Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie współpracuje w ramach programu Era-smus z prawie 150 uczelniami wyższymi w Europie. Pracownicy systemu biblio-teczno-informacyjnego UP również mają możliwość wyjazdów do zagranicz-nych uczelni partnerskich, gdzie poznają pracę inzagranicz-nych bibliotek akademickich. W ostatnich latach kilku pracowników Biblioteki Głównej oraz bibliotek insty-tutowych wyjechało w celach szkoleniowych do bibliotek w Austrii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii.
W roku akademickim 2012/2013 Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogiczne-go nawiązała kontakty z kilkunastoma bibliotekami, funkcjonującymi na uczel-niach mających podpisane dwustronne umowy o współpracy z UP. W semestrze zimowym w bibliotece gościliśmy 14 osób, które przyjechały na 5-dniowe staże szkoleniowe w ramach programu Erasmus. W programie pobytu znalazło się za-poznanie z usługami, zarządzaniem oraz organizacją pracy w poszczególnych działach BG UP (Oddział Gromadzenia Zbiorów, Oddział Opracowania rów, Oddział Magazynów i Konserwacji Zbiorów, Oddział Udostępniania Zbio-rów, Oddział Czasopism i Wydawnictw Ciągłych, Oddział Informacji Naukowej, Oddział Komputeryzacji i Digitalizacji Zbiorów). Goście spędzali też czas w bi-bliotekach instytutowych lub wydziałowych (Biblioteka Instytutu Neofilologii. Sekcja Romańska i Sekcja Angielska, Biblioteka Instytutu Filologii Polskiej, Bi-blioteka Wydziału Pedagogicznego), a także zwiedzali jedną z bibliotek nauko-wych Krakowa (Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Uniwersytetu Papieskie-go Jana Pawła II). Odbyły się też spotkania odwiedzających nas bibliotekarzy z pracownikami naukowymi Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznaw-stwa UP. Wieloletnią tradycją w Bibliotece Głównej UP są comiesięczne semina-ria dla pracowników naszej biblioteki, podczas których wygłaszane są referaty
zarówno autorstwa naszych pracowników, jak i osób zaproszonych. Wszystkie osoby goszczące w Bibliotece Głównej przedstawiły prezentacje na temat dzia-łalności swoich instytucji i w sumie od września do grudnia 2012 roku odbyło się 5 seminariów z udziałem gości zagranicznych.
W dniach 17-22 września 2012 roku gośćmi Biblioteki Głównej były 4 osoby z Biblioteki Uniwersytetu w Almerii w Hiszpanii1: dyrektor Biblioteki — Encar-na Fuentes Melero, kierownik Działu Usług Bibliotecznych — Mila Cascajares Ruperez, kierownik Działu Planowania i Projektów — M§ Carmen Perez Agudo oraz menedżer ds. wspierania badań — Belen Fornovi Rodriguez. Universidad de Almeria został założony w 1993 roku, a obecnie kształci się na nim 12 000 stu-dentów, w tym ponad 650 zagranicznych. Biblioteca Nicolas Salmerón zawiera kolekcję prawie 200 000 monografii, 231 000 e-booków i 19 000 czasopism elek-tronicznych, a także oferuje dostęp do 77 baz danych. Biblioteka wdraża system jakości ISO 9001 i jest członkiem Konsorcjum Bibliotek Naukowych Andaluzji (CBUA), Hiszpańskiej Sieci Bibliotek Uniwersyteckich i Naukowych (REBIUN) oraz Hiszpańskiej Grupy Użytkowników INNOPAC (GEUIN).
Kolejną osobą odwiedzającą Bibliotekę Główną była pani dr Anezka Strihova, dyrektor biblioteki Uniwersytetu Konstantina Filozofa w Nitrze na Słowacji2, która przebywała w Krakowie od 8 do 12 października 2012 r. Początki Biblio-teki Uniwersyteckiej w Nitrze związane są z rozwojem Instytutu Pedagogiki, a potem Wydziału Pedagogicznego w Nitrze, który powstał w 1959 roku. W roku 1997 Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Nitrze przekształcona została w uniwer-sytet. Biblioteka posiada ponad 200 000 woluminów oraz kolekcję brytyjskich materiałów edukacyjnych z British Council. Jednym z zadań instytucji jest re-jestracja publikacji pracowników naukowych uczelni, trafiających następnie do Centralnego Rejestru Ewidencji Publikacji (CRPA) oraz Centralnego Reje-stru Ewidencji Działalności Artystycznej (CREUC), które powstały jako projekt Ministerstwa Edukacji, Badań, Nauki i Sportu Republiki Słowackiej.
