Azot wszystko, co powinieneś wiedzieć
AGRII
praktycznie
cz. 1
Spis treści
4 Gospodarowanie azotem – duże wyzwanie naszych czasów 5 Chleb z powietrza
6 Azot – woda na pustyni 7 Azot niczym Słońce 8 Azot lubi zmiany 9 Formy azotu 11 Strata pieniędzy
14 Azot można przechytrzyć
21 Super N46 – rozwiązanie doskonałe 23 Wiosenny azot już jesienią!
25 Technologie nawożenia 28 Kiedy aplikować azot?
29 Produkcja w Aleksandrowie Kujawskim 30 Nasze obserwacje i doświadczenia polowe 38 Czy ten azot nie ucieka?
39 Takie są fakty 40 Zmiany w prawie
Nadchodzące lata to czas wielkich zmian w rolnictwie. Europejski Zielony Ład to strategia, która coraz większymi krokami wchodzi w życie. Mamy teraz
czas by przygotować się na nową rzeczywistość w naszej branży.
Wszystkie elementy agrotechniki, odżywianie, ochrona łanu są istotne. Rolnictwo to układanka, w której każdy puzzel musi się znaleźć w odpowiednim miejscu, by osiągnąć zamierzo-
ny cel. Nie zawaham się stwierdzić, że azot to bardzo istotny aspekt prowadzenia upraw oraz ogromny „produkt” na ryn- ku rolniczym. Dużo już wiemy na temat tego składnika od- żywczego, ale nadmiar informacji często wprowadza zamęt.
Na co dzień zespół Agrii naukę weryfikuje w polu, dając Państwu najlepsze, gotowe rozwiązania. Dlatego, popierając się literaturą fachową oraz podsumowując nasze doświadcze- nia i obserwacje, w tym opracowaniu ja oraz wielu fachowców z naszej firmy postaramy się w prosty sposób odpowiedzieć na na- stępujące pytania:
Czym się różnią formy azotu?
Na czym polegają straty azotu?
Jak możemy ograniczać straty azotu?
Jak podejść do odżywiania roślin azotem w nowej rzeczywistości?
Miłej Lektury!
Iwona Janda Specjalista ds. Rozwoju
Podziękowania:
Katalog, który trzymacie w ręku to wspólne dzieło wielu osób: naszych doradców terenowych, rolników którzy nam zaufali, naszych specjalistów od nawozów, kolegów i koleżanek z Działu Rozwoju i Działu Marketingu oraz naukowców.
W trakcie kończenia prac nad tym katalogiem dotarła do nas bardzo smutna wiadomość. Pan Leszek Grala, z którym testowaliśmy nawóz Super N46 oraz mieliśmy jeszcze wiele planów dotyczących innowacji w rolnictwie, niestety zmarł.
W podziękowaniu dla jego innowatorskiego podejścia i chęci szukania efektywniejszych rozwiązań, niniejszą pracę mu poświęcamy.
Współpraca buduje! Dziękuję!
Recenzenci naukowi:
prof. dr hab. Stanisław J. Pietr
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu prof. UPP dr hab. Jarosław Potarzycki Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
60 000 000 kg
Super N46 zostało zaaplikowane w polach, dzięki czemu
5 520 000 kg
amoniaku mniej ulotniło się do atmosfery* oraz
14 400 000 zł
zaoszczędzili nasi klienci**
1. Gospodarowanie azotem –
duże wyzwanie naszych czasów
Azot w życiu roślin spełnia kluczową rolę. Bez tego składnika odżywczego rośliny nie będą się rozwijały, a co za tym idzie plonowały. Myślę, że każdy się z tym stwierdzeniem zgodzi.
Azot, to z jednej strony dobrodziejstwo, a z drugiej zagrożenie.
Dobrodziejstwem jest ogromny wpływ tego składnika odżywczego na jakość i wielkość plo- nów. Zagrożeniem są liczne przemiany, którym podlega azot. Procesy te bardzo często gene- rują straty, które:
®obciążają nasz portfel
®są niebezpieczne dla środowiska.
Prowadzenie biznesu w rolnictwie to coraz większe ryzyko. Zmieniający się klimat, malejące portfolio substancji aktywnych, wysoka presja chorób i szkodników, powtarzające się okresy posuchy, wysokie koszty i niepewna sytuacja na rynku powodują, że mały błąd może dużo kosztować.
Wszelkie działania podjęte w gospodarstwach rolnych powinny być ukierunkowane na mak- symalizację produkcji wysokiej jakości, jednocześnie utrzymując koszty na optymalnym po- ziomie oraz dbając o środowisko. To wszystko powoduje, że zarówno Agrii jako firma oferu- jąca doradztwo i technologię prowadzenia upraw oraz Państwo – ludzie którzy nam zaufali, musimy się ciągle rozwijać i poszukiwać no-
wych rozwiązań.
W tym opracowaniu, pragniemy w prosty sposób przybliżyć te- matykę odżywiania roślin azotem oraz przedstawić konkretne, sprawdzone rozwiązania nawozowe.
2. Chleb z powietrza
W 1779 roku, ta część powietrza, która w przeciwieństwie do tlenu się nie spala, została na- zwana azotem. Atmosfera w której żyjemy składa się w 78% z azotu, przy czym brak azotu jest czynnikiem ograniczającym wzrost i rozwój roślin, co zostało stwierdzone przez słynnego Justusa von Liebiga w pierwszej połowie XIX w.
Co ciekawe roślina bez azotu nie przeżyje, ale jednocześnie zu- żywa dużo energii by pobrać azot. To tak samo jakby dla nas zjedzenie obiadu oznaczało intensywny trening na siłowni.
!
Prawie 100 lat naukowcy zastanawiali się co zrobić by „pobrać” azot z powietrza. Dwóch niemieckich chemików, podjęło wyzwanie uchronienia świata przed klęską głodu, która to miała nastąpić w latach 30 ubiegłego wieku. Ich doświadczenia zakończyły się sukcesem. Na początku XX wieku Fritz Haber i Carl Bosch opracowali reakcję syntezy amoniaku z powietrza na skalę przemysłową. Prasa nazywała to „robieniem chleba z powietrza”. Naukowcy w 1918 roku otrzymali za to dokonanie nagrodę Nobla.
Światowa produkcja nawozów azotowych metodą Habera-Boscha w dzisiejszych czasach osiąga poziom kilkuset tysięcy ton rocznie.
3. Azot – woda na pustyni
Z azotem jest jak z wodą, bez niej nie przeżyjemy. Woda zmienia swoje stany skupienia tak samo jak azot przyjmuje różne formy chemiczne. Rośliny potrzebują ściśle określonej ilości wody by sprawnie funkcjonować. Nadmiar i niedobór wody to zagrożenie dla świata. Do- kładnie tak jak z azotem.
Za co odpowiada azot w życiu roślin?
Gdyby odpowiadać w skrócie, to można by powiedzieć, że za wszystko.
Najważniejsza rola azotu polega na:
®funkcji strukturotwórczej: azot to podstawowy składnik budulcowy;
®funkcji regulacyjnej: azot reguluje pobieranie innych makro i mikroelementów, reguluje reakcje biochemiczne, które zachodzą w roślinach;
®funkcji reprodukcyjnej: azot jest składnikiem informacji genetycznej;
®funkcji energetycznej: azot jest składnikiem cząsteczek przenoszących energię.
Azot ma ogromny wpływ na wielkość i jakość plonów roślin rolniczych.
Na jakim poziomie kształtuje się zapotrzebowanie wiodących gatunków roślin uprawnych na makroelementy?
