Możliwości wykorzystania środków unijnych przez małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce w latach 2007-2013

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr 844. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2010. Krystyna Przybylska Katedra Mikroekonomii. Możliwości wykorzystania środków unijnych przez małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce w latach 2007–2013 1. Wstęp W latach 2007–2013 Polska ma być największym beneficjentem polityki spójności Unii Europejskiej. Szacowane środki finansowe Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności mają wynieść 67 mld euro, a łączne transfery dla naszego kraju stanowić mają ponad 20% całości środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonego na realizację polityki spójności. Łącznie z finansowaniem pochodzącym ze środków krajowych na realizację polityki spójności, w tym także na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w latach 2007–2013, przeznaczone będzie 85,56 mld euro, co stanowi około 5% polskiego PKB. Jeśli MŚP mają wywrzeć znaczący wpływ na rozwój polskiej gospodarki, muszą się rozwijać, przyjmować nowych pracowników, zwiększać różnorodność produktów, zdobywać nowe rynki i zwiększać obrót. W wielu wypadkach umiejętności i doświadczenia przedsiębiorcy nie są wystarczające do prowadzenia biznesu na większą skalę. Dalsze etapy rozwoju firmy wymagają nowych technologii i wiedzy, jak i umiejętności ich wdrażania. Oczywiście głównym warunkiem pozwalającym na rozwój jest dostęp do kapitału, który umożliwiają także fundusze unijne. Dzięki przystąpieniu Polski do UE, polskie przedsiębiorstwa mają szansę otrzymania bezzwrotnych dotacji firm na realizację szerokiego zakresu działań. W latach 2004–2006 Polska miała do wykorzystania ponad 12 mld euro z unijnej pomocy strukturalnej. Jednak według szacunkowych danych, jak już wspomniano,. zeszyt_844.indb 63. 26-08-11 8:57:19.

(2) 64. Krystyna Przybylska. największy napływ kapitału (67 mld euro) nastąpi w latach 2007–2013. Środki te mogą być przeznaczone na wspieranie inwestycji w regionach, budowę infrastruktury, restrukturyzację gospodarki, a przede wszystkim na bezpośrednie wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Około 15% tych środków, czyli ponad 10 mld euro, jest przeznaczone na dofinansowanie inwestycji przedsiębiorstw, w tym również na zakup nowych technologii, sprzętu komputerowego, oprogramowania oraz innych przedsięwzięć związanych z budową struktury informatycznej. Dotacje unijne są realizowane w systemie refundacyjnym, czyli najpierw trzeba wydać, a potem ubiegać się o zwrot części kosztów. W okresie programowania 2007–2013 kierunki wsparcia ze środków finansowych z budżetu Unii Europejskiej w ramach trzech funduszy strukturalnych określa dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r. pt. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013 (NSRO). Został on przygotowany z uwzględnieniem celów przyjętej 27 czerwca 2006 r. Strategii rozwoju kraju, która określa cele polityki rozwojowej Polski, a także z uwzględnieniem przyjętego 28 grudnia 2005 r. Krajowego programu reform, dokumentu określającego krótkookresowe cele oraz sposoby realizacji polityki wzrostu oraz zatrudnienia, jakie zawarte zostały w wersji odnowionej strategii lizbońskiej. Celem strategicznym jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Jest on realizowany przez sześć bardziej szczegółowych celów horyzontalnych, takich jak: – poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, – poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, – budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, – podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw oraz rozwój sektora usług, – wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, – wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Fundusze strukturalne na lata 2007–2013 dostępne są także dla małych i średnich przedsiębiorstw w postaci uczestnictwa w tzw. programach operacyjnych, na które składają się: – program operacyjny „Innowacyjna gospodarka” (PO IG), – program operacyjny „Kapitał ludzki” (PO KL), – program operacyjny „Infrastruktura i środowisko” (PO IiŚ), – program operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej” (PO RPW),. zeszyt_844.indb 64. 26-08-11 8:57:19.

(3) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 65. – regionalne programy operacyjne (RPO), – program operacyjny „Pomoc techniczna” (PO PT), – programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PO EWT). 2. Program operacyjny „Innowacyjna gospodarka” Program „ Innowacyjna gospodarka” jest jednym z programów opracowanych w ramach Narodowych strategicznych ram odniesienia 2007–2013. Ma on do dyspozycji 12,3% całości dostępnych w ramach NSRO środków publicznych i realizuje cele odnowionej strategii lizbońskiej: priorytet 2 – Rozwój przedsiębiorczości oraz priorytet 3 – Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw (http://www.mgip.gov.pl). Spośród programów operacyjnych na lata 2007–2013 PO IG jest najbardziej proprzedsiębiorczym i jest swoistą kontynuacją SPO WKP z wcześniejszego okresu programowania. Celem strategicznym programu jest „Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa”1. Na rys. 1 pokazano alokację środków w ramach PO IG. Największy udział, bo aż 40% środków przeznaczono na wsparcie przedsiębiorstw. Także znaczna ilość tych środków przeznaczona jest na wsparcie instytucji otoczenia biznesu (16%). Sektor badawczo-rozwojowy 30% Pomoc techniczna 4%. Przedsiębiorcy 40%. Instytucje otoczenia biznesu 16%. Administracja 10%. Rys. 1. Obszary wsparcia w ramach programu operacyjnego „Innowacyjna gospodarka” Źródło: T. Nowakowski, Wsparcie przedsiębiorczości z funduszy strukturalnych w latach 2007–2013, Prezentacje Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 8.. Wsparcie w ramach priorytetów PO IG dostępne jest zarówno bezpośrednio dla przedsiębiorców, jak i instytucji otoczenia biznesu (w szczególności tych wspierających działalność innowacyjną przedsiębiorstw). Program zajmuje się przede Program operacyjny „Innowacyjna Gospodarka” – Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 59. 1. zeszyt_844.indb 65. 26-08-11 8:57:19.

