Andrzej F. Dziuba
"Discerning Spirit. A Theology of
Revelation", Tim J. Gorringe,
Philadelphia 1990 : [recenzja]
Collectanea Theologica 63/4, 224-225
K o śc io ła , ta k w je g o s f e rz e p ra k ty c z n e j j a k i te o r e ty c z n e j. M u s z ą w to d z ie ło b y ć z a a n g a ż o w a n i ta k teo lo g o w ie, j a k i p a s te rz e . Z o b o w ią z a n ie C h ry s tu s a : id ź c ie i n a u c z a jc ie w s z y s tk ie n a ro d y , w in n o b y ć s p e łn ia n e c o ra z d o s k o n a le j i le p ie j, a w ty m b e z w ą tp ie n i a m o że p o m ó c te o lo g ia in k u ltu r a c ji.
ks. A n d r z e j F. D ziu b a , W a r s z a w a
T im J . G O R R IN G E , D isc e r n in g S p ir it. A T h e o lo g y o f R e v e la tio n . SC M
P r e s s L o n d o n ,. T r in i ty P r e s s I n te r n a tio n a l, P h il a d e lp h i a 1990, ss. 144. P r o b le m a ty k a p n e u m a to lo g ic z n a je s t sz c z e g ó ln ie w d z ię c z n y m , a ta k ż e i d o p e w n e g o s to p n ia m o d n y m d z ie łe m n a u k te o lo g ic z n y c h . S tą d z a p e w n e j e s t ta k c h ę tn ie p o d e jm o w a n a , z w ła sz c z a w n u r c i e p r o t e s ta n c k im c h rz e ś c i ja ń s tw a . M o żn a t u o d n o to w a ć lic z n e i c ie k a w e p ro p o z y c je n o w sz y c h ro z w ią zań , a p rz e d e w s z y s tk im p ró b y n o w sz y c h a n a liz tr a d y c y jn ie in te r p r e to w a n y c h p r a w d i ic h p o d s ta w b ib lijn y c h . W n u r c i e t a k u p r a w ia n e j p n e u m a to lo g ii m ie ś c i się n a jn o w s z a k s ią ż k a T. J. G o r r i n g e w y k ła d o w c y St. J o h n ’C o lle g e w O k sfo rd z ie . A u to r z n a n y j e s t ta k ż e z lic z n y c h g o ś c in n y c h w y k ła d ó w , m . in. w In d ia c h .
G o rrin g e , n a w s tę p ie , z a s ta n a w ia s ię n a d te o lo g ic z n y m ję z y k ie m sto so w a n y m w n a u c e o d u c h u . N a ile j e s t on o d p o w ie d n im n a rz ę d z ie m w y ra ż e n i a b o g a c tw a sa m e g o d u c h a , je g o is to ty , o r a z je g o p rz e ja w ó w d z ia ła n io w y c h t a k z e w n ę trz n y c h ja k w e w n ę trz n y c h . O c zy w iście, s ta je tu n a ty c h m ia s t m y śl o c a łe j tr a d y c ji o r a z h is to ry c z n y m w y s iłk u te o lo g ic z n y m , ró ż n o ro d n y c h fo r m a c h r e f le k s j i i p o sz u k iw a n ia c h . Z d ru g ie j z a ś s tro n y p a d a p y ta n ie o p e r s p e k ty w ic z n ą o tw a rto ś ć i d y n a m ik ę k u n o w y m w iz jo m o ra z p ro p o z y c jo m je d n o s tk o w y m , a n a w e t i sy s te m o w y m . N ie m o ż n a o g ra n ic z a ć ż y w o tn o śc i d u c h a , s u g e r u je je d n o z n a c z n ie a u to r . W ty m k o n te k ś c ie p r z e p r o w a d z a o n k ry ty c z n e a n a liz y n ie k tó r y c h d o ty c h c z a so w y c h p ro p o z y c ji p n e u m a to lo g ii. W z n a c z n y m s to p n iu s t a n n a u k i o d u c h u w y p a d a n e g a ty w n ie , a le je d n o c z e ś n ie w y c h y lo n y j e s t p o z y ty w n ie m ię d z y in n y m i p rz e z s t a w i a n e p ro p o z y c je , k t ó r e m im o w s z y s tk o s ię g a ją d o tr a d y c ji. 1 W k o le jn y c h ro z d z ia ła c h a u to r s t a r a się u k a z a ć d y n a m ik ę ż y c io w ą r e la c ji d u c h a d o w o ln o ści, w s p ó ln o ty , c ia ła , c z ło w ie k a , k u lt u r y i k o b ie ty Id z ie tu p rz e d e w s z y s tk im o o d n ie s ie n ie w z a je m n e , u b o g a c a ją c e w ie lo p ła s z c z y z n o w e s fe ry re a liz m u c z ło w ie k a i je g o o d n ie s ie ń m o c a m i d u c h a . C ie k a w y m je s t, iż w ła ś n i e te d z ie d z in y z o s ta ły w y b r a n e , a n i e b a r d z ie j w ią z a n e z p ro b le m a ty k ą w ia r y i ś w ia d e c tw a e w a n g e lic z n e g o życia.
