BIBLIOTEKI
OBCOJĘZYCZNE
2012 nr 2
Elektroniczne czasopismo Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w KrakowieBIBLIOTEKA I EDUKACJA
2012 nr 2
BIBLIOTEKA I EDUKACJA
redaktor prowadzący numeru
Renata Ciesielska-Kruczek
BIBLIOTEKI
OBCOJĘZYCZNE
i Edukacji Obywatelskiej, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska mgr Krystyna Droździewicz, Biblioteka Pedagogiczna w Skawinie, Polska
Laudalina Esteireiro, Biblioteca Central da Biblioteca, Arquivo e Museu Universidade dos Açores, Ponta Delgada, Portugalia
dr Güssün Güneş, Central Library, Department of Information and Records Management, Marmara University, Stambuł, Turcja
Shai Inbar, Central Library, Levinsky College of Education, Tel Awiw, Izrael dr Lidia Ippoldt, Biblioteka Pedagogiczna w Skawinie, Polska
dr Luc Leguerinel, Instytut Neofilologii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska dr Małgorzata Niziołek, Instytut Neofilologii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska dr hab. Maria Pidłypczak-Majerowicz, Polska
Beth Posner, Library Resource Sharing, The Graduate Center of the City University of New York, Stany Zjednoczone Ameryki dr Stanisław Skórka, Biblioteka Główna, Instytut Nauk o Informacji, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska
dr Bogumiła Twardosz, Biblioteka Główna, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Polska dr Renata Zając, Biblioteka Główna, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska Redaktor naczelny
mgr Ewa Piotrowska, Biblioteka Główna, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska Redaktor prowadzący numeru
mgr Renata Ciesielska-Kruczek
Biblioteka Instytutu Neofilologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie Opracowanie graficzne i łamanie
mgr Barbara Krasińska, Biblioteka Główna, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska mgr Bartłomiej Siedlarz, Biblioteka Główna, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska Administrator
mgr inż. Miroslav Uram, Biblioteka Główna, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska Czasopismo jest dostępne na licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Publikacja recenzowana.
ISSN 2299-565X Wydawca
Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogicznego 30–084 Kraków, ul. Podchorążych 2
tel. (12) 662-63-61, fax (12) 637 22 43 strona: http://www.bg.up.krakow.pl/newbie
Spis treści
Od redakcji (Renata Ciesielska-Kruczek) . . . 9
ARTYKUŁY
Taktyka kształtowania kolekcji obcojęzycznych: bibliotekarz
do zadań specjalnych (Gabriela Meinardi) . . . 13 Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ
(Marzena Zawodzińska) . . . 21 Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii Węgierskiej
Uniwersytetu Jagiellońskiego (Anna Lembas) . . . 29 Biblioteka Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego
(Agnieszka Heuchert) . . . 39 Biblioteki Departamentu Stanu USA w Polsce prowadzone
samodzielnie lub jako instytucje partnerskie (Janina Galas) . . . 45 Biblioteki muzeów sztuki na przykładzie Biblioteki Arxiu CCCB
w Barcelonie i Biblioteka de Arte Muzeu Gulbenkiana w Lizbonie
(Sławomir Sobczyk) . . . 51
DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA BIBLIOTEK
9 lat „Galerii Twórczości Artystycznej Nauczycieli” w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krośnie Filia w Jaśle
(Daniel Korczykowski) . . . 73 Znajdź nas na Facebooku… — portale społecznościowe nowym
narzędziem komunikacji w bibliotekach na przykładzie
Biblioteki Głównej UP w Krakowie (Piotr Milc) . . . 83
SPRAWOZDANIA
Centrum Informacyjne Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zurychu (Informationszentrum der Pädagogische Hochschule Zürich). Wyjazd na staż szkoleniowy w ramach Erasmusa
(Bogusław Sorbjan) . . . 91 Sprawozdanie z 14 Ogólnopolskiej Konferencji Bibliotek
Niepaństwowych Szkół Wyższych (Dorota Wilk) . . . 101 „Biblioteka, Książka, Informacja i Internet 2012” (Ewa Piotrowska) . . . 105
Współpraca Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego
w Krakowie w ramach programu Erasmus(Ewa Piotrowska) . . . 113
REKOMENDACJE
Nowości w Bibliotece Głównej UP w Krakowie
(Gabriela Meinardi) . . . 119 Nowości w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krakowie
(Jacek Adamczyk, Ewa Dziewiątkowska, Beata Janik, Beata Miduch,
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X Renata Ciesielska-Kruczek
Redaktor wiodąca nr 2 „Biblioteki i Edukacji”
Od redakcji
Zapraszamy do lektury drugiego numeru „Biblioteki i Edukacji”, którego tema-tyka oscyluje wokół zagadnień związanych z historią, działalnością, usługami i księgozbiorami bibliotek obcojęzycznych w Polsce. Należy podkreślić, że bi-blioteki obcojęzyczne i ich księgozbiory nie doczekały się do tej pory szersze-go opracowania w literaturze przedmiotu. Redakcja ma więc nadzieję, że ten przewodni temat będzie dla bibliotekarzy i naukowców inspiracją do prowa-dzenia badań w placówkach o tym profilu zbiorów.
Artykuły zamieszczone w niniejszym numerze zostały napisane przez biblio-tekarzy-praktyków, których zaangażowanie, wiedza i wytrwałość sprawia, że biblioteki gromadzące zbiory obcojęzyczne są wysoko cenione przez użytkow-ników. Autorzy, prezentując swoje biblioteki, dzielą się swymi doświadczenia-mi, spostrzeżeniami i poglądami. O szczególnej roli bibliotekarza w tworzeniu specjalistycznych zbiorów, czynnikach decydujących o gromadzeniu publika-cji możemy przeczytać w artykule Gabrieli Meinardi Taktyka kształtowania
ko-lekcji obcojęzycznych: bibliotekarz do zadań specjalnych. Działalność oraz zasoby
bibliotek Departamentu Stanu USA, różnorodność programów edukacyjnych i kulturalnych prezentuje Janina Galas zapraszając jednocześnie do korzysta-nia z usług tych placówek w Polsce. Dzięki Marzenie Zawodzińskiej poznamy Bibliotekę Slawistyki Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalistyczne księgozbiory bibliotek instytutowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, historię ich tworzenia oraz usługi przedstawiły czytelnikom: Anna Lembas (Biblioteka Zakładu Fi-lologii Węgierskiej UJ), oraz Agnieszka Heuchert (Biblioteka Instytutu Orien-talistyki UJ). W inną tematykę, w świat bibliotek muzeów sztuki wprowadza nas, omawiając promocyjną działalność dwóch bibliotek zagranicznych, Sła-womir Sobczyk.
W dziale „Działalność edukacyjna bibliotek” polecamy tekst Daniela Korczy-kowskiego, prezentującego Galerię działającą w Pedagogicznej Biblioteki
Wo-jewódzkiej w Krośnie Filii w Jaśle. Z kolei Piotr Milc opisuje nowe narzędzia komunikacji w bibliotece jakimi są m.in. portale społecznościowe. Uzupełnie-niem numeru są sprawozdania z konferencji i warsztatów oraz relacje z wyjaz-du w ramach programu Erasmus.
Mając nadzieję, że każdy czytelnik znajdzie w tym numerze coś interesują-cego — życzymy przyjemnej lektury.
Od redakcji,
Renata Ciesielska-Kruczek, Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogicznego
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X Gabriela Meinardi
Biblioteka Instytutu Neofilologii — Sekcja Romańska Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
Taktyka kształtowania kolekcji obcojęzycznych:
bibliotekarz do zadań specjalnych
Streszczenie: Artykuł ma celu przybliżenie specyfiki gromadzenia zbiorów w bibliotece filologicznej,
traktowanej jako podstawowy warsztat pracy naukowo-badawczej Instytutu Neofilologii, nie tylko dla filologa. Jak taki warsztat zorganizować — dokonać odpowiedniego doboru księgozbioru i na bieżąco go uzupełniać oraz jak wykorzystać nowe źródła poszukiwań — to główne zadania dla bibliotekarza zajmującego się gromadzeniem. Artykuł przedstawia go w różnych rolach, uwzględniając główny pro-fil strategii kształtowania zbiorów pro-filologii romańskiej. Słowa kluczowe: gromadzenie, bibliotekarz, użytkownicy, nowe media, zbiory filologii romańskiej.
Bibliotekarz — taktyk
Gromadzenie zbiorów — nazywane przez niektórych budowaniem zasobów lub, nowocześniej, kolekcji bibliotecznych — jest podstawową umiejętnością biblio-tekarza i jednym z pięciu ogniw pracy bibliotecznej. Na pewno pierwszym na drodze książki w bibliotece. Najpierw trzeba książki zgromadzić, aby potem je przechować, opracować, a w końcu udostępnić i udzielić o nich informacji. Jak twierdzi H. Hollender „dobra biblioteka oznacza przede wszystkim warto-ściowe zbiory i skuteczny dostęp, cała reszta albo daje się wywieść z tego na-jogólniejszego założenia, albo stanowi do niego dodatek”1.