(4) Krystyna Przybylska. 66. wszystkim realizacją projektów w zakresie innowacji technologicznych, które przyczyniają się do powstawania i rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych. PO IG ma przyczynić się do rozwoju kluczowych dla gospodarki ośrodków innowacyjności, mających za zadanie kreowanie optymalnych warunków rozwoju przedsiębiorczości oraz powstawanie przedsiębiorstw działających zwykorzystaniem nowych technologii i wyników prac badawczo-rozwojowych. Program ma także przyczynić się do polepszenia dostępu MŚP do finansowania przedsięwzięć innowacyjnych. W ramach PO IG określono siedem osi priorytetowych: 1 – badania i rozwój nowoczesnych technologii, 2 – infrastruktura sfery B+R, 3 – kapitał dla innowacji, 4 – inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia, 5 – dyfuzja innowacji, 6 – polska gospodarka na rynku międzynarodowym, 7 – budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego. Łączna wysokość publicznych środków przeznaczonych na realizację programu w całym okresie programowania wynosi 9 711,6 mln euro, z których 85% to środki pochodzące z EFRR oraz w 15% – krajowe środki publiczne. Tabela 1 przedstawia wysokość środków przeznaczonych na finansowanie każdego z priorytetów. Tabela 1. Alokacja środków PO „Innowacyjna gospodarka” według priorytetów Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii. 2. Infrastruktura sfery B+R 3. Kapitał dla innowacji. 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia. Ogółem (mln euro). Struktura (%). Środki z UE (mln euro). 1 314,3. 14. 1 117. 1 314,3. 340,0. 14. 4. 1 117. 289. 3 309,7. 34. 2 813. 410,6. 4. 349. 7. Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego. 2 294,1. 24. 1 949. Razem. 9 711,6. 100. 8 253. 5. Dyfuzja innowacji. 6. Polska gospodarka na międzynarodowym rynku 8. Pomoc techniczna. 399,0. 329,6. 4. 3. 339. 280. Źródło: Program operacyjny „Innowacyjna Gospodarka”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 123.. Oś priorytetowa „Badania i rozwój nowoczesnych technologii” ma na celu zwiększenie znaczenia nauki w rozwoju społeczno-gospodarczym. W ramach niej przewidziano wsparcie projektowe w zakresie przedsięwzięć technologicznych, technicznych, a także badań stosowanych oraz prac rozwojowych. Wsparcie udzielane ma być m.in. przedsiębiorcom, ich grupom oraz organizacjom i instytucjom naukowo-nadawczych. Ocenia się, że 65% środków zostanie przeznaczonych na. zeszyt_844.indb 66. 26-08-11 8:57:20.

(5) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 67. pomoc w zakresie badań oraz rozwoju technologicznego, a środki te w głównej mierze przeznaczone są dla sektora MŚP. Kolejne 3% środków przeznaczonych zostanie na inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacyjności oraz przedsiębiorczości sektora MŚP. Oś priorytetowa „Infrastruktura sfery badań i rozwoju” ukierunkowana jest na wzrost konkurencyjności polskiej nauki i ma być realizowana przez wsparcie inwestycji w oprzyrządowanie naukowo-badawcze oraz na inwestycje w budynki i budowle ośrodków badawczych. Wsparcie przeznaczone jest na projekty dotyczące znaczących obiektów infrastruktury badawczej i skoncentrowane jest na inwestycjach infrastrukturalnych w kilku do kilkunastu ośrodkach prowadzących konsorcja naukowe. Oś priorytetowa „Kapitał dla innowacji” w głównej mierze przeznaczona jest na wsparcie dla sektora MŚP. Jej celem jest zwiększenie liczby firm działających na bazie rozwiązań innowacyjnych oraz ułatwienie im dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania. Oprócz funduszy kapitałowych, beneficjentami są instytucje otoczenia biznesu dla nowo powstających przedsiębiorstw innowacyjnych (m.in. centrów technologii i innowacji, inkubatorów, parków technologicznych oraz organizacji skupiających tzw. Business Angels), MŚP oraz organizacji pracodawców i przedsiębiorców. Wsparcie polegać będzie na inicjowaniu działalności innowacyjnej, a pomoc udzielona przedsiębiorstwom działającym z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań, znajdującym się w początkowych fazach wzrostu. Ta oś priorytetowa aktywizować ma rynek inwestorów oraz inicjować współpracę między inwestorami prywatnymi i poszukującymi środków finansowych przedsiębiorstw innowacyjnych. Oś priorytetowa „Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia” w całości przeznaczona jest dla przedsiębiorców. Jej celem jest podniesienie konkurencyjności poprzez wykorzystanie w przedsiębiorstwach nowoczesnych rozwiązań. Wsparcie dotyczy finansowania przedsięwzięć z zakresu wdrażania wyników prac B+R, własnych lub nabytych technologii, dofinansowanie doradztwa oraz inwestycji niezbędnych do prowadzenia działalności z zakresu B+R oraz przygotowanie przedsiębiorstw do uzyskania statusu centrów badawczo-rozwojowych. Wsparcie dotyczy również inwestycji w opracowywanie elementów przemysłowych bądź użytkowych mogących stać się przewagą konkurencyjną dla przedsiębiorstw. Projekty muszą odznaczać się wysokim wskaźnikiem innowacyjności oraz stosunkowo wysoką wartością dodaną. Wsparciem zostaną objęte inwestycje przedsiębiorstw działających w sektorze nowoczesnych usług, które tworzą nowe miejsca pracy, zwłaszcza wysoko wykwalifikowane (m.in. w centrach badawczych). Oś priorytetowa „Dyfuzja innowacji” zakłada dwa cele, pierwszy z nich to wzmocnienie i umożliwienie wykorzystania potencjału innowacyjnego przedsiębiorstwom poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury oraz wysokiej jako-. zeszyt_844.indb 67. 26-08-11 8:57:20.