Od 22 do 26 października 2012 r. w Bibliotece Głównej UP przebywały 4 osoby z Litwy i Łotwy: panie Vaida Jankauskaite i Ruta Romanikaite z Oddziału Usług Bibliotecznych i Informacji w bibliotece Lithuanian University of Educational Sciences w Wilnie (Litwa)3 oraz Natalja Zeile i Skaidrïte Pudule, bibliotekarki z Biblioteki Uniwersyteckiej w Daugavpils (Łotwa)4. Biblioteka Lithuanian Uni-versity of Educational Sciences w Wilnie powstała w 1935 roku i składa się z Bi-blioteki Głównej, BiBi-blioteki Nauk Humanistycznych oraz ponad 30 czytelni na
1 Biblioteca Nicolas Salmerón [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny w World Wide Web: http://
cms.ual.es/UAL/es/universidad/serviciosgenerales/biblioteca/index.htm.
2 Univerzitna kniznica Univerzity Konstantina Filozofa v Nitre [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06].
Dostęp-ny w World Wide Web: http://www.uk.ukf.sk/sk.
3 Lietuvos edukologijos universiteto biblioteka [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny w World Wide
Web: http://www.biblioteka.vpu.lt/.
4 Daugavpils Universitöte biblioteka [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny w World Wide Web:
Współpraca Biblioteki Głównej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w ramach programu Erasmus 115
różnych fakultetach uczelni. Posiada księgozbiór liczący 600 000 woluminów, tworzy także własne bazy danych np. bibliografię prac pracowników oraz grafię publikacji na temat uniwersytetu. W bibliotece funkcjonuje system biblio-teczny Aleph, a w fazie testowania jest system Primo — wyszukiwarka umożli-wiająca jednoczesne przeszukiwanie wszystkich zasobów bibliotecznych czyli katalogu, baz danych, dokumentów elektronicznych i in. Powstaje nowy budy-nek biblioteczny, w którym znajdą się m.in. sale konferencyjne, pokoje do pra-cy indywidualnej i grupowej, miejsca do spędzania czasu wolnego.
Biblioteka Uniwersytetu w Daugavpils powstała w latach 20-tych XX w. i li-czyła wówczas ponad 1800 woluminów. Obecnie posiada 250 000 publikacji i do-stęp do licznych dokumentów elektronicznych. Komputeryzacja rozpoczęła się w 1994 roku, kiedy to wdrożono do użytku łotewski system biblioteczny ALIS (Advanced Library Information Service). W 2006 roku biblioteka stała się re-gionalną biblioteką depozytową Banku Światowego.
W dniach 12-16 listopada 2012 r. gościliśmy dwóch bibliotekarzy z Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim) w Belgii. Byli to: Thijs Gielis z biblioteki przy wydziale kształcącym nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych (kampus w Hasselt)5 oraz Roeland Bierkens z biblioteki przy wydziale dla nauczycieli szkół średnich (kampus w Diepenbeek)6. KHLim posiada 7 wydziałów, a 40% studiujących stanowią studenci Teacher Education Department. Uniwersytet mieści się w dwóch kampusach: w Hasselt (gdzie studiuje ponad 1600 studen-tów) oraz Diepenbeek (ponad 1200 studenstuden-tów). Biblioteka w kapusie w Has-selt zatrudnia 5 osób i posiada kolekcję 35 000 dokumentów, głównie z dziedzi-ny pedagogiki i psychologii, a także materiały audiowizualne, plakaty, obrazy, gry dla dzieci oraz maskotki wykorzystywane w edukacji najmłodszych. Z ko-lei zbiory biblioteki kampusu w Diepenbeek liczą ponad 23 000 pozycji (z cze-go 82% to książki), a w bibliotece pracują 3 osoby. Obie placówki współpracują z innymi bibliotekami wydziałowymi w KHLim, z siecią biblioteczną tworzo-ną przez partnerów Uniwersytetu w Leuven oraz z siecią bibliotek publicz-nych w regionie Limburg. Czytelnicy mają dostęp do zintegrowanego systemu Limo, służącego nie tylko do wyszukiwania w katalogach bibliotek, ale także w bazach danych i innych źródłach elektronicznych. Książki katalogowane są w oprogramowaniu Aleph, a większość zbiorów w obu bibliotekach udostęp-niana jest w wolnym dostępie.
