UCHWAŁA NR XI/63/19 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY. z dnia 23 września 2019 r.

(1)

UCHWAŁA NR XI/63/19 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY

z dnia 23 września 2019 r.

w sprawie uchwalenia Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Leśnica na lata 2019-2023

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U.

z 2019 r., poz. 506, 1309 i 1696) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067, 2245 oraz z 2019 r., poz. 730, 1696) uchwala się, co następuje:

§ 1. Uchwala się „Program Opieki nad zabytkami Gminy Leśnica na lata 2019-2023” zaopiniowany pozytywnie przez Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Leśnicy.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego.

Przewodniczący Rady Miejskiej

Ryszard Froń

(2)

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2019-2023

Gmina Leśnica ul. 1 Maja 9 47-150 LEŚNICA

Załącznik do uchwały Nr XI/63/19 Rady Miejskiej w Leśnicy

z dnia 23 września 2019 r.

(3)

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2019-2023 1. Wstęp

Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2019 – 2023 jest kontynuacją Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2013 – 2016, który przyjęty został Uchwałą Nr XXX/151/13 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 25 lutego 2013 roku.

Na dziedzictwo kulturowe człowieka składają się dobra kultury i dobra natury. Zabytki – dawne materialne i niematerialne dobra kultury są ważną częścią składową tego dziedzictwa. Ich ochrona została zadeklarowana jako konstytucyjny obowiązek państwa co zostało zapisane w art.5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Zabytki są nie tylko śladem przeszłości, ale także cennym składnikiem kultury współczesnej przyczyniającym się do kształtowania przyjaznego człowiekowi środowiska jego życia.

Ich zachowanie, ochrona i konserwacja jest bardzo istotnym działaniem w interesie publicznym ze względu na znaczenie zabytków w procesie edukacji, humanizacji społeczeństwa, jego kulturowej identyfikacji, a także znaczenie dla sfery ekonomii i gospodarki. Postęp technologiczny, nowoczesne możliwości kształtowania przestrzeni publicznej muszą współistnieć z elementami przeszłości, co ma się przyczyniać do zachowania dla przyszłych pokoleń zabytkowych substancji naszego krajobrazu lokalnego.

Gminę Leśnica należy zaliczyć do terenów o bogatych pokładach dziedzictwa kulturowego w województwie opolskim. Wartość historyczna i kulturowa wybranych zasobów Gminy Leśnica jest unikalna w skali regionu dlatego dbałość o ich ochronę i zachowanie należeć powinna do zadań priorytetowych.

Głównym celem programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad zabytkami, która jest istotną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w gminie Leśnica.

(4)

2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami.

Aktem prawnym regulującym ochronę zabytków w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067, z późn. zm.), która określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków.

Ustawa reguluje zasady uchwalania programów opieki nad zabytkami, poprzez zapis w art.

87 ust. 1, który mówi, że burmistrz sporządza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Program ten ma na celu, w szczególności:

1. włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;

2. uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej;

3. zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania;

4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego;

5. podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami;

6. określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków;

7. podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami.

Gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Program ten ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a z jego realizacji burmistrz sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy.

(5)

Ponadto za pośrednią podstawę prawną dla opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami można uznać treść art. 7. ust. 1. pkt. 9. Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506, z późn. zm.) który mówi, że zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy m. in. kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.

Najważniejszy akt prawny jakim jest Konstytucja w art. 5 mówi , że „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”, zaś w art. 6 ust.

1 Konstytucji czytamy, że „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”.

Państwo realizuje swoje obowiązki względem zabytków między innymi za pośrednictwem organów samorządowych różnego szczebla. W tym względzie władzom gminy przypisana została istotna rola w kreowaniu ochrony dziedzictwa kulturowego na podległych im terenach.

Gminy z jednej strony są właścicielem dużej ilości dóbr kultury materialnej, z drugiej strony dysponują aparatem administracyjnym umożliwiającym prowadzenie właściwej polityki względem tej sfery życia publicznego.

