Julian Warzecha
"Kommentar zum Hohen Lied.
Bildsprache und Theologische
Botschaft", Günter Krinetzki,
Frankfurt a. M.-Bern 1981 : [recenzja]
Collectanea Theologica 55/4, 171-174
n ia g rz e c h ó w . T eg o r o d z a ju w ła śc iw o ś ć p o d le g a s ą d o w i ta k ż e po ś m ie rc i c z ło w ie k a . J a k w y ra ż e n ie sa r k s m a n a u w a d z e lu d z k ą i g rz e s z n ą z a ra z e m e g z y s te n c ję c z ło w ie k a , t a k w y ra ż e n ie zo s i k a ta to n th e o n p n e u m a ti (żyli w d u c h u — p o B o żem u ) u w z g lę d n ia jeg o n a d n a tu r a ln y w y m ia r ja k o is to ty o b d a rz o n e j ła s k ą .
W p ią ty m ro z d z ia le (s. 170— 179) p ie r w s z e j części k s ią ż k i d o k o n u je a u to r b ib lijn o -te o lo g ic z n e g o p o d s u m o w a n ia sw o ic h d o ty c h c z a so w y c h r o z w a ż a ń w z e s ta w ie n iu z in n y m i te g o ty p u w y p o w ie d z ia m i N T (np. A p 1, 18; R z 7, 24— 8. 4; J 5, 27 itp .). M o żn a to t a k s tre ś c ić w je d n y m z d a n iu : d z ię k i z s tą p ie n iu C h r y s tu s a do o tc h ła n i o tw o rz y ła się m o ż liw o ść o czy szczen ia d la n ie s p r a w ie d liw y c h u m a r ły c h z a ró w n o p rz e d , ja k i p o C h ry s tu s ie .
D ru g a część k s ią ż k i p o św ię c o n a je s t d o g m a ty c z n e m u ro z w in ię c iu p r a w d y o ..z s tą p ie n iu do p ie k ie ł” C h ry s tu s a . C a ły ro z d z ia ł szó sty (s. 183—235) p r e z e n tu je n a u k ę o ty m d o g m a c ie w je j h is to ry c z n y m ro z w o ju . M a m y te ż u k a z a n e ró ż n e m o ty w y ja k o e le m e n ty k o n s ty tu ty w n e n a u k i o „ z s tą p ie n iu do p ie k ie ł” C h ry s tu s a . S ą n im i: b ib lijn y m o ty w p rz e p o w ia d a n ia o ra z m o t y w c h r z tu i w a lk i. W o s ta tn im w re sz c ie , s ió d m y m ro z d z ia le (s. 236— 246) p o d e jm u je a u to r p ró b ę u s y s te m a ty z o w a n ia n o w e g o s p o jrz e n ia n a d o g m a t o „ z s tą p ie n iu do p ie k ie ł” C h ry s tu s a . U p o d s ta w tw o rz ą c e j się tr a d y c ji d og m a tu o z s tą p ie n iu J e z u s a do o tc h ła n i le ż a ły d w a m o ty w y b ib lijn e : m o ty w p r z e p o w ia d a n ia i w ia r a w w y z w o le n ie s p r a w ie d liw y c h S ta re g o P rz y m ie rz a . M a ją c to n a u w a d z e t a k m o ż n a k ró tk o s tre ś c ić n a u k ę z a w a r tą w d o g m a c ie o „ z s tą p ie n iu do p ie k ie ł” C h ry s tu s a : z b a w ie n ie s p r a w ie d liw y c h u m a r ły c h S ta r e g o P rz y m ie rz a ; z b a w ie n ie n ie s p ra w ie d liw y c h u m a r ły c h w p rzeszło ści, a o z n a c z o n y c h tu ja k o „ n ie p o s łu s z n y c h ” (3, 20); s ą d n a d p r z e d c h r z e ś c ija ń s k im i u m a r ły m i n ie je s t są d e m