Gatunek Średnie pobranie łączne plon główny + plon uboczny [kg/t]
N P2O5 K2O Ca S Mg
Rzepak ozimy 55 24 60 45-55 14-15 10
Pszenica ozima 25 11 19 5 4 4
Jęczmień ozimy 24 11 22 7 3,5 4
Żyto ozime 22 10 22 5 3,5 4
Pszenżyto ozime 24 11 21 5 3,5 4
Burak cukrowy 4 1,5 6,5 1,1 0,8 1,5
Ziemniak 4 1,5 5,5 1,5 0,6 1
Kukurydza ziarno 28 12 30 10 4 10
Bobik 55 20 30 14,9 6 9
Soja 60-70 28-30 40 16
Słonecznik 60,5 23,4 46,7
Jęczmień jary paszowy 21 9,5 22 4 3 3
Pszenica jara 25,1 11 19 4,1 4,1 2,3
4. Azot niczym Słońce
Azot jest w centrum roślinnego menu. Tak samo jak Słońce jest w centrum układu słoneczne- go. Bez azotu nic nie urośnie, tak jak bez Słońca nie ma życia na Ziemi. Azot, by był efektywny potrzebuje swojego „układu planetarnego”. Tymi planetami krążącymi wokół azotu są pozo- stałe makro i mikroelementy konieczne do prawidłowego funkcjonowania roślin.
Czyli:
potasK P
fosfor
wapńCa
siarkaS
magnezMg
manganMn
borB Zn
cynk Cu
miedź chlorCl
żelazoFe
molibdenMo
N
azotKażdy z wymienionych powyżej pierwiastków jest tak samo ważny, ale pobierane są one
5. Azot lubi zmiany
W naszych glebach zawartość azotu ogólnego to średnio 0,06% do 0,3%. Wyjątkiem są gleby organiczne, które mogą zawierać do 3,5% azotu. Z całej tej puli tylko 1-5% to związki mine- ralne, które roślina pobiera. Reszta to związki organiczne, które potrzebują czasu i licznych procesów, by roślina mogła z nich skorzystać.
N mineralny (NH4 i NO3) 5% 95% N organiczny
Na organiczne, łatwo podlegające przekształceniom formy azotu składają się:
®resztki korzeniowe (martwe korzenie);
®resztki pożniwne nadziemne i podziemne;
®nawozy naturalne (gnojowica, obornik, gnojówka);
®nawozy organiczne (nawozy zielone, słoma, komposty).
Azot w glebie podlega wielu procesom. Najważniejsze z nich są przedstawione na wykresie poniżej.
N
organiczny
N2
włączony w organy roślin
NH2
azot amidowy
N2
azot atmosferyczny
NH3
amoniak
N2 NO N2O
gazy cieplarniane
Atmosfera
wiązanie N2 przez bakterie
włączanie azotu w próchnicę glebową
mineralizacja N hydroliza mocznika
ureaza
nitryfikacja
wymywanie denitryfikacja ulatnianie
amoniaku
uwstecznianie N
NH4+
azot amonowy
NO3-
azot azotanowy
6. Formy azotu
O stanie odżywienia roślin decydują formy azotu, które roślina przyswaja:
®jon azotanowy NO3-
®jon amonowy NH4+
W przyrodzie mamy kilkadziesiąt gatunków mikroorganizmów zdolnych do wiązania azotu atmosferycznego N2. Wiele ga- tunków roślin z rodziny bobowatych (motylkowatych) posia- da zdolność do tworzenia symbiozy z tymi mikroorganizmami.
Efektem tego, jest włączanie azotu atmosferycznego w metabo- lizm tych roślin.
!
Wyobraźmy sobie, że kompleks sorpcyjny gleby to magnes. Jak to magnes – część rzeczy przy- ciąga, a część odpycha.
Zgodnie z zasadą: + i – się przyciągają, + i + oraz – i – się odpychają.
Kompleks sorpcyjny gleby pewne formy azotu przyciąga, co jest dla nas korzystne, bo taki azot nie jest wymywany. Pewne formy azotu mogą być przez cząstki glebowe odpychane, co generuje duże straty i stwarza zagrożenie dla środowiska.
NH4+ NH4+
NO3- NO3-
gleba
gleba gleba
gleba
gleba gleba
gleba gleba
gleba
gleba
gleba gleba
gleba gleba
gleba
gleba
gleba
gleba gleba
gleba
gleba
gleba gleba
gleba gleba gleba
gleba gleba
gleba
gleba gleba
gleba
gleba gleba
gleba
gleba gleba gleba
gleba
gleba
gleba
gleba gleba
gleba gleba
gleba
gleba gleba
gleba
Gleba (glebowy kompleks sorpcyjny) ma ujemny ładunek elektryczny. Azot amonowy NH4+ jest kationem, czyli ma dodatni ładunek elektryczny i wiąże się z kompleksem sorpcyjnym gleby. Forma azotanowa NO3- jest anionem, czyli ma ładunek ujemny, przez co nie wiąże się z kompleksem sorpcyjnym gleby i ulega wymywaniu. Ładunek elektryczny to podstawo- wa cecha, różnicująca dwie formy azotu, pobierane przez rośliny.
Cechy
Forma amonowa
Forma azotanowa
NH4+ NO3-
Ładunek elektryczny dodatni ujemny
Czy wiąże się z glebą? tak nie
Temperatura optymalnego pobierania 25-35°C 25-35°C
Czy ulega wymywaniu? nie tak
Czy ulega denitryfikacji? nie tak
Czy ulega nitryfikacji? tak nie
Czy stymuluje rozwój korzeni? tak,
intensywnie
tak, ale w mniejszym
stopniu
Czy stymuluje krzewienie? tak,
ale słabo
tak, intensywnie Czy jest bezpieczna do stosowania w oziminach
wczesną wiosną w optymalnym stężeniu? tak nie
Jak działa? równomiernie i długo szybko i krótko
Czy rośliny bezpośrednio się odżywiają tą formą azotu? tak nie
Co jest najkorzystniejsze z punktu widzenia odżywiania roślin, bezpieczeństwa dla środowi- ska i ekonomiki nawożenia?
Synergia w żywieniu formą azotanową i amonową.
7. Strata pieniędzy
Czy wiesz, że współczynnik wykorzystania azotu z nawozów mineralnych zazwyczaj wynosi maksymalnie 70%?
To oznacza, że przeciętnie na każde 1000 zł wydane na nawozy 300 zł jest tracone.
30% to jest optymistyczna wersja, bo ostatecznie składa się na to wiele czynników. Doświad- czenia potwierdzają, że w skrajnych przypadkach wykorzystanie azotu z nawozów mineral- nych może sięgać tylko 20%.
Które procesy mają na to największy wpływ?
®Wymywanie NO3-
®Denitryfikacja
®Ulatnianie NH3
N2 NO N2O
gazy cieplarniane
Gleba
Atmosfera denitryfikacja
NO3-
azot azotanowy
Denitryfikacja jest związana z aktywnością bakterii z rodzajów:
Alcaligenes, Pseudomonas, Flavobacterium, Bacillus. Z punktu chemicznego proces ma następujący przebieg.:
C6H12O6 + 4 NO3- 6 CO2 + 2 N2 + 6 H2O + energia NO3- NO2- NO N2O N2
Formy wypisane na czerwono ulatniają się do atmosfery, dlate- go stanowią ekologiczny problem azotowych produktów deni- tryfikacji. Redukcja azotanów do N2 jest naturalnym procesem.