Celem Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami opracowanego w oparciu o gminną ewidencję zabytków jest stworzenie całościowej i wieloletniej strategii ochrony zabytków znajdujących się na terenie gminy Leśnica realizowanej w 4-letnich cyklach – etapach, środkami optymalnymi dostępnymi przez gminę, zarówno prawnymi (zapisy dotyczące ochrony zabytków w planach zagospodarowania przestrzennego) jak też finansowymi (przeznaczenie części budżetu gminy na ochronę zabytków). Kierunek podejmowanych przez gminę działań, mających na celu szeroko pojętą ochronę dziedzictwa kulturowego, określa gminny program opieki nad zabytkami.

Propozycje działań w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami:

- aktualizacja inwentaryzacji zabytków nieruchomych, ruchomych i archeologicznych we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, - bieżąca aktualizacja Gminnej Ewidencji Zabytków,

- monitoring stanu i sposobów wykorzystania zabytków,

(6)

- współpraca z placówkami oświatowymi, stowarzyszeniami, organizacjami społecznymi, fundacjami, kościołami i innymi związkami w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami,

- promocja wartości materialnych oraz wartości niematerialnych, dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza zabytków w rozwoju turystyki i przedsiębiorczości, - prowadzenie i doskonalenie edukacji na rzecz ochrony dziedzictwa

na wszystkich poziomach szkół ze szczególnym uwzględnieniem tradycji lokalnych i idei małych ojczyzn,

- współpraca z właścicielami i użytkownikami obiektów zabytkowych w zakresie ochrony obiektów zabytkowych.

3. Uwarunkowania prawne ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w Polsce

Najważniejszy akt prawny jakim jest Konstytucja w art. 5 mówi, że „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”, zaś w art. 6 ust. 1 Konstytucji czytamy, że „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”.

Państwo realizuje swoje obowiązki względem zabytków między innymi za pośrednictwem organów samorządowych różnego szczebla. W tym względzie władzom gminy przypisana została istotna rola w kreowaniu ochrony dziedzictwa kulturowego na podległych im terenach. Gminy z jednej strony są właścicielem dużej ilości dóbr kultury materialnej, z drugiej strony dysponują aparatem administracyjnym umożliwiającym prowadzenie właściwej polityki względem tej sfery życia publicznego.

3.1 Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067, z późn. zm.), która reguluje opiekę na dziedzictwem kulturowym w Polsce szczegółowo definiuje pojęcia:

1) zabytek - nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową;

(7)

2) zabytek nieruchomy - nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o których mowa w pkt 1;

3) zabytek ruchomy - rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt 1;

4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem;

5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucję kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami;

6) prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań;

7) prace restauratorskie - działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań;

8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku;

9) badania konserwatorskie - działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie użytych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich;

10) badania architektoniczne - działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przekształceń;

11) badania archeologiczne - działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego;

12) historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej

(8)

zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg;

13) historyczny zespół budowlany - powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarzeniami historycznymi;

14) krajobraz kulturowy - postrzegana przez ludzi przestrzeń, zawierająca elementy przyrodnicze i wytwory cywilizacji, historycznie ukształtowana w wyniku działania czynników naturalnych i działalności człowieka;

15) otoczenie - teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.

Ustawa określa zakres działań zmierzających do ochrony zabytków mających na celu:

 zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;

 zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków;

 udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;

 przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;

 kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;

 uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza zabytku i polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków:

 naukowego badania i dokumentowania zabytku;

 prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;

 zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;

(9)

 korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;

 popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.

Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania:

 zabytki nieruchome będące, w szczególności:

o krajobrazami kulturowymi,

o układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, o dziełami architektury i budownictwa,

o dziełami budownictwa obronnego,

o obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi,

o cmentarzami,

o parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,

o miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji;

 zabytki ruchome będące, w szczególności:

o dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, o kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych

i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, o numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami,

sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,

o wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,

o materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. z 2019 r. poz. 1479);

(10)

o instrumentami muzycznymi,

o wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, o przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność

wybitnych osobistości lub instytucji;

 zabytki archeologiczne będące, w szczególności: ,

o pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, o cmentarzyskami,

o kurhanami,

o reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.