je d n o ra z o w y m , lecz b ę d z ie się p o w ta rz a ł; d la d u sz z b a w io n y c h n ie m a ż a d n e g o s ta n u p rz e jśc io w e g o , is tn ie je o n n a to m ia s t d la „ d u sz n ie s p ra w ie d liw y c h ” , k tó r e b ę d ą m o g ły p rz e ż y ć z m a r tw y c h w s ta n i e d o p ie ro p o ic h oczy szczen iu . W d w u s tr o n ic o w y m d o d a tk u (s. 247— 248) d o ty k a a u to r n a m a r g in e s ie d o ty c h c z a s o w y c h r o z w a ż a ń p ro b le m u a p o k a ta s ta z y , czy li o b d a rz e n ia ła s k ą w s z y s tk ic h p rz e d c h r z e ś c ija ń s k ic h g rz e s z n ik ó w . Z te k s tó w 1 P 3, 19 i 4, 6 w y n ik a je d y n ie — s tw ie r d z a a u to r — o fia ro w a n ie z b a w ie n ia i p rz e b a c z e n ia g rz e s z n ik o m z czasó w p o to p u , a p ra w d o p o d o b n ie ta k ż e w s z y s tk im p r z e d c h r z e ś c ija ń s k im u m a r ły m , ja k ró w n ie ż ż y ją c y m (3, 18).
T rz e b a p o w ie d z ie ć , że k s ią ż k i te j n ie c z y ta się ła tw o . J e s t n a p is a n a d o ść tr u d n y m ję z y k ie m . P o części d a się to w y ja ś n ić d u ż y m s to p n ie m t r u d n o śc i p o d e jm o w a n e g o te m a tu . M im o to k s ią ż k a g o d n a je s t p o le c e n ia p o l s k ie m u c z y te ln ik o w i, z w łaszcza że w o s ta tn ic h la ta c h n ie u k a z a ło się z b y t w ie le o p ra c o w a ń te g o tr u d n e g o te m a tu . W P o lsc e n a to m ia s t o s ta tn ie o p r a c o w a n ie m o n o g ra fic z n e n a te n te m a t u k a z a ło się w 1939 r. M o w a t u o k s ią ż c e -S. K o w a l s k i e g o p o d ty t u łe m Z s tą p ie n ie J e z u s a C h r y s tu s a do p ie k ła w e d łu g d o k tr y n y św . P io tra . k s . J a n Z a łę s k i, W a r s z a w a G ü n te r K R IN E T Z K I, K o m m e n ta r z u m H o h e n L ie d . B ild s p r a c h e u n d th e o lo g isc h e B o ts c h a ft, F r a n k f u r t a . M. — B e rn 1981, V e rla g P e t e r D. L a n g , s. 310 { B e iträ g e z u r b ib lis c h e n E x e g e s e u n d T h e o lo g ie t. 16).
G ü n te r K rin e tz k i, p ro f e s o r eg zeg ezy S ta re g o T e s ta m e n tu i ję z y k a h e b r a js k ie g o n a k a to lic k im w y d z ia le u n iw e r s y te tu w P a s s a w ie , z a jm u je się P ie ś n ią n a d P ie ś n ia m i od p o n a d d w u d z ie s tu la t. J e g o w a ż n ie js z e p r a c e z t e go z a k re s u : D as H o h e L ie d . K o m m e n ta r z u G e s ta lt u n d K e r y g m a e in e s a l-
tt e s ta m e n tlic h e n L ie b e s lie d e s , D ü s s e ld o rf 1964 ( K o m m e n ta r e u n d B e itr ä g e z u m A lt e n u n d N e u e n T e s ta m e n t); D ie e r o tis c h e P sy c h o lo g ie d e s H o h e n L ie d e s , T h e o lo g isc h e Q u a r ta ls c h r if t 150(1970) 404—416.
