Aplikacja adwokacka w świetle nowych przepisów

Zdzisław Krzemiński

Aplikacja adwokacka w świetle

nowych przepisów

Palestra 8/2(74), 6-11

Z D Z IS Ł A W K R ZEM IŃ SK I

A p lik ac ja ad w o kacka w św ietle nowych przepisów

Z d n ie m 1 s ty c z n ia 1964 r. w e s z ła w ż y c ie u s t a w a z d n ia 19.X II.1963 r. o u s t r o ju a d w o k a tu r y (Dz. U. N r 57, poz. 309).1 Z a w ie r a o n a w ie le n o w y c h u n o r m o w a ń p o d ­ s ta w o w y c h im sty tu c y j z a w o d u a d w o k a c k ie g o . O d n o si ,się to m ię d z y in n y m i ta k ż e d o in s ty t u c ji a p li k a c ji a d w o k a c k ie j. Z a d a n ie m n in ie js z e g o a r t y k u ł u je s t o m ó w ić

n o v u m te k s to w e , k tó r e z m ie n ia (profil a p li k a c ji a d w o k a c k ie j.

Z e z ro z u m ia ły c h w z g lę d ó w r o z w a ż a n ia s w o je o g ra n ic z a m do k ilk u p o d s ta w o ­ w y c h ty lk o k w e s tii d o ty c z ą c y c h a p lik a c ji.

I. W p i s n a l i s t ę . W e d łu g s t a r y c h p rz e p is ó w k a n d y d a t n a a p li k a n ta m u ­ s ia ł o d p o w ia d a ć lic z n y m w a r u n k o m . M u s ia ł w ię c : a) d a w a ć r ę k o jm ię w y k o n y w a ­ n ia z a w o d u z g o d n ie z z a d a n ia m i a d w o k a tu r y w P o ls c e L u d o w e j, b) p o s ia d a ć o b y w a te ls tw o p o ls k ie i k o rz y s ta ć iw p e łn i z p r a w p u b lic z n y c h i o b y w a te ls k ic h p r a w h o n o ro w y c h , c) m ie ć p e łn ą zd o ln o ść do c z y n n o śc i p r a w n y c h , d) m ie ć n ie ­ s k a z i te l n y c h a r a k t e r , e) p o s ia d a ć u k o ń c z o n e w y ż sz e s t u d i a p r a w n ic z e z p r z e p is a ­ n y m i e g z a m in a m i, f) o d b y ć a p li k a c ję s ą d o w ą z a k o ń c z o n ą z d a n y m e g z a m in e m s ę d z io w s k im (te n o s ta tn i w a r u n e k o b o w ią z y w a ł d o p ie ro od d n ia 1 lip c a 1961 r. n a p o d s ta w ie ro z p o r z ą d z e n ia M in is tr a S p r a w ie d liw o ś c i z d n ia 7.X I.1960 r. o a p l i ­ k a n ta c h i a s e s o ra c h s ą d o w y c h — Dz. U. N r 51, poz. 301). N o w e p rz e p is y u tr z y m a ły w s z y s tk ie w y m ie n io n e w y ż e j w a r u n k i. J e d y n ie w a rt. 63 u s t. 5 u m ie sz c z o n o — o b o k d o ty c h c z a s o w e g o te k s t u — z d a n ie , w m y ś l k tó r e g o n a r ó w n i z a p li k a c ją s ą d o w ą tr a k to w a n a j e s t a p li k a c ja p r o k u r a to r s k a z a k o ń c z o n a e g z a m in e m p r o k u r a to r s k im . D o p ie ro w ię c po o d b y c iu a p lik a c ji s ą d o w e j lu b p r o k u r a to r s k ie j , z a k o ń c z o n e j z ło ż o n y m p o m y ś ln ie e g z a m in e m , b ę d z ie m o ż n a u b ie g a ć się o w p is n a lis tę a p l i ­ k a n tó w a d w o k a c k ic h .