5 Campus Hemelrijk Hasselt: Lerarenopleiding Kleuter- en Lager Onderwijs [online], 2012 [dostęp:
2012-12-06]. Dostępny w World Wide Web: http://www.khlim.be/pagina/campus-hemelrijk-hasselt-lerareno-pleiding-kleuter-en-lager-onderwijs.
6 Campus Diepenbeek: Lerarenopleiding Secundair Onderwijs [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny
w World Wide Web: http://www.khlim.be/pagina/campus-diepenbeek-lerarenopleiding-secundair--onderwijs.
Od 10 do 14 grudnia 2012 r. w Bibliotece Głównej przebywali Matyas Franci-szek Bajger i Jakub Blazek z Biblioteki Uniwersyteckiej w Ostrawie (Czechy)7
oraz Daiva Antanaityte z Siauliq universiteto biblioteka (Siauliai, Litwa)8. Uni-wersytet w Ostrawie jest jedną z dwóch publicznych uczelni w mieście. W bi-bliotece działa system biblioteczny Aleph, służący nie tylko do obsługi kata-logu, ale również do wypożyczeń międzybibliotecznych. Udogodnieniem dla czytelników jest znajdujący się przed wejściem bibliobox, do którego można zwracać książki. Studenci niepełnosprawni mają możliwość korzystania z licz-nych udogodnień w przeznaczonym dla nich Centrum Piramida.
Biblioteka Uniwersytetu w Siauliai działa od 1948 roku. W roku 1999 w biblio-tece zainstalowano system Aleph. W 2008 roku odnowiono budynek biblioteki, w którym mieszczą się sale konferencyjne (w tym jedna ze sprzętem do tłuma-czeń symultanicznych), 3 sale komputerowe dla szkoleń użytkowników, poko-je do pracy indywidualnej i grupowej, strefy przeznaczone do pracy cichej i do odpoczynku. Kolekcja biblioteczna liczy ponad 450 000 dokumentów. W biblio-tece znajduje się ponad 170 stanowisk komputerowych.
Bibliotekarze zagraniczni mieli możliwość zapoznania się z działalnością naszej biblioteki, która mimo braku własnego nowoczesnego budynku biblio-tecznego i skromnych warunków lokalowych wypełnia wszystkie funkcje bi-blioteki naukowej. Spotkania były też okazją do zapoznania się z organizacją pracy i serwisami bibliotek zagranicznych, służyły wzajemnej wymianie do-świadczeń i poszerzeniu kwalifikacji. Mamy nadzieję, że stały się również po-czątkiem stałej współpracy między naszymi instytucjami.
W 2013 roku planujemy przyjęcie kolejnych gości (m.in. z biblioteki Pädagogi-sche Hochschule w Wiedniu), a dzięki nawiązanym kontaktom nasi bibliotekarze będą mogli wyjechać na staże w ramach Erasmusa do Hiszpanii i na Litwę.
7 Univerzitni knihovna. Ostravska univerzita v Ostrave [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny w World
Wide Web: http://knihovna.osu.cz/.
