Wojciech Góralski
"Decisiones seu sententiae selectae
inter eas quae anno 1984 prodierunt
cura eiusdem Apostolici Tribunalis
editae", Libreria Editrice Vaticana
1989 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 34/3-4, 252-254
252 Recenzje
[341
Apostolicum Rotae Romanae Tribunal.D ecisiones seu sententiae selectae inter eas quae anno 1984 prodierunt cura eiusdem Apostolici Tribunalis editae. Volumen LXXVI. Liberia Editrice Vaticana 1989 ss. X X X I + 682. J u rysp ru d en cja R oty R zym sk iej sta n o w i — w m y śl kan. 19 kpk — u zu p ełn ia ją ce źródło (fons su p p le to riu s) p raw a k an on iczn ego w y ty czając ty m sam ym coraz to n ow e k ierunki w rozstrzygan iu spraw s ą d o w y ch przez tryb u n ały n iższy ch stopni. N ic te ż dziw n ego, iż u k a zu jące się od 1912 r. S acrae R o ta e R om an ae D ecision es seu S e n te n
tia e (od 1975 r. D ecision es seu S e n te n tia e ) w zbudzają n iem a łe z a in
tereso w a n ie, szczególn ie p ra co w n ik ó w są d o w n ictw a k ościeln ego, choć ze zrozu m iałych w zg lęd ó w in teresu ją także w szy stk ich in n y ch z a j m u ją cy ch się p raw em m ałżeńskim .
N ak ład em W yd aw n ictw a W atyk ań sk iego u k azał się n ied a w n o (1989 r.) k o lejn y , 76-ty tom orzeczeń R oty R zym sk iej zaw ierający w y b ra ne w yrok i tego trybunału zapadłe w 1984 r., a w ięc już po w ejściu w ży cie kpk Jana P a w ła II. Jak z w y k le, ed ycja jest sta ra n n ie z r e a lizow an a, na co składa się dobra jakość papieru, k orzystn a szata g ra ficzn a oraz tra d y cy jn y form at zbioru.
N a początk u (s. V—X X X I) czy teln ik znajduje chronologiczny w y kaz w iszystkich w yrok ów (186), jak ie zapadły w turnusach ro ta ln y ch na p rzestrzen i całego 1984 r. W in d ek sie tym p odano stron ice, na k tó rych zn a la zły się p oszczególn e „ d ecisio n es”, sp ecja ln y m zaś o zn a cze n iem w sk azan o te w yrok i, które n ie zostały w łączon e do ed ycji. S p o śród o g ó ln ej cyfry 186 o p u b lik ow an o za led w ie 68 orzeczeń, (co sta n o w i 36,5°/o), 118 pozostało w ięc poza za sięg iem kolek cji.
G dy chodzi o au d ytorów o rzek a ją cy ch w tu rnusach rotaln ych , to ich skład oso b o w y p rzed staw ia się następująco: E. Fiore, H. R agini, E. M. Egan, I. P ariselia, D. M. Huot, I. M. Serrano, I. M. P in to, A. D e Jorio, M. G iannecchini, M. F. Pom pedda, A. Di F elice, A. S ta n k iew icz, N. Ferraro, F. Bruno, G. A gu ston i, S. M asala, E. D ivino, A e. C olagiovan n i, В. De L an versin , E. Jaraw an (w su m ie w ię c 20 au dytorów ).
N a końcu tom u redaktorzy za m ieścili, jak zw y k le, bardzo p o ży tecz ny in d e x re ru m (s. 655— 682), który p rzytacza w yb ran e fra g m en ty n ie k tórych op u b lik o w a n y ch w y ro k ó w — w ed łu g ty tu łó w n iew ażn ości. F ra g m en ty te — pochodzące z części in iure —- zostały podane w e dług n a stęp u ją cy ch h aseł a lfab etyczn ych : b o n u m fid e i (z 4 w y ro ków ), bon u m p ro lis (z 10 w yrok ów ), b on u m sa c r a m e n ti (z 8 w y r o ków ), co n d itio (z 9 w yroków ), con sen su s d e fe c tu s (z 17 w yrok ów ),
e rr o r q u a lita tis {z 3 w yroków ), im p o te n tia e t in co n su m m a tio (z 6
w yrok ów ), m e tu s (z 11 w yrok ów ), n o v u m cau sae e x a m en (z 3 w y r o ków ), n u llita s se n te n tia e (z 4 w yrok ów ), p ro b a tio n e s (z 7 w yrok ów ),
[35] Recenzje 253 m ien io n y ch h aseł w y d a w ca za m ieścił ponadto o d sy ła cze do in n ych w yrok ów , k tórych fra g m en ty n ie zo sta ły zaw arte w in d e x reru m . T ak np. pod hasłem d e fe c tu s con sen su s, czy teln ik sp otyk a o d n ie s ie nia (poprzez w sk a za n ie stron ic tom u) do 25 orzeczeń za sy g n a lizo w a n y c h n a stęp u ją cy m i p odhasłam i: ob d e fe c tu m d is c re tio n is iu d icii,
ob n eu ro sim , ob in c a p a s ita te m a ss u m e n d i e t a d im p le n d i o n era co- n iu g a lia , ob p s y c h o s im m a n ia c o -d e p r e s s iv a m , ob in c a p a c ita te m p s y - ch ica m , ob d e p e n d e n tia m a d ro g is, ob im m a tu r ita te m a ffe c tiv a m , ob p sic h o p a th ia m , ob sch izo p h ren ia m , ob im m a tu r ita te m .