M oże się z d a rz y ć , że w n ie k tó r y c h w ię k s z y c h iz b a c h a d w o k a c k ic h lic z b a s t a r a ­ ją c y c h się o w p is n a lis tę z n a c z n ie p rz e w y ż s z y lic z b ę w o ln y c h m ie js c . W ty m w y p a d k u m o ż liw e je s t u rz ą d z e n ie e g z a m in u k w a lif ik a c y jn e g o d la k a n d y d a tó w n a a p lik a n tó w . R e g u la m in ta k ie g o e g z a m in u z o s ta ł u c h w a lo n y p rz e z N a c z e ln ą R a d ę A d w o k a c k ą je s z c z e w 1957 r. ( „ P a l e s tr a ” n r 4/1957, s. 102 i n.). F o r m a ln ie r e g u la m in te n o b o w ią z u je d o c h w ili o b e c n e j, c h o c ia ż ze w z g lę d u n a m a ły o s ta tn io n a p ły w k a n d y d a tó w n ie m a on p r a k ty c z n e g o z a s to s o w a n ia .

II. U p r a w n i e n i a . A r ty k u ł 83 s t a r e j u s t a w y s ta n o w ił, że a p l i k a n t a d w o ­ k a c k i m ó g ł z a s tę p o w a ć a d w o k a ta w s ą d a c h i u r z ę d a c h z w y ją tk i e m S ą d u N a j­ w y ższeg o . U p o w a ż n ie n ia do z a s tę p s tw a u d z ie la ł a d w o k a t, k tó r y p r o w a d z ił s p r a w ę . N a tle te g o te k s tu p o w s ta w a ły w d o k tr y n ie i p r a k t y c e s ą d o w e j w ą tp liw o ś c i. I t a k z a s ta n a w ia n o się n a d ty m , czy a p l i k a n t a d w o k a c k i m ó g ł w y s tę p o w a ć p rz e d o k rę g o w y m s ą d e m u b e z p ie c z e ń lu b p rz e d T r y b u n a łe m U b e z p ie c z e ń S p o łe c z n y c h . P o d o b n ie p o w s ta w a ły w ą tp liw o ś c i p rz y o k r e ś la n iu u p r a w n ie ń a p li k a n ta w z a k re s ie i W d a ls z y m c ią g u a r t y k u ł u u s ta w a o u s t r o j u a d w o k a t u r y z d n ia 27.VI.1950 r . b ę d z ie n a z y w a n a „ s t a r ą u s ta w ą ” , a p rz e p is y w n ie j z a w a r te — „ s ta r y m i p r z e p is a m i” , n a to m ia s t u s ta w a z d n ia ]9.XII.1963 r. n a z y w a n a b ę d z ie „ n o w ą u s ta w ą ” , a n o r m y w n ie j z a w a rte „ n o w y m i p r z e p is a m i” .

N r 2 (74) A p lik a c ja a d w o k a c k a w ś w ie tle n o w y c h p r z e p is ó w

o b ro n y p rz e d s ą d a m i w o js k o w y m i. N a c z e ln a R a d a A d w o k a c k a u c h w a łą W y d z ia łu W y k o n aw czeg o z d n ia 11.IX.1959 r. ( „ P a le s tr a n r 11/1959, s. 124) p r z y j ę ła z a o b o ­ w ią z u ją c ą z a s a d ę , że a p lik a n c i a d w o k a c c y n ie m a ją u p r a w n ie ń do z a s tę p o w a n ia a d w o k a tó w p rz e d s ą d a m i w o js k o w y m i.