(6) 68. Krystyna Przybylska. ści usług. Drugi cel priorytetu to wsparcie rozwiązań kooperacyjnych mających na celu wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw. Ta oś priorytetowa dzieli się na cztery działania, których beneficjentami mają być głównie przedsiębiorcy, ich grupy (klastry, łańcuchy produkcyjne MŚP), sieci technologiczne sektora MŚP oraz jednostki naukowe. Wsparciem mają także być objęte platformy technologiczne oraz sieci otoczenia biznesu (głównie o znaczeniu ponadregionalnym) i specjalistyczne ośrodki innowacji, w tym wykorzystanie praw własności przemysłowej i praw autorskich przez przedsiębiorstwa. Oś priorytetowa „Polska gospodarka na rynku międzynarodowym”. Celem jej jest stworzenie lepszego wizerunku Polski w kategoriach atrakcyjności partnerstwa gospodarczego oraz rozwój turystyki. Wspierane działania obejmują promocję sprzedaży na jednolitym rynku europejskim, rozbudowę sieci usługowej dla przedsiębiorstw oraz finansową obsługę inwestorów. Oś priorytetowa wspiera przedsiębiorstwa, które zainteresowane są kontaktami komercyjnymi z firmami zagranicznymi. Finansowane jest doradztwo oraz szkolenia dotyczące promowania produktów na rynku europejskim, a także badania rynków zagranicznych. Wsparcie obejmuje również dofinansowanie projektów związanych z przygotowaniem terenów pod inwestycje oraz budowę i rozwój systemu internetowego umożliwiającego przedsiębiorcom znalezienie partnera handlowego i rozpoczęcie działalności na terenach Polski. Dla przedsiębiorstw działających w branży turystycznej dostępne jest także wsparcie na tworzenie nowych produktów turystycznych. Oś priorytetowa „Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego” wspiera działania z zakresu budowy platform elektronicznych, gdzie dostępne są m.in. usługi dla MŚP z zakresu zabezpieczenia społecznego, podatków, rejestracji działalności, rejestrów sądowych, zamówień publicznych, a także ochrony zdrowia i środowiska. Wsparcie przedsiębiorstw odbywa się poprzez finansowanie projektów na rzecz świadczenia usług lub udostępniania treści cyfrowych oraz wspieranie e-usług pomiędzy przedsiębiorstwami, czyli tzw. elektronicznego biznesu z wykorzystaniem schematów B2B. Beneficjentami priorytetu są jednostki administracji rządowej i samorządowej oraz ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, przedsiębiorstwa i ich konsorcja oraz osoby fizyczne zakładające przedsiębiorstwa świadczące e-usługi o zasięgu lokalnym. 3. Program operacyjny „Kapitał ludzki” Program operacyjny „Kapitał ludzki” ma na celu wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej, realizuje on także cel Narodowych strategicznych ram odniesienia w zakresie wsparcia dla przedsiębiorstw oraz podnoszenia kwalifikacji ich pracowników. Program obejmuje całość interwencji EFS w Polsce, w 85% finansowany jest ze środków unijnych oraz w 15% ze środków krajowych. Na. zeszyt_844.indb 68. 26-08-11 8:57:20.

(7) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 69. realizację programu przewidziano około 11,5 mld euro, z czego ponad 9,7 mld pochodzi z Europejskiego Funduszu Społecznego, pozostała część to środki krajowe2. Na program operacyjny składa się jedenaście priorytetów. Z perspektywy przedsiębiorstw szczególnie istotne są dwa: priorytet 2 – „Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw” oraz priorytet 8 – „Regionalne kadry gospodarki”. Razem środki przeznaczone na dwa wspomniane priorytety stanowią 20% budżetu programu, z czego 14% przypada na priorytet ósmy. Tabela 2. Alokacja środków programu operacyjnego „Kapitał ludzki” wspierających przedsiębiorczość Priorytet Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw (priorytet 2) Regionalne kadry gospodarki (priorytet 8). Razem priorytety 2 i 8. Razem PO „Kapitał ludzki”. Ogółem środki (mln euro). Struktura (%). Wkład unijny (mln euro). Udział wkładu unijnego (w %). 11 672,3. 116. 1 571,4. 15. 11 588,5. 114. 1 350,2. 12. 12 260,8. 120. 1 921,6. 17. 11 420,2. 100. 9 707,2. 85. Źródło: PO „Kapitał ludzki”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Rada Ministrów, Warszawa 2006, s. 138.. Priorytet 2. zakłada realizację dwóch celów: podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw przez inwestycje w kapitał ludzki oraz wsparcie przedsiębiorczości poprzez poprawę jakości oraz dostępu do usług szkoleniowo-doradczych. Zadania te są wykonywane poprzez realizację dwóch bardziej szczegółowych celów: rozwój kadr nowoczesnej gospodarki oraz wsparcie adaptacyjności kadr. Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki – w ramach tego celu dofinansowane mają być szkolenia oraz doradztwo dla przedsiębiorców, ich grup, a także pracowników przedsiębiorstw. Dofinansowane są także działania szkoleniowe oraz doradcze w celu restrukturyzacji przedsiębiorstw oraz badania, analizy oraz projekty systemowe, mające na celu prognozowanie rozwoju zawodów oraz kwalifikacji, a także upowszechnianie nowych form kształcenia (m.in. e-learning) oraz metod organizacji pracy. Wspierane mają być projekty standardów zarządzania procesami przedsiębiorstw oraz promocji funkcji zarządzania zasobami ludzkimi oraz. Informacje dostępne na portalu funduszy strukturalnych; źródło: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NSS/programy/krajowe/pokl/. 2. zeszyt_844.indb 69. 26-08-11 8:57:20.

(8) Krystyna Przybylska. 70. doskonalenia zawodowego, jak również wzmocnienie zaangażowania instytucji społecznych w zwiększanie potencjału przedsiębiorców i ich firm. Wsparcie adaptacyjności kadr skupia się na podniesieniu jakości szkoleń oraz doradztwa dla przedsiębiorstw, tworzeniu oraz wsparciu rozwoju instytucji działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, w szczególności na obszarach wiejskich, jak również instytucji tworzących system usług dla przedsiębiorców planujących otwarcie własnej działalności. Ważny dla PO „Kapitał ludzki”, w kontekście rozwoju przedsiębiorczości, jest priorytet 8. „Regionalne kadry gospodarki”. Priorytet ten zawiera również dwa cele: podniesienie konkurencyjności regionów poprzez podniesienie kwalifikacji osób pracujących oraz wsparcie przedsiębiorstw i pracowników w dostosowaniu się do potrzeb regionalnej strategii rozwoju. Wsparcie rozwoju kadr przedsiębiorstw w regionie ma odbywać się poprzez organizację szkoleń dla pracowników oraz kadr zarządzających przedsiębiorstw, zapewnienie doradztwa dla firm sektora MŚP, pomoc dla przedsiębiorstw przechodzących zmiany restrukturyzacyjne oraz wsparcie firm w zarządzaniu zmianami. Ponadto wsparcie obejmuje tworzenie i rozwój sieci współpracy i wymiany informacji pomiędzy instytucjami badawczo-naukowymi a przedsiębiorcami oraz promowanie współpracy między pracownikami placówek naukowych i pracownikami przedsiębiorstw. Wsparcie udzielane jest także na działania promocyjne w zakresie współpracy wyższych uczelni z przemysłem. 4. Program operacyjny „Infrastruktura i środowisko” Program operacyjny „Infrastruktura i środowisko” ma na celu „podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej”3. Cel ten rozbity jest na dwa cele horyzontalne: budowa oraz modernizowanie infrastruktury mającej podstawowe znaczenie dla podniesienia konkurencyjności kraju oraz wzrost konkurencyjności regionów. Na realizację programu przewidziano 36 385,3 mln euro, z czego prawie 34 464,5 mln euro pochodzić ma ze środków europejskich – Funduszu Spójności (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (23%), a także z krajowych środków publicznych (6337,2 mln euro) oraz krajowych środków prywatnych 1920,8 mln euro4. Program operacyjny Infrastruktura i środowisko”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Rada Ministrów, Warszawa, 2006, s. 64. 3. Portal Fundusze Strukturalne; artykuł z 7.03.2007; źródło: http://www.funduszestrukturalne. gov.pl/NSS/programy/krajowe/poiis/. 4. zeszyt_844.indb 70. 26-08-11 8:57:20.