W n o w y m k o m e n ta r z u a u t o r z w ra c a szczeg ó ln ą u w a g ę — j a k to z a z n a cza p o d ty tu ł — n a ję z y k o b ra z ó w . W e d łu g n ie g o b o w ie m o b ra z y w p o ezji s p e łn ia ją is to tn ą ro lę . W o d ró ż n ie n iu od sw o ic h w c z e ś n ie js z y c h p r a c u s iłu je w p ro w a d z ić sz e rz e j p e w n e k a te g o r ie z a c z e rp n ię te z p sy c h o lo g ii g łę b i w u ję c iu C. G. J u n g a . B a d a n ie a r c h e ty p ic z n y c h m o ty w ó w u w a ż a za p o ż y te c z n e i n ie z b ę d n e u zu p ełn ien ie« lite r a c k ie j a n a liz y te k s tu . W z w ią z k u z p e w n y m i o d k ry c ia m i o s ią g n ię ty m i d z ię k i te j n o w e j m e to d z ie , a u to r w ie lo k r o tn ie k o r y g u je sw o je s ta n o w is k o w y ra ż o n e w jeg o w c z e ś n ie js z y c h o p ra c o w a n ia c h . K s ią ż k a z a c z y n a się od k r ó t k ie j p rz e d m o w y , po czy m n a s t ę p u je w p r o w a dzen ie . A u to r w y ró ż n ia w P n p a ż 52 p ie ś n i, s p r o w a d z a ją c je do sz e ś c iu g ru p (1, 2— 2, 6; 2, 7— 3, 5; 3, 6—6, 3; 6, 4—8, 3; 8, 4— 14) w o p a rc iu o z a u w a ż o n e r e f r e n y (2, 3 = 8 , 3; 2, 7 = 3 , 5 = 8 , 4 o ra z p r a w ie ró w n o z n a c z n e 2, 16, i 6, 3). P a tr z ą c n a te 52 p ie ś n i p o d k ą te m fo rm y , p ro p o n u je je d e n a ś c ie ró ż n y c h g a tu n k ó w . O to ic h n a z w y n ie m ie c k ie : B e w u n d e r u n g s lie d , B ild lie d , B e s c h r e ib
u n g s lie d , S e lb s ts c h ild e r u n g , P ra h lie d , S c h e r z g e sp rä c h , W e c h s e lg e sp r ä c h , E r le b n is s c h ild e r u n g , S e h n s u c h ts lie d , B e s c r w ö r u n g s lie d , A u ffo r d e r u n g z u r F r e u de. J e s t t u sp o ro s łu s z n y c h o b s e r w a c ji, a le p rz y ś le d z e n iu te g o s y s te m u n a
s u w a się w ie le w ą tp liw o ś c i. N ie w id a ć b o w ie m je d n o z n a c z n e g o k r y t e r iu m w w y ró ż n ia n iu g a tu n k ó w : w w ię k sz o śc i p rz y p a d k ó w są to e le m e n ty f o r m a l n e (choć n ie zaw sz e w y ra ź n e ), c z a se m je d n a k ty lk o tre ś c io w e . T r u d n o też so b ie w y o b ra z ić , b y w s z y s tk ie t a k m a łe je d n o s tk i is tn ia ły k ie d y ś s a m o d z ie l n ie . M ogły to b y ć p rz e c ie ż m o ty w y ja k ic h ś w ię k s z y c h cało ści, co z re s z tą s tw ie rd z a c z a se m s a m a u to r . N ie k tó r e g a tu n k i w y d a ją się ze s o b ą p o k r y w a ć (np. B e w u n d e r u n g s lie d i B e s c h r e ib u n g s lie d ). M a się w ra ż e n ie , że je s t to z b y tn ia a to m iz a c ja te k s tu . A u to r u w a ż a P n p z a k się g ę w s z e rs z y m z n a c z e n iu m ą d ro ś c io w ą . R e d a k to r , k tó re g o d z ie łe m je s t n ie ty lk o z e b ra n ie ró ż n y c h p ie ś n i m iło s n y c h i w e se ln y c h , a le ic h k o m p o z y c ja , r e f r e n y , a z w łaszcza f r a g m e n ty 8, 6— 7, s tw o r z y ł t e n u tw ó r d la celów sz k o ln y c h . M ia ł on b y ć p o d rę c z n ik ie m w y c h o w a n ia m ło d y c h lu d z i do m a łż e ń s tw a .
