"Wybrane zagadnienia z historii medycyny", Kazimierz Zajusz, Katowice 1982 : [recenzja]

244

Kazimierz Z a j u s z : Wybrane zagadnienia z historii medycyny. Śląska A k a d e m i a Medyczna im. L u d w i k a W a r y ń s k i e g o w K a t o w i c a c h . K a t o w i c e 1982 8°, 96. ss.

Z m a r ł y przed kilku laty p r o f . Kazimierz Z a j u s z byl histologiem, internistą, p a t o l o g i e m ; z a j m o w a ł się też medycyną pracy i historią medycyny. W ciągu 3 lat prowadził w Śląskiej A k a d e m i i Medycznej wykłady z historii medycyny. Uczył przyszłych lekarzy ś r o d o w i s k a prze-mysłowego. A b y lepiej ich p r z y g o t o w a ć d o prcy z a w o d o w e j , opracował recenzowany skrypt, k ł a d ą c w nim nacisk na medycynę społeczną, higienę i medycynę pracy. W ten sposób chciał nie tyle zastąpić, ile uzupełnić bardziej wyczerpujące o p r a c o w a n i a dotyczące ogólnej historii medycyny.

Skrypt zawiera p r z e d m o w ę , cztery rozdziały i posłowie, w k t ó r y m A u t o r zasygnalizował kilka tytułów polskich p o d r ę c z n i k ó w z historii medycyny i nazwiska wybitniejszych k r a j o w y c h i zagranicznych a u t o r ó w prac z tej dziedziny.

Skrypt Z a j u s z a dotyczy historii medycyny powszechnej i polskiej. Ta ostatnia jest o m a w i a n a na k o ń c u poszczególnych rozdziałów. Rozdział pt. Rozwój stanu lekarskiego z a p o z n a j e z medycy-ną okresu społeczeństwa pierwotnego, medycymedycy-ną starożytmedycy-ną, średniowieczmedycy-ną, n o w o ż y t n ą , panu-jącymi k i e r u n k a m i filozoficznymi, teoriami n a u k o w y m i , r o z w o j e m dyscyplin medycznych, czaso-pism medycznych, towarzystw lekarskich i r o z w o j e m medycyny w Polsce.

W Rozwoju szpitalnictwa A u t o r zasygnalizował m.in. w p r o w a d z e n i e narkozy, antyseptyki i aseptyki, r o z w ó j szpitali na ziemiach polskich, a zwłaszcza na Śląsku.

O m a w i a n i e Rozwoju higieny społecznej r o z p o c z ą ł od czasów społeczeństwa pierwotnego, a zakończył.wyliczeniem zasłużonych polskich higienistów.

Pisząc o Rozwoju higieny i medycyny pracy z a j ą ł się c h o r o b a m i z a w o d o w y m i , lekarską inspekcją pracy, ubezpieczeniami społecznymi i dziejami spółek brackich (głównie na terenie Śląska i Zagłębia).

Skrypt jest napisany przystępnie, interesująco. W zasadzie nie jest przeładowany f a k t a m i ani nazwiskami, chociaż m o ż e byłoby lepiej p o d a ć k o n k r e t n y rok w p r o w a d z e n i a n a r k o z y niż nazwiska pionierów w tej dziedzinie z ich r a m o w y m i d a t a m i życia (s. 47).

Podział na rozdziały wydaje się być logiczny, z g o d n y z założeniami A u t o r a . M o ż n a się j e d n a k zastanawiać, czy wiadomości o narkozie, antyseptyce i aseptyce nie pasowały bardziej d o Rozwoju stanu lekarskiego niż d o Rozwoju szpitalnictwa oraz czy słusznie część informacji o szpitalach znalazła się w Dziejach spółek brackich zamiast w Rozwoju szpitalnictwa.

Skrypt ten przyda się studentowi medycyny. Rozdział o Rozwoju stanu lekarskiego — najobszerniejszy i p o d s t a w o w y — może stanowić r o d z a j k o m p e n d i u m historii medycyny, dwa następne — jego uzupełnienie. Rozdział ostatni: Rozwój higieny i medycyny pracy jest n a t o m i a s t b a r d z o specjalistyczny i zainteresuje chyba tylko wąskie g r o n o czytelników.

Skrypt m a n a t o m i a s t jedną wielką w a d ę : jest d r u k o w a n y tak małą czcionką, że o d b i ó r jego jest u t r u d n i o n y . N a k ł a d 1217 egzemplarzy pozwoli na rozpowszechnienie jego również poza okręgiem śląskim.

Teresa Ostrowska