„Rok 1900. Europa w fotografii Henryka Czeczotta”– wystawa
w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, 9 czerwca – 27 sierpnia 2017
Henryk Czeczott – utalentowany wszechstronniecz³o-wiek, in¿ynier górniczy, doktor nauk technicznych, profe-sor – urodzi³ siê w Petersburgu 18 czerwca 1875 r. w szlacheckiej rodzinie pochodz¹cej z Litwy. Jego rodzicami byli Otton (1842–1924), wybitny lekarz psychiatra, i Leon-tyna (1849–1920) z Kukielów. Oprócz Henryka pañstwo Czeczottowie mieli córkê Mariê (1870–1936), rzeŸbiarkê, po mê¿u Pop³awsk¹, i syna Alberta (1873–1955) in¿yniera specjalistê od lokomotyw parowych.
Ojciec Henryka by³ naczelnym lekarzem w petersbur-skim szpitalu œw. Miko³aja. To za jego ordynatury zbieg³ ze szpitala, bêd¹cy tam na obserwacji psychiatrycznej, przysz³y Naczelnik Pañstwa Józef Pi³sudski (1867–1935). Ucieczka Pi³sudskiego odby³a siê za wiedz¹ i aprobat¹ Ottona Czeczotta. W zwi¹zku z zaistnia³¹ sytuacj¹ w 1901 r. doktor Czeczott z³o¿y³ rezygnacjê z funkcji ordynatora.
Jedn¹ z pasji, któr¹ zaszczepi³ Henrykowi by³a turysty-ka i alpinizm. W Kraju Stawropolskim na Kauturysty-kazie, jako lekarz uzdrowiskowy w Piatigorsku, organizowa³ razem z rodzin¹ wyprawy w góry Kaukazu, m.in. na lodowce Dewdorak i Cej. Ustali³ w³asny szlak na górê Besztau, w latach 1902–1907 by³ prezesem Kaukaskiego Towarzy-stwa Górskiego.
Byæ mo¿e ze wzglêdu na zami³owania geograficzne, Henryk Czeczott wst¹pi³ do Instytutu Górniczego w Pe-tersburgu, który ukoñczy³ w roku 1900, zdobywaj¹c sto-pieñ in¿yniera górniczego. Jego pracê zawodow¹ mo¿na podzieliæ na trzy okresy: pierwszy to praca w kopalniach Zag³êbia D¹browskiego (1900–1908), drugi – w Instytucie Górniczym w Petersburgu (1909–1922), trzeci – w Akade-mii Górniczej w Krakowie (1922–1928).
W 1910 roku Henryk Czeczott poœlubi³ Hannê Peretiat-kowicz (1888–1982). Hanna Czeczott w 1922 r. ukoñczy³a Wydzia³ Biogeograficzny Instytutu Geograficznego w Petersburgu. Oboje brali udzia³ w licznych ekspedycjach w g³¹b Azji oraz do Ameryki Pó³nocnej. W roku 1948 Hanna Czeczott za³o¿y³a w Muzeum Ziemi w Warszawie Pracow-niê Paleobotaniczn¹, kierowa³a ni¹ do 1960 r. Tytu³ profe-sora uzyska³a w 1955 r. Przez lata kierowa³a pracami nad flor¹ trzeciorzêdow¹, a pozyskane przez ni¹ zbiory nale¿¹ do najwiêkszych kolekcji na œwiecie.
Prawdopodobnie po zakoñczeniu nauki w Instytucie Górniczym, Henryk Czeczott, czy to za namow¹ rodziców, czy z w³asnych zami³owañ do podró¿owania, postanawi³ zwiedziæ Europê. Wyruszy³ z rodzinnego Petersburga, p³yn¹c statkiem do Rygi. Z Rygi prawdopodobnie kolej¹ uda³ siê do Rekowicz, miejscowoœci po³o¿onej miêdzy Smoleñskiem a Briañskiem. Tam odwiedzi³ dalsz¹ rodzinê, której dom znajdowa³ siê nad malownicz¹ rzek¹ Sieszcz¹. Natomiast niedaleko w folwarku Zoliwo mieszka³ wuj Andrzej z rodzin¹. Z tego etapu podró¿y zachowa³o siê 70 negatywów.