Ochronie mogą podlegać również nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.

Ustawa określa formy ochrony zabytków, którymi są:

 wpis do rejestru zabytków;

 wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa;

 uznanie za pomnik historii;

 utworzenie parku kulturowego;

 ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Cytowana wyżej ustawa w art. 72 pkt 2 mówi, że sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, do którego tytuł prawny posiada jednostka samorządu terytorialnego, jest zadaniem własnym tej jednostki.

Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez:

 ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest ten minister;

(11)

 wojewódzkiego konserwatora zabytków ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda.

Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich lub restauratorskich przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa jest udzielana ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Jednostki samorządu terytorialnego również mogą udzielać wsparcia finansowego czyli dotacji na prace konserwatorskie i restauratorskie przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków.

Jednak tryb udzielania takiej dotacji musi być uregulowany poprzez uchwałę organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

3.2 Uwarunkowania prawne obowiązujące w zakresie opieki nad zabytkami

Poza ustawą o ochronie zabytków, z punktu widzenia opieki nad nimi, istotne znaczenie mają także normy prawne zawarte szeregu obowiązujących aktów prawnych.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945, z późn. zm.) mówi m.in. , że w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się zwłaszcza wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186) stanowi m.in., że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając m.in. ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2019 r. poz. 1396) w zakresie dotyczącym ochrony zabytków stanowi m.in., że sejmik województwa może w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko lub na zabytki określić dla terenu województwa bądź jego części rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania, a także sposób realizacji i kontroli tego obowiązku. Art. 101 pkt 1g tejże ustawy mówi, że ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności przez zachowanie wartości kulturowych, z uwzględnieniem zabytków archeologicznych.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 1614, z późn. zm.) definiuje „tereny zielone” jako „tereny urządzone wraz z infrastrukturą techniczną

(12)

i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, pełniące funkcje publiczne, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe, cmentarze, zieleń towarzysząca drogom na terenie zabudowy, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom, dworcom kolejowym oraz obiektom przemysłowym”.

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków wydaje Wojewódzki Konserwator Zabytków

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2204) definiuje jeden z celów publicznych jako opiekę nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1983) określa działalność kulturalną jako tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury. Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o obowiązkowym charakterze, a państwo sprawuje mecenat nad działalnością kulturalną polegający na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych, a także opieki nad zabytkami i ochrony dziedzictwa narodowego w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą.

3.3 Gminny program opieki nad zabytkami, a inne dokumenty i akty prawa miejscowego.

Instrumentem kształtowania polityki przestrzennej gminy, przy uwzględnieniu uwarunkowań wynikłych z ochrony dziedzictwa materialnego jest Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Leśnica. Dokument ten przyjęty został Uchwałą Nr XXXIII/168/13 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 27 maja 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Leśnica. Ten ważny dokument planistyczny obecnie jest w fazie aktualizacji, której zakończenie zaplanowane zostało na rok 2020.

Dla wszystkich miejscowości Gminy Leśnica uchwalone zostały miejscowe plan zagospodarowania przestrzennego. Obowiązujące dokumenty uchwalone zostały przez Radę Miejską w Leśnicy następującymi aktami prawa miejscowego:

1. UCHWAŁA NR XXXIII/213/01 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 10 września 2001 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Raszowa w gminie Leśnica

(13)

2. Uchwała NR XIV/88/07 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 29 października 2007 r.

w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa RASZOWA

3. Uchwała NR XXVII/184/08 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 3 grudnia 2008 r. zmieniająca uchwałę w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa RASZOWA

4. UCHWAŁA NR XXXIII/214/01 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 10 września 2001 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Krasowa w gminie Leśnica