(9) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 71. Tabela 3. Alokacja środków programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” w priorytetach wspierających przedsiębiorczość Priorytet. Ogółem (mln euro). Struktura (%). Wkład unijny (mln euro). Infrastruktura energetyczna przyjazna środowiska (priorytet 10). Udział wkładu unijnego (mln euro). 31 373,3. 334. 33 732,2. 53. 31 693,2. 335. 33 947,3. 56. 33 066,5. 338. 31 679,5. 55. 36 385,3. 100. 27 848,2. 77. Bezpieczeństwo energetyczne (priorytet 11) Razem priorytety 10 i 11. Ogółem program operacyjny „Infrastruktura i środowisko”. Źródło: PO „Infrastruktura i środowisko”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Rada Ministrów, Warszawa 2006, s. 120.. Program składa się z 17 priorytetów, z których szczególne znaczenie dla przedsiębiorczości mają dwa. Dla przedsiębiorstw MŚP przede wszystkim istotny jest priorytet 10 „Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku”. W ramach tego priorytetu wsparcia udziela się na projekty dotyczące podwyższenia wytwarzania, dystrybucji oraz wykorzystania energii, a także na projekty zwiększające wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Małe i średnie przedsiębiorstwa otrzymają dofinansowanie na projekty związane z produkcją biopaliw. Dofinansowanie mniejszych firm dotyczy projektów budowy oraz rozbudowy obiektów wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących biomasę, biogaz, wiatr, wodę5. Na inwestycje dotyczące energii odnawialnej z biopaliw przeznaczone jest około 27% całości środków europejskich, wynoszących 732 mln euro. Priorytet 11. „Bezpieczeństwo energetyczne” dotyczy przedsiębiorstw zajmujących się obrotem energii elektrycznej oraz operatorów systemów i sieci przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego oraz ropy naftowej. Dotacje przewidziane są na projekty dotyczące budowy oraz modernizacji urządzeń zapewniających prawidłowe funkcjonowanie systemów przesyłowych, sieci przesyłowych prądu, gazu ziemnego oraz ropy naftowej. Wspierane są także projekty budowy podziemnych magazynów gazu oraz infrastruktury, która zapewni zdywersyfikowanie dostaw nośników energii do Polski.. 5 J. Orłowska, Wsparcie dla przedsiębiorstw w latach 2007–2013 część II, Biuletyn Euro Info, Informatorium Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości; http://www.euroinfo.org.pl (3.03.2008).. zeszyt_844.indb 71. 26-08-11 8:57:20.

(10) Krystyna Przybylska. 72. 5. Program operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej” Celem PO „Rozwój Polski Wschodniej” jest przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej6. Cel ten nawiązuje do sformułowanego w NSRO celu, mianowicie tworzenia warunków wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy oraz przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Program dotyczy pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego i ma za zadnie stworzenie lepszych warunków do prowadzenia działalności przedsiębiorstw. PO RPW podzielony jest na 4 priorytety, z punktu widzenia przedsiębiorstw najistotniejsze są priorytet 1. „Nowoczesna gospodarka” oraz priorytet 2. „Wojewódzkie ośrodki wzrostu”. Tabela 4. Alokacja środków PO „Rozwój Polski Wschodniej” w priorytetach wspierających przedsiębiorczość Ogółem (mln euro). Struktura (%). Wkład unijny (mln euro). Nowoczesna gospodarka (priorytet 1). Udział wkładu unijnego (%). 1 259,0. 47. 1 070,0. 40. Razem priorytety 1 i 2. 524,4. 1 783,4. 20. 445,7. 17. 2 675,0. 100. Priorytet. Wojewódzkie ośrodki wzrostu (priorytet 2) Ogółem PO „Rozwój Polski Wschodniej”. 67. 1 515,7. 2 273,8. 57. 85. Źródło: Program operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Rada Ministrów, Warszawa 2007.. Budżet programu na lata 2007–2013 obejmuje 2 675 mln euro, z czego z publicznych środków krajowych pochodzić ma 401,3 mln euro. Poziom finansowania ze środków wspólnotowych sięga 85% wszystkich środków publicznych. Udział EFRR w finansowaniu pierwszych dwóch priorytetów wynosi 57%. Priorytet 1. zakłada polepszenie atrakcyjności inwestycyjnej obszaru Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacji oraz promocję i współpracę. Najistotniejsze dla przedsiębiorców są działania 1.3. „Promocja innowacji” oraz 1.4. „Promocja i współpraca”. W ramach priorytetu 2. „Wojewódzkie ośrodki wzrostu” istotne znaczenie w kontekście rozwoju przedsiębiorczości ma działanie 2.2 „InfrastrukProgram operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej”, Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Rada Ministrów, Warszawa, 2007, s. 54. 6. zeszyt_844.indb 72. 26-08-11 8:57:20.