8 Siauliq universiteto biblioteka [online], 2012 [dostęp: 2012-12-06]. Dostępny w World Wide Web: http://
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X Gabriela Meinardi
Biblioteka Instytutu Neofilologii — Sekcja Romańska Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
Nowości w Bibliotece Głównej UP w Krakowie
Ciechorski J., Ustawa o bibliotekach: komentarz, Warszawa 2012. Autor naświe-tla jak kształt Ustawy o bibliotekach wpływa bezpośrednio na pracę bibliotek. Podkreśla potencjalne zagrożenia, sygnalizuje kwestie wymagające szczegól-nej uwagi, pokazuje wpływ poszczególnych paragrafów na funkcjonowanie różnych bibliotek.Janiak M., Krakowska M., Próchnicka M. (red.), Biblioteki cyfrowe, Warszawa 2012. Monografia obejmuje całokształt zagadnień związanych z bibliotekami cyfrowymi: genezę, historię, problemy terminologiczne, prawne, opis proce-sów, metod, modeli oraz omówienie istniejących bibliotek. Autorami poszcze-gólnych rozdziałów są teoretycy i praktycy zajmujący się tworzeniem biblio-tek cyfrowych w Polsce.
Wojciechowski J., O bibliotekach po mojemu, Warszawa 2012. Jest to zbiór cieka-wych felietonów podzielony na 3 grupy: teksty o tym, co nas w bibliotece ota-cza, pogłębione refleksje na temat bibliotekarskiej rzeczywistości, omówienie kilku publikacji zagranicznych. Autor w lekki, a czasem dosadny lub przekor-ny sposób nakłania czytelnika do rozleglejszego i odmiennego spojrzenia na pracę biblioteki i bibliotekarzy.
Biblioteka i Edukacja 2 (2012), ISSN 2299-565X
Jacek Adamczyk, Ewa Dziewiątkowska, Beata Janik, Beata Miduch, Marta Ślusarek
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Nowości w Pedagogicznej Bibliotece
Wojewódzkiej w Krakowie
Bilska G. (oprac.), Ściąga dla bibliotekarzy: strony www bibliotek, instytucji
kul-tury, fundacji, serwisów informacyjnych, blogów i inne adresy przydatne w co-dziennej pracy bibliotekarza, Warszawa 2012. Książka Grażyny Bilskiej speł-nia dla środowiska bibliotekarzy rolę szwajcarskiego scyzoryka, użytecznego i przydatnego w wielu okolicznościach. W dobie wszechobecności Internetu dostęp do informacji tam zawartej jest w bibliotekach powszechną oczywisto-ścią i ogromnym udogodnieniem dla pracowników i czytelników. Istotną jest umiejętność szybkiego dotarcia do wiedzy pewnej i zweryfikowanej. Oprócz adresów internetowych bibliotek, zarówno istniejących w realnych budynkach, jak i tych cyfrowych, oprócz adresów instytucji kultury w Polsce, serwisów in-formacyjnych i przydatnych wyszukiwarek, znajdziemy tu adresy forów i blo-gów bibliotekom poświęconych. Większość z krótkim opisem ich zawartości. Wobec powszechnej mizerii finansowej bezcennym jest zestawienie adresów stron fundacji, funduszy i programów wspierających działalność bibliotek. Pu-blikacja ta dla bibliotekarzy o dłuższym stażu zawodowym, zaprzyjaźnionych już z komputerem i siecią, acz nadal nieufnych, jak i dla młodszych — od na-rodzin „surfujących” i naiwnie pewnych siebie — winna stanowić niezbędnik, dzięki któremu sami będą wiedzieć więcej, a co za tym idzie — czytelnik otrzy-ma pełniejszą inforotrzy-mację.