T rudno b y ło b y w krótk iej p rezen ta cji n o w o w y d a n eg o tom u w y ro k ó w R oty R zym sk iej om a w ia ć p oszczególn e orzeczenia. W ypadnie w ięc tylk o n ad m ien ić, iż szczególn ie in teresu ją ce są rozstrzygn ięcia w sp ra w a ch z ty tu łu d e fe c tu s con sen su s, pod k tóry to term in au dytorzy ro ta ln i pod ciągają w szy stk ie trzy postaci zaw arte w kan. 1095 kpk.
T y tu łem przykładu m ożna za sy g n a lizo w a ć zn aczący w yrok c. P o m - p ed d a z 14 V 1984 r. w sp raw ie z arch id iecezji w en eck iej, rozp atry
w a n ej n a jp ierw przez T rybunał W en eck i (w I in stan cji) z tytu łu przym usu w y w a rteg o na pow oda. Po zap adnięciu (18 III 1977 r.) ro z strzygn ięcia n eg a ty w n eg o , pow ód w n ió sł a p elację do R oty R zym sk iej. Po staran n ym u zu p ełn ien iu in stru k cji d ow od ow ej turnus ro- ta łn y rozp atrzył sp raw ę (w II in stan cji) z tego sam ego ty tu łu oraz z dodanych dw óch n o w y ch ty tu łó w (w I instan cji): im p o ten cji p o w o d a i braku zgod y po jego stron ie (g ra v is d e fe c tu s d isc re tio n is
iu d icii). T urnus с. P om pedda sta n ą ł na sta n o w isk u , iż n ie stw ierd zo
n o n iew a żn o ści m a łżeń stw a an i z tytu łu przym usu po stro n ie p o w o da, an i jego im p oten cji; orzek ł n atom iast n iew a żn o ść ob d e fe c tu s
con sen su s po stron ie pow oda. Z n am ien n e jest, iż w części in iu re
(s. 274— 276) p on en s zaznacza, iż p ow ażn y brak rozezn an ia o c e n ia jącego n iek tó rzy k an on iści — zarów no daw n iej, jak i o b ecn ie — rozu m ieli jako k ażdy brak p sych iczn y, a w ięc i p ra w d ziw e choroby p sych iczn e, i brak dojrzałości i n iezd oln ość do podjęcia istotn ych o b o w ią zk ó w m ałżeń sk ich . T ak ie rozu m ien ie, zaznacza P om pedda, nie jest dzisiaj w ła śc iw e , p raw od aw ca b o w iem w kan. 1095 p rzew id u je trzy o d r ę b n e (pod k reślen ie m oje — W. G.) ty tu ły n iew ażn ości. In teresu ją cy jest w yk ład p on en sa n a tem at rozeznania o c e n ia ją cego, k tóre zak ład a zd olność p odm iotu do p ow zięcia sądu (oceny) p rzedm iotu zgody m a łżeń sk iej (istotn ych p raw — o b o w ią zk ó w m a łż e ń skich). N a u w a g ę zasłu gu ją ta k że ek sp erty zy b ieg ły ch p rzed staw ion e T ryb u n ałow i, w sk azu jące n a p a tologiczn y stan p sych iczn y pow oda w o k resie za w iera n ia u m ow y m a łżeń sk iej.
