HALVORSEN E., LEWANDOWSKI M. & JELEÑSKA M. 1989 — Palaeomagnetism of the Upper Carboniferous Strzegom and Karkonosze granites and the Kudowa granitoid from the Sudete Mountains, Poland. Phys. Earth Planet. Int., 55: 54–64.
JELEÑSKA M., AIFA T., K¥DZIA£KO-HOFMOKL M. &
¯ELANIEWICZ A. 2001 — Palaeomagnetic and rock-magnetic stu-dy of Devonian olistholits in early Carboniferous flysch, West Sude-tes, Poland. Geophys. Jour. Int., 145: 821–834.
JELEÑSKA M., K¥DZIA£KO-HOFMOKL M., EDEL J.B., JAMROZIK L., PETERSEN N. & SOFFEL H. 1995 —
Paleomagnetci investigations of the Paleozoic circum-Sowie Góry Mts ophiolitic belt in the Sudetes. Geophys. Jour. Int., 122: 658–674. JELEÑSKA M., WERNER T. & MAZUR S. 2003 (w druku) — Pale-omagnetic and rock-magnetic study of the Lower Paleozoic metamor-phic complex of the Rudawy Janowickie (West Sudetes; Poland). Geol. Carpathica.
K¥DZIA£KO-HOFMOKL M. & EL-HEMALY I.A. 1997 — Pale-omagnetism of Carboniferous sediments from the West Sudetes (SW Poland). Geologie en Mijnbouw, 76: 97–104.
K¥DZIA£KO-HOFMOKL M., JELEÑSKA M., AIFA T., EDEL J.B. & ¯ELANIEWICZ A. 1999 — Paleomagnetism and remagnetization of Upper Devonian synorogenic clastic sediments from the Pogorza³a Formation (Œwie-bodzice Depression, W Sudetes, Poland), 1999. Geol. Sud., 32: 113–116. K¥DZIA£KO-HOFMOKL M., JELEÑSKA M., SZA£AMACHA M. & SZA£AMACHA J. 1998 — Paleomagnetism and rock-magnetism of Ordovician gneisses from the Leszczyniec unit (Rudawy Janowickie, Sude-tes). Study of remagnetization effects. Acta Geophys. Pol., 2: 187–213. KRS M. & PRUNER P. 1995 — Palaeomagnetism and palaeogeogra-phy of the Variscan formations of the Bohemian Massif: Comparison with other European regions. Jour. Czech Geol. Soc., 40: 3–46. NAWROCKI J. 1995 — Permian paleomegnetic results from Poland – magnetostratigraphic and paleotectonic implications. Terra Nostra, 7: 101–102. NAWROCKI J. 1998 — Dane paleomagnetycne a tektoniczne uwarunko-wania sedymentacji utworów permu w Sudetach. Prz. Geol., 46: 1023–1027. WESTPHAL M., EDEL J.B., K¥DZIA£KO-HOFMOKL M., JELEÑSKA M. & GROCHOLSKI A. 1987 — Paleomagnetic study of upper Carboniferous volcanics from the Sudetes (Poland). Jour. Geo-phys., 61: 90–86.
Metabazyty warstw andelohorskich strefy morawsko-œl¹skiej w Górach
Opawskich: pozycja litotektoniczna, petrografia, przemiany metamorficzne
Wies³aw Kozdrój*
Na obszarze polskiej czêœci Gór Opawskich, w okoli-cach Pokrzywnej, wystêpuje po³udnikowy, rozcz³onkowa-ny pas metabazytów (³upków zieleñcowych) o d³ugoœci ok. 2,5 km i mi¹¿szoœci do 50 m. Wulkanity te tworz¹ wk³adkê w stropowej czêœci warstw andelohorskich zbudowanych z ciemnych fyllitów, metaszarog³azów i podrzêdnie metazle-pieñców (Sawicki, 1959). Wiek warstw andelohorskich tworz¹cych, najstarszy cz³on sekwencji waryscyjskiego fli-szu strefy morawsko-œl¹skiej nie jest jednoznacznie ustalo-ny. Okreœla siê go na: górny fran–turnej (Dvoøák, 1995), œrodkowy wizen (Kumpera, 1983) lub od wy¿szej czêœæ dolnego wizenu po najstarszy œrodkowy wizen (Otava i in., 1994; Hartley & Otava, 2001).
Metabazyty zalegaj¹ zgodnie poœród ska³ metaosado-wych i stanowi¹ niew¹tpliwie ich synsedymetacyjne – piroklastyczne — prze³awicenie o czym œwiadcz¹ wzajem-ne przewarstwienia materia³u wulkaniczwzajem-nego i klastyczwzajem-ne- klastyczne-go w strefie kontaktowej. Zasadnicz¹ czêœæ serii wulkanicznej stanowi¹ pierwotnie laminowane lub jedno-rodne, drobnoziarniste tufity i tufy którym towarzysz¹ miejscami utwory typu potoków lawowych. Wyj¹tkowo napotkano kilkumetrowej mi¹¿szoœci silnie zwietrza³e, leukoratyczne ska³y o charakterze subwulkanicznym (sill?) z zachowan¹ bez³adn¹, jawnokrystaliczn¹ struktur¹.