S p o ro m ie js c a p o św ię c a a u to r k a n o n ic z n o ś c i k się g i. U w a ż a on, że p r z y ję c ie P n p do k a n o n u d o k o n a ło się p o d o b n ie , j a k to d z ia ło się p rz y in n y c h k s ię g a c h m ą d ro śc io w y c h , to z n a c z y p rz e z p o ś re d n ic tw o szk ó ł, gdzie te k się g i się ro z p o w sz e c h n iły . N ie b y ły b o w ie m t a k z n a n e lu d o w i j a k k s ię g i h is to ry c z n e czy p ro ro c k ie . O p rz y ję c iu do k a n o n u z d e c y d o w a ły w a lo r y tr e ś c io w e i d y d a k ty c z n e d z ie ła . S ta w ia o n o m iło ść b a rd z o w y so k o , p o n a d in n e d o b ra (2, 2b; 8, 6cd). P rz e c iw s ta w ia się w s z e lk ie j m a n ip u la c ji m iło ś c ią (8, 7d— f), w s z e lk ie m u p o d e jś c iu t y p u h a n d lo w e g o (8, 8— 10). U w a ż a j ą za w ie lk ą siłę, p o c h o d z ą c ą od B oga (8, 7f). B y ć m o ż e te ż z w ra c a się p rz e c iw s w o is te m u sp i- ry tu a liz m o w i, le k c e w a ż ą c e m u m iło ść e ro ty c z n ą , k tó r y m ó g ł w y s tę p o w a ć w ju d a iz m ie , ta k ż e w ś r o d o w is k u m ą d ro ś c io w y m . W k a ż d y m ra z ie je s t tu z d e c y d o w a n ie in n a m y ś l n iż w K się d z e T o b ia sz a , g d z ie p o b rz m ie w a lę k p rz e d d e m o n ic z n ą s iłą s e k s u (por. T b 6, 15. 17n; 8, 3. 5—8). G. K r in e tz k i u w a ża — c h y b a n ie b ez r a c ji — że S it z im L e b e n P ie ś n i je s t p o d o b n e do ś r o d o w is k a H io b a i K o h e le ta , tz n . że je s t n im p o le m ik a w ło n ie n u r t u m ą d r o ś - cio w eg o z p e w n y m i n ie w y s ta r c z a ją c y m i ju ż u ję c ia m i. C h o d z iło b y w ię c o o d c ię c ie się od w s z e lk ie j p o g a r d y e ro s u i s e k s u o ra z o r a d o s n e s p o jrz e n ie n a t e d z ie d z in y w s z e rsz y m k o n te k ś c ie p e łn e j, m ię d z y o so b o w e j m iło śc i lu d z k ie j. T a k w ię c *do p rz y ję c ia P n p do k a n o n u n ie b y ło p o tr z e b n e je j a le g o ry c z n e w y ja ś n ie n ie , k tó r e sw o im a u to r y te t e m n a r z u c ił r a b b i A k ib a . S p ó r w J a b n e d o ty c z y ł w is to c ie in t e r p r e t a c j i P ie ś n i i p o tw ie r d z ił je j k a n o n ic z - ność. S p o só b u z a s a d n ie n ia k a n o n ic z n o ś c i p rz e z K rin tz k ie g o p o ś r e d n io in f o r m u je o je g o m e to d z ie in t e r p r e t a c j i P n p . P r z y jm u je o n o c z y w iśc ie i n t e r p r e t a c ję d o sło w n ą . N ie m n ie j o m a w ia ta k ż e in n e m e to d y w p r z e k r o ju h is to ry c z n y m . P rz e c iw in t e r p r e ta c ji a le g o r y c z n e j i ty p ic z n e j p rz y ta c z a n a s t ę p u ją c e