mgr Jacek Adamczyk — Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Hugona Kołłątaja, 30-119 Kraków, al. F. Focha 39, tel. 12 427 33 77 wewn. 24, e-mail: jacek.adamczyk@ pbw.edu.pl
Żukowska A., Audiobooki w bibliotece, Warszawa 2012. Wraz z postępem technicz-nym przyszedł czas na powstanie nowej formy książki, którą jest książka mó-wiona, zwana także audiobookiem. Obecna rzeczywistość sprawia, że
zapotrze-bowanie na audiobooki stale rośnie, nie tylko wśród osób z dysfunkcją wzroku, dysleksją, czy problemami z czytaniem tekstów, ale także aktywnych zawodo-wo, które nie mają czasu na lekturę w sposób tradycyjny. Pojawienie się książ-ki mówionej stworzyło lepszą możliwość popularyzacji literatury pięknej, po-pularnonaukowej, a także nagrań o charakterze słuchowiskowym, teatralnym, dokumentalnym, czy też literatury faktu. Książka Aldony Żukowskiej pt. Au-diobooki w bibliotece przybliża czytelnikom w przystępny sposób wszystkie zagadnienia związane z audiobookami. Autorka na początku swojej publika-cji wprowadza nas w świat historii książki mówionej w Polsce i na świecie. Na-stępnie przedstawia przemiany technologiczne w zakresie rejestracji dźwięku, najważniejsze wynalazki oraz działalność osób ważnych dla rozwoju technolo-gii zapisu dźwiękowego. Podejmuje się sklasyfikowania audiobooków ze wzglę-du na odbiorców, osobę lektora oraz sposób nagrań. Szczegółowo opisuje także rynek audiobooków — wydawnictwa, dystrybucję. Dużą część materiału po-święca na omówienie istotnej roli różnych typów bibliotek w zakresie charak-teru zakupów książki mówionej, zgodnych z profilem danej placówki i jej udo-stępnianiem. Ciekawym uzupełnieniem są wywiady z bibliotekarzami, którzy dzielą się swoimi praktycznymi uwagami dotyczącymi gromadzenia, opraco-wania i udostępniania audiobooków. Książka ma charakter poradnika adreso-wanego do szerokiego grona bibliotekarzy, księgarzy, wydawców, hurtowników oraz wszystkich osób zainteresowanych książką mówioną.
mgr Ewa Dziewiątkowska — Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Hugona Kołłą-taja, 30-119 Kraków, al. F. Focha 39, tel. 12 427 33 77 wewn. 24, e-mail: ewa.dziewiat-kowska@pbw.edu.pl
Krajewska A. M. (red.), Między dzieciństwem a dorosłością: młodzież w
bibliote-ce, Warszawa 2012. Rekomendowana książka jest zbiorem tekstów z konferen-cji zorganizowanej przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich w 2011 r., na-tomiast jej mottem mogą stać się wytyczne IFLA dla bibliotek obsługujących młodych czytelników, przypomniane przez jednego z autorów. Według IFLA najważniejszym zadaniem tych bibliotek jest pomaganie młodzieży w przejściu między usługami dla dzieci a usługami dla dorosłych. Praca składa się z czte-rech części. Pierwszy rozdział Młodzież we współczesnym świecie zawiera wy-niki badań socjologicznych, dotyczących m.in. planów i aspiracji życiowych młodzieży, stylów ich życia, sposobów spędzania czasu wolnego oraz zjawisku agresji w szkołach. Kolejny, Młodzież — Literatura — Czytelnictwo, dotyczy li-teratury młodzieżowej i czytelnictwa wśród młodzieży, zawiera także analizę ogólnopolskich badań nad czytelnictwem gimnazjalistów, które były prowa-dzone w 2010 r. Autorka, porównując swoje wyniki z danymi, które zebrano 7 lat wcześniej stwierdza, że nasilają się zauważone wtedy zjawiska — aktywność czytelnicza na wsi i w małych miasteczkach spada, w wielkich miastach rośnie; z kolei statystycznie więcej chłopców nie czyta zarówno z obowiązku
szkolne-Nowości w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krakowie 123
go, jak i z własnego wyboru, a spontaniczne czytanie jest częstszym zjawiskiem w wielkich miastach, w środowiskach inteligenckich. Następne części, Bibliote-ka w życiu młodzieży i Młodzież w życiu biblioteki, przedstawiają różne aspekty pracy bibliotek publicznych i szkolnych z młodymi czytelnikami, szczególnie konieczności poszukiwania nowych form pracy adresowanych do „pokolenia cyfrowej cywilizacji”. Na uwagę zasługują też przykłady różnych projektów prowadzonych przez biblioteki, które mogą zainspirować czytelników-biblio-tekarzy do własnych, oryginalnych pomysłów na pracę z młodzieżą. Omówio-ne zostały m.in. działania biblioteki multimedialOmówio-nej „PlaOmówio-neta11” w Olsztynie, projekty literackie i plastyczne w Bibliotece Publicznej w Braniewie, klub dys-kusyjny w Gminnej Bibliotece Publicznej w Aleksandrowie Lubelskim, działal-ność mediateki „Start Meta” w Warszawie oraz warsztaty poetyckie, teatralne, ekologiczne i komputerowe w Miejskiej Bibliotece Publicznej we Wrocławiu.