Metawulkanity wraz ze ska³ami otoczenia uleg³y inten-sywnemu sfa³dowaniu w fa³dy otwarte, asymetryczne lub izoklinalne o osiach SW–NE ze stromym upadem (45–60o) ku NE. Obwiednia fa³dów wskazuje na przewa-¿aj¹co monoklinalny upad ca³ej sekwencji w kierunku wschodnim. Fa³dowaniu towarzyszy³ rozwój kliwa¿u osio-wego o dominuj¹cej orientacji 320–340/55–70o, który w grubszych ³awicach tufowych stanowi obecnie g³ówn¹ powierzchniê z³upkowania.
Metatufity laminowne z zachowan¹ struktur¹ pierwot-nej powierzchni sedymentacyjpierwot-nej i mimetycznie na³o¿on¹ powierzchni¹ foliacji metamorficznej powsta³ej w procesie rozpuszczania pod ciœnieniem (ozn. S0-1) s¹ zbudowane z warstewek jasnych z domieszk¹ pierwotnego materia³u klastycznego lub wêglanowego oraz warstewek
piro-klastycznych. W metatufitach jednorodnych dominuje materia³ piroklastyczny. Sk³ad mineralny lamin tworz¹ w ró¿nych proporcjach: drobnoziarnista masa kwarcowo-ska-leniowo-chlorytowa, jasny ³yszczyk, pierwotny wêglan mikrytowy, drobne, nieregularne ziarna minera³ów nieprze-Ÿroczystych, leukoksen i sporadycznie ziarna cyrkonów(?). W odmianach pochodzenia lawowego w amorficznej masie kwarcowo-skaleniowo-chlorytowej s¹ widoczne ponadto nieliczne ziarna zbiŸniaczonych skaleni tworz¹cych relik-tow¹ strukturê trachirelik-tow¹. Powierzchnie kliwa¿u osiowe-go (ozn. S2) s¹ podkreœlone przez pasemka œcinania wzd³u¿ których nast¹pi³o rozdrobnienie pierwotnych sk³adników i krystalizacja nowego chlorytu. W odmianach lawowych wystêpuj¹ neoblasty epidotowe. Powszechn¹ cech¹ wszystkich odmian zasadowych wulkanitów jest przesyce-nie wêglanami, oraz zró¿nicowana obecnoœæ idiomorficz-nych minera³ów rudidiomorficz-nych. Sk³adniki te nie wykazuj¹ jakichkolwiek oznak deformacji co œwiadczy o ich postki-nematycznej rekrystalizacji.
Kwaœne ska³y subwulkaniczne, zabarwione na brunatno przez zwietrza³e minera³y ¿elaziste, s¹ zbudowane z masy kwarcowo-skaleniowej przetykanej przeobra¿onymi porfiro-kryszta³ami skaleniowymi. Foliacjê S2wyznaczaj¹ pasemka wêglanowe, rzadziej drobne ³useczki jasnych ³yszczyków.
Analiza petrostrukturalna wskazuje, ¿e seria metabazy-tów warstw andelohorskich zosta³a zmetamorfizowana w procesie fa³dowania ze zginania (przy kompresji NW–SE) w warunkach zony chlorytowej facji zieleñcowej.
Literatura
DVOØÁK J. 1995 — Moravo-Silesian Zone: Autochton — Stratigra-phy. [W:] Dallmeyer R.D., Franke W., Weber K. (eds.). Pre-Permian Geology of Central and Eastern Europe. Springer: 477–489. HARTLEY A. J. & OTAVA J. 2001 — Sediment provenance and dispersal in deep marine foreland basin: the Lower Carboniferous Culm Basin, Czech Republic. Jour. Geol. Soc. London, 158: 137–150. KUMPERA O. 1983 — Geologie spodního karbonu jesenického blo-ku. Knihovna Ústø. Úst. Geol., Sv., 59, 172.
OTAVA J., HLADIL J. & GALLE A. 1994 — Staøi andìlskohorského souvrství: nová fakta a jejich mozna interpretace (15–13 Vrbno pod Pradedem). Geol. Výzk. na Moravì a ve Slezku v Roce 1993, 1: 52–56. SAWICKI L. 1959 — Seria zieleñcowa w warstwach andelohorskich. Kwart. Geol., 3: 25–29.
1205
Przegl¹d Geologiczny, vol. 50, nr 12, 2002
*Pañstwowy Instytut Geologiczny, Oddzia³ Dolnoœl¹ski, 53-122 Wroc³aw, Al. Jaworowa 19; wkoz@odpig.wroc.pl