Niestety powstający podtlenek i tlenek azotu są tzw. gazami cie- plarnianymi i cząsteczkami niszczącymi ozon.
N2 NO N2O
gazy cieplarniane
Gleba
Atmosfera denitryfikacja
NO3-
azot azotanowy
Wymywanie dotyczy formy azotanowej NO3-. Jony azotanowe migrują zarówno z wodą opadową jak i przemieszczają się w roz- tworze glebowym z tzw. wodą kapilarną. To kolejna przestrzeń do generowania strat. Nadmiar azotanów jesienią w glebach piasz- czystych zagraża prawie 100% wymyciem. W glebach gliniastych zagrożenie wymyciem wynosi 50%.
Jakie czynniki mają wpływ na wymywanie azotanów z gleby?
®pogoda:
a) długa jesień;
b) lekka zima;
c) duże opady śniegu zimą i szybkie roztopy wczesną wiosną;
d) intensywne opady deszczu;
®gospodarka azotem:
a) duża ilość azotu mineralnego w glebie z początkiem jesieni;
b) wysokie dawki azotu mineralnego wczesną wiosną;
c) przemiany azotu mineralnego w glebie;
d) rodzaj stosowanego nawozu azotowego;
e) termin aplikacji i dawka nawozu;
®niewielka okrywa roślinna zimą lub jej brak;
®agrotechnika:
a) płodozmian;
b) charakterystyka stanowiska (struktura, nachylenie terenu, tekstura).
NH3
amoniak
Mocznik
Gleba Atmosfera
hydroliza mocznika
ureaza ulatnianie amoniaku
NH4+
azot amonowy
Ulatnianie amoniaku – „parujące pieniądze”…
Na świecie najpopularniejszym i najczęściej stosowanym na- wozem azotowym jest mocznik. Z praktycznego punktu widze- nia, jest to nawóz o najwyższej dostępnej koncentracji azotu – aż 46%. Z punktu widzenia kosztów transportu i przechowywania powoduje to jego przewagę nad innymi nawozami azotowymi.
Forma amidowa, zawarta w tym nawozie po przejściu procesu hydrolizy staje się formą amonową, która jest łatwo pobierana przez rośliny. Tempo hydrolizy zależy od aktywności enzymu ureazy.
HYDROLIZA MOCZNIKA ureaza
H2N–CO–NH2 + 2H2O (NH4)2CO3
Hydroliza mocznika z reguły oznacza straty azotu. Podczas hy- drolizy uwalnia się amoniak.
Dlaczego tak się dzieje?
® po aplikacji rzadko wykonywana jest uprawa powierzchniowa;
® po aplikacji często nie nadchodzą pożądane opady deszczu;
® po aplikacji występują wysokie temperatury powietrza;
® nieodpowiedni odczyn gleby;
® lekkie gleby.
Jak oceniają straty azotu z mocznika naukowcy?
Basten i in. (2005 rok) do 21%
Watson 2005 rok 47%
Amberger (2010 rok, użytki zielone) 50%
Trenkel (2010 rok, różne uprawy) 29-89%
Dlaczego straty są aż tak wysokie?
Im dłużej mocznik leży na glebie lub w glebie, nie rozpuszczając się, tym mamy większe stra- ty azotu w postaci amoniaku. Ulatnianie amoniaku nie tylko oznacza wyparowywanie pie- niędzy z pola. Amoniak uszkadza rośliny, obniża zdolność kiełkowania, a wyemitowany do atmosfery powróci do środowiska z deszczem, przyczyniając się do zakwaszenia gleb i eutro- fizacji wód.
Mocznik ma jednak wiele zalet. Przede wszystkim niski koszt produkcji, transportu i przecho- wywania. Wysoka zawartość azotu stwarza również komfort aplikacji nawozu w polach. Prze- chowywanie, transport i stosowanie tego nawozu jest bezpieczne, nie ma ryzyka pożarów czy wybuchów.
W takim razie jak ograniczyć straty azotu z mocznika?
Bardzo dużym, można nawet powiedzieć że największym wyzwaniem współczesnego rolnic- twa jest maksymalizacja wykorzystania azotu z nawozów mineralnych. Poprawa efektywno- ści stosowania składników odżywczych, jest zagadnieniem nurtującym naukowców od de- kad. Wiele technologii zostało w ostatnich latach opracowanych i rozwiniętych by osiągnąć ten cel. Przemawiają za tym aspekty ekonomiczne (wzrost opłacalności produkcji), społeczne (wyższa jakość płodów rolnych) oraz środowiskowe (związane z bilansem azotowym).
Najważniejszym zadaniem dla nas na ten moment jest wzrost efektywności stosowanych na- wozów azotowych. To duże wyzwanie, ponieważ rośliny odżywiają się tylko formą amonową i azotanową. Wiemy, że istotna część zastosowanego azotu w nawozach mineralnych ulega stratom.
Nauka dowodzi, że:
®azot z nawozów mineralnych, w pierwszym roku po zastosowaniu jest wykorzystywany zazwyczaj w 70%;
®potas, w ciągu pierwszego roku po aplikacji w nawozach mineralnych jest wykorzystywa- ny w 50-60%;
®fosfor jest wykorzystywany w 10-25% w pierwszym roku po zastosowaniu nawozów mine- ralnych.
8. Azot można przechytrzyć
Naukowcy od wielu lat pracują nad sposobami ograniczania strat azotu, zarówno w aspekcie ponoszonych kosztów przez gospodarstwa rolne jak i biorąc pod uwagę środowisko. Prze- mysł nawozowy rozwija specjalne typy nawozów, które zapobiegają lub ograniczają straty azotu z nawozów mineralnych. Do takiej grupy należą nawozy stabilizowane. Są to produkty zawierające inhibitory nitryfikacji lub inhibitory ureazy. Inhibitory są substancjami spowal- niającymi pewne procesy.
A. Inhibitory nitryfikacji
Inhibitory nitryfikacji to substancje, które opóźniają utlenianie jonu amonowego (NH4+) do jonu azotanowego (NO3-) przez liczne bakterie glebowe m.in.: Nitrosomonas i Nitrobacter. Spowol- nienie to w praktyce trwa od 4 do 10 tygodni i jest mocno uzależnione przede wszystkim od temperatury gleby.
Gleba
nitryfikacja
NH4+
azot amonowy
NO3-
azot azotanowy
Miejsce działania inhibitora nitryfikacji
Celem zastosowania inhibitorów nitryfikacji jest zwiększenie efektywności wykorzystania azo- tu. Inhibitory nitryfikacji, opóźniając konwersję amonu do azotanu, ograniczają ilość azota- nów w glebie, a tym samym proces ich wymywania oraz denitryfikacji.
Etapy nitryfikacji
1) 2NH4+ + 3O2 NITROSOMONAS
2 NO2- + 2H2O + 4H+ 2) 2NO2- + O2 NITROBACTER
2NO3-
Wiele naturalnych związków występujących w przyrodzie oraz tych sztucznie wytworzonych ma właściwości spowalniające proces nitryfikacji. Takimi formami są np. ekstrakt z herbaty, cynk, arsen, ołów, miedź, związki nieorganiczne, aceton, etanol, chloroform. Dużym proble- mem w przypadku wyżej wymienionych związków jest ich toksyczność względem mikroorga- nizmów glebowych, zwierząt i ludzi.