C ało ść o p r a c o w a n ia z a m y k a ją p rz y p is y (s. 137— 142), in d e k s n a z w is k o r a z rz e c z o w y (s. 143— 144).
Z d a n ie m G o r r i n g e , Bóg, k tó r y n ie a n g a ż u j e się w św iecie, n ie je s + B o g iem . N ie je s t p r a w d z iw y i n ie z a s łu g u je n a ta k ie m ia n o . J e ś li z aś a n g a ż u je się, to m o ż n a G o p o z n a ć p r z e z w id o c z n e i d o ś w ia d c z a n e d z ie ła . A n g ie lsk i teo lo g p y ta , czy ty lk o tr a d y c y jn y ję z y k o b ja w ie n i a d a je s z a n s ę p o z n a n ia B oga. D a le j p y ta , g d z ie B ó g sz c z e g ó ln ie d z iś o b ja w ia się w ś w ie c ie ? O ty c h k w e s tia c h i p y ta n ia c h , je g o z d a n ie m , m ó w i te o lo g ia D u c h a , k tó r s u czy o d k ry w a ć B oga, k tó r y o b ja w ia się w k a ż d y m d n iu n a sz e g o życia. J e s t to c ią g łe o d k r y w a n ie G o, g d z ie k o lw ie k w św ie c ie B óg n a s s p o ty k a . M ie jsc a s p o tk a n ia n ie m o g ą być, je g o z d a n ie m , o g ra n ic z o n e do K o śc io ła i n ie m o g ą b y ć o p is y w a n e ty lk o ję z y k ie m K o ścio ła. W in n iś m y sz u k a ć G o p o n a d i p o za g r a n ic a m i r e lig ijn y c h tr a d y c ji. J a k i to B óg, k tó r y b y łb y o g ra n ic z a n y w so b ie. M y n ie m a m y p r a w a G o o g ra n ic z a ć n a s z ą lu d z k ą o g ra n ic z o n o śc ią .
K s ią ż k a t a p rz y g lą d a się szcz e g ó ln y m c z te re m p ła s z c z y z n o m p o z a k o ś c ie b mym, w k tó r y c h B ib l ia u ż y w a sło w a D u ch . Id z ie tu o w sp ó ln o tę , se k s u a ln o ść , p o lity k ę i s z tu k ę . Z c z a se m w tr a d y c ji te o lo g ic z n e j rz e c z y w is to śc i te z o s ta ły o g ra n ic z o n e , a n ie k ie d y p r z y b r a ły n a w e t fo r m y s k o s tn ia ły c h h a se ł. P o ję c ia te w ję z y k u b ib lijn y m s ą o d n ie s io n e d o D u c h a i d y n a m ik i je g o s p e c y fik i
b y to w e j o r a z is to to w e j. Z d a ją się w s k a z y w a ć n a z w r o tn ą r e la c ję B óg— c z ło w ie k . J a k m o ż n a w n ic h z n a le ź ć B o g a ? N a ta k ie p y ta n i e s t a r a s ię o d p o w ie d z ie ć a n g ie ls k i teo lo g . W ty m k o n te k ś c ie ja w i się ta k ż e in n a k w e s tia : j a k można· s u b ie k ty w n ie i o b ie k ty w n ie ro z ró ż n ić a u te n ty c z n o ś ć d o ś w ia d c z e n ia [Boga w ży ciu c o d z ie n n y m o d n a s z e j id o lo la trii.
T a k z a ry s o w a n a p r o b le m a ty k a p n e u m a to lo g ic z n a , ja k to w id a ć w y ra ź n ie s t a w i a n a je s t w d u c h u w s p ó łc z e s n y c h sz e ro k o ro z u m ia n y c h te n d e n c ji te o lo g ii p r o te s ta n c k ie j. A u to r o b fic ie o p ie r a się n a w y p o w ie d z ia c h w ie lu w y b it n y c h a u to r y te tó w , m . in . К . B a r th , I. M u rd o c h , R. H a u g h to n , J . M o lt- Im ann. T rz e b a p rz y z n a ć , ż e d o ść c z ę sto o d w o łu je się ta k ż e do św . T o m a sz a z A k w in u , a z filo zo fó w sz c z e g ó ln ie z u p o d o b a n ie m się g a d o G. W . H eg la. T o o s t a tn i e n a z w is k o ja w i się n ie z w y k le c z ę sto w w ie lu d z ie ła c h p r o te s ta n c k ic h teo lo g ó w o s ta tn ie j doby. T rz e b a p o w ie d z ie ć , iż k r ę g i n a u k o w e a n g lik a ń s k ie s ą p o d s iln y m w p ły w e m szkół n ie m ie c k ic h . Z r e s z tą z n a c z n a część teo lo g ó w z W y sp B r y ty js k ic h ta m w ła ś n ie z d o b y w a ła lu b p o g łę b ia ła s w e w y k s z ta łc e n ie . M o żn a n a w e t n ie k ie d y o d n ie ś ć w ra ż e n ie p e w n e j z a le ż n o śc i czy p o d p o rz ą