Barbara Murawska
"Siedem lat dialogu", Janusz
Tarnowski, Katowice 1986 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 58/1, 170-171
1 7 0 R E C E N Z J E
N a to m ia s t z a ry s p e d a g o g ik i p r z e d s ta w io n y w re c e n z o w a n e j p u b lik a c ji z a s łu g u je n a u w a g ę . C o ra z le p ie j b o w ie m ro z u m ie m y , że n ie d a się u tw o rz y ć se n s o w n e j k o n c e p c ji w y c h o w a w c z e j b ez je j g ru n to w n e g o p o w ią z a n ia z f i lozofią. W p rz e c iw n y m ra z ie g ro zi p u s tk a id e o w a , k tó r e j w y n ik ie m b ę d z ie f r u s tr a c ja w y c h o w a n k ó w . C n o ty : w ia r a , n a d z ie ja , m iłość a ta k ż e p ra w d a , d o b ro , p ię k n o — to są w a rto ś c i, k tó r e (u k a z a n e w zaw sz e św ieżej m y śli D o k to ra A n ie lsk ie g o ) p o w in n y w c ią ż p rz e n ik a ć ta k ż e d z isie jsz y p ro c e s p e d ag o g icz n y .
I n n a s p r a w a , że c y to w a n e w y ż e j u ję c ie w y c h o w a n ia ja k o ,,p rz y z w y c z a ja n ie ” w y d a je się w ą tp liw e . W d a w n ie js z y m , b a r d z ie j u s ta b iliz o w a n y m św iecie, ta k a o p ty k a p ro c e s u p ed a g o g ic z n e g o m ia ła p e w n ą szan sę. D zisiaj n a to m ia s t w o b e c u s ta w ic z n y c h z m ia n ś ro d o w is k a , o k o liczn o ści i u w a r u n k o w a ń zac h o d z i o b a w a , że n a w y k z a k o rz e n io n y w p e w n e j s y tu a c ji, n ie s p r a w d z i się w c a le w o d m ie n n e j.
S zczeg ó ln ie je s t n ie b e z p ie c z n e , u tr z y m u ją c e się w w ie lu ro d z in a c h i z a k ła d a c h w y c h o w a w c z y c h p rz e ś w ia d c z e n ie , że sa m o p rz y w y k n ię c ie do w ie lo k r o tn ie p o w ta rz a n y c h p r a k t y k re lig ijn y c h j a k p a c ie rz , c z ę sta sp o w ie d ź i K o m u n ia św . p rz y c z y n ia się do u tr w a l a n ia p o s ta w re lig ijn y c h .
Z d ru g ie j s tr o n y tr z e b a p o d k re ś lić , że n ie z w y k le t r a f n e i a k tu a ln e je s t w s k a z a n ie św . T o m asza , b y p o m a g a ć d ziec io m i m ło d zieży o d n a jd y w a ć r a dość w p e łn ie n iu d o b ra . R o lę p o g o d y d u c h a , h u m o r u i ra d o s n e j p o s ta w y łą c z ą c e j w y c h o w a w c ę z w y c h o w a n k a m i c o ra z częściej p o d k re ś la się w e w sp ó łc z e s n e j li te r a tu r z e p e d a g o g ic z n e j.
K s ią ż k a o. B e d n a rs k ie g o m im o o d w o ły w a n ia się do o d le g łe j p rzeszło ści m oże sta ć się c e n n ą in s p ira c ją ta k ż e d la w y c h o w a w c ó w w c h o d z ą c y c h w w ie k X X I. k s. J a n u s z T a r n o w s k i, W a r sza w a ks. J a n u s z T A R N O W S K I, S ie d e m la t d ia lo g u , K a to w ic e 198G, K s ię g a r n ia św . J a c k a , s. 468. N ie sp o só b o te j n a jn o w s z e j k sią ż c e k s. J a n u s z a T a rn o w s k ie g o m ó w ić w o d e rw a n iu od in n e j p o z y c ji te g o ż a u to r a z a ty tu ło w a n e j P r ó b y d ia lo g u
z m ło d y m i. P r e k a te c h e z a e g z y s te n c ja ln a , w y d a n e j ró w n ie ż p rz e z K s ię g a r n ię
św . J a c k a w 1983 ro k u . T re ść b o w ie m p u b lik a c ji re c e n z o w a n e j s ta n o w i r e la c ję z sie d m iu l a t p ra c y z g r u p ą m ło d zieży , k tó r e j p ie rw s z y r o k s p o tk a ń , r o k p re k a te c h e z y , z o sta ł o p is a n y w p o p rz e d n ie j k siążce.