Śledząc historię bibliotek wiemy, że zaczątek każdej z nich stanowiły domo-we, kościelne lub będące w posiadaniu władców — zgromadzone zbiory. Chęć posiadania książek była od wieków niejako pochodną wewnętrznej potrzeby bliskiego obcowania z nimi. Jak również zauważa w swoich rozważaniach H. Hollender2, nasze pierwsze spojrzenie po wejściu do biblioteki pozwala nam
zawsze trochę intuicyjnie ocenić jakość księgozbioru i ocenić, czy to są „dobre
1 Hollender H., Gromadzenie po macoszemu. In „Forum Akademickie” [online], 2009, nr 1 [dostęp:
2012-12-18]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/forumksiazki/2009/43/07_gromadzenie po_macoszemu.html.
zbiory”. Dopiero nie znajdując odpowiednich materiałów kształtujemy dalszą opinię o jej bibliotecznym stanie posiadania. Tylko nie zawsze całą winę za to czego w niej brak ponosi osoba odpowiedzialna za gromadzenie i dobór kolek-cji. Nabycie bowiem wszystkiego, co znajduje się na rynku wydawniczym jest nieosiągalne, zarówno ze względu na ograniczony budżet, jak i niewystarcza-jącą powierzchnię magazynowania. Dlatego sztuka gromadzenia zbiorów pa-radoksalnie polega na takiej selekcji pozycji, aby brak tych poszukiwanych był jak najmniej odczuwalny. Stąd też konieczność gromadzenia wybiórczego i pro-filowanego i trudne zadanie dla każdej biblioteki — określenie kryteriów jakie powinien spełniać utwór, aby zasłużyć na włączenie do zbiorów.
Jak słusznie zauważa też A. Potocka „ogromna ilość wydawnictw drukowa-nych i elektroniczdrukowa-nych będąca konsekwencją rozwoju nauki oraz nowe tech-nologie dostępu (Internet) sprawia, że wybór staje się dla wszystkich coraz trudniejszy”3. Każda biblioteka szkoły wyższej (mała lub duża) z racji
powie-rzonych jej zadań musi wziąć na siebie trudne zadania: rozeznania bogatego rynku wydawniczego, dokonania jego wstępnej analizy i selekcji, oszacowa-nia jakości i kosztów i w końcu określeoszacowa-nia potrzeb użytkowników i możliwości biblioteki (finanse, sprzęt, lokal). To ostatnie zadanie — rozpoznanie potrzeb użytkowników — stanowi element szczególny kształtowania polityki groma-dzenia zbiorów. Te potrzeby z kolei związane są z funkcjonowaniem od kilku lat nowej formy studiów 2-stopniowych, które wymuszają zwiększone zapo-trzebowanie na literaturę specjalistyczną i wiedzę z zakresu metodyki zarów-no prac licencjackich, jak i magisterskich.
Polityka gromadzenia — kształtowanie księgozbioru, powinna uwzględniać też w dużym zakresie potrzeby pracowników naukowych, co możliwe jest na pewno tylko przy ich udziale. Merytoryczny dobór wydawnictw, ukierunko-wany na prowadzone badania jest zawsze cenny dla każdej biblioteki. Współ-praca z tymi grupami użytkowników ma kluczowe znaczenie dla określenia polityki gromadzenia zbiorów. Informacje o potrzebach użytkowników mogą być bezpośrednie lub pośrednie. Te pierwsze to przede wszystkim interneto-we zakładki typu „zaproponuj do zbiorów”, listy lektur lub wystawy książek zagranicznych. Listy lektur sporządzane dla studentów pomagają zaplanować, które tytuły będą najbardziej przydatne i które muszą być dostępne w czytel-niach. Z kolei wystawy dają możliwość obejrzenia książek i poznania ich z au-topsji. Przy okazji takich wystaw można przekazać użytkownikowi informację o pełnej ofercie biblioteki (w tym o e-książkach czy nowoczesnych wydawnic-twach akademickich), jak i o możliwości zgłaszania nowych tytułów. Pośrednie źródła o potrzebach użytkowników oparte mogą być na wynikach
3 Potocka A., Zmiana polityki gromadzenia biblioteki wyższej uczelni technicznej w kontekście nowych potrzeb
użytkowników na przykładzie Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej. In Seria III : ePublikacje
Insty-tutu INiB UJ. Nr 5. Biblioteka : klucz do sukcesu użytkowników [online], 2012 [dostęp: 2012-12-18]. Do-stępny w World Wide Web: http://skryba.inib.uj.edu.pl/wydawnictwa/e05/potocka-n.pdf.
Taktyka kształtowania kolekcji obcojęzycznych: bibliotekarz do zadań specjalnych 15
nych lub przeprowadzanych badaniach ankietowych. Analizie mogą podlegać np. wypożyczenia międzybiblioteczne (mniejsza ich liczba świadczy na pew-no o dobrym zaspokojeniu potrzeb we własnej bibliotece). Inne czynniki, któ-re mogą mieć wpływ na sposób gromadzenia, to centralne opracowanie wy-dawnictw (NUKAT) usprawniające w pewnym stopniu zarządzanie zakupami, obecność e-książek jako nowy element w ofercie bibliotek, jak i w końcu sta-ły rozwój współpracy w ramach uczelnianej sieci bibliotecznej w zakresie po-zyskiwania zbiorów.
Ze względu na obecną różnorodność programów studiów, gromadzenie zbio-rów biblioteki romańskiej skierowane jest nie tylko na literaturę, literaturo-znawstwo, językoliteraturo-znawstwo, metodykę nauczania, historię, cywilizację, ale również na języki specjalistyczne (turystyki, przedsiębiorstwa, komunika-cji). W związku z rozszerzającą się ofertą specjalności, zarówno na studiach stacjonarnych, jak i niestacjonarnych — istnieje potrzeba gromadzenia ciągle nowego księgozbioru w zakresie języka stosowanego (francuski, włoski, hisz-pański). Nową ofertę stanowią studia magisterskie II stopnia „Przetwarzanie informatyczne i lingwistyczne dokumentów pisanych”, wdrożone po raz pierw-szy w 2009 r. przy współpracy z Uniwersytetem Paryż XIII. Ta najnowsza spe-cjalność na kierunku filologia romańska jest programem innowacyjnym, ma-jącym na celu przygotowanie absolwentów do potrzeb współczesnego rynku pracy. W tym roku akademickim 2012/13 oferta została rozszerzona dla studen-tów ze specjalnością język hiszpański i włoski. Kształcenie odbywa się w poro-zumieniu z przyszłymi przedsiębiorcami, a do programu wprowadza się treści dotyczące biznesu. Stąd też nowe zadanie dla biblioteki — konieczność rozsze-rzenia tematyki dosyć tradycyjnego do tej pory profilu księgozbioru o nowe pozycje z zakresu informatyki, traduktologii, inżynierii dokumentu oraz me-todologii e-nauczania.
Nową propozycją były w roku akademickim 2010/11 dwie edycje podyplomo-wych studiów z zakresu „Technologiczne aspekty przetwarzania języka natu-ralnego”. Wymagały one kolejnego etapu powiększenia księgozbioru i stwo-rzenia studentom możliwości dostępu do literatury z elementami wiedzy na temat e-learningu, umiejętności kursów on-line, a także elementów e- tutorin-gu. Dzięki podpisanej umowie o współpracy z Uniwersytetem Paryż XIII, ist-nieje możliwość pozyskiwania pewnych materiałów bezpośrednio z Francji, na potrzeby tych nowych specjalności (studia współfinansowane są ze środ-ków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego). Na podstawie przy-toczonych zmian w kształceniu studentów widać, że tradycyjny warsztat filo-loga przekształca się w nowoczesny warsztat informatyczny.
Bibliotekarz — menedżer
Współczesne gromadzenie rozumiane jako budowanie zasobów o określonej, celowej, rozpoznawalnej strukturze to czynność profesjonalna, prawie
mene-dżerska. Przemiany, które zachodzą w polityce gromadzenia zbiorów mają swo-je główne źródło w potrzebach użytkowników, a te w zachodzących zmianach technologicznych. Termin nowe media nie zawsze jednoznacznie kojarzy się z gromadzeniem. Jak stwierdza A. Filipowicz -„ nie ma jednego, uniwersalne-go zbioru stron, serwisów czy baz, które mogła by wykorzystać osoba zajmują-ca się w bibliotece gromadzeniem. Podobnie jak nie ma też jednego wspólnego profilu gromadzenia. Z innych serwisów będzie na pewno korzystał pracownik gromadzenia dużej biblioteki naukowej, inne dane potrzebne są bibliotekarzo-wi uzupełniającemu zbiory biblioteki fachowej…” (np. filologicznej)4. Mniejsze
biblioteki nie posiadają samodzielnego działu gromadzenia, a czuwa nad nim osoba, która ma jednocześnie inne obowiązki.
O tym, jak wygląda gromadzenie decyduje wiele czynników, m.in. typ biblio-teki, jej wielkość, wewnętrzna organizacja i jej pozycja w zewnętrznych struk-turach. Tymczasem podstawowe zadania pracownika odpowiedzialnego za gromadzenie są zawsze podobne, niezależnie od typu i wielkości biblioteki tj. zbieranie informacji o nowościach wydawniczych w katalogach tradycyjnych i on-line, wyszukiwanie pozycji zgodnych z profilem gromadzenia biblioteki, kierowanie zamówień do wybranych dostawców lub dokonywanie bezpośred-nich zakupów w księgarniach oraz stałe czuwanie nad realizacją zamówień.
Najważniejsze w gromadzeniu — zbieranie informacji o dostępnych materia-łach — rozszerzyło znacznie swój zakres. Poza podstawowymi źródłami infor-macji o wydawnictwach — drukowanymi katalogami i informacjami w prasie fachowej, które jeszcze kilka lat temu nie miały formy alternatywnej — poja-wiły się nowe serwisy internetowe i bazy na CD-ROM-ach. Zdarzają się jeszcze wydawnictwa, najczęściej uczelniane, które wykorzystują obie formy (trady-cyjną i elektroniczną). Liczba wydawnictw polskich mających swoje interneto-we witryny stale rośnie. Bywają strony grupujące internetointerneto-we adresy wydaw-ców. Największym ograniczeniem przy wyborze tytułów do zakupu są często skąpe środki finansowe i stały dylemat — którą pozycję wybrać, a którą zosta-wić na później. Tę, którą już uznaliśmy jako niezbędną i przydatną, możemy zamówić internetowo lub telefonicznie w księgarni, nie zapominając o Usta-wie o zamóUsta-wieniach publicznych, obowiązującej od 1994 r.
