Aneta Kasprzyk
"Polskie banki w drodze do Unii
Europejskiej", W. L. Jaworski,
Warszawa 1997 : [recenzja]
Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 1, 191-196
Re c e n z j e io m ó w i e n i a 191
sposób bardziej w iarygodny i rzeczyw isty dostrzec prawo tw orzące się we W spólnocie Europejskiej oraz reguły n ią rządzące. O m aw iana pozycja pow inna być pom ocną lekturą dla osób zaw odow o zw iązanych z tem atem opracow ania, a także dla w szystkich, którzy interesują się prawem W spólnoty Europejskiej, szczególnie w kontekście przystąpienia Polski do tej organizacji. N ie należy jej jed n ak polecać osobom , które dotychczas nie spotkały się z prawem wspólnotow ym . O m aw iana problem atyka wym aga bowiem w cześniejszego zapoznania się z ogólnym i zasadami obow iązującym i na obszarze w spólnego rynku oraz kom petencjami zarządzających je organów. D uża ilość przykładów i orzecznictw a na które pow ołuje się autor w ym aga od czytelnika ogrom nej uwagi, gdyż niektóre z nich są w ykorzystyw ane w ielokrotnie w różnych kontekstach.
Tom asz Jarocki
W . L . J a w o r s k i : P o l s k i e b a n k i w d r o d z e d o U n i i
E u r o p e j s k i e j, W y d a w n i c t w o P o l t e x t , W a r s z a w a
1997, s. 286
Początek obecnej dekady zaow ocow ał radykalną zm ianą koncepcji rozw oju polskiej gospodarki. Zerw ano z w izją systemu socjalistycznego na rzecz św iadom ego kreow ania podwalin gospodarki rynkow ej. Jednym z najistotniejszych filarów transform acji gospodarczej je st rekonstrukcja efektyw nego sektora bankow ego. Stanowi on bowiem bardzo w ażny kom ponent struktury instytucjonalnej oraz sposobu funkcjonow ania gospodarki pieniężno-kredytow ej.
Przełom ustrojow y stał się stym ulatorem głębokiej zm iany pozycji i roli rodzim ych banków . N iem al z rocznym w yprzedzeniem w stosunku do reszty gospodarki zainicjow any został proces adaptacji aparatu bankow ego do reguł i w ym ogów stanow iących „kręgosłup” gospodarki rynkow ej.
O czyw iście, z pow odu negatyw nego socjalistycznego dziedzictw a, banki napotykały na rozm aite perturbacje np. w postaci drastycznego osłabienia kondycji finansow ej, barier infrastrukturalnych, braków w yposażenia, czy też egzystow ania w praktyce bankowej specyficznych naw yków , w ygenerow anych przez poprzedni system.
Tym niem niej, m imo tych m ankam entów , w relatywnie szybkim tem pie nastąpiła transform acja banków z niesam odzielnych jednostek
w ykonaw czych w kluczow e ogniw a gospodarki. Oczywiście przed w iększością banków pozostaje do w ykonania pokaźna praca, ażeby stały się efektyw nym i podm iotam i nie tylko w konkurencji z innymi bankami rodzim ym i, ale i jednostkam i zagranicznym i.
Stanowi to bow iem im plikację procesów integracyjnych z Unią Europejską. K rajow e banki m uszą dostosow ać się do norm obow iązujących w Unii i skutecznie przygotow ać się do rywalizacji z bankam i zachodnim i. Pow inny m inim alizow ać zagrożenia w iążące się z w ejściem na nasz rynek znakom icie funkcjonujących banków zachodnich. Ale pow inny rów nież dyskontow ać szanse z tego faktu w ypływające, dokonując zm ian w procesie sw ego funkcjonow ania, by być spraw niejszym i i zająć lepszą pozycję na rynku. Bowiem perspektyw a pojaw ienia się na krajow ym rynku nowych jed no stek zagranicznych jest świetnym czynnikiem m obilizującym dla naszych banków, a przynajmniej pow inna tak ą być.
Praca pod redakcją n aukow ą prof. W ładysław a L. Jaworskiego zatytułow ana Polskie banki w drodze do Unii E uropejskiej poświęcona jest różnym aspektom procesu adaptacji polskiego sektora bankow ego do standardów obow iązujących w Unii Europejskiej pośw ięcona jest. N a jej zasadniczą kom pozycję sk ład ają się dw a bloki tem atyczne: „Problem y system u pieniężnego i bankow ego” oraz „Problem y systemu kredytow ego” . Z kolei w poszczególnych rozdziałach tych bloków autorzy prezentują szczegółow e aspekty om aw ianych zagadnień.