a r g u m e n ty : 1. T e k s t P n p n ie czyni ż a d n e j w z m ia n k i o ty m , że tr z e b a go r o z u m ieć in a c z e j n iż b rz m i. 2. T ru d n o u s ta lić — p rz y i n t e r p r e ta c ji a le g o r y c z n e j — w ja k i m z a k re s ie m o ż n a p rz e n o s ić p e w n e szczeg ó ły z m iło śc i d w o jg a n a r e l a c ję Bóg— Iz r a e l czy C h ry s tu s — K o śció ł. P rz e n o s z e n ie n ie k tó r y c h m o m e n tó w w y b itn ie z m y s ło w y c h b y ło b y w y so c e n ie s m a c z n e . 3. U ż y w a n ie o b r a zu m iło śc i m a łż e ń s k ie j d la w y r a ż e n ia m iło ś c i B ożej n ie m a m ie js c a w l i t e r a t u r z e m ą d ro ś c io w e j. S e n s d o sło w n y n ie m u s i się je d n a k p rz e c iw s ta w ia ć te o lo g ic z n e m u . J e s t w P n p w ie le a lu z ji do P a le s ty n y i h is to rii ś w ię te j, k tó r e s p r a w ia ją , że sen s n a tu r a ln y je s t ju ż s a m p rz e z się te o lo g ic z n y .
A u to r w id z i w P n p in te r e s u ją c e i b o g a te p o u c z e n ia o m iło śc i o b lu b ie ń czej, a k tu a l n e ta k ż e d z is ia j. P ie ś ń n a p e w n o p o p ie r a w o ln o ść w y b o r u p a r tn e r ó w i z w a lc z a w sz e lk ie p ró b y je j o g ra n ic z a n ia . P o d k r e ś la ró w n o ść płci. O so b o w y , m o n o g a m ic z n y z w ią z e k d w o jg a u w a ż a za n ie r o z e rw a ln y . W y ch o dząc z tr a d y c j i w y ra ż o n y c h w o b u k o s m o g o n ia c h b ib lijn y c h , a u t o r P n p n ie boi się o p ie w a ć ta k ż e p ię k n a m iło śc i w je j a s p e k c ie e ro ty c z n y m , u s ta w io n y m je d n a k w k o n te k ś c ie r e l a c ji m ię d z y o so b o w e j. T e n z w ią z e k d w o jg a , w c a ły m b o g a c tw ie r e a liz a c ji, z a p e w n ia im w z a je m n e d o p e łn ia n ie się. W e d łu g K rin e tz k ie g o P n p „ je s t n a tc h n io n y m p o d rę c z n ik ie m u c zu cio w o ści, m iło ści i p łcio w o ści... W ep o ce p rz e sa d n ie , s k ie ro w a n e j n a c z y s tą s e k s u a ln o ść , P n p m o g ła b y p rz e d s ta w ia ć — ta k ż e ' w n a u c z a n iu s z k o ln y m — w ła ś c iw y w y m ia r O b ja w ie n ia b ib lijn e g o , p r z e c iw s ta w ia ją c się w y ra ź n ie w s z e lk ie m u iz o lo w a n iu se k s u , k tó r y sz k o d z i to ta ln e j m iło ści o so b o w e j i u c z u c io w e j m ię d z y d w ie m a is to ta m i” (s. 44).