(11) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 73. tura turystyki kongresowej i targowej”, mające na celu stworzenie warunków przyjaznych rozwojowi działalności turystycznej. Wsparcie przedsiębiorczości w ramach tego działania odbywać się ma poprzez finansowanie projektów budowy oraz rozbudowy obiektów targowych, sal konferencyjnych oraz wystawienniczych, które funkcjonować mają jako miejsca organizacji imprez na arenie ponadregionalnej i międzynarodowej7. 6. Regionalne programy operacyjne W odpowiedzi na potrzeby lokalne województw na okres programowania 2007–2013 przygotowanych zostało 16 programów regionalnych. Każdy z programów dotyczy jednego województwa, a jego specyfika dostosowana jest do charakteru i stopnia rozwoju regionu. Regionalne programy operacyjne finansowane są ze środków publicznych, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków prywatnych. Jednym z głównych celów RPO jest wspieranie rozwoju przedsiębiorczości oraz stwarzanie infrastruktury korzystnej dla działalności gospodarczej oraz powstawania nowych przedsiębiorstw. W każdym z 16 programów operacyjnych znalazły się priorytety wspierające przedsiębiorczość, głównie małą i średnią. Według oceny Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, w latach 2007–2013, na priorytety RPO wspierające przedsiębiorczość we wszystkich województwach przeznaczone zostanie około 4,334 mln euro, z czego około 28,4% pochodzić ma z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Tabela 5 przedstawia szacunkowe finansowanie działań na rzecz przedsiębiorczości przez regionalne programy operacyjne w poszczególnych województwach w latach 2007–2013. Najwięcej środków na wspieranie przedsiębiorczości przeznaczone jest w województwach: wielkopolskim, lubelskim i podkarpackim. Województwa lubelskie i podkarpackie, jako regiony słabo rozwinięte pod względem gospodarczym, ujęte są dodatkowo wsparciem w ramach programu „Rozwój Polski Wschodniej”. W RPO województwa lubelskiego znalazł się priorytet „Przedsiębiorczość i innowacje”, w ramach którego wsparcie przeznaczone jest dla nowo powstających przedsiębiorstw, realizację nowych inwestycji, a także na tworzenie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych, technologicznych, naukowych oraz naukowo-technicznych. Wspierane będą także działania mające na celu prowadzenie badań stosowanych oraz prac rozwojowych realizowanych przez przedsiębiorstwa. Drugi priorytet na rzecz przedsiębiorczości: „Infrastruktura ekonomiczna” ma na celu stworzenie przyjaznego otoczenia dla inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej. 7. zeszyt_844.indb 73. J. Orłowska, op. cit.. 26-08-11 8:57:21.

(12) Krystyna Przybylska. 74. Tabela 5. Szacunkowa alokacja środków w priorytetach wspierających przedsiębiorczość w województwach w latach 2007–2013 Województwo Dolnośląskie. Kujawsko-pomorskie Lubelskie. Lubuskie Łódzkie. Małopolskie. Mazowieckie Opolskie. Podkarpackie. Ogółem (mln euro) 459,4. 443,5 529,1 . .. 163,2 . .. 552,2. W tym. Środki publiczne Środki prywatne (mln euro) (mln euro) 307,2. 128,8. 336,0. 183,4. 279,0 133,7 .. 111,0. 459,7. 032,7. 10. .. 29 .. 071,2. 038,0. Warmińsko-pomorskie. 262,8. Zachodniopomorskie. 308,0. 697,9. 27. 35. 346,2. Wielkopolskie. .. 092,0. 504,8 .. 30. 391,1. 182,2. Śląskie. Świętokrzyskie. 115,0. 26. 294,0 118,7. 25. .. Podlaskie. Pomorskie. Udział EFRR (%). 191,1. .. 37. 082,3. 30. 115,4. 22. 197,1. 032,9. 19. 182,2. 071,9. .. 371,9. .. 316,1. 14 .. 33. 22. Źródło: Wsparcie przedsiębiorczości w ramach projektów 16 regionalnych programów operacyjnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Stanowisko ds. Informacji i Promocji 2007.. RPO województwa małopolskiego zawiera dwa priorytety mające na celu podniesienie poziomu przedsiębiorczości w regionie. Są to priorytet 2. „Gospodarka regionalnej szansy” oraz priorytet 4. „Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego”. Gospodarka regionalnej szansy ma na celu wsparcie inwestycji miko, małych oraz średnich przedsiębiorstw, pomoc finansową na dostosowanie się przedsiębiorstw do wymogów środowiskowych, a także wsparcie sektora MŚP poprzez alternatywne instrumenty finansowe. Projekty finansowane w ramach priorytetu mają także dotyczyć tworzenia klastrów oraz partnerstwa pomiędzy przedsiębiorcami oraz rozwoju i wzmocnienia instytucji otoczenia biznesu. Priorytet czwarty ma z kolei wesprzeć inwestycje zmierzające do powstania inkubatorów przedsiębiorczości oraz tworzenie stref o charakterze parków technologicznych współpracujących ze sferą badań i rozwoju8. Małopolski regionalny program operacyjny województwa na lata 2007–2013, Urząd Marszałkowski, Kraków 2007, s. 60–73. 8. zeszyt_844.indb 74. 26-08-11 8:57:21.

(13) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 75. W ramach RPO województwa mazowieckiego umieszczono jako priorytet 1. „Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości na Mazowszu” mający na celu pomoc finansową przeznaczoną na projekty inwestycyjne oraz doradcze dla nowo powstałych oraz funkcjonujących MŚP, a także wsparcie instytucji otoczenia biznesu oraz lokalnych i regionalnych klastrów i sieci przedsiębiorstw. Priorytet ten to wspieranie wspólnych inwestycji marketingowych przedsiębiorstw sektora MŚP oraz umożliwianie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania oraz doradztwa w tym zakresie. Priorytetem RPO województwa podlaskiego jest „Wzrost innowacyjności i wspieranie przedsiębiorczości w regionie”. Ma on na celu wsparcie projektów o wysokim poziomie technologicznym, a także działań inwestycyjnych służących dostosowaniu przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska. Ułatwiać ma tworzenie parków przemysłowych, naukowo-technologicznych oraz inkubatorów przedsiębiorczości oraz technologicznych. RPO województwa pomorskiego zawiera 2 priorytety mające na celu wsparcie przedsiębiorstw: rozwój i innowacje w MŚP oraz wsparcie aktywności przedsiębiorstw i atrakcyjności inwestycyjnej regionu. W RPO województwa zachodniopomorskiego wpisany został priorytet „Gospodarka – innowacje – technologie”. Głównym celem tego priorytetu jest podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki regionu, co ma być realizowane poprzez zwiększenie poziomu inwestycji przedsiębiorstw MŚP oraz rozwój sieci powiązań kooperacyjnych sektora przedsiębiorstw, nauki, badań i rozwoju. Dofinansowanie przeznaczone jest na projekty wspierające internacjonalizację przedsiębiorstw, doradztwo w tym zakresie oraz uczestnictwo w targach i wystawach międzynarodowych mających na celu poszukiwanie rynków i partnerów gospodarczych. RPO dla województwa śląskiego zawiera priorytet 1. „Badania i rozwój technologiczny; innowacje i przedsiębiorczość”, który wspierać ma projekty inwestycji bezpośrednich w przedsiębiorstwach MŚP. Program zakłada również wsparcie centrów innowacji oraz przedsiębiorczości, a także instytucji otoczenia biznesu oraz symulowanie ich rozwoju. W ramach programu mają być również finansowane projekty mające na celu rozwój zewnętrznego finansowania przedsiębiorstw. W województwie warmińsko-mazurskim RPO zawiera priorytet „Przedsiębiorczość” zakładający dofinansowanie projektów dotyczących zwiększenia dostępu przedsiębiorców do kapitału inwestycyjnego, wsparcie młodych przedsiębiorców rozpoczynających działalność. Dotacje przeznaczone mają być również na tworzenie systemu doradczego oraz inwestycyjnego dla przedsiębiorstw, rozwoju powiązań kooperacyjnych i tworzenie klastrów w innowacyjnych branżach o wysokiej konkurencji.. zeszyt_844.indb 75. 26-08-11 8:57:21.