Ściem niającą w y k ła d n ię w y m ie n io n e g o w y ż e j p rz e p is u z a w ie r a ta k ż e p is m o M in is tra S p ra w ie d liw o ś c i do N R A z d n ia 10. X . 1961 r. n r A 29<6/61, k tó r e w y ­ ja ś n iło , że a p lik a n c i a d w o k a c c y w p is a n i n a lis tę p rz e d 1.VII.1961 r. n ie m a j ą p r a w a z a s tę p o w a ć a d w o k a tó w w s ą d a c h w o je w ó d z k ic h ja k o s ą d a c h p ie r w s z e j in s ta n c ji — z a ró w n o w s p r a w a c h c y w iln y c h , ja k i w s p r a w a c h k a r n y c h . P o o d b y c iu 18 m ie się c y a p li k a c ji d o p u s z c z a ln e je s t w y s tę p o w a n ie a p li k a n tó w p r z e d s ą d a m i w o je w ó d z k im i ja k o s ą d a m i d r u g ie j in s 'ta n c ji w s p r a w a c h c y w iln y c h i k a r ­ n y ch . S ta n o w is k o to z n a jd o w a ło u z a s a d n ie n ie w te k ś c ie a r t y k u ł u 1C5 s t a r e j u s ta w y , k tó r y stanciw ił, że a p lik a n c i w p s a n i n a li s t ę p rz e d 1 lip c a 1961 r. o d b y w a ją a p li­ k a c ję n a z a s a d a c h p o p rz e d n io o b o w ią z u ją c y c h . N a to m ia s t o g ra n ic z e n ia t e n ie o d n o siły s ię d o a p li k a n tó w w p is a n y c h n a lis tę po d n iu 1.VII.1961 r.

I s tn ia ła w ię c ro z b ie ż n o ść m ię d z y te k s te m a rt. 83 s t a r e j u s ta w y a o b o w ią z u ją c ą i p r z y j ę tą w y k ła d n ią te g o p rz e p is u , u z a s a d n ia ją c ą k o n ie c z n o ś ć z n o w e liz o w a n ia te g o p rz e p is u .

W n o w e j u s ta w ie z a s to s o w a n o in n ą te c h n ik ę r e d a k c y jn ą . M ia n o w ic ie w te k ś c ie a r t . 90 w y m ie n io n o w s p o s ó b w y c z e r p u ją c y s ą d y o ra z o rg a n y , p r z e d k tó r y m i a p li k a n t m o że z a s tę p o w a ć a d w o k a ta . W e d łu g te g o p r z e p is u a ip lik a n t a d w o k a c k i m o że w p ie r w s z y m r o k u a p li k a c ji z a s tę p o w a ć a d w o k a ta w s ą d z ie p o w ia to w y m , w są d z ie o k rę g o w y m u b e z p ie c z e ń sp o łe c z n y c h , w są d z ie w o je w ó d z k im o r z e k a j ą ­ c y m ja k o d r u g a in s ta n c ja i p rz e d o rg a n a m i a d m in is tr a c ji p a ń s tw o w e j, a p o c z ą w sz y o d d ru g ie g o r o k u a p li k a c ji — p o n a d to w są d z ie w o je w ó d z k im o r z e k a ją c y m ja k o p ie r w s z a in s ta n c ja .

W ś w ie tle p o w y ż sz e g o n a le ż y z a te m p rz y ją ć , że a p li k a n t a d w o k a c k i n ie m o że z a s tę p c w a ć a d w o k a ta a n i p rz e d s ą d e m i w o js k o w y m i, a n i p rz e d k o m is ja m i d y s c y ­ p lin a r n y m i. N ie b ę d z ie te ż m ó g ł w y s tę p o w a ć p rz e d S ą d e m N a jw y ż s z y m i T r y ­ b u n a łe m U bezipieczeń S p o łe c z n y c h .

W n c w e j u s ta w ie n ie c o o d m ie n n ie n iż d o ty c h c z a s u r e g u lo w a n a z o s ta ła k w e s tia w y s ta w ia n ia s u b s ty tu c j i a p lik a n to w i. M ia n o w ic ie o b e c n ie u p o w a ż n ie n ia do z a s t ę ­ p o w a n ia u d z ie la a p lik a n to w i a d w o k a t p ro w a d z ą c y s p r a w ę za z g o d ą k ie r o w n ik a z e sp o łu a lb o sp o ie c z n e g o b iu r a p o m o cy p r a w n e j.