dr Beata Janik — Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Hugona Kołłątaja, 30-119 Kraków, al. F. Focha 39, tel. 12 427 33 77 wewn. 24, e-mail: beataj@pbw.edu.pl
Staniów B., Biblioteka szkolna dzisiaj, Warszawa 2012. W serii Nauka, Dydakty-ka, Praktyka ukazała się interesująca pozycja Biblioteka szkolna dzisiaj. Autor-ka dr hab. Bogumiła Staniów, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, pracownik Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa oddaje w ręce nauczycie-la bibliotekarza niezwykle przydatne w jego pracy narzędzie. Książka stano-wi swoiste kompendium stano-wiedzy o szkolnej bibliotece, łączy zagadnienia teore-tyczne z cennymi rozwiązaniami praktycznymi. Omawiana pozycja prezentuje m.in. tendencje rozwoju bibliotek szkolnych w krajach Unii Europejskiej, mię-dzynarodowe i narodowe organizacje działające na rzecz szkolnego bibliote-karstwa, przytacza akty prawne regulujące pracę biblioteki szkolnej. Jeden z rozdziałów autorka w całości poświęciła profesji nauczyciela bibliotekarza — czytelnik znajdzie w nim podstawy prawne określające prawa i obowiązki na-uczyciela, informacje dotyczące awansu zawodowego, wykaz cech osobowo-ści predestynujących do wykonywania tego zawodu, jak również zagadnienia z obszaru etyki zawodowej. Obszerna część książki porusza zagadnienia zwią-zane z dydaktycznym charakterem pracy biblioteki szkolnej. Autorka dzieli się przykładami praktycznych rozwiązań, podpowiada jak powinien wyglądać kon-spekt lekcji bibliotecznej, jak go przygotować, jak wykorzystać zdobycze współ-czesnej technologii informacyjnej, omawia różnorodne formy pracy z czytelni-kiem indywidualnym i grupowym (zbiorowym), charakteryzuje aktywizujące metody kształcenia. Tematyka ewaluacji, marketingu, public relations, która wkracza także i do szkolnej biblioteki, została również ujęta w recenzowanej książce. Dodatkowym atutem prezentowanej publikacji jest zamieszczona pod każdym rozdziałem bibliografia oraz dołączone na końcu dokumenty pomocni-cze, m.in. standardy pracy biblioteki szkolnej, standardy kształcenia nauczycie-li (w tym nauczycienauczycie-li bibnauczycie-liotekarzy), podstawowy schemat UKD, przykłady
re-alizacji podstawy programowej na zajęciach prowadzonych przez nauczyciela bibliotekarza. „Oddaję Państwu tę książkę z nadzieją, że pomoże ona spojrzeć na bibliotekę szkolną w nieco inny niż dotychczas sposób, że będzie pomocna w kształceniu kadr dla bibliotek szkolnych, w codziennej pracy, będzie źródłem dobrych pomysłów i inspiracji” — pisze we wstępie autorka.