Zdzisław F edorow icz w części pt. „D ostosow anie systemu pieniężnego w Polsce do standardów europejskich” przedstawia kom pendium w iedzy na tem at procesu tw orzenia unii m onetarnej w UE. Staw ia tezę, że przygotow anie polskiego system u pieniężnego do procesu integracyjnego będzie składało się z dwóch stadiów:
- stadium osiągania standardów , które aktualnie obow iązują narodow e system y pieniężne krajów Unii, ale podlegają perm anentnem u doskonaleniu, co autom atycznie oznacza obow iązek skracania obecnego dystansu oraz równoległe doskonalenie system u pieniężnego w edług nowych dyrektyw i rekom endacji;
- fazy przygotow ania się do akcesu do unii m onetarnej i urzeczyw istniania działań z tym zw iązanych.
A utor uznaje za najdonioślejsze kw estie zw iązane z adaptacją rodzim ego system u pieniężnego do aktualnych w zorców obowiązujących w UE m.in. charakter pieniądza i reguły jeg o kreacji, strukturę systemu bankow ego, zasady i m echanizm kontroli podaży pieniądza oraz jego
Re c e n z j e io m ó w i e n i a 193
w ym ienialność, m etody kształtow ania kursów w alutow ych i wreszcie stabilność siły nabyw czej pieniądza.
W części zatytułow anej „Polskie banki wobec wejścia do europejskiego system u bankow ego” W ładysław L. Jaworski zawarł m.in. sw ego rodzaju katalog dotyczący statusu naszego sektora bankowego, zw racając szczególną uwagę na jeg o niedostatki. A utor form ułuje także fundam entalne wym ogi W spólnoty Europejskiej, które będą obowiązywać nasz system bankow y, a m ianow icie: zaakceptow anie warunków ostrożnościow ych; w ykreow anie odpow iedniej struktury instytucjonalnej (m .in. ubezpieczanie kredytów , depozytów , w yw iadow nie); elim inowanie preferencji i dotacji państw ow ych oraz poszerzanie aparatu bankowego o now e rodzaje instytucji finansow ych.
W rozdziale pt. „K onsolidacja w sektorze bankowym wobec perspektyw y nasilenia konkurencji zagranicznej” jeg o autor - Bohdan K osiński stoi na stanow isku, że konsolidacja byłaby panaceum na najpow ażniejsze bolączki banków . Chodzi tu o niezw ykle szczupłe, w porów naniu z bankami zachodnim i, w yposażenie kapitałowe naszych banków ; niekorzystne rozlokow anie funduszy oraz niedostatki finansowe instytucji pom ocniczych system u bankow ego i zaw ężony zakres ich działalności. D zięki procesowi konsolidacji w ram ach sektora działałyby jed n o stk i dostatecznie silne i realizujące adekw atne do tej kategorii
banków zadania.
R ozdział „W ybrane aspekty dostosow ania polskiego systemu bankow ego do w ym agań Unii Europejskiej i O E C D ” autorstw a Jana K. Solarza zaznajam ia czytelnika z m ożliw ością pojm ow ania tego procesu w dw ojaki sposób. M ożna go m ianow icie traktow ać statycznie, jako lukę m iędzy aktualnym stanem regulacji unijnych a przepisam i polskimi. W tej sytuacji ciężar rozw ażań przenosi się w obszar teorii i praktyki harm onizacji praw a krajow ego i unijnego.
W edług autora proces ten m oże być rów nież traktowany w kategoriach dynam icznego poszukiw ania odpow iedzi na pytania rozw ojow e, które stanowi m.in. członkostw o Polski w UE w niedalekiej przyszłości. W tym w ariancie pojm ow ania procesu dostosowawczego m am y do czynienia ze ścieraniem się interesów w łaścicieli i pracowników banków , nadzoru bankow ego, deponentów , inw estorów , dotyczące kwestii tem pa i zasięgu koniecznych przeobrażeń.