Wymagania stawiane inhibitorom nitryfikacji są duże i obejmują:
®spowolnienie lub blokadę utleniania kationu amonowego (NH4+), bez transformacji anionu azotynowego (NO2-) co uniemożliwia dalszy etap utleniania do anionu azotanowego (NO3-);
®blokadę procesu nitryfikacji na okres kilku tygodni od aplikacji;
®bezpieczeństwo w stosunku do fauny i flory;
®bezpieczeństwo dla ludzi w ramach stosowanych dawek;
®opłacalność.
Na rynku zarejestrowano wiele inhibitorów nitryfikacji. Jednak w praktyce wykorzystuje się głównie 3 związki, które zestawiono poniżej.
Nazwa chemiczna Nazwa
Dicyandiamide DCD
3,4-dimethylpyrazole phosphate - DMPP ENTEC, DMPP 2-chloro-6-(trichloromethyl-pyridine) Nitrapiryna, N-Serve
Korzyści ze stosowania inhibitorów nitryfikacji:
®niższa emisja gazów cieplarnianych (NO i N2O);
®zmniejszenie wymywania azotu do wód powierzchniowych i gruntowych;
®poprawa pobierania fosforu i mikroelementów z gleby przez rośliny.
Wady inhibitorów nitryfikacji:
®doświadczenia polowe w większości przypadków nie wykazują znacznego wpływu tych substancji na plon;
®inhibitory nitryfikacji mają niekorzystny wpływ na mikroorganizmy glebowe;
®substancje występujące na rynku działają niewystarczająco długo, są mało stabilne;
®spowalnianie nitryfikacji ogranicza wymywanie azotu do wód gruntowych, ale go nie eli- minuje w zupełności.
B. Inhibitory ureazy
NH3
amoniak
Mocznik Atmosfera
Gleba
ureaza ulatnianie
amoniaku Miejsce działania
inhibitora ureazy
Inhibitory ureazy to substancje, spowalniające hydrolizę mocznika przez enzym ureazę.
W moczniku znajduje się azot w formie amido- wej, którym rośliny się bezpośrednio nie odży- wiają. Po przejściu formy amidowej do amono- wej (hydroliza mocznika), rośliny mogą korzystać z nawozu jakim jest mocznik.
Co ciekawe, w naszych organizmach również wy- stępuje enzym ureaza.
!
Hydroliza mocznika
H2N– CO–NH2 + 2H2O- UREAZA (NH4)2CO3
Co to jest ureaza?
Ureaza to enzym, który jest wydzielany przez liczne drobnoustroje i rośliny do gleb i wód na całym świecie. Nie podlega wymywaniu z gleb. Ureaza jest aktywna w bardzo szerokim zakresie temperatur, od -20 do + 70°C. Hydroliza mocznika, zachodzi dzięki ureazie. Wraz ze wzrostem temperatury rośnie aktywność ureazy, dlatego całkowita hydroliza mocznika prze- biega w ciągu dziesięciu dni w temperaturze 5° Celsjusza, a w ciągu dwóch dni, gdy tempe- ratura osiąga poziom 30° Celsjusza.
Hydroliza mocznika powoduje duże straty gazowe azotu, polegające na ulatnianiu się amoniaku.
Jest ono szczególnie intensywne przy aplikacji mocznika na powierzchnię gleby. Ulatniający się amoniak może uszkodzić kiełkujące nasiona lub sadzonki, obniżając zdolność kiełkowania i wi- gor roślin. Poza tym są to duże straty ekonomiczne dla gospodarstw rolnych.
Inhibitor ureazy jest substancją pozwalającą nam wyeliminować lub istotnie ograniczyć te straty.
Jak działa zwykły mocznik?
Podczas hydrolizy mocznika, która zachodzi na powierzchni gleby przy udziale enzymu ure- aza dochodzi do strat gazowych azotu w postaci ulatniającego się amoniaku. Straty te, w za- leżności od temperatury powietrza, wilgotności gleby i nasłonecznienia mogą sięgać nawet 80% (wysoka temperatura, duże nasłonecznienie, susza – np. pogłówne stosowanie w kuku- rydzy).
Forma amidowa NH2 zawarta w moczniku po przejściu hydrolizy przekształca się w formę amonową, która w bardzo słabym stopniu przemieszcza się w glebie. W związku z tym azot
rzystna sytuacja. Proces nitryfikacji również przebiega intensywniej. Powodem tego jest szyb- szy wzrost temperatury na niewielkiej głębokości w glebie i większa dostępność tlenu. Nitry- fikacja, a co za tym idzie duża ilość azotu azotanowego w glebie to strata pieniędzy z pola i zagrożenie dla środowiska (azot azotanowy podlega wymywaniu).
NH3
amoniak
NH3
amoniak
Ureaza Mocznik
NH4+
azot amonowy
NH4+
azot amonowy
NH2 Mocznik
NH2
Gleba
Strefa korzeniowa roślin Straty azotu
NH4+
azot amonowy
hydroliza hydroliza
Na czym polega działanie inhibitora ureazy?
Inhibitor ureazy wstrzymuje hydrolizę mocznika. Długość blokowania działania ureazy, kształtuje się w zależności od dawki zastosowanego inhibitora. Forma amidowa mocznika dzięki obojętnemu ładunkowi elektrycznemu jest mobilna w glebie, w przeciwieństwie do formy amonowej. Dlatego hydroliza mocznika na powierzchni gleby (gdy stosujemy go pogłównie) albo płytko w glebie (przy uprawie uproszczonej) powoduje, że w wierzchniej warstwie gleby powstaje duża ilość formy amonowej, co bardzo mocno rozleniwia system korzeniowy (roślina nie szuka głębiej azotu, bo ma go płytko). Inhibitor ureazy, opóźniając hydrolizę, powoduje że forma amidowa się przemieszcza do strefy korzeniowej i dopiero tam zachodzi przejście do formy amonowej.
Tysiące związków chemicznych zostało określonych mianem inhibitora ureazy. Jednakże tyl- ko niewielka część z nich spełnia wysokie wymogi skuteczności, nietoksyczności, niskiej kosz- tochłonności, degradowalności w glebie, stabilności i kompatybilności z mocznikiem.
NBPT, NPPT, chydrochinon to najdokładniej przebadane inhibitory ureazy. Kilka słów na temat tych substancji.:
®Hydrochinon (1,4 dwuhydroksybenzol) jest substancją znaną jako inhibitor ureazy od 1933 roku. Jego wadą jest wysoka toksyczność, przeciętna dawka śmiertelna oscyluje w zakresie
®NPPT - triamid kwasu N-(npropylo) tiofosforowego – produkt mający na celu zwiększenie wydajności płynnych nawozów mocznikowych.
®NBPT - N (n-butylo) trójamid tiofosforowy – najbardziej liczący się na rynku oraz najszerzej stosowany na świecie inhibitor ureazy.
Kilka właściwości NBPT:
®jest to związek nietoksyczny;
®NBPT jest zarejestrowany jako „nawóz EC” zgodnie z prawem Unii Europejskiej, NBPT może być bezpośrednio pobierany przez rośliny;
®działanie NBPT jest nakierowane wyłącznie na enzym ureaza w glebie, nie jest toksyczny wobec mikroorganizmów glebowych;
®NBPT ulega rozkładowi w glebie do pierwiastków go tworzących: N, P, C, S i H;
®inhibitor uwalnia w glebie siarkę, fosfor i azot;
®nie stwierdzono obniżenia skuteczności NBPT w przypadku wielokrotnej aplikacji na tym samym polu;
®mocznik z inhibitorem ureazy NBPT może być stosowany przedsiewnie, pogłównie oraz dolistnie;
®obniżenie ulatniania się amoniaku może osiągnąć poziom około 75-80% w warunkach po- lowych;
®gdy duża ilość mocznika bez inhibitora jest wprowadzana do gleby może on działać tok- sycznie na młode rośliny, w przypadku mocznika z NBPT nie ma tego efektu;
®w przypadku inhibitora ureazy NBPT nie są wymagane dodatkowe środki ostrożności, poza tymi które dotyczą transportu, magazynowania i stosowania nawozów;
®produkt ma postać bezwodnego, ciekłego preparatu, który bardzo dobrze sprawdza się podczas nanoszenia go na granule mocznika.