mgr Beata Miduch — Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Hugona Kołłątaja, 30-119 Kraków, al. F. Focha 39, tel. 12 427 33 77 wewn. 24, e-mail: beata.miduch@pbw.edu.pl
Grabowska D., Zybert E. B. (red.), Biblioteka i informacja w aktywizacji
regio-nalnej, Warszawa 2012. Społeczność lokalna, edukacja regionalna, „małe oj-czyzny” — hasła te przewijają się często w przestrzeni publicznej. Omawiana książka wpisuje się w ten nurt i akcentuje rolę instytucji służących organizacji życia lokalnych społeczności, zwracając uwagę na dwukierunkowość relacji za-chodzących pomiędzy wspólnotami lokalnymi a instytucjami kultury, wśród których wymienia się także biblioteki. Instytucje owe z jednej strony są efek-tem lokalnych potrzeb (mieszkańcy określonego terenu zakładają bibliotekę, dom kultury, zespół muzyczny itp., bo ich potrzebują), a z drugiej strony przy-czyniają się do powstawania nowych zainteresowań (rozbudzanie świadomo-ści lokalnej tradycji, historii, motywowanie do poznawania jej kolejnych ele-mentów). Działania te powodują wzrost aktywności członków poszczególnych wspólnot, przeciwdziałają wykluczeniu społecznemu i kulturowemu, przy-czyniają się do ożywienia, wykorzystania i rozwoju kapitału społeczno-kultu-rowego, do budowania tożsamości i wzrostu integracji środowisk lokalnych. Jednocześnie ludzie mieszkający w najbliższym regionie wpływają na kształt i sposoby działalności poszczególnych instytucji, artykułując swoje zaintere-sowania i potrzeby. Jedną z najważniejszych instytucji oświaty pozaszkolnej na terenach wiejskich jest właśnie biblioteka. Teksty różnych autorów zebra-ne w omawianym tomie poruszają problemy istotzebra-ne dla małych bibliotek pu-blicznych, mogą stanowić podpowiedzi i inspiracje dla ich działalności. Justyna Jasiewicz w tekście Biblioteka — „trzecie miejsce” wymienia kilka warunków, jakie musi spełnić biblioteka, aby stać się neutralną przestrzenią publiczną, w której mieszkańcy będą czuć się swobodnie, bezpiecznie i chętnie będą spę-dzać wolny czas. Są to: przyjazne wnętrze, rodzaje oferowanych usług, jakość wykonywanej pracy, która musi być bezwzględnie podporządkowana potrze-bom użytkowników oraz zrozumiała i precyzyjna komunikacja. Od persone-lu bibliotecznego wymaga się umiejętności rozwiązywania trudnych sytuacji oraz aktywnego słuchania. Realizacja tych założeń skutkuje zmianą modelu funkcjonowania niewielkich bibliotek, które mogą stać się centrum życia spo-łeczności lokalnej. Małgorzata Kisilowska w artykule Wchodzenie w kulturę przez tekst? Współpraca bibliotek i innych instytucji kultury w środowisku lo-kalnym porusza najpierw teoretyczne aspekty istnienia i funkcjonowania in-stytucji kultury, formułuje ich zadania i definiuje bibliotekę jako „instytucję
Nowości w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krakowie 125
obiegu kultury”. Wspólnym mianownikiem różnorodnych działań jest misja upowszechniania kultury, którego najważniejszym celem jest rozwój społecz-nego uczestnictwa w kulturze, budowanie więzi społecznych wokół wspólnych wartości, przestrzeganie ich i przekazywanie oraz rozwijanie kompetencji kul-turowych. Mimo rozwoju alternatywnych form przekazu i ogłaszanej co chwi-la detronizacji druku, teksty literackie oraz informacyjne wciąż pozostają na czele pozostałych form przekazu i są kluczowym elementem zbiorów biblio-tecznych. Biblioteki, szczególnie te w małych miejscowościach, są miejscem pierwszego kontaktu z kulturą poprzez tekst — komunikat pisemny. Małgorza-ta Pietrzak w rozdziale Rola i zadania sztuki teatru we współczesnej edukacji i kulturze nie tylko bibliotecznej podejmuje próbę zdefiniowania istoty teatru, jego pozycji w przestrzeni kultury, a także roli aktora w przestrzeni teatralnej i społecznej. Omawia wzajemne usytuowanie wobec siebie tekstu literackie-go i sztuki teatralnej. Postuluje zwiększenie ilości treści związanych z teatrem w kształceniu bibliotekarzy, podkreślając, że działania teatralne są elementem działań czytelniczych. Teatr — choćby i amatorski — działający np. w bibliotece