W yroki ro ta ln e z 1984 r. pochodzą z pierw szego roku o b o w ią zy - w a ln o ści n o w eg o kpk, ty m w ięc w ięk sze p ow in n y budzić z a in te r e so w a n ie. C hodzi w szak że o w ła śc iw e rozu m ien ie w ielu n o w y ch norm p raw a m ałżeń sk iego, k tórych p raktyczną w y k ła d n ię za w iera ją o r z e czen ia R oty R zym sk iej. N ie trzeba chyba dodaw ać, iż w cod ziennej,
254 Recenzje [36] żm ud n ej pracy tryb u n ałów k o ścieln y ch , tak że w P olsce, D ecisio n es
seu s e n te n tia e pozostają d on iosłą i n ieod zow n ą form ą pom ocy. W y
dany w ię c k o lejn y tom teg o p ożyteczn ego i w cią ż rosn ącego zbioru zasłu gu je ze w szech m iar na u p ow szech n ien ie.
K s. W o jciech G ó ra ls k i
Nowe rzymskie czasopisma kanonistyczne: „Quaderni Studio Rotale” oraz „Ius Ecclesiae”
P ok aźn ą już ilość p eriod yk ów k a n o n isty czn y ch w ych o d zą cy ch w R zym ie (n ajw ażn iejsze to: A p o llin a ris — od 1928 r., C o m m e n ta riu m
p ro R elig io sis — od 1920 r., C o m m u n ica tio n es — od 1969 r., E p h e m e r id e s lu r is C an on ici — od 1945 r., M o n ito r E cclesia sticu s — od
1876 r., P e rio d ic a d e re m o ra li, can on ica, litu rg ic a — od 1905 r.) p o w ię k sz y ły o sta tn io dw a n o w e ty tu ły : „Q uaderni Stu d io R o ta le” — od 1987 r. oraz Iu s E cclesia e — od 1989 r.
Q u a d ern i S tu d io R o ta le, to czasop ism o w y d a w a n e od 1987 r. —
jako p ółroczn ik — przez S tudium R oty R zym sk iej, pod p atron atem d ziek an a T rybunału, rea lizo w a n e ed ytorsk o przez „Libreria L eo n ia - na — R om a”, red agow an e w jęz. w ło sk im . W p rezen tacji do p ie r w szeg o n u m eru m ons. E rnesto Piorę, d ziekan R oty R zym sk iej, n a w ią zując do p rzem ów ien ia pap ieża Jan a P a w ła II w y g ło szo n eg o 31 I 1986 r. podczas in au gu racji now ego roku są d ow ego do p ra co w n ik ó w w y m ien io n eg o tryb u n ału w sk azu je na gen ezę tej n ow ej in ic ja ty w y w y d a w n iczej: Studium R otalne, o r o li k tórego m ó w ił p apież, chce tą drogą okazać sw oim ab so lw en to m i w szy stk im in n ym zatru d n ion ym w są d o w n ic tw ie k o ścieln y m pom oc w p ełn iejszy m p ozn aw an iu ju ry s- p ru d en cji rotaln ej.
D otych czas u k azały się cztery n u m ery czasopism a w 1987 — 1; w 1988 — 2; w 1989 — 1. T y tu łem zo rien to w a n ia p oten cja ln eg o c z y teln ik a w charak terze Q u a d ern i S tu d io R o ta le w yp ad a za p rezen tow ać choćby jed en z w y d a n y ch dotąd num erów : sp rób u jm y to u czyn ić w o d n iesien iu do 2: 1988 nr 1 ss. 119.
N a początk u num eru zam ieszczon o k rótk ie sło w o red a k cy jn e (s. 5), w k tórym in form u je się o u tw orzen iu n iek tó ry ch sta ły ch rubryk cza sopism a: stu d ia z m a łżeń sk ieg o p raw a m aterialnego, stu d ia z p raw a p rocesow ego, studia z d zied zin y m ed y czn o -k a n o n isty czn ej, ju ry sp ru -
d en cja m ałżeń sk a, jurysp ru d en cja p rocesow a.
P ierw szą pozycją n um eru jèst p rzem ó w ien ie dziekana R oty R zym sk iej, w y g ło szo n e do stu d en tó w S tudium R otaln ego podczas in a u gu racji roku akad. 1987/88 (s. 7— 10). W sło w ie ty m E. F iore s tw ie r dził m .in., iż Q u a d ern i S tu d io R o ta le będą się u k a zy w a ć p rzyn ajm n iej raz w roku.
W d ziale J u r y s p ru d e n c ja m a łże ń sk a zn alazł się in teresu ją cy o b szern y w yrok ro ta ln y c. F iore z 30 V· 1987 r. w spraw ie- B ogoten.