Jak działa mocznik z inhibitorem ureazy NBPT?
Ureaza
NH4+
azot amonowy
NH4+
azot amonowy
Gleba
Strefa korzeniowa roślin Blokowanie działania
enzymu ureazy
NH4+
azot amonowy
Mocznik
inhibitor ureazy
NH2+
Mocznik
inhibitor ureazy
NH2+
Mocznik
inhibitor ureazy
NH2+
Mocznik
inhibitor ureazy
NH2+
hydroliza
siarka fosfor
fosfor siarka
hydroliza
Rozkładający się w glebie inhibitor ureazy wspomaga uwal- nianie fosforu, siarki i azotu z gleby.
!
Inhibitor ureazy NBPT blokuje hydrolizę mocznika na powierzchni gleby, dlatego straty gazo- we w postaci ulatniającego się amoniaku są sprowadzone do minimum. Jest to oszczędność pieniędzy i ochrona środowiska.
Forma amidowa, która z łatwością przemieszcza się w glebie, dociera do głębokości strefy korzeniowej roślin i tam następuje przekształcenie formy amidowej NH2 w formę amonową NH4+. Powstała najbardziej pożądana przez rośliny forma azotu, która nie zostanie wypłukana z gleby tylko będzie czekać na pobranie przez rośliny. Nitryfikacja tym sposobem również zostaje ograniczona. Dzieje się tak dlatego, że forma NH4+ jest głębiej w profilu glebowym, a proces nitryfikacji wymaga „ciepłej gleby”. Głębsze warstwy gleby ogrzewają się później.
Osłabiony proces nitryfikacji to również mniejsze zakwaszenie gleby i mniejsze straty, wyni- kające z procesów denitryfikacji i wymywania.
Sam inhibitor jest w pełni bezpieczny i rozkłada się do pierwiastków go tworzą- cych.
Zalety inhibitora ureazy NBPT:
®redukcja strat gazowych azotu, a co za tym idzie większa efektywność nawożenia azoto- wego;
®lepsze wykorzystanie azotu amidowego;
®istotne zmniejszenie ewentualnej fitotoksyczności nawozu azotowego dla młodych sie- wek i kiełkujących nasion;
®znaczne zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych;
®większa produkcja podstawowych aminokwasów;
®efektywniejsza gospodarka hormonalna roślin;
®ograniczenie kosztów nawożenia (minimalizacja strat azotu + mniej wjazdów w pole);
®większa elastyczność terminu aplikacji nawozu.
Każdy inhibitor wprowadzany do obrotu jako składnik aktywny dodawany do mocznika musi przejść szereg badań, doświadczeń i proces rejestracyjny jako substancja chemiczna. Jest to bardzo czasochłonne i kosztochłonne. Powodem są właściwości, jakie winien posiadać inhi- bitor ureazy:
®brak toksycznego wpływu na glebę, organizmy żywe, ludzi, rośliny, środowisko;
®kompatybilność z systemami produkcji w rolnictwie;
®zgodność z nawozami stosowanymi w rolnictwie;
®opłacalność aplikacji;
®stabilność podczas produkcji;
®prostota wymogów dotyczących transportu, przechowywania i użytkowania.
Wszystkie te wymogi spełnia nawóz azotowy zawierający inhibitor ureazy NBPT oraz nośnik MDGE o nazwie Super N46.
9. Super N46 – rozwiązanie doskonałe
Analizując chemizm azotu, potrzeby roślin, rachunek ekonomiczny oraz mając na uwadze konieczność ograniczania negatywnego wpływu azotu na środowisko postanowiliśmy stwo- rzyć nawóz doskonały - Super N46.
Super N46 to specjalistyczny nawóz azotowy z powłoką z inhibitora ureazy NBPT oraz nośni- ka MDGE. Połączenie to umożliwia zwiększenie efektywności nawożenia azotowego.
Czym jest MDGE?
MDGE to chroniony patentem nośnik, dzięki któremu granula mocznika jest idealnie pokry- wana inhibitorem ureazy NBPT. Ponadto specjalistyczna powłoka utrzymuje inhibitor ureazy NBPT bardzo długo na granuli mocznika i co najważniejsze, to MDGE umożliwia przesunięcie azotu w okolice korzeni rośliny, co czyni nasz SUPER N46 wyjątkowym.
Na czym polega działanie nawozu Super N46?
Super N46 wykorzystuje zalety formy amidowej i amonowej azotu. Blokując działanie enzy- mu ureazy poprzez inhibitor ureazy NBPT, utrzymujemy formę amidową przez dłuższy czas.
Czas, w którym azot zdąży się przemieścić do strefy korzeniowej roślin. Tam z kolei następuje hydroliza mocznika. Dzięki temu, że proces ten odbywa się w glebie, a nie na jej powierzchni, praktycznie eliminujemy straty azotu w postaci amoniaku.
Po przejściu procesu hydrolizy mamy sytuację idealną - rośliny dysponują najkorzystniejszą dla siebie formą azotu czyli azotem amonowym NH4+, który znajduje się tam gdzie trzeba, czyli w strefie korzeniowej roślin.
Ureaza
NH4+ NH4+
Gleba Blokowanie działania
enzymu ureazy
NH4+
hydroliza
siarka fosfor
hydroliza
Inhibitor ureazy NBPT zapobiega stratom azotu powstającym w wyniku utleniania amo- niaku. Zapewnia także lepszy transport azotu do strefy korzeniowej oraz jego dostępność dla roślin przez cały czas, niezależnie od warunków glebowych i temperatury. Stosując techno- logię powlekania granul mocznika inhibitorem ureazy NBPT znacząco ograniczamy straty azotu spowodowane wymywaniem pierwiastka odżywczego w głąb podłoża. To rozwiązanie znacząco podnosi efektywność aplikowanego w polu nawozu, stanowi oszczędność czasu i pieniędzy oraz ogranicza negatywny wpływ nawożenia azotowego na środowisko.
2016
Super N46 cieszy się dużym uznaniem Rolników oraz środowiska naukowe- go. W 2016 roku firma Agrii Polska Sp. z o. o. otrzymała nagrodę miesięczni- ka Farmer „Innowacyjny Produkt Rolniczy 2016” za wprowadzenie na ry- nek nawozu Super N46.
Wychodząc naprzeciw gospodarstwom rolnym, Super N46 to produkt granulowany. Grubość granul umożliwia równomierny wysiew nawozu na minimum 32 m.
Super N46 to najbardziej uniwersalny i wszechstronny nawóz azotowy na rynku.
!
Skąd taka teza?
Nasze kilkuletnie doświadczenia oraz doświadczenia naszych zagranicznych sąsiadów do- wodzą, że jest to jedyny nawóz azotowy na rynku, którym możemy efektywnie nawozić każdą uprawę. Sposób działania tego nawozu daje również duże możliwości co do terminu
10. Wiosenny azot już jesienią!
Innowacyjny nawóz azotowy Super N46 to jedyny na rynku produkt, który można bezpiecznie stosować już jesienią w oziminach. Nowoczesna formuła nawozu, pozwala także na stosowa- nie go wiosną, podczas tradycyjnie przeprowadzanych aplikacji, nie wpływając na poziom jego skuteczności. Przy każdym z tych zabiegów pozostaje on bezpieczny dla roślin, nie naru- szając ich struktur nadziemnych i korzeniowych.