G ru p a N ie d z ie ln a — z b io ro w y b o h a te r S ie d m iu la t d ia lo g u — p o w s ta ła w 1976 r. ja k o g r u p a k a te c h e ty c z n a d la u c z n ió w k la s I I i I I I szk ó l p o n a d p o d s ta w o w y c h , o d b y w a ją c a s p o tk a n ia w n ie d z ie ln e p rz e d p o łu d n ia . W c ią g u s ie d m io le tn ic h s p o tk a ń p rz e ż y w a ła o n a lic z n e p rz e o b r a ż e n ia i p rz e m ia n y . Z m ie n ia ła się lic z b a u c z e s tn ik ó w , c z ę sto tliw o ść s p o tk a ń , te m a ty k a , p o z o s ta w a ł je d n a k z a w sz e ic h d ia lo g o w y c h a r a k t e r o r a z c ią g ła o tw a rto ś ć n a lu d zi, w y d a r z e n ia i p ro b le m y , k tó r e n ie s ie w sp ó łczesn o ść. D la te g o w ła ś n ie G r u p a N ie d z ie ln a is tn ie je n a d a l i w c ią ż się ro z w ija , j a k z a z n a c z a a u t o r w z a k o ń c z e n iu k sią ż k i. S ie d e m la t d ia lo g u z a w ie ra s ie d e m ro z d z ia łó w , z k tó r y c h k a ż d y s ta n o w i n ie z w y k le p re c y z y jn ą r e la c ję z p o szczeg ó ln y ch la t d z ia ła ln o ś c i g ru p y . „O p isy p rz e d s ta w io n y c h tu s p o tk a ń n a le ż ą do tzw . li t e r a t u r y f a k t u — p isze k s. T a rn o w s k i — z a w ie r a ją b o w ie m o d z w ie rc ie d le n ie p rz e ż y w a n e j rz e c z y w is to śc i. W y p o w ie d z i u c z e s tn ik ó w są n a ogół p o d d a n e o b ró b c e s ty lis ty cz n e j, a le z w ie r n y m z a c h o w a n ie m ic h tr e ś c i z a s a d n ic z e j” (s. 6). C z y te ln ik a u d e r z a d u ż a ró ż n o ro d n o ść z a g a d n ie ń p o ru s z a n y c h w c zasie s p o tk a ń . O d p ro b le m ó w z w ią z a n y c h z c z y ta n ie m P is m a Ś w ię te g o S ta re g o i N ow ego T e s ta m e n tu , p o s p r a w y z w ią z a n e z ż y cie m c h rz e ś c ija n in a (m o d li tw a , m iło ść, m a łż e ń s tw o , ro d z in a ). T o b o g a c tw o te m a tó w je s t w y n ik ie m m e
-to d y , ja k ą z a s -to s o w a ł k s. J a n u s z T a rn o w s k i w s w o je j p ra c y z m ło d zieżą. W y w o d z i się o n a z filo z o fii p e rs o n a ln o -e g z y s te n c ja ln e j, a p o le g a n a r e a liz a c ji c z te re c h k a te g o r ii p e d a g o g ic z n y c h ; 1) a u te n ty c z n o ś c i, 2) d ia lo g u , 3) s p o tk a n ia z B o g iem , 4) z a a n g a ż o w a n ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . K a ż d a z ty c h k a te g o r ii w y s tę p u je w z re la c jo n o w a n y c h s p o tk a n ia c h w ró ż n y m z a k re s ie . W id ać je d n a k w y ra ź n ie p rz e m ia n y g r u p y w k ie r u n k u z a a n g a ż o w a n ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . E fe k te m ty c h p r z e m ia n je s t c o ra z w ię k s z y sto p ie ń s c a la n ia się je j u c z e stn ik ó w . N ie m a łą ro lę o d g r y w a ją t u ś w ia d o m e o d d z ia ły w a n ia d u c h o w e g o p rz e w o d n ik a G ru p y N ie d z ie ln e j. P rz e g lą d k ilk u d z ie s ię c iu s p o tk a ń je s t n ie ty lk o r e l a c ją z p r z e m ia n i d ia lo g u w e w n ą trz g ru p o w e g o , u k a z u je ta k ż e ro z w ó j d o jrz a ło ś c i u c z e s tn ik ó w d z ię k i p o m o cy D u c h a Ś w ię te g o , a le ró w n ie ż m o m e n ty z a c h w ia n ia w r ó ż n y c h o k r e s a c h is tn ie n ia g ru p y . D ia lo g G ru p y N ie d z ie ln e j u r z e c z y w is tn ia ł się p o p rz e z w s p ó ln ą m o d litw ę , śp ie w , m e d y ta c je , c z y ta n ie P is m a Ś w ię te g o , r o z p a t r y w a n ie p ro b le m ó w ż y c io w y c h z p u n k tu w id z e n ia c z ło w ie k a w ie rz ą c e g o , a ta k ż e u c z e s tn ic tw o w r e k o le k c ja c h z a m k n ię ty c h .