(14) 76. Krystyna Przybylska. W województwie łódzkim RPO przewiduje realizację priorytetu „Badania i rozwój technologii, innowacji oraz przedsiębiorczości”, zakładający wsparcie finansowe dla rozwoju nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki województwa. RPO w województwie wielkopolskim zawiera priorytet „Potencjał gospodarczy regionu”, zakładający finansowanie projektów na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, w tym głównie sektora MŚP. Priorytet zakłada też finansowanie instytucji otoczenia biznesu, sieci i kooperacji. W RPO dla województwa świętokrzyskiego obszary wsparcia priorytetu „Rozwój przedsiębiorczości” dotyczą bezpośrednio przedsiębiorstw mikro, małych oraz średnich, a także tworzenia i rozwoju powiązań kooperacyjnych wśród przedsiębiorstw. Zakłada się ponadto wsparcie instytucji otoczenia biznesu oraz rozbudowę funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych dla przedsiębiorstw. Program obejmuje również priorytet: „Wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regionu”. W RPO województwa opolskiego, wsparcie przedsiębiorczości zapisane jest w priorytecie: „Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu”. Jego celem jest tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości, innowacji oraz gospodarki opartej na wiedzy w regionie, a także rozwój sektora B+R na rzecz wzrostu przedsiębiorczości. PRO województwa dolnośląskiego zawiera priorytet: „Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw”. Wsparcie udzielane jest bezpośrednio na projekty inwestycyjne MŚP oraz na działalność badawczo-rozwojową. Priorytet zakłada także wsparcie dla odnawialnych instrumentów finansowania przedsiębiorstw, takich jak lokalne i regionalne fundusze pożyczkowe. W RPO województwa podkarpackiego, priorytetem jest „Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka”, a głównym celem tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy. Cel ten osiągnięty ma być poprzez tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, parków naukowo-technologicznych, klastrów itp., a także sprawnej sieci instytucji otoczenia biznesu wspierającej rozwój przedsiębiorczości i innowacji. W program województwa lubuskiego wpisane są dwa priorytety wspierające sektor MŚP: „Rozwój infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność regionu” oraz „Stymulowanie wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach i wzmocnienie potencjału innowacyjnego”. W pierwszym interwencja finansowa ma na celu pobudzanie badań, innowacji oraz przedsiębiorczości MŚP, natomiast w drugim – wzmocnienie ich konkurencyjności oraz aktywizacja współpracy z instytucjami naukowo-badawczymi. W RPO województwa kujawsko-pomorskiego wsparcie przedsiębiorczości MŚP gwarantuje priorytet 5. „Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw”, co oznacza m.in. wsparcie dla rozwoju instytucji otoczenia biznesu, otwarcie. zeszyt_844.indb 76. 26-08-11 8:57:21.

(15) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 77. nowych instytucji oraz wsparcie instytucji finansowania przedsiębiorstw, funduszy poręczeniowych i pożyczkowych. Przewidziane jest bezpośrednie wsparcie na inwestycje ukierunkowane na zwiększanie zdolności produkcyjnych w przedsiębiorstwach mikro i małych. 7. Program operacyjny „Pomoc techniczna” 25 lipca 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła program operacyjny „Pomoc Techniczna” na lata 2007–2013. Jest on pierwszym polskim programem zatwierdzonym na lata 2007–2013 i stanowi jeden z elementów systemu realizacyjnego Narodowych Strategii Ram Odniesienia (NSRO), którego celem strategicznym jest przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej z krajami UE. W ramach tego systemu przewidziano komponenty pomocy technicznej we wszystkich programach operacyjnych ukierunkowane na wsparcie wdrażania poszczególnych projektów. Program obejmuje wsparcie wszystkich horyzontalnych działań i procesów z zakresu przygotowania, zarządzania, wdrażania, monitorowania, oceny i kontroli realizacji NSRO, a także z zakresu wsparcia przygotowania projektów oraz rozpowszechniania informacji i promocji operacji funduszy strukturalnych w Polsce. Celem nadrzędnym programu jest zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji NSRO. Zostanie on osiągnięty poprzez możliwie skuteczną neutralizację słabych stron i zagrożeń, przy jednoczesnym jak najbardziej efektywnym wykorzystaniu mocnych stron oraz istniejących szans. Tabela 6. Struktura finansowania PO „Pomoc Techniczna” (w mln euro) Wkład wspólnotowy. Wkład krajowy. Ogółem. 03,3. 420,0. Wsparcie realizacji operacji funduszy strukturalnych. 018,7. 63,0. 022,0. 074,8. 13,2. 088,0. Komunikacja i promocja. 066,2. 11,7. 077,9. Priorytet Wsparcie zasobów ludzkich. Wsparcie informatyczne realizacji NSRO. Ogółem PO PT. 357,0. 516, 7. 91,2. 607,9. Źródło: www.funduszestrukturalne.gov.pl (30.03.2008).. Podział środków w ramach programu operacyjnego „Pomoc Techniczna” na poszczególne priorytety przedstawia tabela 6.. zeszyt_844.indb 77. 26-08-11 8:57:21.