Poza drogą zakupów możemy skorzystać również z elektronicznej wymia-ny międzybibliotecznej — zawierającą listy książek poszukiwawymia-nych i listy ofe-rowanych dubletów. Współpraca z zaprzyjaźnionymi bibliotekami owocuje niekiedy również wymianą wydawnictw uczelnianych i wzbogaca nasz księ-gozbiór. Końcowym etapem gromadzenia jest kontrola realizacji dokonanych zamówień, która jest łatwiejsza w przypadku wydawnictw zwartych, a bardziej pracochłonna w przypadku czuwania nad kompletnością zbioru czasopism. Obecna strategia gromadzenia, poza nowymi mediami, musi też uwzględniać
4 Filipowicz A., Nowe media w pracy działu gromadzenia. In „EBIB” [online], 1999, nr 2 [dostęp:
Taktyka kształtowania kolekcji obcojęzycznych: bibliotekarz do zadań specjalnych 17
nowe formy zbiorów, które funkcjonują na rynku od kilku lat. W 2007 r. do ka-nonu gromadzonych zbiorów weszły książki elektroniczne tzw. e- książki, któ-re stanowią dodatkową ofertę dla użytkowników. Skrypty i podręczniki aka-demickie umieszczane są także w bibliotekach cyfrowych, chociaż ich dobór jest często ograniczony z powodu braku zgody części autorów na rozpowszech-nianie ich prac w wersji elektronicznej. Wskazanie czytelnikom drogi dotar-cia do materiałów dostępnych również w Internecie należy do nowych zadań współczesnej biblioteki szkoły wyższej. Inną możliwość zapoznania się z nową ofertą wydawniczą stanowią krajowe Targi Książki w Krakowie. Żywy kontakt z książką, bez pośrednictwa katalogu, dostarcza nie tylko pewnej satysfakcji, ale pozwala również trafniej wybrać właściwą pozycję.
Bibliotekarz — specjalista
Najważniejszym i najpilniejszym zadaniem biblioteki instytutowej jest zorga-nizowanie warsztatu pracy naukowo-badawczej, dostosowanego do potrzeb danej jednostki, w naszym wypadku Instytutu Neofilologii. Przez organizację tego warsztatu rozumie się przede wszystkim gromadzenie i stałe uzupełnia-nie księgozbioru dzięki odpowieduzupełnia-niemu doborowi literatury krajowej i zagra-nicznej w zakresie kilku filologii — romańskiej, hiszpańskiej i włoskiej.
Samo kupno wybranej książki przestaje być dzisiaj problemem — to często wydawcy i dostawcy zabiegają o stałych odbiorców. Jednak nabycie pełnego i możliwie kompletnego piśmiennictwa przerasta dzisiaj również możliwości naszej biblioteki. Wzmożona produkcja wydawnicza, różnorodność publikacji, ograniczone środki finansowe i wreszcie brak miejsca zmuszają również na-szą bibliotekę do prowadzenia przemyślanej i racjonalnej polityki gromadze-nia zbiorów. Można tu mówić o gromadzeniu profilowanym, dostosowanym do programów nauczania i tematów prac badawczych prowadzonych przez pra-cowników Instytutu. Ważna jest zarówno decyzja, która pozycję wybrać, jak i w jakiej postaci (wersja papierowa czy elektroniczna) oraz jaką drogą kupi-my dokument.
Aby sprostać potrzebom czytelników, a jednocześnie wszystkim wyzwaniom stojącym obecnie przed bibliotekarzem, konieczne jest permanentne śledze-nie tego, co dzieje się na rynku wydawniczym (śledze-nie tylko polskim, ale i zagra-nicznym) i ścisła współpraca ze specyficznym użytkownikiem jakim jest filolog. W śledzeniu nowości wydawniczych najbardziej przydatne są dla nas katalogi głównych wydawnictw francuskich (Hachette, Cle International, Didier-Hatier, PUF, Larousse, Robert itp.), hiszpańskich (SGEL, Diffusion, Espasa, Ediciones SM) i włoskich (Guerra Edizioni, Alma Edizioni, EdiLingua, Bonacci Editore), w wersji zarówno drukowanej, jak i internetowej.
Dużą pomocą służy naszej bibliotece zaprzyjaźniona krakowska księgarnia francuskojęzyczna „Edukator”, która regularnie przesyła drogą elektroniczną listy nowości pojawiających się na francuskim rynku wydawniczym.
Księgar-nia organizuje też regularne spotkaKsięgar-nia z polskimi przedstawicielami głównych wydawców podręczników francuskich, którzy prezentują swoje nowości i nie-kiedy ofiarowują tzw. gratis. Bezpośrednia wizyta w księgarni, nie pozbawio-na pozbawio-na pewno swojego uroku, jest już ostatecznym celem konkretnych zakupów. Podobną działalność promocyjną prowadzi też hiszpańska księgarnia „Elite” i włoska księgarnia „Italicus”. Obie te księgarnie informują na bieżąco o swo-ich nowościach, dostarczając katalogi drukowane, jak i w wersji elektronicz-nej, również ofiarując często dodatkowe egzemplarze bezpłatne.
Bibliotekarz — spadkobierca
Poza tradycyjnymi zakupami, księgozbiór biblioteki wzbogaca się też dzięki hojnym darczyńcom. Są to np. zbiory pracowników naukowych, które po ich śmierci przekazywane są przez rodzinę do biblioteki w formie darów. Po prze-prowadzonej selekcji znajdują one swoje miejsce w bibliotece i wykorzystywa-ne są zarówno przez studentów, jak i pracowników. Często są to tytuły, których brakuje już w księgarniach, a wartością naukowo-dydaktyczną dorównują po-zycjom bardziej współczesnym. Podobną ofertę przekazują nam niekiedy inne biblioteki lub wydawnictwa, które w ramach posiadanych dubletów dzielą się swoimi zbiorami.
Ze względu na specjalizację belgijską filologii romańskiej UP — biblioteka Instytutu Neofilologii gromadzi francuskojęzyczną literaturę Belgów. Od po-nad 30 już lat początkowo Uniwersytet Wolny w Brukseli, a obecnie tamtejsza Wspólnota Francuska Belgii — Sekcja Promocji Literatury, przysyła regularnie w formie darów wszystkie nowości tamtego rynku wydawniczego, głównie z li-teratury, historii i cywilizacji Belgii. Ten bogaty księgozbiór literatury belgij-skiej stanowi dosyć unikatową kolekcję w skali kraju i służy nie tylko studen-tom naszego Uniwersytetu.
W latach 1991 — 2003 dużym wsparciem dla budżetu biblioteki były środki oferowane przez Ambasadę Francuską. W ramach przydzielonej raz w roku kwoty istniała możliwość sprowadzenia z Francji kilkudziesięciu tytułów-no-wości. Były to głównie dezyderaty pracowników Instytutu związane z tematy-ką ich prac badawczych. Ambasada bezpłatnie przekazywała też kilka tytułów czasopism francuskich, które stanowiły zaczątek posiadanej kolekcji (obecnie prenumeratę finansuje Instytut).
Poza takimi źródłami pozyskiwania zbiorów jak kupno, dary czy wymiana pojawiły się też nowe — książki zakupione z grantów — jako szczególna forma daru, zakup licencji do dostępu do e-książek lub pozyskanie ich na własność. Aby w tych nowych okolicznościach uczynić bibliotekę prawdziwym warsztatem pra-cy dla pracowników naukowych i atrakpra-cyjnym miejscem do nauki dla studen-tów, konieczna jest współpraca nie tylko z „nowym” użytkownikiem, ale rów-nież z innymi bibliotekami o podobnym profilu. Współpraca nawiązana niekiedy dzięki prywatnym lub pokonferencyjnym kontaktom, owocuje często
bezpośred-Taktyka kształtowania kolekcji obcojęzycznych: bibliotekarz do zadań specjalnych 19
nią wymianą w formie darów (najczęściej publikacji naukowych pracowników), które dodatkowo wzbogacają zbiory. Czasem udaje się też nawiązać współpracę z ośrodkami zagranicznymi, o czym była mowa już wcześniej.
Bibliotekarz — „ideał”
Erudycja i umiejętności analityczne oraz znajomość źródeł informacji — to przede wszystkim umiejętności przydatne do gromadzenia materiałów do każdej biblioteki, niezależnie od dziedziny i profilu zbiorów. Szczególna intu-icja, dobra pamięć do nazwisk i tytułów — to dodatkowe cenne cechy bibliote-karza zajmującego się gromadzeniem. Bardzo przydatna jest też umiejętność dobrej współpracy z pracownikami naukowymi danej jednostki, jak i ze stu-dentami. Jest wielu profesorów, którzy cenią sobie osobisty kontakt z biblio-tekarzem i chętnie przekazują mu informacje o nowościach, działając w ten sposób na rzecz pomnażania zbiorów. Nie mniej przydatne są propozycje za-kupów, zgłaszane przez studentów. „Jeśli biblioteki mają faktycznie budować zbiory, a nie włączać do zbiorów, to muszą mieć też narzędzia analizy tego, co już jest i wizję tego, co być powinno” — to kolejne spostrzeżenie cytowanego już H. Hollendra5. Zadaniem osoby zajmującej się gromadzeniem,
prawdziwe-go poszukiwacza, jest dodatkowe ogarnięcie nieprzebranych zasobów elektro-nicznych o strukturze wzorowanej na świecie książki drukowanej lub znacznie od niego odbiegającej, gdzie obok siebie występują książki, czasopisma i spe-cyficzne media nieksiążkowe i uzupełniają się nawzajem. Jednym z ważnych narzędzi jest więc katalog on-line — tzw. prawdziwa mapa kolekcji. Porówny-wanie katalogów jest też czynnością, która w środowisku elektronicznym zy-skuje zupełnie nowy wymiar. Staje się niejako dodatkowym narzędziem rozwo-ju kolekcji. Osoba „gromadząca” musi mieć też rozeznanie w innych źródłach uczelnianych — zasobach Ośrodka Informacji Naukowej, rozeznanie w zbio-rach Biblioteki Cyfrowej i możliwościach, które ona stwarza, oraz znać głów-ne bazy danych.