D o ty c h c z a s s p r a w a t a b y ła u r e g u lo w a n a n ieco in a c z e j, w e d łu g b o w ie m s t a r e j u s ta w y u p o w a ż n ie n ia u d z ie la ł a d w o k a t, k tó r y p ro w a d z ił s p r a w ę . W ty c h w a r u n ­ k a c h s łu s z n ie p rz y jm o w a n o , że a p lik a n t b y ł n a le ż y c ie le g ity m o w a n y , je ż e li z ło ży ł u p o w a ż n ie n ie p o d p is a n e p rz e z u s ta n o w io n e g o w s p r a w ie a d w o k a ta , c h o ć b y n ie b y łe z g o d y p a tr o n a i k ie r o w n ik a zesp o łu . P rz e c iw k o ta k ie j w y k ła d n i ( p r z y z n a j­ m y — z g o d n e j z b rz m ie n ie m p rz e p is ó w ) p o d n o sz o n o z a rz u ty w s k a z u ją c n a to , że te g o r o d z a ju p r a k t y k a p o z b a w ia p a tr o n a k c n tr o li n a d p rz e b ie g ie m a p lik a c ji i u m o ż liw ia a p lik a n to w i p ro w a d z e n ie , w b r e w u s ta w ie , s p r a w n a w ła s n y r a c h u n e k . D la te g o te ż W a rs z a w s k a R a d a A d w o k a c k a p o w z ię ła w 1962 r. ( „ P a l e s tr a ” n r 7/1962) u c h w a łę , że k o r z y s ta n ie z z a s tę p s tw a a p li k a n ta p o w in n o m ieć m ie js c e za w ie d z ą i z g o d ą a k tu a ln e g o p a tr o n a i k ie r o w n ik a zesp o łu .

J e s z c z e in a c z e j u re g u lo w a n o to z a g a d n ie n ie w R e g u la m in ie a p lik a c ji a d w o ­ k a c k ie j o r a z k s z ta łc e n ia i e g z a m in u a p lik a n tó w a d w o k a c k ic h (,.P a le s tr a ” n r 7— 8/1963, s. 141). O tó ż w § 11 te g o r e g u la m in u c z y ta m y , że ,,p a tr o n m o że zlec ić a p lik a n to w i z a s tą p ie n ie in n e g o c z ło n k a z e sp o łu z m o c y u p o w a ż n ie n ia u d z ie lo n e g o p rz e z te g o ż c z ło n k a w d a n e j s p r a w i e ”. Z g o d a z a te m k ie r o w n ik a z e sp o łu w e d łu g p rz e p is ó w r e g u la m in u b y ła z b y te c z n a .

8

Z d z i s ł a w K r z e m i ń s k i _{N r 2 (74)} O b e c n ie w o b e c w y ra ź n e g o b rz m ie n ia a r t . 90 n o w e j u s t a w y (u st. 2) n a le ż a ło b y p o s tu lo w a ć z m ia n ę § 11 R e g u la m in u a p lik a c ji a d w o k a c k ie j o ra z p r z y s to s o w a n ie b r z m ie n ia te g o p r z e p is u do z a sa d w y r a ż o n y c h w u s ta w ie . W p o d o b n y sp o s ó b p o w in n a u le c zm iainie u c h w a ła W a rs z a w s k ie j R a d y A d w o k a c k ie j. , Z a r ó w n o n o w a , j a k i s t a r a u s t a w a n ie r e g u l u ją z a g a d n ie n ia u p r a w n ie n ia a p l i ­ k a n t a do s a m o d z ie ln e g o p o d p is y w a n ia p is m p ro c e s o w y c h . N a to m ia s t z a g a d n ie n ie to j e s t w y r a ź n ie u re g u lo w a n e w cy t. w y ż e j R e g u la m in ie a p lik a c ji a d w o k a c k ie j o ra z k s z ta łc e n ia i e g z a m in u a p lik a n tó w a d w o k a c k ic h . T a k w ię c w § 17 te g o re g u la m in u c z y ta m y , że „ u p o w a ż n ie n ie do z a s tę p s tw a n ie u p o w a ż n ia a p li k a n ta a d w o k a c k ie g o do p o d p is y w a n ia w im ie n iu z a s tę p o w a n e g o a d w o k a ta p is m p ro c e s o w y c h ”. Z a s a d a t a w o b e c b r a k u in n y c h d y s p o z y c ji w n o w e j u s t a w i e p o w in n a m ie ć p e łn e z a s to ­ s o w a n ie w p r a k t y c e s ą d o w e j.2 S k o ro m o w a o u p r a w n ie n ia c h a p li k a n ta , to n a le ż y p rz y o k a z ji o m ó w ić z a g a d ­ n ie n ie p r a w p ra c o w n ic z y c h .