5. Uchwała NR II/10/06 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 4 grudnia 2006 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Krasowa - TERENY PRZEMYSŁOWE

6. UCHWAŁA NR XXIII/114/04 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 18 sierpnia 2004 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Leśnica w części dotyczącej sołectw Dolna, Góra Św. Anny, Kadłubiec, Poręba, Wysoka 7. UCHWAŁA NR XXIII/115/04 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 18 sierpnia 2004 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Leśnica w części dotyczącej sołectw Lichynia, Zalesie Śląskie, Czarnocin

8. Uchwała NR II/11/06 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 4 grudnia 2006 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa ŁĄKI KOZIELSKIE - TEREN PRZEMYSŁOWY, TEREN ZABUDOWY RZEMIEŚLNICZEJ ORAZ TEREN ZABUDOWY USŁUGOWEJ

9. UCHWAŁA NR XX/101/16 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 20 czerwca 2016 r.

w sprawie uchwalenia zmiany „Zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Łąki Kozielskie”

10. UCHWAŁA NR XLIV/227/14 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 14 kwietnia 2014 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Leśnica

11. UCHWAŁA NR XXXVI/189/17 RADY MIEJSKIEJ W LEŚNICY z dnia 27 listopada 2017 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Łąki Kozielskie w gminie Leśnica.

12. Uchwała Nr XLIII/237/18 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 25 czerwca 2018 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sołectwa Dolna, gmina Leśnica

(14)

13. Uchwała Nr XLIII/238/18 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 25 czerwca 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Zalesie Śląskie w gminie Leśnica.

Gminny program opieki nad zabytkami gminy Leśnica zgodny jest z kierunkami wyznaczonymi w wymienionych dokumentach oraz Strategią Rozwoju Gminy Leśnica na lata 2011-2021 podjętą Uchwałą Nr XVII/91/12 z dnia 27 lutego 2012 roku.

Elementem realizacji programu jest również Uchwała Nr VIII/65/07 Rady Miejskiej w Leśnicy z dnia 23 kwietnia 2007 r. w sprawie określenia zasad udzielania dotacji na sfinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. Procedura udzielania dotacji z budżetu gminy Leśnica dla właścicieli zabytków wpisanych do rejestru zabytków usankcjonowana została zapisami ww. uchwały, dzięki którym możliwe jest wsparcie finansowe i ochrona zabytkowych dóbr kultury w Gminie Leśnica.

Gmina Leśnica jest członkiem Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia Kraina św. Anny.

Nazwa stowarzyszenia nawiązuje do charakterystycznego wzniesienia, będącego wygasłym przed milionami lat wulkanem, jakim jest Garb Chełmu (406 m.n.p.m.), zwany Górą św. Anny.

W miejscu tym, usytuowanym w Gminie Leśnica znajduje się Bazylika z bardzo cenną figurą Świętej Anny Samotrzeciej -stanowiąc miejsce święte - powód pielgrzymek tysiąca wiernych.

Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (LSR)Stowarzyszenia Kraina św.

Anny na lata 2014 –2020 to dokument przyjęty Uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zebrania Członków Nr 11/2015 z dnia 18.12.2015 roku, zgodnie z którym realizowana jest polityka stowarzyszenia. W dokumencie tym czytamy, m.in. że „Do najważniejszych historycznych zasobów Krainy należą: Klasztor Franciszkański z Bazyliką na Górze św. Anny…”. Celem ogólnym Stowarzyszenia jest atrakcyjna i aktywna Kraina św. Anny, który realizowany jest poprzez cele szczegółowe – rozwój rekreacji i turystyki regionalnej z zachowaniem dziedzictwa lokalnego, poprzez przedsięwzięcia pozwalające na zachowanie dziedzictwa Krainy św. Anny.

Wymienione cele wypracowane zostały z uwzględnieniem opinii mieszkańców stowarzyszenia i lokalnych liderów, a dzięki tym zapisom możliwe jest aplikowanie o środki europejskie na zachowanie i rewitalizowanie obiektów zabytkowych.