Zofia Zaw adzka w opracow aniu zatytułow anym „D ostosowanie niem ieckiego system u bankow ego do w ym agań Unii Europejskiej” prezentuje poszczególne etapy tego procesu, szczegółow o zaznajam iając czytelnika z dyrektyw am i unijnymi w prow adzonym i do ustawodawstwa
niem ieckiego. P rzedstaw ia także detale funkcjonow ania tam tejszego banku centralnego oraz zadania nadzoru bankow ego w N iem czech.
Szczególnie w artościow e je s t przybliżenie przez autorkę działań banków niem ieckich, m ających na celu popraw ę ich efektywności. Chodzi tu m ianow icie o: fuzje z innymi bankam i; redukcję liczby oddziałów i zm niejszenie zatrudnienia; przeobrażenia struktury organizacyjnej banków w drodze jej spłaszczenia; aktyw ne poszukiw anie sfer działalności przynoszących dochody oraz controlling i podnoszenie kwalifikacji personelu.
Drugi blok tem atyczny rozpoczyna opracow anie Barbary Gruszki pt. „Zew nętrzne norm y funkcjonow ania b anku” . A utorka wprow adza nas w szczegóły rozbieżności istniejących w naszym prawie bankowym, odnosząc je do norm funkcjonujących w praw odaw stw ie unijnym.
Z kolei Z bigniew K rzyżkiew icz w części „D ostosowanie produktów bankow ych do praktyki banków Unii Europejskiej” konstatuje, że je d n ą z m ożliw ości rozw oju i popraw y jako ści usług rodzim ych banków , oferujących w ciąż n iew ielką ich gam ę, je s t w drożenie innowacji bankow ych.
Integracja naszych banków z system em bankow ości europejskiej i globalnej w ym aga „im plantacji” tychże innowacji w różnych typach operacji bankow ych. Pow inny one przystosow ać krajow e banki do procesu w spółdziałania z bankam i zachodnioeuropejskim i w warunkach konkurencji i ryzyka. M eritum innow acji zasadza się na w prow adzeniu now ych produktów bankow ych, ew olucji struktur organizacyjnych oraz w drażaniu now oczesnej techniki.
W opracow aniu G rażyny R ytelew skiej noszącym tytuł „W ybrane problem y bankow ości detalicznej w Polsce i Unii Europejskiej” jego autorka stw ierdza, że proces adaptacji krajow ego system u bankow ego do w arunków W spólnot Europejskich w ym aga stw orzenia m ożliwości zabezpieczenia jakości obsługi finansow ej gospodarstw domowych na poziom ie reprezentow anym przez banki zachodnie.
A utorka postuluje, by zm iany dokonujące się w naszym systemie bankow ym zm ierzały w szczególności do wyelim inow ania najw ażniejszych rozbieżności m iędzy uregulow aniam i polskimi a rozw iązaniam i unijnym i, dotyczących sfery bezpieczeństw a i ochrony interesów gospodarstw dom owych.
N atom iast W iesław Spruch w opracow aniu „D ostosowanie system u kart płatniczych w Polsce do rynku usług finansow ych w Unii E uropejskiej” postuluje w drożenie w naszym kraju racjonalnego programu budow y całego system u tych kart. W edług autora jeg o fundamentem
Re c e n z j e io m ó w i e n i a 195
w inna być karta debetow a, przeznaczona dla m asow ego klienta i akceptow ana przez liczące się banki.
A utorow i zależy także, by karta ta spełniała europejskie standardy, poniew aż um ożliw iłoby to posiadanie przez wspom niany program podstaw ekonom icznych, technicznych i organizacyjnych, odpow iadających koncepcjom rozw oju i regułom funkcjonow ania systemu kart płatniczych w państw ach członkow skich UE.
O pracow anie M acieja S. W iatra zatytułow ane „O graniczanie indyw idualnego ryzyka kredytow ego” traktuje o realizow aniu tego niezw ykle istotnego celu za pośrednictw em oceny zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu. Dla celów porów naw czych zaprezentow ano m etody oceny tej kategorii, funkcjonujące w niektórych bankach europejskich, am erykańskich oraz w w arszaw skim Powszechnym Banku K redytow ym S.A.