P o b ib lio g r a fii i w y k a z ie s k r ó tó w n a s tę p u je n a jo b s z e rn ie js z a część — k o m e n ta r z . J e s t o n d ro b ia z g o w y i d o g łę b n y . A u to r d o k o n u je go w e d łu g w y ró ż n io n y c h 52 p ie ś n i, u w a ż a ją c je za o d rę b n e je d n o s tk i lite r a c k ie . K a ż d o r a zow o sp o só b p o s tę p o w a n ia je s t n a s tę p u ją c y : l i t e r a t u r a , te k s t, k r y t y k a t e k stu , fo r m a , egzegeza, czas i m ie js c e , p o d s u m o w a n ie . T rz e b a s tw ie rd z ić , że je s t to o p ra c o w a n ie p o d k a ż d y m w z g lę d e m b a rd z o rz e te ln e . C o d o s łu s z n o ś ci ta k ie g o k a w a łk o w a n ia te k s tu m o ż n a m ie ć w ą tp liw o ś c i. P r z y p y ta n iu 0 S i t z im L e b e n t a k m a ły c h je d n o s te k a u to r n ie m oże w ie le p o w ie d z ie ć . O d n o si się w r a ż e n ie , że u c ie k a się on m oże z b y t szy b k o do p a r a l e l z m iło s n ą li r y k ą e g ip s k ą , p r z e s k a k u ją c — ja k się w y d a je — p e w n e p o d o b ie ń s tw a b i b lijn e . P r z y c z y ta n iu w p ro w a d z e n ia is tn i a ła o b a w a , że a u to r s k o n c e n tr u je się z b y tn io n a sfe rz e e ro ty c z n e j u tw o r u . W k o m e n ta r z u t a o b a w a cza se m się p o tw ie r d z a . I t a k n p . P n p 3, 1— 4 w y ja ś n ia w s e n s ie w y z w a la n ia się sp o d d z ia ła n ia ta b u , a 5, 2— 7 ja k o o b ra z sto p n io w e g o in te g r o w a n ia się m ło d e j k o b ie ty . M o żn a w ię c rz e c , że n a s k u te k z a s to s o w a n ia n a rz ę d z i b a d a w c z y c h z p sy c h o lo g ii g łę b i, w k o m e n ta r z u z a z n a c z y ła się te n d e n c ja do z b y tn ie g o p s y c h o lo g iz o w a n ia . W p ro w a d z e n ie do a n a liz y — o b o k te c h n ik lite r a c k ic h ·— m o ty w ó w a rc h e ty p ic z n y c h o k a z a ło się je d n a k o w o cn e. Z p o z o rn ie b ła h y c h , m a ło z n a c z ą c y c h s f o rm u ło w a ń a u t o r p o tr a f i w y d o b y ć b o g a te i g łę b o k ie tr e ś c i. P o d a je je k a ż d o ra z o w o szczeg ó ln ie w p o d s u m o w a n iu . N p . k o m e n tu ją c P n p 1, 12 p isz e : „ A le g o ry c z n y ję z y k te j m a łe j p ie ś n i w y p o w ia d a w c u d o w n y sp o só b ra d o ś ć i z a d a n ie k o c h a ją c e j k o b ie ty , m a ją c e j b y ć «pom ocą» m ę ż c z y z n y (R dz 2, 18. 20), « w sp ó łp ra c o w n ic z k ą » w je g o «radości» (2 K o r 1, 24). T a k ż e e ro ty c z n a m iło ść, z w łaszcza k o b ie ty , w ie, że «w ięcej szczęścia je s t w d a w a n iu a n iż e li w b ra n iu » (Dz 20, 35), że ta k ż e w ła s n e p ra g n ie n ie szczęś cia z a s p o k a ja się n a jb a r d z ie j p rz e z to , iż b a r d z ie j m y ś li się o u s z c z ę ś liw ie n iu p a r t n e r a n iż sie b ie sam eg o . O d n o si się to w ró w n e j m ie rz e do m ężc zy zn y 1 do k o b ie ty , je s t to je d n a k b liższe n a tu r z e k o b ie ty , d la te g o w ła ś n ie d z ie w c z y n a w y p o w ia d a t ę p r a w d ę w t a k tr a f n y s p o s ó b ” (s. 79). W p rz e p r o w a d z a n iu eg zeg ezy w y k a z u je a u to r d u ż ą k u lt u r ę p o e ty c k ą o ra z w ra ż liw o ś ć n a w sz y stk o , co s ta n o w i o p o e z ji h e b r a js k ie j. Z d u ż ą ła tw o ś c ią w y c h w y tu je te ż e fe k ty b rz m ie n io w e (o n o m a to p e je , a lite r a c je , p a r o n o - m a z je i in.).