W d ro d z e d o B oga p o m a g a ło ró w n ie ż m ło d y m w y c h o d z e n ie z d ia lo g ie m p o za g ru p ę . S w o iste g o o d d z ia ły w a n ia D u c h a Ś w ię te g o d o z n a li o n i w c z a s ie w s p ó ln e j m o d litw y z m ie s z k a ń c a m i F ra n c is z k o w a —■ w s i p o d w a rs z a w s k ie j, p o c z u li się a p o s to ła m i p o d c z a s le tn ie g o p o b y tu w O le c k u .
Ż y w o tn o ść g ru p y o r a z je j p rz e m ia n y d o w o d z ą , że z a s to s o w a n a m e to d a je s t tr a f n a . W y z w a la o n a o tw a rto ś ć i u ła tw ia tw o rz e n ie się p ra w d z iw e j w s p ó ln o ty , a je s t to je d y n a d ro g a d o p rz e ż y w a n ia p rz e z m ło d z ie ż o so b iste g o k o n ta k tu z B o g iem .
S ie d e m la t d ia lo g u k s. J a n u s z a T a rn o w s k ie g o z a s k a k u je a u te n ty c z n o ś c ią
r e la c ji z o d b y w a n y c h p rz e z c z ło n k ó w g ru p y s p o tk a ń , ic h r e a k c j i i p rz e ż y ć w c z a sie d ro g i do B o g a. A u to r n ie u n ik a r ó w n ie ż p rz y z n a w a n ia s ię do w ła s n y c h n ie f o r tu n n y c h p o su n ię ć w czasie w s p ó łp r a c y z m ło d y m i p r z y j a ció łm i. S zczero ść a u to r a s k ło n iła u c z e s tn ik ó w s p o tk a ń do r e f le k s j i p o d s u m o w u ją c y c h ic h u d z ia ł w p o s z u k iw a n iu p ra w d y . W y p o w ie d z i te z a m ie sz c z o n e są w o d d z ie ln y m ro z d z ia le . S ta n o w ią d o w ó d w a r to ś c i s p o tk a ń o ra z a u t e n t y czn eg o o tw a rc ia d ialo g o w eg o . „ N a jb a rd z ie j c e n ię tz w . c h w ile szczero ści i sp o w ie d ź p u b lic z n ą w G r u p ie ze sw o ic h p rz e w in ie ń , a ta k ż e n a sz e w ła s n e M sze św . i re k o le k c je ... P o d o b a ło m i się to, że w tr a k c ie k a z a n ia m o ż n a b y ło z a w sz e coś p o w ie d z ie ć od s ie b ie ; lu b iła m b y ć p y ta n a p rz e z K się d z a . O d c z u w a ło się w te d y b lisk o ść P a n a B oga — O n b y ł O so b ą, a n ie p o jęciem '* — m ó w i K a s ia (s. 424).
„ T u ta j m o g ę zasp o k o ić sw o je p r a g n ie n ie d z ie le n ia się s w o im i d o ś w ia d c z e n ia m i d u c h o w y m i o ra z w y m ie n ia n ia ic h z in n y m i u c z e s tn ik a m i. T u ta k ż e u rz e c z y w is tn ia m m o ją c h ę ć o tw a r c ia się n a B o g a i b liź n ic h ” — u z a s a d n ia s w o je u c z e s tn ic tw o w s p o tk a n ia c h T o m a sz (s. 429).
S zczeg ó ln ą z a le tą k s ią ż k i je s t je j z a w a rto ś ć m e r y to ry c z n a . W iele z a g a d n ie ń te o lo g ic z n y c h n a ś w ie t la a u to r w sp o s ó b n o w y i o ry g in a ln y , c h o c ia ż c z a s a m i n ie w p e łn i w y c z e rp u ją c y . J e s t to b o w ie m : „ ...je d y n ie sp o só b s t a w ia n ia s p r a w y p rz e z m ło d y c h lu d z i o ra z p r ó b a d o ra ź n e g o n a ś w ie tle n ia w y s u n ię ty c h z a g a d n ie ń ...” , j a k p isze k s. T a r n o w s k i (s. 461). In d e k s rz e c z o w y u m ie sz c z o n y n a k o ń c u p u b lik a c ji p o z w a la n a sw o b o d n e w y s z u k a n ie w te k ś c ie z a g a d n ie n ia , k tó r e z a in te re s o w a ło b y c z y te ln ik a . P r e z e n ta c ja n ie k o n w e n c jo n a ln e j p ra c y d u s z p a s te r s k ie j z m ło d z ie ż ą , a u te n ty c z n o ś ć r e la c ji, w ia r a w m o żliw o ść p o m o cy lu d z io m w d o jś c iu d o oso b is te g o s p o tk a n ia z B o g ie m p o w o d u ją , że S ie d e m la t d ia lo g u m oże b y ć n i e ty lk o p o m o cą d la w y c h o w a w c ó w i k a te c h e tó w , lecz ta k ż e p re k a te c h e z ą d la w s z y s tk ic h , k tó r z y B o g a p o s z u k u ją .
B a rb a ra M u r a w s k a , W a r s z a w a R E C E N Z J E 1 7 2