Prawdziwe wyzwanie stoi na pewno przed samym bibliotekarzem odpowie-dzialnym za gromadzenie zbiorów w mniejszej bibliotece. Jego dobra orientacja w wartości dydaktycznej i naukowej posiadanego księgozbioru jest warunkiem jego sprawności organizacyjnej. Tymczasem przy ogromie dostępnych obecnie materiałów, coraz większej specjalizacji, trudno czasem wymagać pełnego ro-zeznania od bibliotekarza, który nie może być specjalistą we wszystkich dyscy-plinach naukowych. Zorganizowanie więc dużego, nowoczesnego księgozbioru i przysposobienia go do wykorzystania w celach naukowo-badawczych i dydak-tycznych, oprzeć się musi zawsze na ścisłej współpracy bibliotekarza fachowca z jednej strony i innych naukowców różnych dyscyplin z drugiej.
5 Hollender H., Gromadzenie po macoszemu. In „Forum Akademickie” [online], 2009, nr 1 [dostęp:
2012-12-18]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/forumksiazki/2009/43/07_gromadzeniepo_ macoszemu.html.
Cytując powtórnie A. Potocką — „gromadzenie zbiorów dzisiaj, niezależnie od wielkości biblioteki, to system przenikającej się wiedzy o potrzebach, moż-liwościach i szukaniu optymalnych rozwiązań dla każdej społeczności akade-mickiej”6. Oceniając naturę, treść i stopień przydatności tysięcy materiałów
na rynku wydawniczym, trzeba mieć duże doświadczenie i dobre rozeznanie potrzeb swojego środowiska.
Aby przekonać się, że gromadzenie zbiorów to nie „biblioteczny kopciuszek” (określenie użyte w kilku publikacjach), a jedna z głównych funkcji współcze-snej biblioteki, trzeba przynajmniej starać się stworzyć warsztat pracy nauko-wo-badawczej, który zaspokoi ciągle rosnące wymagania użytkownika XXI wieku. Tradycyjne gromadzenie, podobnie jak cała biblioteka, przybrało dziś formę hybrydową — tradycyjne źródła papierowe uzupełniane są nowymi tech-nologiami XXI wieku. Podczas gdy ekran usiłuje wyprzeć papier, a gromadze-nie wszystkich materiałów staje się gromadze-nierealne, gromadzegromadze-nie profilowane to dzi-siaj często po prostu konieczność.
Hollender H., Gromadzenie po macoszemu. In „Forum Akademickie” [onli-ne], 2009, nr 1 [dostęp: 2012-12-18]. Dostępny w World Wide Web: http://www. forumakad.pl/forumksiazki/2009/43/07_gromadzeniepo_macoszemu.html.
Potocka A., Zmiana polityki gromadzenia biblioteki wyższej uczelni tech-nicznej w kontekście nowych potrzeb użytkowników na przykładzie Bibliote-ki Głównej PolitechniBibliote-ki WarszawsBibliote-kiej. In Seria III : ePublikacje Instytutu INiB UJ. Nr 5. Biblioteka : klucz do sukcesu użytkowników [online], 2012 [dostęp: 2012-12-18]. Dostępny w World Wide Web: http://skryba.inib.uj.edu.pl/wydaw-nictwa/e05/potocka-n.pdf.
Informacja o autorze:
mgr Gabriela Meinardi — starszy kustosz dyplomowany, pracownik Biblioteki Instytutu Neofilologii — Sekcja Romańska Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, e-mail: gabriela.meinardi@libpost.up.krakow.pl, tel. 12 662 62 07.
6 Potocka A., Zmiana polityki gromadzenia biblioteki wyższej uczelni technicznej w kontekście nowych
po-trzeb użytkowników na przykładzie Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej. In Seria III :
ePublika-cje Instytutu INiB UJ. Nr 5. Biblioteka : klucz do sukcesu użytkowników [online], 2012 [dostęp: 2012-12-18]. Dostępny w World Wide Web: http://skryba.inib.uj.edu.pl/wydawnictwa/e05/potocka-n.pdf.
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X Marzena Zawodzińska
Biblioteka Slawistyki Uniwersytetu Łódzkiego
Księgozbiór i działalność
Biblioteki Slawistyki UŁ
Streszczenie: Celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie działalności i księgozbioru Biblioteki
Slawistyki, która jest sekcją Biblioteki Polonistycznej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka przedstawia krótki zarys historii biblioteki, jej profil i kolekcje. Biblioteka oficjalnie istnieje od 1 lutego 2005, gromadzi publikacje z języka bułgarskiego, chorwackiego, serbskiego i literatury słoweń-skiej, różne inne źródła dotyczące przekładoznawstwa, językoznawstwa, teorii literatury i historii krajów południowosłowiańskich. Zbiory biblioteki są dostępne dla pracowników, absolwentów studiów pody-plomowych i doktorantów Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. W ciągu kilku miesięcy biblio-teka najprawdopodobniej przestanie działać jako oddzielna jednostka i stanie się częścią jednej wielkiej biblioteki wydziałowej. Słowa kluczowe: języki słowiańskie, biblioteki obcojęzyczne.
Biblioteka Slawistyki Uniwersytetu Łódzkiego nie jest samodzielną placówką, stanowi sekcję Biblioteki Polonistycznej Wydziału Filologicznego UŁ. Zaczęła powstawać, gdy w roku akademickim 1995/96 przy Katedrze Historii Języka Pol-skiego i Języków Słowiańskich utworzono Zakład Filologii Słowiańskiej. Właści-wie jeszcze przed rozpoczęciem zajęć, w czasie wakacji, rozpoczęto gromadze-nie księgozbioru slawistycznego. Dary przychodziły z Instytutu Slawistyki PAN w Warszawie, z innych uczelni polskich, głównie z Uniwersytetu Jagiellońskie-go i z uczelni zagranicznych (przede wszystkim z Bułgarii). Gromadzeniem za-jęli się pracownicy Biblioteki Polonistycznej, a opracowaniem Oddział Bibliotek Zakładowych BUŁ. Księgozbiór usytuowany w pokojach, korytarzach i salach wykładowych Slawistyki przy al. Kościuszki 17 szybko się rozrastał.
Po przeniesieniu Katedry Filologii Słowiańskiej UŁ do budynku przy ul. Li-powej 81 (w lipcu 2004 roku) księgozbiór slawistyczny, liczący już ponad 5000 dzieł, rozlokowano w magazynach (w piwnicy) połączonych windą z czytel-nią na parterze. Zgodnie z zarządzeniem nr 37 Rektora z dniem 1 lutego 2005 r. powołano na Wydziale Filologicznym UŁ Bibliotekę Slawistyczną jako sekcję
Biblioteki Polonistycznej. Korzystać z niej mogą, wypożyczając książki na ze-wnątrz, pracownicy Katedry, doktoranci i studenci Filologii Słowiańskiej UŁ.
W bibliotece pracuje zawsze jedna osoba, oddelegowana z Biblioteki Polo-nistycznej średnio na 4 godziny dziennie. Zajmuje się prawie wszystkim, po-cząwszy od zamówienia książki, na udostępnieniu jej czytelnikowi skończyw-szy. Od 2007 r. prowadzi również stronę internetową.
Księgozbiór
Biblioteka ma charakter mieszany — posiada zarówno zbiory, które można wy-pożyczać, jak i takie, które są dostępne wyłącznie na miejscu w czytelni. Do-tyczy to księgozbioru podręcznego, wydawnictw oznaczonych „Tylko na miej-scu”, atlasów, albumów, map, encyklopedii, słowników, leksykonów, czasopism oraz dzieł wydanych przed 1900 r. Wszystkie zakupy oraz selekcje darów kon-sultowane są z wykładowcami. Dzięki temu można uniknąć gromadzenia pu-blikacji, które nie służyłyby ani pracownikom, ani studentom.
W katedrze, przy której powstała biblioteka, do chwili obecnej istniały trzy zakłady skupiające specjalistów z dziedziny językoznawstwa, literaturoznaw-stwa, paleoslawistyki i kultury ludowej krajów południowosłowiańskich — Bułgarii, Serbii i Słowenii. Studenci kształcą się w dwóch specjalnościach: filologia południowosłowiańska (studia licencjackie) oraz filologia południo-wosłowiańska z kontekstem bałkanistycznym (studia magisterskie). Plan stu-diów obejmuje praktyczną naukę trzech języków słowiańskich, z których je-den jest podstawowy (bułgarski lub serbski). Stuje-dent uzyskuje również dobrą znajomość teorii języka, historii, kultury i literatury danego narodu. Dlatego właśnie księgozbiór obejmuje literaturę bułgarską, chorwacką, serbską, sło-weńską oraz publikacje z zakresu translatoryki, językoznawstwa, literaturo-znawstwa i historii tych krajów.