(15)

4. Charakterystyka i ocena stanu zachowania dóbr kultury.

Gmina Leśnica położona jest we wschodniej części województwa opolskiego, na obszarze o urozmaiconej rzeźbie terenu. Od zachodu graniczy z Gminą Zdzieszowice, od północy z Gminą Strzelce Opolskie, od południa z Gminą Kędzierzyn-Koźle, a od wschodu z Gminą Ujazd .

Gminę tworzy miasto Leśnica i 11 sołectw wiejskich: Dolna, Czarnocin, Góra Św. Anny, Kadłubiec, Krasowa, Lichynia, Łąki Kozielskie, Poręba, Raszowa, Wysoka, Zalesie Śląskie.

Na obszarach wiejskich dziedzictwo kulturowe wiąże się z gospodarką rolną, najcenniejszymi zabytkami są tu obiekty sakralne (kościoły, kapliczki) oraz układy ruralistyczne z zabudową mieszkalno-gospodarczą.

4.1 Ogólna charakterystyka zasobów kulturowych Gminy Leśnica.

Gminę Leśnica można zaliczyć do terenów o bogatych zasobach dziedzictwa kulturowego regionu, ze względu na unikalność oraz wartość historyczną i kulturową.

Na terenie Gminy zlokalizowanych jest łącznie 370 zabytków, z czego 57% stanowią zabytkowe obiekty budowlane, a 43% zabytki archeologiczne o ustalonej lokalizacji.

O ponadregionalnej wartości zasobów kulturowych Gminy świadczy przede wszystkim wartość kulturowa i historyczna obiektów, unikalność zabytkowych układów przestrzennych i zespołów zabudowy oraz wpisanie na listę pomników historii Góry Świętej Anny.

4.2 Zabytki nieruchome

Na terenie Gminy Leśnica znajduje się ogółem 211 zabytków nieruchomych, z czego 88¹ obiektów wpisanych jest do rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu. Obiekty zabytkowe występują zarówno w mieście Leśnica jak i pozostałych wioskach. Dominującą ilość zabytków znajduje się w Górze Św. Anny - 59 zabytków oraz w Leśnicy – 22 zabytki.

Wśród zabytków nieruchomych najliczniej występują budynki mieszkalne. Uwarunkowania historyczne sprawiły, że licznie występują również kościoły, kaplice i kapliczki, klasztory i zespoły klasztorne, domy pogrzebowe, plebanie. Ciekawe zabytki świadczące o działalności

1 Wśród zabytków wpisanych do rejestru figurują kaplice stacji Drogi Krzyżowej w Grocie Lurdzkiej w Górze Św.

Anny wpisane pod jednym numerem rejestrowym w rejestrze zabytków ruchomych oraz kaplice kalwaryjskiej również wpisane pod jednym numerem

(16)

gospodarczej zachowały się w formie wiatraków, pieca wapienniczego, spichlerza. O historii świadczą również dworce kolejowe i założenia folwarczne.

Wykaz nieruchomych obiektów zabytkowych, wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego z terenu miasta i gminy Leśnica przedstawia poniższa tabela.

Lp. Miejscowość Obiekt

Nr rejestru

WUOZ/ data wpisania do rejestru

1. Dolna kościół 1131/66

2. Dolna mogiła zbiorowa powstańców śląskich 203/89 3. Góra Świętej

Anny

obszar Góry Św. Anny – pomnik historii 185 z dnia 18.07.1949

4. Góra Świętej Anny

Dom Pielgrzyma 26/2004 z dnia

27.01.2004 r.

Bazylika Świętej Anny 1/50 z dnia

21.11.1950 r.