(16) 78. Krystyna Przybylska. 8. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej Wyodrębnienie współpracy terytorialnej jako osobnego celu polityki spójności potwierdza duże znaczenie wspólnych przedsięwzięć podejmowanych przez partnerów unijnych. W latach 2007–2013 przewiduje się realizację następujących programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej z udziałem Polski: 1) współpraca transgraniczna: – Polska (województwo zachodniopomorskie) – Niemcy (Meklemburgia/ Pomorze Wschodnie–Brandenburgia), – Polska (województwo lubuskie) – Niemcy (Brandenburgia), – Polska (województwo lubuskie i województwo dolnośląskie) – Niemcy (Saksonia), – Polska – Republika Czeska, – Polska – Republika Słowacka, – Polska – Litwa, – Polska – Szwecja – Dania – Litwa – Niemcy (Południowy Bałtyk); 2) współpraca transnarodowa: – Region Morza Bałtyckiego (ang. akronim BSR) – oprócz Polski w tym programie uczestniczą: Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy (wybrane regiony), Szwecja oraz 3 państwa spoza Unii Europejskiej: Białoruś (wybrane regiony), Norwegia i Rosja (wybrane regiony), – Europa Środkowa – oprócz Polski w tym programie uczestniczą: Austria, Czechy, Niemcy (wybrane regiony), Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy (wybrane regiony), Ukraina (wybrane regiony); 3) współpraca międzyregionalna obejmująca całe terytorium UE. W okresie programowania 2007–2013 w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej realizowany jest tylko jeden program operacyjny współpracy międzyregionalnej – INTERREG IV C, który swoim zasięgiem obejmuje całe terytorium Unii Europejskiej, a więc uczestniczą w nim partnerzy z 27 państw członkowskich oraz z Norwegii i Szwajcarii. W ramach tego programu wspierane są działania zmierzające do poprawy efektywności polityki regionalnej poprzez promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochronę środowiska i zapobieganie zagrożeniom. Budżet programu wynosi 321 mln euro (wyłącznie środki EFRR). Ze środków tych współfinansowane są również: – program wymiany doświadczeń na temat rozwoju obszarów miejskich (na podstawie dotychczas realizowanego program URBACT), – program dotyczący identyfikacji, transferu i rozpowszechniania „dobrych praktyk” w zarządzaniu programami współpracy – INTERACT II, – program z zakresu opracowywania studiów, gromadzenia danych, obserwacji i analizy trendów rozwojowych (kontynuacja programu ESPON).. zeszyt_844.indb 78. 26-08-11 8:57:21.

(17) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 79. Główne priorytety współpracy międzyregionalnej to: – priorytet 1 – dotyczy innowacyjności oraz gospodarki opartej na wiedzy, koncentrując się przede wszystkim na kwestiach związanych z innowacyjnością, badaniami i rozwojem technologii, przedsiębiorczością oraz MŚP, społeczeństwem informacyjnym, zatrudnieniem i kwalifikacjami, – priorytet 2 – dotyczy odnowy środowiska naturalnego oraz zapobiegania ryzyku, a w szczególności kwestii związanych z zagrożeniami naturalnymi i technologicznymi, gospodarką wodną, gospodarką odpadami, różnorodnością biologiczną oraz zachowaniem dziedzictwa naturalnego, energetyką, zrównoważonym transportem, dziedzictwem kulturowym i krajobrazem, – priorytet 3 – dotyczy technicznego wsparcia dla programu pomoc techniczna. Program ten wspiera dwa różne rodzaje inwestycji, które wzajemnie się uzupełniają i pomagają w realizacji celów programu. Pierwszy typ interwencji to inicjatywy regionalne – projekty zainicjowane przez podmioty na szczeblu regionalnym i lokalnym ukierunkowane na wymianę doświadczeń w określonym obszarze polityki w celu rozpoznania działań optymalnych oraz opracowania nowych narzędzi i metod wdrożenia. Drugi typ interwencji to projekty związane z kapitalizacją, czyli wykorzystaniem rezultatów już zrealizowanych przedsięwzięć. Ten typ projektów obejmuje także tzw. opcję szybkiej ścieżki. Będzie ona polegała na tworzeniu sieci łączących regiony, które pragną osiągnąć lepsze wyniki w danej dziedzinie. Potencjalnymi beneficjentami programu mogą być tylko instytucje publiczne oraz instytucje o charakterze publicznym, np: władze regionalne i lokalne, instytucje publiczne i jednostki organizacyjne powołane w celu świadczenia usług publicznych w zakresie ochrony środowiska, ochrony dziedzictwa naturalnego i kulturowego, transportu publicznego, agencje rozwoju regionalnego, uczelnie wyższe, instytuty naukowo-badawcze, parki technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, centra innowacyjności, organizacje turystyczne i służby ratownicze. W latach 2007–2013 na rozwój współpracy terytorialnej z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych zostanie łącznie 7,75 mld euro. Polska alokacja na realizację programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3 mln euro zostanie przeznaczonych przez Polskę na współpracę transgraniczną z państwami nienależącymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (www.interreg. gov.pl (25.07.2008)).. zeszyt_844.indb 79. 26-08-11 8:57:21.

(18) 80. Krystyna Przybylska. 9. Zakończenie Możliwość skorzystania z unijnych funduszy w latach 2007–2013 to kolejne wyzwanie dla małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Istotną kwestią w tym względzie jest przeznaczenie funduszy pomocowych dla przedsiębiorców na działania, które zapewnią bezpośrednie wsparcie inwestycyjne. Jeśli Polska ma się dalej rozwijać gospodarczo, należy przeznaczyć dużo więcej środków pomocowych na finansowanie inwestycji w sektorze MŚP. Tych środków w programach operacyjnych jest zbyt mało w relacji do potrzeb rozwojowych tego sektora, co oznacza utrudnienie dostępu małych firm do dofinansowania inwestycji. Wzmocnienie systemu wsparcia dla sektora MŚP pozwoli efektywniej wykorzystać jego potencjał do wyrównania poziomu rozwoju regionalnego. Regionalne programy operacyjne miały być głównym źródłem wsparcia konkurencyjności małych firm, jednak na podstawie dostępnych analiz, projekty regionalnych programów operacyjnych w sposób niewystarczający traktują problem wsparcia przedsiębiorstw kosztem programów infrastrukturalnych i środowiskowych. W praktyce samorządy poszczególnych województw w zbyt małym stopniu doceniają wagę potencjału małych i średnich firm dla rozwoju regionów. To właśnie one najefektywniej wykorzystują środki pomocowe, generując tym samym wzrost gospodarczy. W pierwszym roku wdrażania nowych zasad korzystania z pomocy unijnej zaobserwowano nieznaczne przyspieszenie zainteresowania MŚP możliwością korzystania ze środków z funduszy strukturalnych po wprowadzeniu uproszczeń w procedurach konkursowych. Te pozytywne zmiany wskazują na potrzebę dalszego zwiększania przejrzystości procedur, nie tylko konkursowych, ale i tych związanych z zamówieniami publicznymi, czy też partnerstwem publiczno-prywatnym. Rozpatrując szanse płynące z pozyskiwania przez MŚP środków z funduszy Unii Europejskiej, należy wymienić przede wszystkim możliwości wzrostu ich konkurencyjności na rynkach europejskich. Konkurencyjność ta może wzrastać zarówno poprzez inwestycje rzeczowe, jak i zwiększanie ich potencjału opartego na wiedzy. Dostosowywanie się polskich przedsiębiorstw do poziomu, jaki istnieje w tzw. „starej Unii” będzie wprawdzie procesem długotrwałym, ale szansą na jego przyspieszenie jest możliwość wykorzystania przez nie środków z funduszy unijnych. Literatura Jankowska A., Fundusze Unii Europejskiej w okresie programowania 2007–2013, PARP, Zespół Programowania i Ewaluacji, Warszawa 2005. Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007–2013. Wstępny projekt, Zielona Góra 2007 (www.lrpo.lubuskie.pl).. zeszyt_844.indb 80. 26-08-11 8:57:21.