Jeśli chcesz w odpowiednim czasie dostarczyć roślinom azot wiosną i zrobić to zgodnie z prawem – to rozwiązanie jest dla Ciebie!
Jesienna aplikacja nawozu, pozwala na jego szybsze i skuteczniejsze przenikanie do gleby, z uwagi na wyższą ilość opadów i stosunkowo długo utrzymujące się optymalne temperatu- ry, sprzyjające działaniu azotu. Dzięki takiemu rozwiązaniu, nie tylko zwiększy się wiosenny wigor upraw, ale także podniesie się efektywność działania nawozu. Wykorzystanie nawozu Super N46 w jesiennym zabiegu pozwoli na bezpieczne przetransportowanie substancji od- żywczych do gleby, które będą magazynowane aż do okresu intensywnego wzrostu wiosną, co będzie miało pozytywny wpływ na budowanie oraz rozwój silnych struktur nadziemnych oraz rozbudowę zdrowego systemu korzeniowego, gwarantującego lepsze pobieranie wody oraz pozostałych substancji pokarmowych z podłoża. Rozwiązanie to ma także duże znacze- nie w świetle obowiązujących przepisów w tzw. dyrektywie azotanowej, określającej dawki oraz terminy nawożenia azotem.
FARMCO, po prawej rzepak bez Super N46 jesienią, po lewej z Super N46 stosowanym jesie- nią, Dolny Śląsk, luty 2020, fot I. Janda
Aplikacja Super N46 jesienią, pozwala na zatrzymanie azotu w glebie bez obawy przed jego wymywaniem oraz utlenianiem amoniaku. Zabieg wykonywany na oziminach, zapewni im odpowiednie odżywienie z uwagi na zachowanie pierwiastka w strefie korzeniowej, co po- zwoli na jego pobieranie przez rośliny w fazie szybkiego wzrostu wiosną. Dodatkowo takie rozwiązanie sprawi, że okresowe niedobory wody lub zbyt niskie temperatury nie będą miały negatywnego wpływu na rozpuszczanie oraz działanie nawozu. Produkt jest zupełnie bez- pieczny dla roślin uprawnych – nie obniża zdolności kiełkowania roślin, nie zagraża także częściom nadziemnym powodując poparzenia.
Rzepak jesienią nienawożony Super N46, Podlasie, luty 2020, fot. Ł. Karpiński
Pszenica ozima Skagen - z prawej strony zdjęcia ścieżka, na której jesienią 2019 zastosowano 100 kg Super N46 po lewej bez nawożenia azotowego jesienią.
Podlasie, luty 2020, fot. Ł. Karpiński
Rzepak jesienią nawożony Super N46 w dawce 150 kg/ha, Podlasie, luty 2020, fot. Ł. Karpiński
Po prawej roślina nawożona 100 kg Super N46 jesienią 2019, po lewej stronie bez nawożenia. Podlasie, luty 2020, fot. Ł. Karpiński
„Na co dzień prowadzę własne gospodarstwo rolne na Podlasiu oraz pracuję jako doradca terenowy w Agrii. Rolnictwo to moja pasja, a rozwiązania proponowane przez naszą firmę sprawdzam u siebie na polu. Super N46 z pewnością należy do moich faworytów.
Za co cenię ten nawóz?
Przede wszystkim za elastyczne terminy aplikacji, bo nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Nawożąc jesienią oziminy Su- per N46 mam spokój na przedwiośniu, nie patrzę nerwowo na ka- lendarz i regulacje prawne, bo wiem, że moje uprawy gdy rusza wegetacja mają azotu pod dostatkiem oraz są w dobrej kondycji.
Nawożenie azotem w postaci nawozu Super N46 daje długotrwałe efekty, widać że rośliny w dłuższym czasie mają dostęp do składni- ka odżywczego, co ma bezpośrednie przełożenie na wyższą zawar- tość białka w pszenicach. Dobrze ułożona technologia nawożenia roślin azotem w postaci Super N46 to mniej wjazdów w pole rozsie- waczem do nawozów, a to konkretna oszczędność czasu i pieniędzy.
Łukasz Karpiński
11. Technologie nawożenia
Nawożenie w gospodarstwie musi być bardzo dobrze przemyślane.
Azot amonowy, w przeciwieństwie do formy azotanowej jest zatrzymywany w komplek- sie sorpcyjnym, dlatego gleba i rośliny konkurują o tę formę azotu. Praktyka rolnicza musi wspomagać uprawy w konkurencyjnym układzie gleba-rośliny. Na to wspomaganie skła- dają się:
®stwarzanie dobrych warunków do rozwoju systemu korzeniowego, stymulacja rozwoju systemu korzeniowego;
®systematycznie wykonywanie analiz glebowych, dbałość o zasobność gleby;
®stały monitoring wzrostu i kondycji upraw w polach;
®dostosowywanie upraw do panujących warunków;
®odpowiedni dobór terminu, dawki i rodzaju nawozu azotowego.
Super N46 to produkt uniwersalny!
Super N46 można aplikować doglebowo, pogłównie i w podsiewie – bez względu na technikę wykonywania zabiegu, nawóz wykazuje się wysokim poziomem przenikania do gleby, a jego działanie potwierdzają eksperci. Dodatkową zaletą nowoczesnego produktu, opracowanego przez Agrii jest jego szerokie zastosowanie. Sprawdzi się we wszystkich rodzajach upraw, przy- nosząc bardzo dobre efekty. Podczas poszukiwania najlepszych dla rolników rozwiązań wzięto także pod uwagę wygodę przeprowadzania zabiegu. Duża, łatwo rozpuszczająca się granula ułatwia równomierny wysiew, czego efektem jest powtarzalny i wysoki plon dobrej jakości.
Proponowane dawki są podane orientacyjnie. Ilość aplikowa- nego azotu powinna być dobrana indywidualnie do każdego stanowiska, mając na uwadze przedplon, ilość azotu mineral- nego w glebie, kondycję uprawy i zakładany plon.
!
Technologie odżywiania roślin nawozem Super N46
Uprawa Termin aplikacji Super N46 kg/ha
Jesień Wiosna
Rzepak ozimy 100 - 200 200 - 300
brak nawożenia 350 - 400
Pszenica ozima
100 - 200 150
koniec krzewienia 150
faza 2 kolanka
brak nawożenia 200 - 300
ruszenie wegetacji 200
faza 2 kolanka
Jęczmień ozimy
100 200 - 250 faza 1 - 2 kolanka
brak nawożenia 200
ruszenie wegetacji 100 - 150 faza 2 kolanka
Żyto
100 200 - 250 faza 1 - 2 kolanka
brak nawożenia 200
ruszenie wegetacji 100 - 150 faza 2 kolanka
Pszenżyto
100 200 - 250 faza 1 - 2 kolanka
brak nawożenia 200
ruszenie wegetacji 100 - 150 faza 2 kolanka
Jęczmień jary 100 - 200 przedsiewnie
Pszenica jara 100 - 120 przed siewem 100 - 120 faza koniec krze- wienia - 1 kolanko
Owies 100 - 200 przedsiewnie
Kukurydza
100 - 200
przed siewem 100 - 200
w fazie 2-4 liść właściwy 250 - 350 przed siewem
250 - 350 w fazie 1 - 2 liść właściwy
Buraki cukrowe
100
przedsiewnie 100 - 200
od drugiej pary liści 120 - 200 przedsiewnie
Ziemniaki 150 - 250 przed siewem
Truskawka 100 po zbiorach
Malina 200 wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji
Borówka 200 wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji
Sad jabłoniowy 150 - 200 wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji
Kapusta głowiasta 200 - 250
przed sadzeniem
100 - 150 2-4 tygodnie po wysadzeniu rozsady
Marchew 170-270 przed uprawą przedsiewną
Cebula 150 - 170
przed uprawą przedsiewną 100 - 130 w fazie 4 - 5 liści
Użytki zielone 200 po ruszeniu wegetacji;
100 kg po I pokosie; 100 kg po II pokosie
Trawnik 200 kg wiosną po ruszeniu wegetacji;
100 kg w ciągu wegetacji
Termin aplikacji jesiennej oznacza, że nawóz najpóźniej można zastosować w ostatnim dniu, w którym prawo na to pozwala.