Trudno wyobrazić sobie pracę slawisty bez słowników. W księgozbiorze podręcznym znajduje się bogaty ich wybór, począwszy od bułgarskich, po-przez serbskie, słoweńskie, chorwackie, macedońskie, rosyjskie, po niemiec-kie czy angielsniemiec-kie. W dziale polskim przeważają słowniki i encyklopedie ogól-ne: Nowa encyklopedia powszechna PWN, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, słownik ortograficzny, frazeologiczny, wyrazów obcych itp. Tu też można zna-leźć encyklopedię Obyczaje, języki, ludy świata, Słownik mitów i tradycji kultury W. Kopalińskiego, sześć tomów Słownika prasłowiańskiego, ośmiotomowy
Słow-nik starożytności słowiańskich, dwutomową Wczesną Słowiańszczyznę, na razie
trzy tomy Słownika etymologiczno-motywacyjnego słowiańskiej zoonimii ludowej S. Warchoła oraz niedawno zakupiony leksykon Jak czytać wizerunki świętych J. Mareckiego. Następną półkę zajmuje Bibliografia językoznawstwa slawistycznego za lata 1992-1997 oraz Bibliografia słowianoznawstwa polskiego za lata 1996-2000. Dział bułgarski obfituje w słowniki jednojęzyczne: frazeologiczne, synonimów, etymologiczne, wyrazów obcych, ortograficzne, terminów literackich, a nawet
Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ 23
geograficzny. Na uwagę zasługuje często wykorzystywany sześciotomowy Речник
на българския език N. Gerova. Nie brakuje też atlasów językowych i
podręczni-ków, takich jak najpopularniejsza, „pomarańczowa” Граматика на съвременниа
български език (T. 1-3). Badaczy historii niewątpliwie zainteresują łacińskie,
tu-reckie, greckie oraz niemieckie źródła do historii Bułgarii. A studentów pierw-szego roku — podręczny słownik bułgarsko-polski i polsko-bułgarski.
Równie bogaty jest dział serbski, chorwacki i macedoński. Paczki z darami z Belgradu przychodzą nawet kilka razy w roku, a każda z nich zawiera słow-niki. Najważniejszy i największy z nich to Речник cpпcкoхрватског к^нжевног
и народног]езика. Wychodzi od 1956 r., jak dotąd ukazało się bodaj 18 tomów,
a całość zaplanowana jest na 40. Inna ciekawa pozycja to wydany w 1927 r. w Bu-dziszynie Serbsko-nemskisłownik hornjołuziskeje reće (T. 1) — nie ze względu na rangę, tylko na drogę, jaką przebyła ta książka, zanim stanęła na półce w Bi-bliotece Slawistyki UŁ. Otóż pieczątka ze swastyką informuje, iż w czasie woj-ny znajdowała się ona w zbiorach niemieckiej biblioteki w Krakowie.
Najskromniej prezentuje się dział słoweński, ale i tu można znaleźć niezbęd-ne słowniki — polsko-słoweński, słoweńsko-polski, ortograficzniezbęd-ne, synonimów i etymologiczne, jak chociażby Etimoloski slovar slovenskega jezika F. Beziaja, na razie w dwóch tomach.
Ponieważ jest to biblioteka slawistyczna, najwięcej miejsca zajmują słowniki ję-zyków słowiańskich, do których zalicza się również rosyjski, czeski i słowacki. Ale w księgozbiorze podręcznym znajdują się także słowniki: polsko-angielski i an-gielsko-polski, grecko- polski, łacińsko-polski, niemiecko-polski, a ponieważ stu-denci ostatnio uczą się języka tureckiego — również turecko-polski.
Księgozbiór podręczny obejmuje wydawnictwa dotyczące religii — apokryfy, encyklopedie, leksykony, głównie polskie, ale też bułgarskie i serbskie, poza tym tłumaczenia Biblii na język polski, bułgarski, serbski i słoweński.
Studenci powinni czytać lektury w oryginale i w zasadzie po pierwszym roku nauki już mogą, ale zawsze chętnie sięgają po przekłady. W bibliotece znajdu-ją dzieła literatury polskiej i powszechnej w przekładach słowiańskich oraz oczywiście, najbardziej poszukiwane, tłumaczenia literatur południowosło-wiańskich na język polski. Dzisiaj niestety nie wydaje się zbyt wielu książek z tego kręgu kulturowego, zajmuje się tym kilka wydawnictw, przede wszyst-kim uniwersyteckich. Do niedawna ciekawe pozycje ukazywały się w Wydaw-nictwie Czarne, przede wszystkim w serii Sulima, ale też Esej, Europejki, Inna
Europa, Inna Literatura, Historia/Historie. Ważnym dla slawisty wydawnictwem
była i jest Agawa Grzegorza Łatuszyńskiego, który publikuje tu swoje prace li-teraturoznawcze i historyczne, antologie oraz przekłady poszczególnych dzieł. Wiele z tych pozycji biblioteka posiada w swoim księgozbiorze, jak chociażby niedawno zakupione: Źródło żywego słowa V. Popy, Wędrówki M. Crnjańskiego oraz Bałkańskie przekleństwo (o rozpadzie Jugosławii) i Wświecie wyklętych.
Na szczególną uwagę zasługują jednak serie wydawnicze, które przeszły już do historii — dwie Biblioteki Jugosłowiańskie. Pierwsza powstała w 1930 r. z ini-cjatywy chorwackiego poety i prozaika, leksykografa i tłumacza literatury polskiej Julije Benesicia. Do wybuchu II wojny światowej ukazało się w niej 13 tomów przekładów z literatury serbskiej, chorwackiej i słoweńskiej, a także dwa dzieła o treści pomocniczej, takie jak Uroda Jugosławii Haliny Siennickiej oraz Gramatyka języka chorwackiego czyli serbskiego J. Benesicia. Wiele książek nie przetrwało wojny, około 17 tys. egzemplarzy, które znajdowały się w skład-nicy Biblioteki Polskiej przy ul. Świętojańskiej, uległo zniszczeniu w sierpniu 1944 r.1 Biorąc pod uwagę fakt, iż nakłady poszczególnych tomów oscylowały
wokół 1000-2000 egz. (np. Cyganka z Dubrawką — 1500, ŚmierćSmail-Agi
Cengi-cia- 2200), była to ogromna strata. W zbiorach biblioteki znajdują się trzy
po-zycje z pierwszej serii: ŚmierćSmail-Agi Cengicia Ivana Mażuranicia, antologia
Jugosłowiańska poezja ludowa w nowych przekładach polskich oraz dwa
egzem-plarze wspomnianej gramatyki (jeden ze słownikiem, drugi bez), a także kil-kanaście dzieł z drugiej. W 1970 r. z inicjatywy Wydawnictwa Łódzkiego po-wstała bowiem druga Biblioteka Jugosłowiańska, która w 1988 r. przyjęła imię Julije Benesicia. Żadne wydawnictwo, wcześniej ani później, nie opublikowa-ło takiej ilości dzieł literatur południowosopublikowa-łowiańskich w tak dużych nakła-dach. Seria została wymieniona również z innego powodu. Otóż 28 paździer-nika 2011 r. o godz. 17.00 w Pałacu Biedermanna odbyło się uroczyste otwarcie Centrum Naukowo-Badawczego UŁ „Bałkany na przełomie XX/XXI w.”, połą-czone z promocją książki Bośnia i Hercegowina 15 lat po Dayton. Przeszłość —
te-raźniejszość — perspektywy. Studia i szkice. Uroczystości towarzyszyła wystawa
książek Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego z serii Biblioteka Jugosłowiańska oraz krótka ich prezentacja przygotowana i wygłoszona przez pracownika Bi-blioteki Slawistyki UŁ.
Szczególne miejsce wśród zbiorów bibliotecznych zajmują publikacje pra-cowników katedry. Są często wypożyczane, a ich wystawa towarzyszy każdej akredytacji. Z dziedziny językoznawstwa na uwagę zasługują przede wszyst-kim prace dotychczasowego kierownika katedry, prof. Małgorzaty Korytkow-skiej: Ćwiczenia z gramatyki współczesnego języka bułgarskiego z wyborem
tek-stów (współaut. G. Minczew, W. Stępniak-Minczewa), Modalność imperceptywna
(współaut. R. Roszko), Modalność interrogatywna (obie stanowią drugą i czwar-tą część szóstego tomu Gramatyki konfrontatywnej bułgarsko-polskiej), Od zdania
złożonego do zdania pojedynczego. Nominalizacja argumentu propozycjonalnego w języku polskim i bułgarskim (współaut. W. Małdżiewa), Polsko- bułgarska gra-matyka konfrontatywna (współaut. V. Koseska-Toszewa i R. Roszko), Podstawowe struktury zdaniowe współczesnych języków słowiańskich: białoruski, bułgarski, pol-ski (współaut. A Kiklewicz) i wreszcie Типове предикатно-аргументни позиции, 1 Rzadkowolska M., Oficyna przy ulicy Piotrkowskiej. Działalność Wydawnictwa Łódzkiego w latach
Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ 25
przetłumaczony na bułgarski piąty tom Gramatyki konfrontatywnej
bułgarsko--polskiej pt. Typy pozycji predykatowo- argumentowych. Ponadto należy
wymie-nić: Określoność/nieokreśloność w rozwoju języka bułgarskiego i serbskiego dr Aga-ty Kaweckiej, Wyrażanie kategorii inchoaAga-tywności w językach polskim, bułgarskim
i białoruskim dr Julii Mazurkiewicz-Sułkowskiej, Wyrażanie struktur polipredy-katywnych w rozwoju języka bułgarskiego dr. Ivana Petrova oraz Езикът на BG инфо поколението i Компютърните технологии и българският език byłej
lektor-ki dr Ludmiły Kirowej.
Z dziedziny literaturoznawstwa ważne są dwie pozycje — Gatunek — kreacja —
tożsamość. Poetyka powieści Iwana Wazowa „Pod jarzmem” prof. Ilji Paczewa oraz
wydana w Nowym Sadzie Poljska avangardna drama u Jugoslaviji (1945 -1990) prof. Jadwigi Sobczak. Wykładowcy Zakładu Paleoslawistyki i Kultury Ludo-wej zajmują się przede wszystkim kulturą Słowian prawosławnych, prawosław-ną liturgią. Dlatego w zbiorach znajdują się takie publikacje, jak: Слово и обред.