D o t e j p o r y k w e s tia t a n a s u w a ła w ie le w ą tp liw o ś c i, m . in. d la te g o , że te k s t -stare} u s t a w y n ic n a te n te m a t n ie m ó w ił. Z e w z g lę d u z aś n a to , że w z a ję c ia c h a p li k a n tó w m ie ś c iły się e le m e n ty n ie ty lk o p r a c y , a le ta k ż e n a u k i, p o w s ta w a ły n p . w ą tp liw o ś c i, w ja k i m z a k re s ie k o r z y s ta ją o n i z u rlo p ó w . K w e s tię tę r o z ­ s t r z y g n ą ł w re s z c ie W y d z ia ł W y k o n a w c z y N R A z d n ia 24.IV.1953 r. („B iu l. N R A ” 1956 r. n r 1, s. 74) w y ja ś n ia ją c , że a p li k a n c i m a j ą p r a w o do m ie się c z n e g o u r lo p u w y p o c z y n k o w e g o , p ra w o do u b e z p ie c z e n ia o ra z p r a w o do d o d a tk o w e g o m ie s ię c z ­ n e g o u r lo p u p r z e d e g z a m in e m . Z a s a d a t a z o s ta ła u tr z y m a n a w c y to w a n y m ju ż w y ż e j r e g u l a m i n ie a p lik a c ji a d w o k a c k ie j (§ 9). O b e c n ie z a g a d n ie n ie to d o c z e k a ło się u s ta w o w e g o u n o rm o w a n ia . M ia n o w ic ie a r t. 89 u s t. 3 n o w e j u s ta w y s ta n o w i, że do a p li k a n tó w „ z a tr u d n io n y c h w z e s p o ­ ła c h s to s u je się o g ó ln e p rz e p is y u s ta w o d a w s tw a p r a c y d o ty c z ą c e p r a c o w n ik ó w u m y s ło w y c h ”. W y m ie n io n a w y ż e j u c h w a ła W y d z ia łu W y k o n a w c z e g o N R A m i a ­ ła b y j e d n a k n a d a l z a s to s o w a n ie , je ś li c h o d z i o p r z y z n a n ie a p li k a n to m p r a w a d o d o d a tk o w e g o m ie s ię c z n e g o u r lo p u p rz e d e g z a m in a c y jn e g o .

W te k ś c ie a r t . 89 n o w e j u s t a w y o p u sz c z o n o co p r a w d a z d a n ie t r a k t u j ą c e o a p l i ­ k a n t a c h ze sp o łe c z n y c h b i u r p o m o c y p r a w n e j, je d n a k ż e je s t to o k o lic z n o ść o .tyle b e z z n a c z e n ia , że w ty c h b iu r a c h w s z y s c y p r a c u ją c y , tz n . a d w o k a c i, a p lik a n c i i u rz ę d n ic y , k o r z y s ta ją z u s ta w o d a w s tw a p r a c y (a rt. 5).

N a le ż y ta k ż e w s k a z a ć n a b a rd z o w a ż n e n o v u m d o ty c z ą c e tz w . z a ję ć u b o c z ­ n y c h a p lik a n tó w . J a k w y n ik a z a r t. 86 n o w e j u s ta w y , a p li k a n t m u s i m ie ć zg o d ę r a d y a d w o k a c k ie j n a k a ż d e z a ję c ie u b o c z n e . W e d łu g p rz e p is ó w s ta r e j u s t a w y o b o w ią z e k u z y s k iw a n ia zgody n ie o d n o s ił s ię d o p r a c y n a u k o w e j, p e d a g o g ic z n e j, lite r a c k ie j , a r ty s ty c z n e j i p u b lic y s ty c z n e j.