!
Naukowcy uważają, że idealny nawóz powinien spełniać następujące kryteria:
®ograniczenia ilości aplikacji (im mniejsza ilość aplikacji nawozu w czasie wegetacji tym lepiej);
®maksymalizacji wykorzystania azotu;
®minimalizacji niekorzystnego wpływu na środowisko.
Tak się składa, że Super N46 posiada wszystkie te cechy!
Dzięki temu, że granule nawozu są pokryte inhibitorem ureazy, ograniczamy emisję amonia- ku do atmosfery. Daje to korzyści zarówno dla środowiska, jak i maksymalizuje wykorzystanie azotu z nawozu. Super N46 bazuje na formie amidowej azotu, która następnie przekształca się w formę amonową, tym sposobem ograniczamy zanieczyszczenie wód azotanami oraz optymalizujemy odżywianie roślin. Połączenie azotu amidowego, inhibitora NBPT oraz nośni- ka MDGE umożliwia nam ograniczenie ilości aplikacji nawozu w pole, dlatego że uzyskuje- my równomiernie działający azot w długim czasie. Taka sytuacja ma bezpośredni korzystny wpływ na ekonomikę prowadzonego biznesu. Widać to zwłaszcza w uprawie zbóż ozimych, gdzie dawkę produkcyjną i jakościową możemy połączyć w jedno, nie tracąc na wielkości i jakości plonu.
Nawóz stabilizowany, taki jak Super N46 przyczynia się do poprawy efektywności wykorzysta- nia azotu. Jednak należy pamiętać, że błędy agrotechniczne, płodozmianowe, nieodpowied- nia ochrona i nawożenie pozostałymi makro i mikroelementami nie zostaną zrekompensowa- ne poprzez stosowanie wysoko specjalistycznego nawozu azotowego. Wszystkie wymienione elementy powinny być ze sobą połączone.
12. Kiedy aplikować azot?
Bardzo ważne jest określenie właściwego terminu nawożenia azotem.
Termin aplikacji nawozu azotowego musi zostać dobrany tak, by na czas zapewniać roślinie potrzebny jej azot. Jednakże należy pamiętać o przepisach prawnych, które regulują nam czas w roku, w którym możemy aplikować azot.
!
Terminy powinny zostać tak dobrane, by istotnie kształtować trzy główne etapy powstawania plonu:
®formowanie pierwotnej podstawy struktury plonu (pobieranie azotu z gleby kontrolują fos- for, cynk, magnez, potas i mangan),
®tworzenie elementów struktury plonu – okres szybkiego wzrostu rośliny (ważne jest odży- wienie azotem, magnezem, potasem, miedzią i siarką),
®kwitnienie i dojrzewanie (pierwiastki krytyczne to azot, fosfor, żelazo, magnez, siarka, cynk, miedź i potas).
Rośliny w okresie swojego wzrostu, przechodzą przez okresy mniejszej i większej wrażliwości na niedobór składników odżywczych. Celem rolnika powinna być aplikacja nawozu azoto- wego tak, aby dostatecznie wyprzedzić fazę krytyczną. Ilość zastosowanego składnika powin- na wynikać z potrzeb rośliny w danej fazie wzrostu.
Fazy największej wrażliwości roślin uprawnych na niedobory azotu
Rośliny uprawne Faza krytyczna
Zboża
krzewienie
początek strzelania w źdźbło koniec strzelania w źdźbło - kłoszenie
Rzepak początek wzrostu wydłużeniowego
pąkowanie
Ziemniaki 20-30% zakrytych międzyrzędzi
początek tworzenia bulw
Buraki cukrowe 2/3 para liści
60 dni od wschodów
Strączkowe początek wzrostu wydłużeniowego
początek kwitnienia
Źródło: Grzebisz W. Nawożenie roślin uprawnych, T. 2., Warszawa 2015
„Przed rolnictwem stawiane są coraz to nowe oczekiwania, co do jakości płodów rolnych, bezpieczeństwa dla środowiska naturalnego oraz konkurencyjności.”
By je spełnić, konieczne jest poszukiwanie i wdraża- nie nowych rozwiązań, które będą spełniały powyż- sze oczekiwania. Takim rozwiązaniem jest Super N46, którego zasadność stosowania w technologiach na- wożenia azotem potwierdza zarówno świat nauki jak i sami praktycy. Mocznik z inhibitorem – brzmi prosto
13. Produkcja w Aleksandrowie Kujawskim
Produkcja nawozu azotowego Super N46 w naszym zakładzie w Aleksandrowie Kujawskim polega na powlekaniu granul mocznika inhibitorem ureazy NBPT i otoczką MDGE. Jako, że NBPT jest produktem bezwodnym, nie ma obaw, że obniżymy jakość mocznika.
Jak powstaje Super N46?
Produkcja Super N46 w jednym zdaniu to nic innego, jak nanoszenie na mocznik granulowany (tylko od wybranych producentów) roztwo- ru NBPT z nośnikiem MDGE. O ile na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że to dość prosty zabieg, to należy pamiętać, iż wymaga on zachowania pewnego reżimu produkcyjnego. Regulacje prawne dotyczące produkcji mocznika stabilizowanego określają tylko mini- malną i maksymalną ilość substancji stabilizującej np. NBPT, która powinna zostać użyta w procesie produkcyjnym. Biorąc pod uwagę nasze doświadczenia, uważamy, że to za mało. W procesie produk- cji Super N46 oczywiście zwracamy uwagę na podanie odpowiedniej ilości NBPT, robimy to nawet dwukrotnie, aczkolwiek uważamy, że najistotniejsze jest prawidłowe i całkowite pokrycie granul mocznika.
Jest to możliwe tylko przy użyciu specjalistycznej technologii zamgła- wiania. Stosując to rozwiązanie mamy gwarancję że każda granula jest na całej swojej powierzchni równomiernie pokryta NBPT z MDGE.
W celu potwierdzenia najwyższej jakości pokrycia i odpowiedniej ilo- ści naniesionego NBPT z każdych 10 ton wyprodukowanego Super N46 pobieramy próbkę którą poddajemy badaniu na chromatogra- fie cieczowym, aby mieć pewność że dostarczamy do klienta nawóz
najwyższej jakości. Robimy tak, ponieważ uważamy, że tylko tak przygotowany nawóz daje możliwość osiągania maksymalnych korzyści, które opisujemy w tej publikacji.