d k o w a n ia . M im o p r o te s ta n ty z u ją c e g o o d c ie n ia p ro w a d z o n y c h a n a liz w a r to się g n ą ć do te g o o p ra c o w a n ia , g d y ż p o z w a la o n o ro z e z n a ć n ie k t ó r e w s p ó łc z e s n e t e n d e n c je te o lo g ic z n e , ta k ż e d o c h o d z ą c e d o g ło su w k a to lic y z m ie . D a le j, je s t o n o c ie k a w ą p r ó b ą o d m ie n n e g o p o d e jś c ia d o k w e s tii o b ja w ie n ia , zw ła sz c z a w k o n te k ś c ie so b o ro w e j k o n s t y tu c j i D ei V e r b u m . P n e u m a to lo g ia z y sk a ła w p re z e n to w a n e j p ra c y k o le jn ą p r ó b ę je j p o g łę b ie n ia o r a z d o w a rto ś c io w a n i a w c a ło k s z ta łc ie te o r ii i p r a k t y k i e w a n g e liz a c y jn e j. ks. A n d r z e j F. D ziu b a , W a r s z a w a Ś w . Ig n a c y L O Y O L A , Ć w ic z e n ia d u c h o w n e , K ra k ó w 1991, W y d a w n ic tw o A p o s to ls tw a M o d litw y , s. 168. T a s k r o m n a o b ję to ś c io w o k s ią ż k a p o ra z p ie rw s z y z o s ta ła w y d a n a d r u k ie m w 1548 r. W d z ie ja c h K o śc io ła i lu d z k o ś c i o d e g r a ła w a ż n ą ro lę. C en ili j ą p a p ie ż e , te o lo g o w ie i ró w n ie ż lu d z ie s to ją c y p o z a K o śc io łe m ; ja k o p r z y k ła d m o ż n a w y m ie n ić H e n r y k a B o h m e ra , p ro te s ta n c k ie g o h is to ry k a , k tó ry u w a ż a ł, że ć w ic z e n ia d u c h o w n e św . Ig n a c e g o w y w a r ły d u ż y w p ły w n a b ieg w y d a rz e ń h is to rii.
Je sz c z e za ży cia św . Ig n a c e g o d o d a n o d o ć w ic z e ń n ie k tó r e u z u p e łn ie n ia , czy w y ja ś n ie n ia w p ó ź n ie js z y c h cza sa c h . S tą d b a rd z o d o b rz e się sta ło , że w W y d a w n ic tw ie A p o s to ls tw a M o d litw y o p u b lik o w a n o ć w ic z e n ia w ta k ie j fo rm ie , w ja k ie j w y sz ły sp o d p ió r a św . Ig n a c e g o , b e z ż a d n y c h d o d a tk ó w .
Ć w ic z e n ia d u c h o w n e , j a k z a z n a c z y ł św . Ig n a c y w ty tu le , m a j ą c h a r a k t e r
p ra k ty c z n y . M o g ą p o m ó c w p rz e z w y c ię ż a n iu sa m e g o s ie b ie i u p o rz ą d k o w a n iu ży cia (21). N ie n a le ż y w n ic h sz u k a ć te o r ii, a le p r a k t y k i i k o n k r e tu ż y c ia p o d d a n e g o c a łk o w ic ie w o li B o żej. N ie w y s ta r c z y j e cz y ta ć , s tu d io w a ć , •ile tr z e b a o d p ra w ia ć , w c ie la ć w życie, ćw iczy ć się za ic h p o m o cą. „(...) J a k p r z e c h a d z k a i b ie g s ą ć w ic z e n ia m i c ie le sn y m i, t a k p o d o b n ie ć w ic z e n ia m i d u c h o w n y m i n a z y w a się w s z e lk ie sp o so b y p rz y g o to w a n ia i u s p o s o b ie n ia d u sz y d o u s u n ię c ia w s z y s tk ic h u c z u ć n ie u p o r z ą d k o w a n y c h , a ·ρο ic h u s u n ię c iu d o s z u k a n ia i z n a le z ie n ia w o li B o ż e j” (1)· O d p r a w ia ją c y ć w ic z e n ia u czy się n o w e j teo lo g ii, k t ó r a n ie je s t p o rto, a b y in n y c h p o u c z a ć , a le b y s a m e m u j ą p ra k ty k o w a ć . K s. P io t r S k a r g a n a p is a ł, ż e św . Ig n a c y s w y m i k w ic z e n ia m i „(...) d o p o z n a n ia s ie b ie sa m e g o i o p u sz c z e n ia ś w ia ta i g rz e c h ó w w ie lu lu d z i p o c ią g n ą ł, n ie ty lk o p ro s ty c h , a le i w ie lc e u czo n y ch . I je s t n ie t a k w p iś m ie i lite r z e , (jako w ic h s p r a w ie i ć w ic z e n iu m o c o s o b n a B o sk a, d o r a d y i w y k o n y w a n ia w e d le s ta n u k a ż d e g o p o trz e b . N ik t n ie w ie , aż s p r ó b u je ” (Ż y w o ty ś w ię ty c h , K ra k ó w 1936, t. 4, s. 538).