I I I . C z a s t r w a n i a a p l i k a c j i . N a w s tę p ie n a le ż y p rz y p o m n ie ć , ż e d o ty c h c z a s m ie liś m y w ła ś c iw ie d w ie g r u p y a p lik a n tó w , ró ż n ią c e s ię o k re s e m t r w a n i a a p li k a c ji i s to p n ie m p r z y g o to w a n ia do w y k o n y w a n ia z a w o d u . O b o k b o w ie m a p li k a n tó w w p is a n y c h n a lis tę b e z p o ś r e d n io p o u k o ń c z e n iu s tu d ió w p r a w ­ n ic z y c h b e z o d b y c ia a p lik a c ji s ą d o w e j, is tn ia ła je s z c z e d r u g a g r u p a a p li k a n tó w m a ją c y c h z a s o b ą o d b y tą a p lik a c ję s ą d o w ą i z d a n y e g z a m in sę d z io w s k i. P ie r w s z ą g r u p ę a p li k a n tó w o b o w ią z y w a ła a p lik a c ja tr z y le tn ia , d r u g ą n a to m ia s t ty lk o d w u ­ le t n ia . W a r u n e k odb} cia u p rz e d n io a p li k a c ji s ą d o w e j z o s ta ł w p r o w a d z o n y w ż y c ie z d n ie m 1 lip c a 1961 r . n a p o d s ta w ie § 25 ro z p o r z ą d z e n ia M in is tr a S p r a w ie d l i­

2 Z a g a d n ie n ie t o o m a w ia m sz e rz e j w a r t y k u l e : A p lik a c ja a d w o k a c k a (d e le g e l a t a e t d e le g e f e r e n d a ) , „ P a l e s t r a ” n r 6/1963, s. 9 i n . o ra z w k o m e n ta r z u z b io ro w y m (S. J a n c z e w s k i , Z. K r z e m i ń s k i , w . P o c i e j , W. Z y w i e k i : U s tr ó j a d w o k a tu r y , s. 181 i

n.)-N r 2 (74) A p l i k a c j a a d w o k a c k a w ś w i e t l e n o w y c h p r z e p i s ó w _9* w o ści z d n ia 7 lis to p a d a 1960 r . o a p l i k a n t a c h i a s e s o ra c h s ą d o w y c h (Dz. U N r 51, poz. 301).

N o w a u s ta w a w a r t . 109 u z n a je p r a w a n a b y te p rz e z a p lik a n tó w s ta n o w ią c , że a p lik a n c i w p is a n i n a lis tę w d n iu w e jś c ia w ży cie u s ta w y są a p l i k a n ta m i a d w o ­ k a c k im i w ro z u m ie n iu u s ta w y o u s t r o ju a d w o k a tu r y . W t e n s p o s ó b u tr z y m a n y zo sta ł — p r z y n a j m n i e j n a r a z ie — p o d z ia ł n a d w ie g r u p y o ró ż n y c h u p r a w n ie n i a c h (np. co do d łu g o ś c i o k re s u t r w a n i a a p lik a c ji, co do u p r a w n ie ń a p l i k a n t a do w y s t ę ­ p o w a n ia p rz e d s ą d a m i, w re s z c ie co do w y s o k o ś c i w y n a g ro d z e n ia ) .3

N o w a u s ta w a w p r o w a d z a tr z y le t n ią a p li k a c ję a d w o k a c k ą (a rt. 63 u s t. 5). P r z y ­ d z ie le n ie do z e p o łu a d w o k a c k ie g o lu b s p o łe c z e g o b iu r a p o m o cy p r a w n e j n a s t ę ­ p u je n a m o cy d e c y z ji d z ie k a n a r a d y , k tó r y w m ia r ę m o żn o ści u w z g lę d n ia ż y c z e ­ n ia k ie r o w n ik a z e sp o łu lu b b iu r a o ra z a p li k a n ta . Z te k s t u a r t. 89 w y n ik a , że do. k ie r o w n ik a z e sp o łu lu b b iu r a n a le ż y k ie r o w a n ie p r a c ą a p lik a n ta . N a to m ia s t r a d a a d w o k a c k a s p r a w u j e o g ó ln e k ie r o w n ic tw o n a d k s z ta łc e n ie m a p li k a n tó w (a r t. 87).