Leszek Skrzypczyk
14. Nasze obserwacje i doświadczenia polowe
A. Doświadczenie w Gospodarstwie Rolnym Agro Farm
Gospodarstwo Rolne Agro Farm jest zlokalizowane w województwie dolnośląskim, w miejscowości Pisarzowice.
Doświadczenie na rzepaku ozimym, które przeprowadzaliśmy wspólnie z Panem Lesz- kiem Gralą obejmowało areał 5 ha gleby klasy 4a-4b.
Testowaliśmy dwie technologie odżywiania rzepaku ozimego azotem. Pozostałe elemen- ty prowadzenia łanu (uprawa, odmiana, terminy agrotechniczne, ochrona, stosowane nawożenie makro i mikroelementowe) były takie same.
Przedplonem była pszenica ozima.
I. Nawożenie jesień 2019
Wariant nawozowy 1 W październiku zastosowano:
nawóz azotowy Super N46 w dawce 170 kg/ha,
co daje 78,2 kg azotu.
Wariant nawozowy 2 W październiku zastosowano:
roztwór saletrzano-mocznikowy (32%) w dawce 175 l/ha z dodatkiem inhibito- ra nitryfikacji co daje 73,85 kg azotu.
II. Przedwiośnie 2020
Wariant nawozowy 1
Pobrano próby glebowe oraz materiał roślinny. Wyniki pokazały, że poziom azotu mineralne- go wyniósł w glebie 77 kg/ha.
Zbadano zawartość azotu w suchej masie roślin, co dało nam informację, że rzepak pobrał 116 kg N/ha – od początku wegetacji.
Na podstawie tych wyników zaplanowaliśmy nawożenie wiosenne rzepaku.
Zakładany plon to 4,5 t, co oznacza, że rzepak potrzebuje pobrać 270 kg N w całym okresie wegetacji.
Azot mineralny jest wykorzystywany w 70% zatem: 77 kg Nmin x 0,7 = 54 kg Nmin.
Od potrzeb pokarmowych odliczamy azot znajdujący się w glebie oraz to, co rośliny już po- brały.
Oznacza to, że musimy dostarczyć roślinom około 100 kg azotu w postaci nawozów mineralnych.
Należy pamiętać, że azot mineralny nie jest wykorzystywany w 100% - maksymalne wykorzy- stanie jest na poziomie 70% dlatego też musimy zwiększyć nawożenie o 30%, co daje nam 130 kg N (minimum).
Przyjęliśmy następujący plan nawożenia:
® I dawka Saletrosan 300 kg/ha - 78 kg N (aplikacja pod koniec lutego)
® II dawka 220 kg Super N – 101,2 kg N (początek marca)
Łącznie w obu dawkach wiosennych dostarczamy niespełna 180 kg N/ha (wiosną)
Całkowite nawożenie mineralne w tym wariancie wyniosło 258,2 kg N/ha.
Koszt nawożenia Super N46 jesienią i wiosną wyniósł około 476 zł/ha.
Wariant nawozowy 2
Pobrano próby glebowe. Wyniki pokazały, że poziom azotu mineralnego wyniósł 40 kg/ha.
Analogicznie jak w wariancie 1 zbadano zawartość azotu w suchej masie roślin. Wyliczono, że rzepak od początku wegetacji pobrał 100 kg N/ha.
Zakładany plon to 4,5 t, co oznacza, że rzepak potrzebuje pobrać 270 kg N w całym okresie wegetacji.
Planowane nawożenie wiosenne:
® I dawka Saletrosan 300 kg - 78 kg azotu
® II dawka roztwór saletrzano - mocznikowy 32% 250 l z inhibitorem nitryfikacji, czyli 105,5 kg N/ha + 1,7 l inhibitora nitryfikacji
Łącznie w obu dawkach wiosennych dostarczamy 183,5 kg N/ha
Całkowite nawożenie mineralne w tym wariancie wyniosło 257,35 kg N/ha.
Koszt nawożenia roztworem saletrzano - mocznikowym z inhibitorem nitryfikacji wyniósł 440 zł/ha.
W obu technologiach nawożenia zastosowano około 258 kg azotu/ha.
III. Obserwacje polowe czerwiec 2020 – liczenie i ważenie łuszczyn z jednej ro- śliny
Wariant nawozowy 1 Średnio 412 łuszczyn na roślinie Średnia waga łuszczyn: 197g
Wariant nawozowy 2 Średnio 343 łuszczyny na roślinie Średnia waga łuszczyn: 181g
IV. Żniwa 2020
Wariant nawozowy 1 Plon uzyskany na polach: 4,58 t/ha
Wariant nawozowy 2 Plon uzyskany na polach: 4,5 t/ha
Różnica w plonie = 80 kg rzepaku/ha
!
V. Badania gleby po żniwach pod kątem azotu mineralnego
Po żniwach, celem uzyskania kompletnej informacji na temat gospodarowania azotem w cią- gu wegetacji na analizowanym polu, pobraliśmy próby glebowe. Próby zostały przebadane w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej we Wrocławiu. Uzyskaliśmy następujące wyniki.
Kod laboratoryjny
próbki Warstwa cm Oznaczenie próbki
Kategoria agronomiczna
gleby
Zawartość w mg/kg s.m. gleby
Zawartość Nmin w kg/ha
Zawartość Nmin w kg/ha
w warstwie 0-60
Zasobność
N-NO3 N-NH4
GA/159/1 0-30 1A średnia >101,48 11,44 485,6
635,1 bardzo
wysoka
GA/159/2 31-60 1B średnia 32,22 2,55 149,5
GA/159/3 0-30 2A średnia 16,19 6,05 95,6
120,9 bardzo
wysoka
GA/159/4 31-60 2B średnia 2,69 3,19 25,3
GA/159/5 0-30 3A średnia 20,43 4,98 109,3
149,6 bardzo
wysoka
GA/159/6 31-60 3B średnia 4,72 4,66 40,3
GA/159/7 0-30 4A średnia 8,19 3,57 50,6
72,9 średnia
GA/159/8 31-60 4B średnia 3,02 2,16 22,3
GA/159/9 0-30 5A średnia 9,30 3,78 56,2
81,9 średnia
GA/159/10 31-60 5B średnia 4,09 1,88 25,7
GA/159/11 0-30 6A średnia 13,68 3,08 72,1
94,0 wysoka
GA/159/12 31-60 6B średnia 3,38 1,71 21,9
®Próby numer 1, 2, 3 to część pola nawożona w wariancie nr 1 - Super N 46.
®Próby numer 4, 5, 6 to część pola nawożona roztworem saletrzano – mocznikowym z dodat- kiem inhibitora nitryfikacji.
®Próba numer 1 znacznie różni się od pozostałych wyników, można stwierdzić że w tym miej- scu żerowała zwierzyna leśna – w dalszych obliczeniach odrzucamy ten wynik.
Wariant 1.
Średnia zawartość Nmin w kg/ha w warstwie 0 - 60 cm wynosi około 135 kg/ha.
Wariant 2.
Średnia zawartość Nmin w kg/ha w warstwie 0 - 60 cm wynosi około 77 kg/ha.
Różnica pomiędzy porównywanymi wariantami nawożenia wynosi 58 Nmin/ha.
Na korzyść technologii z Super N46.
VI. Podsumowanie
Różnica w plonie na korzyść wariantu nr 1 wyniosła:
80 kg/ha = 128 zł/ha (przy cenie rzepaku 1600 zł/t)
Różnica w kosztach nawożenia wyniosła 36 zł/ha, na korzyść wariantu nr 2.