D zieło u d o k u m e n to w a n e je s t 608 p rz y p is a m i, k tó r e u m ie sz c z o n e są p o k o m e n ta r z u . N a s tę p u je p o ty m w y k a z słó w h e b r a js k ic h , in d e k s rz e c z o w y , sz c z e g ó ln ie u k ie r u n k o w a n y n a ję z y k o b ra z ó w , i w y k a z te k s tó w b ib lijn y c h .
S z k o d a , że to w a rto ś c io w e i ś m ia łe — ch o ć n ie c o k o n tr o w e r s y jn e d z ie ło — z o sta ło w y d a n e n a m a łe j p o lig ra fii, w n ie k tó r y c h m ie js c a c h b a rd z o d r o b n y m d ru k ie m , co z n a c z n ie u tr u d n ia c z y ta n ie .
k s . J u lia n W a r z e c h a S A C , O lta r z e w
V a le rio M A N N U C C I, S in fo n ia d e ll’a m o re sp o n sa le . II C a n tic o d e i C a n tic i, L e u m a n n (T o rin o ) 1982, E d itr ic e E lle D i Ci, s. 175.
V. M a n n u c c i, a u to r m . in . w a r to ś c io w e j in tr o d u k c ji (B ïb b ia c o m e P a ro la
d i D io, B re sc ia 1981), je s t k ie r o w n ik ie m S tu d iu m T eo lo g iczn eg o w e F lo r e n
cji. W y d a n ie te g o k o m e n ta r z a b y ło p o p rz e d z o n e w y k ła d a m i, a z w łaszcza p rz e p o w ia d a n ie m z z a k r e s u P ie ś n i n a d P ie ś n ia m i. S tą d m a o n n a s ta w ie n ie p a s to r a ln e . A d re s o w a n y je s t do d u sz p a s te rz y , do s tu d e n tó w te o lo g ii, sz c z e g ó ln ie zaś do sa m y c h m a łż o n k ó w , k tó r y c h t a P ie ś ń n a jb a r d z ie j d o ty c z y .
A u to r o m a w ia n a jp i e r w z a g a d n ie n ia d o ty c z ą c e s t r u k tu r y , a u to r s tw a , c z a su p o w s ta n ia i a k tu a ln o ś c i P n p . N a s tę p u je część p ie r w s z a , z a ty tu ło w a n a
S in fo n ia d e ll’a m o re sp o n sa le . O p ie ra ją c się n a in tu ic ji A . C h o u r a q u i , iż
w P n p ch o d zi o tr z y m o m e n ty m iło ści o b lu b ie ń c z e j — n a ro d z in y , z a g u b ie n ie , s p e łn ie n ie — p o w ra c a ją c e w u tw o rz e j a k tr z y te m a ty m u z y c z n e w s y m fo n ii, a u t o r u jm u je s y n te ty c z n ie m y ś li u tw o r u o m iło ści i m a łż e ń s tw ie . S to s u j e p rz y ty m in t e r p r e ta c ję n a t u r a l n ą , d o sło w n ą , k tó r a z d o b y w a s o b ie c o ra z w ię c e j z w o le n n ik ó w ta k ż e w ś ró d k a to lik ó w . P n p o p ie w a w z n io słą , w p e łn i lu d z k ą , o so b o w ą m iło ść, k tó r a p ro w a d z i do m o n o g a m ic z n e g o i n ie r o z e r w a l n eg o m a łż e ń s tw a . J e s t o n a d a r e m B o ży m , a le z a d a n ie m , w y m a g a ją c y m c ią g le n o w e g o i p e łn ie js z e g o d a r u z sie b ie . J e s t to m iło ść, k tó r a się n ie k o ń czy , bo p ro w a d z i do B oga, k tó r y je s t M iło śc ią (1 J 4, 16).