Dalej jecha³ kolej¹ do Piatigorska (na mapie z 1889 r. jest zaznaczone po³¹czenie kolejowe), do rodziców
prze-bywaj¹cych w tej miejscowoœci uzdrowiskowej. Po krót-kim pobycie w Piatigorsku wyruszy³ w dalsz¹ drogê. Towarzyszami przez bezdro¿a Kaukazu byli jego rodzice (Otton i Leontyna), a tak¿e dwóch lokalnych przewod-ników. W czasie wyprawy wykona³ 25 zdjêæ, niestety nie najlepszej jakoœci, co mog³o wynikaæ z niedogodnoœci podró¿y.
W rejonie Cieœniny Kerczeñskiej Henryk, po po¿egna-niu z towarzyszami podró¿y, wsiad³ na statek (piêæ zdjêæ z Morza Czarnego) do Odessy (jedna fotografia opery).
Dalej pojecha³ kolej¹ do Warszawy. Prowincjonalne miasto gdzieœ na granicy Imperium Rosyjskiego nie zro-bi³o chyba na Henryku Czeczocie zbytniego wra¿enia, Cztery zdjêcia z Warszawy, w tym dwa z pomnikiem Ada-ma Mickiewicza, to wszystko co nam zostawi³. Dwa pozo-sta³e przedstawiaj¹ koœció³ œw. Aleksandra i Ogród Saski.
Nastêpny by³ Wiedeñ – mamy stamt¹d fotogafie opery, pa³acu i kilku pomników – w sumie osiem zdjêæ.
Kolejnym odwiedzonym miejscem by³ Salzburg – nie tylko miasto pozostawa³o w krêgu zainteresowañ Henryka Czeczotta, mamy te¿ zdjêcia z okolicznych szczytów – 16 zdjêæ.
W Monachium wykona³ szeœæ fotografii – wœród nich jest politechnika i pa³ac szklany w ogrodzie botanicznym. Wreszcie Pary¿ – 27 zdjêæ. Widaæ, ¿e w tym mieœcie przebywa³ d³u¿ej. Wersal, Notre Dame, Lasek Buloñski, Wie¿a Eiffla – to tylko niektóre z ogl¹danych i uwiecznio-nych przez niego miejsc.
Przedostatnie miasto, które odwiedzi³ to Kolonia. Po-œwiêci³ jej trzy zdjêcia, niestety nie zachowa³y siê one. Ostatni w spisie jest Berlin – cztery fotografie.
Przez lata negatywy by³y przechowywane w przygoto-wanym do tego celu albumie. Jest on w kolorze zielonym i ma specjalne przegródki z pergaminu na negatywy. Na pierwszej stronie albumu znajduje siê odrêcznie napisana rzymska cyfra jeden. Na koñcu s¹ karty na opisy poszcze-gólnych negatywów.
Byæ mo¿e by³ to jeden z kilku albumów, a podró¿ nie koñczy³a siê w Berlinie. Pozostanie to tajemnic¹. Niestety do naszych czasów nie wszystkie negatywy siê zachowa³y. Obecnie s¹ one przechowywane w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie.
Marek Wierzbicki PAN Muzeum Ziemi w Warszawie Serwis fotograficzny na str. 407
PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, Al. Na Skarpie 27; www.mz.pan.pl; http://www.facebook.com/muzeum.ziemi.pan
wystawa czynna od 9 czerwca do 27 sierpnia 2017 r.: poniedzia³ek – pi¹tek: 9.00–16.00
niedziela: 10.00–16.00 (wstêp wolny) ceny biletów: normalny – 5 z³, ulgowy – 3 z³
352
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 6, 2017
Ryc. 3. Wrota Osetyńskiej Drogi
342 407
Terenowe warsztaty „Współczesne problemy kartografii geologicznej
w Polsce – postępy w kartografii geologicznej Sudetów”
Lewin Kłodzki, 21–23 kwietnia 2017 (patrz str. 353)
„Rok 1900. Europa w fotografii Henryka Czeczotta”
wystawa w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, 9 czerwca – 27 sierpnia 2017
(patrz str. 352)
Ryc. 1. Henryk Czeczott 1900 r. Wszystkie fot. H. Czeczott –
ze zbiorów PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
Ryc. 2. Mostek przez Ardon, Kaukaz Ryc. 5. Barany, Droga Osetyńska, Kaukaz Ryc. 4. Razwałka od południa, okolice Piatigorska Ryc. 1. Facja fal piaskowych w białych piaskowcach w kamieniołomie Krákorka. Fot. M. Kucharska
