mapa .zł.óZ ·m:~neralnych, · . · · 6} rÓ'Ż:Ile ty.py map geafizyeznych itp.
Tylko zdjęcie komplekoow~. oparte o wyczerpujący
i. celowy !.nstruktaż może · zapewnić doastateczne
ge-olo~czne zbadanie ~twa dla celów ~ospodarki na.rQ- ,
dowej_ Tyłka· kompleks różnych map :geologicznych da ·
tej goopoda'l'ce ogpowied:nią ąokumenta~ geologiczną
dla pamukiwań i pz:ojektów założeń inwestycyjnydh. ·
. Na zakończenie muszę zwrócić uwagę na jes7JCZie
je-den bardzo aktualny moment, nie uregułowany dotych-czas w naszej s~e geologicmej, który wymaga ob- . szeroej dyskusji ·i wzięcia pod .uwagę doświadczeń; ·P!r ceyt1iony~
w
ZwiąZku Radzieckim. Jest to zaga(jnienienorm.
.Zagadnienie pardzo . trudne. Normowanie pra·cy w gospodarce· pLanowej jęst rzeczą nieodzowną. Z
drugiej stron_:y fałszywe jeg<> rozWiązanie wpłyWa bar·
dz<> s:llkodl!i.Wle Da tok rzdję(: polowych .. Należy tu wziąć pod uwalitę bardzo Wiele ccynrul(ów, jak: l) podziaika.,
2) ·budowa geol()gkzria i! stopień jej skomplikowania,
3) amplitJ!da rzeźby i spadki. zboczy,
4)
przęciętny ~taopogody
w
SE!'Z<lllie pracy oraz 5) stopień za:aWIIUlSowaniilpracownika wyk()nuj.ącego normę. GeQlog początkująeJ
pracuje nad .tym. samym zagadnieniem gorz,ej i
ma-;. , czn1e _d:fu.żej .nii geołot' ·Ź! 'dutą rutyną terenową. · 7.agadnlenie norm jakkolwiek bardzo trudne i
skom-plikowane jest dziś jednym z na,ilbard·liej palącyc'l
·zagadnień państWowej . słuiby . ge()logicmej. Obok
me-todYki zdjęcia polowego,· ·Obok instruktażu pracpolc--wycli i zespołów dla zdNć kompleksoWYch przede
wszystkim za.gadniehie'norm zasługuje i!la wsrzechstron