C zęść d ru g a o b e jm u je tłu m a c z e n ie i k o m e n ta rz . A u to r w y ró ż n ia w P n p tr z y n a ś c ie p ie ś n i (1, 2— 4; 1, 5— 2, 7; 2, 8—17; 3, 1— 5; 3, 6—11; 4, 1— 5, 1; 5,
2—6, 3; 6, 4— 12; 7, 1—8, 4; 8, 5— 7; 8, 8— 10; 8, l i n ; 8, 13n). S to s u je tu , oczy w iśc ie , n a d a l in t e r p r e ta c ję d o sło w n ą , w y ja ś n ia ją c P ie ś ń ja k o h y m n o p ię k n e j m iło ś c i lu d z k ie j.
W części tr z e c ie j o m a w ia a u to r h is to rię in t e r p r e ta c ji P n p . N a jw ię c e j u w a g i p o św ię c a tr z e m m e to d o m : a le g o ry c z n e j, ty p ic z n e j i d o s ło w n e j. Z a u w a ża o n , że p ra w d o p o d o b n ie od p o c z ą tk u w y ja ś n ia n o P n p r a c z e j w s e n s ie d o s ło w n y m , s k o ro r a b b i A k ib a w J a b n e rz u c ił a n a te m ę n a ty c h , k tó r z y u w a ż a lib y j ą za u tw ó r o m iło ś c i lu d z k ie j, i p rz e s ą d z ił o in t e r p r e t a c j i a le g o r y c z n e j. I n t e r p r e t a c j a d o s ło w n a m ia ła sw o ic h p rz e d s ta w ic ie li w ś ró d eg z e g e tó w ż y d o w s k ic h ju ż w ś r e d n io w ie c z u i s ta ła się s to p n io w o p o w s z e c h n a u p r o t e s ta n tó w . C o ra z b a rd z ie j p r z e k o n u ją się d o n ie j k a to lic y u w a ż a ją c , że w P n p n ie m a ż a d n e j w z m ia n k i o ty m , iż tr z e b a j ą ro z u m ie ć p rz e n o ś n ie . A u to r s to s u je i n t e r p r e ta c ję d o s ło w n ą o tw a r t ą tw ie r d z ą c , że se n s d o s ło w n y — ze w z g lę d u n a w ie le a lu z ji P n p do h is to r ii ś w ię te j i p o w ią z a n ia z B ib lią — je s t ju ż te o lo g ic z n y . W e d łu g ta k ie g o u ję c ia , lu d z k a m iło ść o b lu b ie ń c z a w P n p j e s t k s z ta łto w a n a n a w z ó r m iło śc i B o g a do Iz r a e la , a n ie o d w ro tn ie — je s t s y m b o le m m iło ś c i B o g a d o L u d u — ja k c h c ą z w o le n n ic y in t e r p r e t a c j i a le g o ry c z n e j. A u to r p rz e d s ta w ia ta k ż e c h rz e ś c ija ń s k ą le k t u r ę P n p , k tó r a — choć n ie c y to w a n a w N o w y m T e s ta m e n c ie — w n im z n a jd u je sw e p e łn ie js z e z ro z u m ie n ie . N a d to w sp ó łc z e s n a h e r m e n e u ty k a u w a ż a , że c z y te ln ik — w s p a r ty z w ła sz c z a d łu g ą tr a d y c j ą in t e r p r e t u ją c ą — m o że z ro z u m ie ć u tw ó r p e łn ie j od jeg o a u to r a .
N a k o ń c u k s ią ż k i u m ie sz c z o n a je s t b ib lio g r a fia a d n o to w a n a (do k o ń c a X IX w . w p o r z ą d k u c h ro n o lo g ic z n y m , od 1900 — w u k ła d z ie a lfa b e ty c z n y m ).