Тълкуванията налитургията в контекста на други културно близки текстове
prof. Georgiego Minczewa, Uczniowie Apostołów Słowian. Siedmiu Świętych
Mę-żów (oprac. M. Skowronek, G. Minczew), Biblia Slavorum Apocryphorum. Novum Testamentum (red. G. Minczew, M. Skowronek, I. Petrov), Święta księga — iko-na — obrzęd. Teksty kanoniczne i pseudokanoniczne a ich funkcjonowanie w sztuce sakralnej i folklorze prawosławnych Słowian na Bałkanach prof. Georgi
Mincze-wa oraz „Świat cały ma Cię za obrońcę”. Michał Archanioł w kulturze Słowian
pra-wosławnych na Bałkanach dr Małgorzaty Skowronek, ale też liczne przekłady: Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian Południowych (red. G. Minczew, M.
Skowronek), Nowe Tablice, czyli o cerkwi, Liturgii, nabożeństwach i utensyliach
cerkiewnych objaśnienia Beniamina, arcybiskupa Niżnego Nowogrodu i Arzama-su (wybór, przekład — I. Petrov, redakcja — G. Minczew), Symeon z
Tessaloni-ki O świątyni Bożej (przekład — A. Maciejewska, redakcja — G. Minczew),
Zło-ta moneZło-ta za słowo. Bułgarskie bajki i legendy ludowe (wybór i wstęp G. Minczew), Ziemscy aniołowie — niebiańscy ludzie. Anachoreci w bułgarskiej literaturze i kul-turze (wybór i wstęp G. Minczew).
Czasopisma
Zbiór wydawnictw ciągłych, podobnie jak zwartych, pochodzi przede wszyst-kim z darów, dlatego tylko niektóre tytuły uzupełniane są o nowe numery. Na szczególną uwagę zasługuje rocznik wydawany przez Katedrę Slawistyki — „Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe”. To pismo slawistyczne o
charak-terze interdyscyplinarnym, publikowane w nim artykuły dotyczą zagadnień języka, literatury i kultury południowej Słowiańszczyzny. Wychodzi od 2004 r. i jak dotąd ukazało się dziewięć numerów. Niektóre z nich w całości poświęco-ne są jedpoświęco-nemu zagadnieniu — np. homiletyce (nr 2).
Z polskich czasopism biblioteka posiada spore, choć niekompletne i już nie uzupełniane kolekcje „Rocznika Slawistycznego” oraz „Studiów z Filologii
Pol-skiej i SłowiańPol-skiej”, a także kilka numerów „Zeszytów Naukowych Uniwersy-tetu Jagiellońskiego”. Niedawno księgozbiór wzbogacił się o dwa nowe tytuły, ofiarowane przez ich redaktorów — łódzki rocznik „Studia Ceranea” oraz „Po-znańskie Studia Slawistyczne”. Warto zwrócić uwagę, że oba w mniejszym lub większym stopniu związane są z UŁ. Redaktorem „Poznańskich Studiów Slawi-stycznych” jest prof. Bogusław Zieliński, dyrektor Instytutu Filologii Słowiań-skiej UAM oraz wykładowca w Katedrze Filologii PołudniowosłowiańSłowiań-skiej UŁ. „Studia Ceranea” natomiast wydaje Ceraneum — Centrum Badań nad
Histo-rią i Kulturą Basenu Morza Śródziemnego i Europy Południowo-Wschodniej im. prof. Waldemara Cerana. Kolegium redakcyjne „Studiów” ma charakter międzynarodowy i składa się ze specjalistów zajmujących się dziejami Bizan-cjum oraz Słowiańszczyzny Południowej i Wschodniej, ale jego trzon stano-wią wykładowcy UŁ.
Biblioteka prenumeruje trzy językoznawcze czasopisma zagraniczne: „Български Език”, „Palaeobulgarica” oraz „Съпоставително Езикознание”. Dwa pierwsze wydawane są przez Bułgarską Akademię Nauk, trzecie — przez Sofijski Uniwersytet im. św. Klemensa z Ochrydy. Pisma te nie są dostępne on-line w subskrybowanej przez BUŁ bazie danych Central and Eastern Europe-an Online Library (C.E.E.O.L.), a zatem można je przeglądać tylko na miejscu w Bibliotece Slawistyki UŁ. Pozostałe bułgarskie czasopisma pochodzą z da-rów i w zasadzie nie są kontynuowane. Szkoda, bo stanowią ciekawą kolekcję periodyków poświęconych
językowi (np. „Известия на Института за Български Език”), literaturze („Литературна Мисълъ”), folklorowi („Български Фолклор”), a nawet mu-zyce („Известия на Института за Музи^”).
Ze względu na profil katedry biblioteka gromadzi również czasopisma serbskie, chorwackie i słoweńskie. Wszystkie pochodzą z darów. Najbardziej aktywny pod tym względem jest Belgrad — kolekcja trzech z czterech posiadanych przez bi-bliotekę serbskich tytułów („Slavistika”, „KniZevna Istorija”, ‚Чужнословенски филолог”) ciągle powiększa się o nowe numery. Ze Słowenii najdłużej przycho-dziły egzemplarze literackiego pisma „Nova Revija” (ostatni numer z 2010 r.). Po-zostałe dwa tytuły („Jezik in slovstvo”, „Slavisticna Revija”) zakończyły się na roku 2008. Jedno chorwackie czasopismo („Slovo. Casopis Staroslavenskog In-stituta u Zagrebu”) w pełni zaspokaja potrzeby czytelników.
W 2008 r. z Giesen przyjechały ofiarowane bibliotece egzemplarze niemieckie-go czasopisma „Zeitschrift für Slawistik”. Był to dar jednorazowy, jednak bardzo wzbogacił zbiory, gdyż obejmował prawie wszystkie numery z lat 1956-2004.
Online
Biblioteka posiada stronę internetową, pod adresem www.biblslav.uni.lodz.pl. Jest to jedyne źródło informacji dla czytelników, dostępne w sieci, niestety z ko-nieczności niekompletne — w dziale „Zbiory” można znaleźć właściwie tylko
Księgozbiór i działalność Biblioteki Slawistyki UŁ 27
podział katalogu rzeczowego, zawartość księgozbioru podręcznego oraz listy darów z pięciu ostatnich lat. Wyszukanie konkretnej pozycji, nawet jeśli znaj-duje się na którejś z list, bywa czasochłonne. Nie jest to jednak prawdziwy ka-talog i uzupełnianie go o starsze dzieła nie ma sensu, zwłaszcza, że niedługo zbiory slawistyczne będą katalogowane elektronicznie, za pomocą programu Symphonia. Znajdą się wówczas w katalogu BUŁ. Już dziś natomiast przy po-mocy informacji zawartych na stronie bez problemu można przygotować się do pracy w czytelni — przejrzeć listę książek tam się znajdujących oraz czaso-pism — wszystko to, wraz z sygnaturami, jest dostępne w dziale „Zbiory” oraz „Czasopisma”.
Oprócz typowych dla strony bibliotecznej informacji, takich jak godziny otwarcia, regulamin, rys historyczny, nowości, znajduje się tu zbiór linków użytecznych dla każdego slawisty a także galeria zdjęć, którą powinni przej-rzeć zwłaszcza studenci pierwszego roku, ponieważ zawiera nie tylko fotogra-fie budynku przy ul. Lipowej wraz z zdobiącym go pięknym miniaturowym ogródkiem, ale także ilustrowaną instrukcję korzystania z biblioteki.
Pożegnanie
W tej chwili Biblioteka Slawistyki UŁ ma przed sobą ostatnie miesiące istnie-nia. Kiedy zostanie oddany do użytku nowy budynek Wydziału Filologiczne-go UŁ, a ma to nastąpić już w przyszłym roku akademickim, stanie się częścią jednej, dużej biblioteki wydziałowej. Nie wiadomo jeszcze, jak zostanie roz-wiązany problem połączenia kilku księgozbiorów w sytuacji, gdy pojawią się książki o tych samych sygnaturach. W każdym razie niniejszy artykuł można potraktować jako podsumowanie działalności biblioteki, która przez 7 lat słu-żyła wykładowcom i studentom, a za kilka miesięcy najprawdopodobniej prze-stanie istnieć jako osobny księgozbiór.
Informacja o autorze:
mgr Marzena Zawodzińska — pracownik Biblioteki Slawistyki Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Lipowa 81, 90-568 Łódź, tel. 42 665 53
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X Anna Lembas
Biblioteka Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii
Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego
Streszczenie: Artykuł dotyczy biblioteki Zakładu (poprzednio: Katedry Filologii Węgierskiej UJ)
Filolo-gii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, jej historii i specjalistycznego księgozbioru. Wspomnia-no w nim o wielu unikatowych słownikach, encyklopediach i opracowaniach literaturoznawczych czy też językoznawczych, pochodzących głównie z darów. Podkreślono znaczenie elektronicznego katalo-gu, współtworzonego z centralnym katalogiem NUKAT, dzięki któremu informacja o zbiorach biblio-teki szybciej i sprawniej dociera do czytelników. Nadmieniono publikacje pracowników macierzystej jednostki, jak również niezbędne źródła potrzebne do nauczania zarówno języka węgierskiego jak i es-tońskiego. Słowa kluczowe: biblioteki obcojęzyczne, język węgierski.
Początki Katedry Filologii Węgierskiej (KFW), obecnie Zakładu Filologii Wę-gierskiej UJ, sięgają 1987 roku. Mimo trudnych warunków lokalowych, mały-mi kroczkamały-mi powstawała biblioteka jednostki. Początkowo Katedra mały-mieściła się przy ul. Krupniczej, w okolicy obecnie przebudowującego się Collegium Pa-derevianum, następnie przy Alei Mickiewicza, aż wreszcie wygospodarowano dla jednostki kilka pokoi w kamienicy przy ul. Piłsudskiego, gdzie mieści się do chwili obecnej.
Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Katedry Hungarystyki Uniwersytetu War-szawskiego oraz Biblioteka Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Adama Mickie-wicza w Poznaniu to właściwe jedyne poza naszą jednostką ośrodki w Polsce gromadzące materiały związane z historią i kulturą Węgier, a także językiem węgierskim, jego historią i etymologią.
Księgozbiór biblioteki KFW Uniwersytetu Jagiellońskiego, powstawał głów-nie dzięki darom, jakie przekazywano pracownikom Katedry na przestrzeni lat, dlatego też warto do niego zaglądnąć, warto o nim wspomnieć, zawiera bowiem takie unikalne pozycje, do których badaczom częstokroć trudno do-trzeć. W latach 1991-1993 dary biblioteczne stanowiły 2/3 księgozbioru biblio-teki, w późniejszym okresie ilość ich coraz bardziej wzrastała, dopiero od 2003
roku można zauważyć zmniejszającą się przewagę ilości darów nad ilością ksią-żek otrzymywanych drogą kupna.
Dzięki kontaktom pracowników Katedry z polskimi i zagranicznymi ośrod-kami hungarystycznymi i gościnnym wykładom ich przedstawicieli w naszej jednostce, również wzbogaciliśmy się o unikatowe źródła. Na przestrzeni lat gośćmi Katedry byli specjaliści z Holandii, Ukrainy, Węgier i Włoch, a prelekcje wygłaszane były w języku angielskim, polskim lub węgierskim. Wykłady doty-czyły głównie zagadnień językoznawstwa, literatury i historii kultury. Źródłem darów, ale jakże cennym były wydawnictwa, głównie specjalistyczne słowniki i leksykony, otrzymywane dwa razy w roku z Instytutu Balinta Balassiego w Bu-dapeszcie. Było to związane z zatrudnieniem w naszej jednostce osoby odde-legowanej z tegoż Instytutu w ramach międzypaństwowej umowy kulturalnej. Ostatnie otrzymane dary tą drogą wpłynęły do nas w 2010 roku i zostały nam przekazane tylko i wyłącznie na zasadzie depozytu, tak więc nie dysponuje-my nimi w pełni.
Wśród darów otrzymanych z Instytutu Balinta Balassiego na szczególną uwa-gę zasługuje zbiór symboli: symbole, motywy i tematy z kultury powszechnej i węgierskiej1, słownik języka węgierskiego (w dwóch tomach)2, słownik
slan-gu węgierskiego3, słownik przysłów węgierskich4, węgierski słownik
ortogra-ficzny5 czy też bardzo cenne źródło, jakim jest gramatyka węgierska6.
Wymienione powyżej pozycje mają szczególne znaczenie w nauczaniu ję-zyka węgierskiego jako obcego. Slang węgierski nie jest przecież zrozumiały przez obcokrajowców bez słownika, tak samo frazeologizmy i przysłowia rów-nież nie są przetłumaczalne na zasadzie kalek językowych. Ortografia węgier-ska stale jest unowocześniana i niezbędne jest posiadanie najnowszych wy-dań tego typu słownika.
Dary znajdujące się w bibliotece KFW, pochodzą również niejednokrotnie od samych pracowników macierzystej jednostki, zarówno od osób z Polski, z Węgier jak i z Niemiec. Mam tu na myśli przede wszystkim niezwykle wartościowe książ-ki jaksiąż-kie w przeciągu książ-kilkunastu lat otrzymaliśmy od profesora Ralfa-Petera Rit-tera (10.12.1938-20.11.2011), byłego wykładowcy w Katedrze Filologii Węgierskiej UJ, niezwykłego znawcy języków ugrofińskich, a przede wszystkim ich etymolo-gii. I tak, wśród najcenniejszych darów w zakresie językoznawstwa, od profesora
1 Pál J. (szerk.), Szimbólumtár: jelképek, motívumok, témák az egyetemes és a magyar kultúrából, Budapest 1997. 2 Eőry V. (főszerk.), Értelmező szótár : értelmezések, példamondatok, Szimonímák, ellentétek,
szólá-sok, közmondászólá-sok, etimológiák, nyelvhasználati tanácsok és fogalomköri csoportok. [ A-K] – [L-Zs],
Buda-pest 2007.
3 Kövecses Z., Magyar szlengszótár, Budapest 1998.
4 Bárdosi V (főszerk.), Magyar szólástár: szólások, helyzetmondatok, közmondások értelmező és
foga-lomköri szótára, Budapest 2003.
5 Deme L., Fábián P., Tóth E. (szerk.), Magyar helyesírási szótár: A Magyar Tudományos Akadémia
sza-bályai szerint, Budapest 2000.
Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 31
Fot. 1. Słownik symboli, motywów i tematów z kultury powszechnej i węgierskiej.
Ralfa-Petera Rittera dla biblioteki należy wymienić między innymi słownik ety-mologiczny języka niemieckiego7, gramatykę strukturalną języka węgierskiego8,
jak również podstawy funkcjonalnej gramatyki węgierskiej9.
Unikatowy dar dla biblioteki wart podkreślenia, stanowi także spuścizna po profesorze Wacławie Felczaku, wielkim polskim historyku, znawcy tematyki środkowoeuropejskiej, szczególnie węgierskiej i południowosłowiańskiej, któ-ra w bibliotece KFW znalazła się po 1993 roku. Spuścizna ta obejmuje głównie książki z zakresu historii Węgier, a przede wszystkim historii stosunków pol-sko-węgierskich. W naszych zbiorach znajduje się niezwykle cenna książka au-torstwa prof. Wacława Felczaka zatytułowana Historia Węgier, która jest dosko-nałym źródłem wiedzy nie tylko dla studentów hungarystyki, ale również dla osób pasjonujących się tą tematyką.
W 2011 roku księgozbiór biblioteki wzbogaciły również dary, przekazane nam od rodziny Pani Danuty Jakubiec (zm. 4.10.2009), ówczesnej przewodniczącej stowarzyszenia Boglarczyków, które związane są przede wszystkim z węgier-ską literaturą. Wśród nich należy wymienić dzieła Tibora Dery, Magdaleny Sza-bó, Dezsó’ Kosztolanyiego, Endre Ady, Gracia Kerenyi czy też wielkiego powie-ściopisarza 19 wieku Mikszatha Kalmana.
Pragnę zaznaczyć, iż w księgozbiorze Biblioteki KFW UJ znajdują się także ta-kie źródła, których Katedra Filologii Węgiersta-kiej jest prawdopodobnie jedynym posiadaczem w Polsce, co można wywnioskować opierając się na danych jakie notuje katalog NUKAT, jak również na katalogach bibliotek, które nie przystą-piły do współpracy z katalogiem krajowym. Do wydawnictw tych należą mie-dzy innymi: węgierski słownik reformy języka (reprint)10, węgierski słownik
etymologiczny11 czy też podręczny słownik kultury języka12.
Wymienione powyżej źródła znajdujące się w bibliotece filologii węgierskiej, będące podstawą do nauczania języka węgierskiego, jak również historii litera-tury węgierskiej, czy też kullitera-tury Węgier, to tylko namiastka tego co przez lata zostało zgromadzone w bibliotece i służy do obecnej chwili zarówno studentom, pracownikom naukowym Katedry jak i innym czytelnikom spoza filologii wę-gierskiej, którzy na miejscu mają zawsze prawo z nich skorzystać.
Informacja o zbiorach początkowo mieściła się tylko w katalogu kartkowym biblioteki i w Centralnym Katalogu Bibliotek Instytutowych Biblioteki Jagiel-lońskiej. Dopiero od 2003 roku, kiedy biblioteka KFW przystąpiła do współpra-cy z krajowym katalogiem NUKAT, nastąpił pewien przełom w funkcjonowa-niu i przydatności tej małej, niepokaźnej biblioteki. Zaczęto tworzyć rekordy
7 Kluge F., Etymologisches Wörterbuch der Deutschen Sprache, Berlin 1967.
8 Kiefer F. (szerk ), Bánréti Z. (írták), Strukturális magyar nyelvtan. 1 Köt., Mondattan, Budapest 1992 9 Hadrovics L., A funkcionális magyar mondattan alapjai, Budapest 1969.
10 Szily K., A magyar nyelvújítás szótára: a kedveltebb képzők és képzésmódok jegyzékével, [Budapest] 1994. 11 Zaicz G. (főszerk.), Etimológiai szótár: magyar szavak és toldalékok eredete, Budapest 2006.
Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 33
Fot. 3. Gramatyka strukturalna języka węgierskiego.
bibliograficzne książek, jak również rekordy wzorcowe dla haseł osobowych, z zastosowaniem bibliotecznego systemu komputerowego Virtua. I w ten spo-sób, dzięki elektronicznemu katalogowi, informacja o zawartości księgozbioru zaczęła wreszcie docierać do większego grona czytelników, co w krótkim cza-sie dało się odczuć i co oczywiście dało i daje pewną satysfakcję.
Do pracy przy elektronicznym katalogowaniu przydatny okazał się przede wszystkim węgierski leksykon, który posiadamy w naszych zbiorach. Jest to nowy węgierski leksykon literatury w trzech tomach13, zawierający kilka tysięcy haseł
o węgierskich pisarzach, poetach, redaktorach, tłumaczach literatury pięknej czy też o dziennikarzach, o których dokładne informacje można zamieścić w kordach wzorcowych tworzonych w bazie NUKAT, bądź uzupełnić istniejące re-kordy, których informacja jest niepełna. Cenne źródło informacji, wykorzysty-wane często przy katalogowaniu stanowi wielki, 19-tomowy leksykon węgierski wraz z suplementem14, który ukazywał się w latach 1993-2004.