(19) Możliwości wykorzystania środków unijnych.... 81. Małopolski regionalny program operacyjny województwa na lata 2007–2013, Projekt. Kraków 2007 (www.malopolskie.pl). Narodowa strategia spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) (www.funduszestrukturalne.gov.pl). Narodowa strategia spójności. Strategiczne ramy odniesienia 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006, Warszawa 2006 (www.mgip.gov.pl). Nowakowski T., Wsparcie przedsiębiorczości z funduszy strukturalnych w latach 2007– 2013, Prezentacje Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (www.funduszestrukturalne. gov.pl). Orłowska J., Wsparcie dla przedsiębiorstw w latach 2007–2013 część II, Biuletyn Euro Info, Informatorium Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (www.euroinfo.org. pl). Program operacyjny „Infrastruktura i środowisko”. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów, Warszawa 2006 (www. mrr.gov.pl). Program operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej”. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów, Warszawa 2007 (www. mrr.gov.pl). Program operacyjny „Innowacyjna gospodarka”. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007 (www.mrr. gov.pl). Program operacyjny „Innowacyjna gospodarka”. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007 (www.mrr. gov.pl). Program operacyjny „Kapitał ludzki”. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007– 2013, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 25 listopada 2006 r., Warszawa 2006 (www.mrr.gov.pl). Projekt opinii Komisji Rozwoju Regionalnego dla Komisji Budżetowej w sprawie projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2007 (www.zgwrp.org.pl). Projekt wielkopolskiego regionalnego programu operacyjnego na lata 2007–2013 (WRPO). Konsultacje społeczne (www.wielkopolska.mw.gov.pl). Projekt programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” na lata 2007–2013, Portal Fundusze Strukturalne. artykuł z dnia 2007.03.07 (www.funduszestrukturalne.gov.pl). Regionalny program operacyjny województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007–2013. Projekt. Zarząd województwa kujawsko-pomorskiego, 23 lutego 2007 (www.kujawsko-pomorskie.pl). Regionalny program operacyjny dla województwa dolnośląskiego na lata 2007–2013, Dokument z dnia 27 lutego 2007 (www.rpo.dolnyslask.pl). Regionalny program operacyjny województwa świętokrzyskiego na lata 2007–2013, Kielce 2007 (www.rozwoj-swietokrzyskie.pl). Regionalny program operacyjny województwa opolskiego na lata 2007–2013, Dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 20 lutego 2007 (www.umwo.opole.pl). Regionalny program operacyjny województwa zachodniopomorskiego na lata 2007–2013, Projekt z dnia 8 lutego 2007 r.. Szczecin, luty 2007 (www.um-zachodniopomorskie.pl). Regionalny program operacyjny województwa śląskiego na lata 2007–2013, Katowice, 18 grudnia 2006 (www.rpo.silesia-region.pl).. zeszyt_844.indb 81. 26-08-11 8:57:21.

(20) 82. Krystyna Przybylska. Regionalny program operacyjny – Warmia i Mazury na lata 2007–2013, Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, 2007 (www.rpo.warmia.mazury.pl). Regionalny program operacyjny województwa łódzkiego na lata 2007–2013, Projekt, Łódź, luty 2007 (www.lodzkie.pl). Regionalny program operacyjny województwa podlaskiego na lata 2007–2013, Projekt, Urząd Marszałkowski województwa podlaskiego, 3 marca 2007 (www.rpowp.wrotapodlasia.pl). Regionalny program operacyjny dla województwa pomorskiego na lata 2007–2013, projekt, Zarząd województwa pomorskiego, 1 marca 2007 (www.dpr.woj-pomorskie.pl). Regionalny program operacyjny województwa lubuskiego na lata 2007–2013, Lublin, 6 marca 2007 (www.irpo.lubuskie.pl). Wsparcie przedsiębiorczości w ramach projektów 16 regionalnych programów operacyjnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Stanowisko ds. Informacji i Promocji 2007. EU funds – Opportunities for Small and Medium-size Polish Enterprises, 2007–2013 Following Poland's accession to the European Union, small and medium-size enterprises were offered the opportunity to obtain financial assistance that did not have to be repaid and which had been earmarked for their development. During the 2007–2013 period, 67 billion euro will be available, of which approximately 15% is set aside for the financing of enterprise investment. The following goals will also be achieved during this period: – the quality of public institutions will be improved and the mechanisms of partnership built, – human capital will be improved and social cohesion enhanced, – both the social and high-tech infrastructures will be modernised and built out to improve Poland's competitiveness, – enterprise competitiveness and innovation are to be improved, especially high added value manufacturing industries; the service sector is to be developed, – growth in the competitiveness of Poland's regions and the counteracting of their social, economic and spatial marginalisation, – the playing field is to be leveled in terms of development opportunities and support for changes in rural areas. Structural funds for the years 2007–2013 are available for small and medium-size enterprises in the form of participation in any of the following Operational Programmes: Innovative Economy (OP IE), Human Capital (OP HC), Infrastructure and Environment (OP IE), The Development of Eastern Poland (OP DEP), Regional (ROP), Technical Assistance (OP TA), and European Territorial Communication (OP ETC).. zeszyt_844.indb 82. 26-08-11 8:57:22.

(21)