K ończące o m aw ianą pozycję opracow anie autorstw a M ałgorzaty Zaleskiej pt. „W spółczynnik w ypłacalności w polskim prawie bankow ym i dyrektyw ach Unii E uropejskiej” prezentuje szczegóły m etody obliczania pow yższego w spółczynnika ściśle zw iązanego z ryzykiem kredytow ym . M am y tu do czynienia z m eto d ą B azylejskiego K om itetu U regulow ań i N adzoru Praktyk B ankow ych oraz obliczaniem go w edług dyrektyw unijnych i w edle polskiego praw a bankow ego.
R ekapitulując, należy przede wszystkim skonstatow ać niew ątpliw y fakt w ykonania przez zespół, opracow ujący recenzow aną pozycję, ogrom nego w ysiłku, który zaow ocow ał znakom itym efektem . K siążka „P olskie banki w drodze do Unii Europejskiej” je st bow iem bodaj pierw szą, która w tak kom pleksow y i głęboki jednocześnie sposób przybliża ty tu ło w ą tem atykę.
C zytelnik otrzym uje pracę naśw ietlającą całe spektrum zagadnień zw iązanych z drogą naszych instytucji bankow ych do UE. M oże dzięki tem u uśw iadom ić sobie, ja k ten proces je st skom plikow any i jak iego pow ażnego w ysiłku w ym aga ze strony państw a i samych banków , by zakończyć się sukcesem .
Prezentow ane treści cechuje przejrzysta struktura, posiłkow anie się przystępnym językiem , dogłębne w yjaśnianie kwestii, m ogących okazać się - szczególnie dla czytelnika słabo zorientow anego w problem ach bankow ości - skom plikow anym i.
Jestem przekonana, że om aw iana pozycja godna jest zarekom endow ania przede w szystkim osobom , którym bliskie są rozm aite aspekty historycznego procesu integracji naszego kraju ze strukturam i europejskim i, w tym niezm iernie istotna dla polskiej gospodarki integracja
krajow ego sektora bankow ego z jeg o zachodnioeuropejskim i odpow iednikam i. Aneta Kasprzyk R .W . G r i f f i n : P o d s t a w y z a r z ą d z a n i a ORGANIZACJAMI, WYDAWNICTWO
PWN,
W a r s z a w a 1 9 9 6W roku 1996 na rynku pojaw ił się podręcznik Podstaw y zarządzania organizacjam i (W ydaw nictw o N aukow e PW N), którego autorem je st Ricky W. Griffin (w tłum aczeniu M ichała Rusińskiego). P odstaw ą wersji polskiej je s t czw arte w ydanie tego podręcznika, jakie ukazało się w roku 1993 (pierw sze w 1984). N a tle innych, coraz liczniejszych prac z zakresu zarządzania, recenzow ana praca wyróżnia się na plus. Jest doskonale skonstruow ana, zw łaszcza pod kątem potrzeb dydaktyki. Św iadczy o tym układ i treść poszczególnych części, których je s t siedem . Pierw sza prezentuje podstaw y zarządzania, a m ianowicie om aw ia proces zarządzania, rodzaje m enedżerów i ich um iejętności, a także zakres zarządzania. W bardzo przystępny sposób Autor pokazuje rozwój nauki o zarządzaniu, rozpoczynając od spojrzenia klasycznego (naukow e zarządzanie i zarządzanie adm inistracyjne), poprzez spojrzenie behaw ioralne, ilościowe, aż po spojrzenie integrujące.
Część druga pracy pośw ięcona została um iejscowieniu zarządzania w otoczeniu, w kontekście etycznym i społecznym , a także globalnym . A utor w skazuje na znaczenie otoczenia wewnętrznego i zew nętrznego przedsiębiorstw a. W ażne m iejsce zajm ują rozważania o etyce i odpow iedzialności w organizacjach. Prezentow ane są więc argum enty za i przeciw społecznej odpow iedzialności.
Cztery kolejne części podręcznika obejm ują tem atykę funkcji zarządzania, a m ianow icie: planow anie i podejm ow anie decyzji, organizow anie, przyw ództw o oraz kontrolow anie. A utor zw ięźle wyjaśnia cele planow ania, rodzaje planów, form ułow anie strategii przedsiębiorstwa oraz zasady ich w drażania. W skazuje na istotę podejm ow ania decyzji, a także różne podejścia w tym zakresie (uw zględnia m.in. grupowe podejm ow anie decyzji). Przedstaw ia także narzędzia pom ocne w planow aniu i podejm ow aniu decyzji.