U s ta w a n ie u ż y w a w te k ś c ie o k r e ś le n ia „ p a tr o n ” . N ie zn a c z y to je d n a k , że b y ta in s ty t u c ja z o s ta ła s k a s o w a n a . N a le ż y p rz y p o m n ie ć , że c y to w a n y ju ż k i l k a k r o t ­ n ie r e g u la m in a p lik a c ji a d w o k a c k ie j r e g u l u j e szczeg ó ło w e k w e s tie z w ią z a n e z tz w . p a tr o n a te m . W a rto t u p rz y p o m n ie ć § 3 te g o ż r e g u l a tn i n u s ta n o w ią c y , że p a tr o n e m m oże z o s ta ć a d w o k a t, k tó r y m a co n a j m n ie j p ię c io le tn i sta ż w w y k o n y w a n i u z a w o d u a d w o k a c k ie g o i d a je p o d w z g lę d e m z a w o d o w y m r ę k o jm i ę n a le ż y te g o p rz y g o to w a n ia a p li k a n ta d o z a w o d u a d w o k a c k ie g o . P a tr o n a w y z n a c z a k ie r o w n i k zesp o łu lu b b iu r a , z a w ia d a m ia ją c o ty m n ie z w ło c z n ie r a d ę a d w o k a c k ą . D z ie k a n ra d y m o że w c ią g u 14 d n i zg ło sić s p r z e c iw p rz e c iw k o w y z n a c z e n iu k o n k r e tn e g o p a tr o n a . O k re s o d b y w a n ia p r a k t y k i p o d k ie r u n k ie m je d n e g o p a tr o n a p o w in ie n b y ć n ie k r ó ts z y n iż sześć m ie się c y i n ie d łu ż s z y n iż ro k .

W o k re s ie a p lik a c ji a p li k a n t o b o w ią z a n y je s t: a) o p ra c o w y w a ć p is m a i w n io s k i o r a z p rz y g o to w y w a ć k o re s p o n d e n c ję , b) p r z e g lą d a ć i b a d a ć w s ą d a c h i u r z ę d a c h a k ta , c) w m ia r ę m o ż n o śc i a s y s to w a ć p rz y p r z y jm o w a n iu k lie n tó w i p rz y w y s tę p o ­ w a n iu p a tr o n a p rz e d s ą d e m , d) z a s tę p o w a ć p a tr o n a w p ro w a d z o n y c h p r z e z n ie g o s p r a w a c h .

O c z y w iśc ie m oże m ieć m ie js c e z a s tą p ie n ie ta k ż e in n e g o a d w o k a ta z z e s p o łu /.a w ie d z ą p a tr o n a . A d w o k a t - p a tr o n s k ł a d a s p r a w o z d a n ie po u p ły w ie o k re s u sz e śc io m ie się c z n e g o , w y k a z u ją c lic z b ę i ro d z a j s p o rz ą d z o n y c h p rz e z a p lik a n t» p ism .

P o z a k o ń c z o n e j a p li k a c ji a p li k a n t p o w in ie n p r z y s tą p ić d o e g z a m in u a d w o k a c ­ k ieg o . O d o p u s z c z e n iu do e g z a m in u d e c y d u je r a d a a d w o k a c k a , k t ó r a s p r a w d z a , czy z d a ją c y o d b y ł u s ta w o w y o k re s a p lik a c ji. N a le ż y t u je d n a k p o d k re ś lić , że z a lic z e n ie p r a c y w z esp o le czy b iu r z e n ie n a s t ę p u je w sp o só b m e c h a n ic z n y . N ie z a lic z a s ię b o w ie m do c z a su a p li k a c ji o k r e s u , w k tó r y m a p li k a n t b e z u s p r a w i e d li­ w ie n ia fa k ty c z n ie n ie w y k o n y w a ł c ią ż ą c y c h n a n im o b o w ią z k ó w (§ 33 r e g u la m in u a p li k a c ji a d w o k a c k ie j) lu b b y ł z a w ie s z o n y w w y k o n y w a n iu c z y n n o śc i z a w o d o ­ w y c h (a r t. 97). J e ś li c h o d z i o o k re s y u s p r a w ie d liw io n e g o n ie w y k o n y w a n ia o b o ­ w ią z k ó w , to z a lic z e n iu p o d le g a ją ty lk o o k re s y n ie d łu ż s z e (k a ż d o ra z o w o ) n iż m i e ­ się c z n e . W w y p a d k a c h w y ją tk o w y c h r a d a a d w o k a c k a m oże z a lic z y ć u s p r a w i e d li­ w io n y o k re s n ie o b e c n o ś c i d łu ż s z y n iż m ie s ią c , le c z n ie p r z e k r a c z a ją c y 3 m ie s ię c y .