Przy komputerowym opracowywaniu książek niezwykle pomocne są bazy elek-troniczne węgierskich bibliotek. Do najczęściej przeglądanych należy zaliczyć:
Nektar- National Szechenyi Library, Fovarosi Szabó Ervin Könyvtar katalógusa czy też Hektor online. Bazy te są bardzo skrupulatnie opracowane, dlatego w kwestiach
spornych i nie tylko, ich rola jest nieoceniona. Poza narodowymi węgierskimi bazami ważną rolę pełni także baza Biblioteki Kongresu online, angielska baza Copac National Academic and Specialist Library Catalogue online i elektronicz-ny katalog niemiecki GVK Gemeinsamer Verbundkatalog.
Publikacje pracowników Katedry to również materiały, do których sięgają nie tylko studenci filologii węgierskiej, ale również studenci i pracownicy in-nych wydziałów, czy też uczelni. Wśród nich należy wymienić: Twórczość
fil-mowa Istvana Szabó autorstwa Grzegorza Bubaka, wydana w Krakowie przez
Universitas w 2003 roku, Polsko-węgierski alfabetyczny słownik rzymskokatolickiej
terminologii i praktyk religijnych, wydany przez Księgarnię Akademicką w
Kra-kowie w 2006 roku, którego autorem jest Małgorzata Stós; Zapożyczenia
węgier-skie w gwarze orawwęgier-skiej i drogi ich przenikania, wydane również przez Księgarnię
Akademicką w 2008 roku, autorstwa Michała Nemetha, jak również materiały z konferencji: „Lengyelek, magyarok es szomszedaik”. Tanulmanyok a KLTE
Len-gyel Nyelv es Irodalom Tanszeke 1994. október 25-26-an rendezett konferenciajanak anyagaból, zredagowane przez Laszló Kalmana Nagya, a wydane w Debreczynie
przez Kossuth Lajos Tudomanyegyetem w 1994 r. Na uwagę zasługują również cenne prace językoznawcze, których autorem, bądź redaktorem jest Tatrai Szi-lard. Należą do nich: Bevezetes a pragmatikaba: funkcionalis kognitivmegközelites, wydany przez Tinta Konyvkiadó w Budapeszcie w 2011 r. ; Szöveg, szövegtfpus,
nyelvtan (szerk.: Tatrai Szilard, Tolcsvai Nagy Gabor), wydany przez to samo
wydawnictwo w 2008 r. i Diskurzus a grammatlkaban — grammatika a
13 Új magyar irodalmi lexicon, Budapest 1994.
Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 35
Fot. 5. Słownik końcówek wyrazów
ban (szerk.: Keszler Borbala, Tatrai Szilard), wydane w 2009 r. Do ciekawych
opracowań zaliczyć należy również artykuł zatytułowany: Postać św.
Włady-sława w literaturze węgierskiego baroku, autorstwa dr Piotra Kowalczyka, który
ukazał się w książce: Święci w kulturze i duchowości dawnej i współczesnej
Euro-py pod red. Wandy Stępniak-Minczewy i Zdzisława J. Kijasa, wydanej
nakła-dem PAT w 1999 roku.
Poza wymienionymi powyżej źródłami nie sposób nie wspomnieć jeszcze o kilku ważnych pozycjach, do których bardzo często sięgają studenci, wyko-rzystując zawarte w nich dane do prac licencjackich i magisterskich. Do tych książek należy węgiersko- polski słownik tematyczny15, słownik
etymologicz-ny nazw geograficzetymologicz-nych16, jak również słownik końcówek wyrazów17.
Do bardzo przydatnych źródeł znajdujących się w księgozbiorze biblioteki zaliczyć trzeba również podręczniki, słowniki i leksykony w języku estońskim. Język ten stanowi obligatoryjny na filologii węgierskiej drugi język ugrofiński. Poza słownikiem estońsko-polskim18 i leksykonem pisarzy estońskich19,
15 Koutny I. [et al.], Magyar-lengyel tematikus szótár, Poznań 2000. 16 Kiss L., Földrajzi nevek etimológiai szótára, Budapest 1983.
17 Papp F. (szerk.), A magyar nyelv szóvégmutató szótára, Budapest 1994. 18 Erin L., Stefańczyk W., Eesti-poola sõnastik, Kraków 2000.
19 Kruus O., Puhvel H. (koostanud), Eesti kirjanike leksikon, Tallinn 2000.
Księgozbiór Biblioteki Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 37
ży wymienić 14. tom estońskiej encyklopedii zawierający wiele istotnych in-formacji biograficznych20. Pragnę zaznaczyć, iż spośród bibliotek
współpra-cujących z narodowym katalogiem NUKAT jesteśmy jedynymi posiadaczami wymienionego powyżej leksykonu, jak i encyklopedii.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat, daje się zauważyć ogromną zmianę co do potrzeb i zainteresowań czytelników. To informacja o źródłach, dostępnych informatorach, jak również nowoczesnych poszukiwaniach i przetwarzaniach informacji jest coraz bardziej istotna, daje bowiem możliwość łatwiejszego po-ruszania się w świecie wiedzy. Tworzy się nowe społeczeństwo, tak zwane społe-czeństwo informacyjne21, które stawia coraz większe wymagania i trzeba temu
sprostać. Biblioteki uczelniane włączyły się do kształtowania informacyjne-go społeczeństwa przede wszystkim poprzez komputeryzację zbiorów i usług informacyjnych. Zapewnienie szybszego i łatwiejszego dostępu do literatury, jak również tworzenie bibliograficznych baz danych, to ułatwienie pracy nie tylko pracownikom naukowym ale również studentom. Umożliwienie użyt-kownikom bibliotek naukowych korzystania z elektronicznych kompendiów wiedzy to jedno z najważniejszych zadań jakie pełnią biblioteki, które w dzisiej-szych czasach są niewątpliwie narzędziem edukacji i rozwoju społeczeństwa22.
Pracownicy i studenci filologii węgierskiej mają również dostęp do tego typu zbiorów. Do najważniejszych i najczęściej wykorzystywanych źródeł elektro-nicznych należy zaliczyć przede wszystkim węgierską bibliotekę elektronicz-ną — Magyar Elektronikus Könyvtar (MEK)23. Biblioteka ta powstała w 1994 roku,
kiedy to „grupa bibliotekarzy zdecydowała się zebrać i uporządkować publi-kacje elektroniczne znalezione w powoli rozrastającym się Internecie”. Obej-muje ona publikacje naukowe, literaturę piękną, a także leksykony, słowniki i podręczniki dla studentów. Głównym jej celem jest digitalizacja danych i ich ochrona. Gromadzony materiał obejmuje wszystkie rodzaje literatury pięknej, literaturę naukową i edukacyjną. Większość stanowią prace autorów węgier-skich napisane w języku węgierskim, ale są również ich przekłady. Baza
Biblio-graphia Hungarica stanowi olbrzymi zbiór danych bibliograficznych
dotyczą-cych literatury węgierskiej wydanej w innych językach. Książki są zamieszczone w różnych formatach. Można więc przeszukiwać zbiory on-line, pobierać i dru-kować pliki lub przechowywać na urządzeniach przenośnych. Poza bazą bi-bliograficzną istnieje również Baza Danych i Archiwum Czasopism
Elektronicz-nych (EPA). Obok czasopism współczesElektronicz-nych baza obejmuje także czasopisma 20 Kaevats Ü. (peatoimetaja ), EE : Eesti entsüklopeedia. 14, Eesti elulood, Tallinn 2000.
21 Społeczeństwo informacyjne. In. Wikipedia [online], 2012 [dostęp: 2012-12-19].
Dostęp-ny w World Wide Web: http:// http://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_ informacyjne.
22 Cisek S., Funkcje i role bibliotek naukowych i publicznych w społeczeństwie wiedzy, [online], 2005
[do-stęp: 2012-07-18] Dostępny w World Wide Web: http://www.cbr.edu.pl/konf2005mat/html/cisek.html.
23 Hungarian Electronic Library [online], 2012 [dostęp: 2012-12-20]. Dostępny w World Wide Web: http://
pochodzące z 1. połowy XIX wieku24. Ogromnie przydatną dla studentów
oka-zuje się również biblioteka cyfrowa Muzeum Literackiego im. Peto’fiego —
Di-gitalis Irodalmi Akademia (DIA)25, w której można znaleźć szczegółowe
biogra-fie wielu znanych i mniej znanych pisarzy węgierskich, jak również wykazy dzieł lub artykułów ich dotyczących. Encyklopedia Kultury Węgierskiej26 to
cen-ne źródło elektroniczcen-ne obejmujące zagadnienia dotyczące historii kultury i li-teratury powszechnej poprzez kolejne okresy w jej dziejach. Warto także wspo-mnieć o kampusie virtualnym — Virtualis Campus27, zawierającym bibliografię
węgierskich książek, które ukazały się po 1976 roku.
W bibliotece pracuje jedna osoba, w pełnym wymiarze godzin, na stanowi-sku kustosza.
Informacje o autorze:
mgr Anna Lembas — kustosz, pracownik Biblioteki Zakładu Filologii Węgier-skiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 31-110 Kraków, ul. Piłsudskiego 13, tel.: 604 727 855, e-mail: a.lembas@uj.edu.pl
24 Drotos L., Wirtualna podróż po Węgierskiej Bibliotece Elektronicznej, „EBIB” [online], 2007, nr 9
[do-stęp: 2012-12-20] Dostępny w World Wide Web: http://www.ebib.info/2007/90/a.php?drotos.
25 Digitális Irodalmi Akadémia [online], 2012 [dostęp: 2012-12-20]. Dostępny w World Wide Web: http://
pim.hu/object.d8f182da-fdfa-45ba-914f-2688ce822346.ivy.
26 Kulturális enciklopédia [online], 2012 [dostęp: 2012-12-20]. Dostępny w World Wide Web: http://enciklopedia.
fazekas.hu/palyakep/magyar/Ottlik.htm.
27 Virtuális Campus [online], 2012 [dostęp: 2012-12-20]. Dostępny w World Wide Web: http://moodle.nyf.
