Witold Karnkowski
Mrzyki — groźne szkodniki eksponatów muzealnych
1. Mrzyk muzealnik — chrząszcz (według Hintona). 2. Anthrenus verbasci L. — chrząszcz (według Hintona). 3. Anthrenus verbasci L. — larwa (według Lepesme'a).
Mrzyki (Anthrenus spp.), chrząszcze z rodziny skórnikowatych (Dermestidae) należą do groźnych szkodników eksponatów muzealnych — szczegól-nie wyrobów ze skóry, tkanin, drewna i papieru, a także zbiorów przyrodniczych (M. Mroczkow-ski, 1954; Z. Gołębiowska i St. Nawrot, 1976).
Te niewielkie owady mogą spowodować znacz-ne szkody. Szczególnie groźznacz-ne są dla dużych zbiorów przyrodniczych (N.J. Armes, 1988).
Z uwagi na dużą szkodliwość tych owadów bardzo ważnym problemem jest uniemożliwienie im przedostania się do muzeum oraz niszczenie znalezionych ognisk tych szkodników. Aby nie dopuścić do pojawienia się owadów w placówkach muzealnych, należy przede wszystkim dokładnie sprawdzać otrzymywane eksponaty, zwłaszcza gdy pochodzą one z zagranicy. W okresie wiosen-no-letnim należy instalować w oknach siatkę o dro-bnych oczkach, aby zapobiec przedostaniu się chrząszczy tych owadów.
Metody zwalczania mrzyków w muzeum po-winny być zarówno skuteczne, jak i bezpieczne dla eksponatów. Najbezpieczniejsze jest wybieranie larw, poczwarek i chrząszczy szkodników. Trudno jednak zauważyć jaja, co obniża skuteczność tej metody. Przy silnym porażeniu można stosować odkażenie termiczne (0,5-1,0 godz. w temperatu-rze 50-55°C) lub, co się jednak rzadko stosuje, gazowanie w skrzyniach dezynsekcyjnych, np. za
80
pomocą bromku metylu, preparatów fosforowo-dorowych itp. Wskazane jest też przeprowadzenie gazowania pomieszczeń magazynowych muzeum. Oczywiście przy zastosowaniu tych metod należy mieć na względzie ewentualny ich wpływ na eks-ponaty. Zbiorów bibliotecznych nie można od-każać ani termicznie, ani chemicznie.
Przy masowym występowaniu mrzyków, nie-kiedy konieczne jest spalenie zniszczonych przez te szkodniki eksponatów, które nie nadają się już do naprawy.
Tylko dzięki stałemu zapobieganiu przedosta-wania się mrzyków do placówek muzealnych oraz stosowaniu odpowiednich i nieszkodliwych metod ich zwalczania można ustrzec muzea przed stra-tami wywoływanymi przez te szkodniki.
* * *
Korzystając z okazji, chciałbym prosić pra-cowników placówek muzealnych o to, by w wy-padku stwierdzenia występowania w eksponatach jakichkolwiek szkodliwych owadów, zebrali te szkodniki do buteleczki przesłali na adres: mgr Witold Karnkowski, Pracownia Kwarantanny Ro-ślin IOR, Żwirki i Wigury 73, 87-100 Toruń. Umożliwi to identyfikację szkodników i opraco-wanie skutecznych metod ich zwalczania.
Literatura
l. Armes N . J The seasonal activity of Anthrenus sarnicus
Mroczkowski (Coleoptera: Dermestidae) and some other beetle pests in the museum environment. "Journal of Stored Products
Research", vol. 24, 1988 nr 1, s. 29-37.
2. Gołębiowska Z . , Nawrot. J., Szkodniki
magazy-nowe. Warszawa 1976.
3. Mroczkowski M., Klucze do oznaczania owadów
Pol-ski., cz. XIX, Chrząszcze — Cole-óptera, z. 52. Skórniki — Dermesti-dae. Warszawa-Wrocław 1954, s.
47-Witold Kamkowski
Les anthrènes (Anthrenus spp.) — des insectes nuisibles dangereux des objets de musée
L'auteur discute des moyens de protection des collections des anthrènes, de même que les méthodes de les combattre, de musée en face des insectes nuisibles dangereux, tels que sont
Muzeum przy Kolegiacie Zamojskiej
25 października 1987 r. w Zamościu w XVI-wiecznej Infulatce otwarto Muzeum Sakralne Ko-legiaty Fundacji Rodziny Zamoyskich.
Zapro-szonych gości powita! gospodarz Infulatki, ks. kanonik Jacek Żórawski — dziekan kolegiacki. Następnie głos zabrał pomysłodawca i organizator
i. Fragment ekspozycji, i. Le fragment de l'exposition.
2. Relikwiarz św. Jana Kantego z 1702 r., s/.koła krakowska. 2. Le reliquaire du saint Jean Kanty de 1702, l'école cracovienne.
muzeum, Jan Zamoyski — ostatni, XVI ordynat zamojski.
Myśl utworzenia muzeum zrodziła się jeszcze w 1938 r. Na ekspozycję złożyć się miały przede wszystkim bogate dary, składane przez wieki w skarbcu kościelnym kolegiaty przez rodzinę Zamoyskich.
Druga wojna światowa i zmiany, jakie po niej nastąpiły, spowodowały, że do sprawy utworzenia muzeum wrócono po prawie pół wieku. Po wybu-dowaniu nowego budynku w Infułatce zwolniło się