Klasztor w zespole klasztornym Ojców Franciszkanów

1/50 z dnia 21.11.1950 r.

dziedziniec krużgankowy tzw. Rajski Plac 1/50 z dnia 21.11.1950 r.

kaplica – Brama Wschodnia 2010/74 z dnia 29.04.1974 r.

kaplica – dom Annasza 2010/74 z dnia

29.04.1974 r.

kaplica III Upadek 2010/74 z dnia

29.04.1974 r 11. Góra Świętej

Anny

kaplica II Upadek 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Cedron 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Wieczernik 2010/74 z dnia

29.04.1974 r

(17)

kaplica Święta Weronika 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 15. Góra Świętej

Anny

kaplica Włożenie Krzyża 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Św. Rafała Archanioła 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 17. Góra Świętej

Anny

kaplica Gradusy 2010/74 z dnia

Anny

kościół pw. św. Krzyża 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Ratusz Piłata 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Zdrada Judasza 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Płaczące Niewiasty 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 22. Góra Świętej

Anny

Kaplica I Upadek 2010/74 z dnia

Anny

Kaplica Pałac Heroda 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Ogrójec 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Obnażenie 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Namaszczenie 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Pałac Kajfasza 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Grób Chrystusa 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Cyrenejczyk 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Serce NMP 2010/74 z dnia

29.04.1974 r

(18)

kaplica Domek NMP 2010/74 z dnia

Anny

kaplica VI stacja pogrzebowa 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 33. Góra Świętej

Anny

kaplica Pożegnanie z Matką 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 34. Góra Świętej

Anny

kaplica Przyjęcie w niebie NMP 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 35. Góra Świętej

Anny

kaplica Koronacja NMP 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Królowa Patriarchów 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 37. Góra Świętej

Anny

kaplica Św. Maria Magdalena 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 38. Góra Świętej

Anny

kaplica Św. Helena 2010/74 z dnia

Anny

kaplica Dom Pustelnika 2010/74 z dnia

Anny

kaplica klasztorna w. Świętego Józefa 2010/74 z dnia 29.04.1974 r 41. Góra Świętej

Anny

Mogiła Powstańców Śląskich 232/89 z dnia 30.12.1989 r.

Zbiorowe mogiły żołnierskie 233/89 z dnia 30.12.1989 r.

Dawna karczma – obecnie budynek mieszkalny 1776/66 z dnia 07.10.1966 r.

Muzeum Czynu Powstańczego 2276/91 z dnia 08.07.1991 r.

piec wapienniczy 2226/90 z dnia

10.07.1990 r.

46. Raszowa kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych 142/54 z dnia 27.12.1954 r.

47. Raszowa dawny spichlerz 2072/82 z dnia

18.02.1982 r.

(19)

48. Wysoka kościół parafialny p.w. świętego Floriana 141/54 z dnia 27.12.1954 r.

49. Zalesie Śląskie kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi 885/64 z dnia 15.05.1964 r.

50. Leśnica osiedla zabytkowe 155/57 z dnia

12.09.1957 r.

51. Leśnica kościół pw. Trójcy Świętej 1135/66 z dnia 10.02.1966 r.

52. Leśnica Kościół pw. NMP 1136/66 z dnia

10.02.1966 r.

53. Leśnica mogiła zbiorowa powstańców śląskich 204/89 z dnia 14.02.1989 r.

54. Leśnica dom, ul. Chrobrego 11 1889/67 z dnia

12.10.1967 r.

55. Leśnica dom, ul. Chrobrego 17 1891/67 z dnia

12.10.1967 r.

56. Leśnica dom, ul. Ludowa 1 1893/67 z dnia

12.10.1967 r.

61. Leśnica dom, Pl. Narutowicza 4 1880/67 z dnia

01.06.1967 r.

02.06.1967 r.

(20)

64. Leśnica dom, Pl. Narutowicza 12 1883/67 z dnia 02.06.1967 r.

02.06.1967 r.

11.10.1967 r.

69. Poręba Kościół Wniebowzięcia NMP 2010/74 z dnia

29.04.1974 r.

Grota Lurdzka Matki Boskiej Ks.B.t.I-73/1-15/05 z dnia 20.07.2005 r.

kaplica stacji I Drogi Krzyżowej przy Grocie Lurdzkiej