J S ? e r - e j r.a t e n te m a t p isa łe m w w y m ie n io n y m ju ż w y ż e j a r t y k u l e : A p lik a c ja a d w o ­ k a c k a (D e le g e l a t a e t d e le g e f e re n d a ). J e ś l i c h o d z i o ró ż n ic e w w y n a g r a d z a n iu — p a t r r w c h w a łę W ydz. W y k . N R A z d n ia 18.1.1963 r . ( „ P a l e s t r a ” n r 3/1963, s. 84).

10 Z d z i s ł a w K r z e m i ń s k i _{N r 2 (74)} E g z a m n a d w o k a c k i — t a k j a k i p r z e d te m — m o że b y ć p o w tó rz o n y ty lk o j e d e n ra z . K o m is ja e g z a m in a c y jn a (nie r a d a ) m o ż e w w y p a d k a c h w y ją tk o w y c h z e z w o lić a p lik a n to w i n a p r z y s tą p ie n ie po r a z tr z e c i do e g z a m in u , je d n a k ż e o b o ­

w ią z u je t u t a j te r m i n w y z n a c z o n y p r z e z k o m is ję (a rt. 92). A p lik a n t, k tó r y n ie z o s ta n ie w p is a n y n a lis tę a d w o k a tó w w c ią g u r o k u od d a ty z ło ż e n ia e g z a m in u , p o d le g a s k r e ś le n i u z lis ty a p lik a n tó w (a rt. 91). W s ta r y c h p r z e p is a c h o k r e s te n fiy ł d łu ż s z y , g d y ż w y n o s ił 2 la ta , sa m o zas s k r e ś le n ie b y ło p o tr a k to w a n e f a k u l t a ­ ty w n ie . S y tu a c j a o k re ś lo n a w a r t. 91 m o ż e m ie ć m ie js c e w ó w c z a s, g d y a p li k a n t n ie zło ży w n io s k u o w p is , b ą d ź te ż w ó w c z a s, g d y M in is te r S p ra w ie d liw o ś c i s k o ­ r z y s ta z p rz y s łu g u ją c e g o m u p r a w a w e ta co do w p is u . N o w a u s ta w a m ó w i ty lk o o a p li k a c ji w z e s p o ła c h a d w o k a c k ic h lu b w s p o łe c z ­ n y c h b iu r a c h p o m o c y p r a w n e j. A p lik a c ja >u a d w o k a ta w y k o n u ją c e g o z a w ó d in d y ­ w id u a ln i e 4 j e s t n a p rz y s z ło ść n ie d o p u s z c z a ln a . P o w s ta j e je d n a k n ie ty lk o te o r e ­ ty c z n y , a le i p r a k ty c z n y p ro b le m , czy a p lik a n c i, k tó r z y a p li k u ją n a p o d s ta w ie a r t . 79 s t a r e j u s t a w y u a d w o k a ta p r a k t y k u ją c e g o in d y w id u a ln ie , m o g ą t ę a p lik a c ję u k o ń c z y ć u te g o ż p a tr o n a . T łu m a c z ą c w e r b a ln i e p r z e p is a r t . 88 n o w e j u s ta w y , m o ż n a b y u d z ie lić n a p o s ta w io n e p y ta n ie o d p o w ie d z i n e g a ty w n e j. J e d n a k ż e do in n e g o w n io s k u d o jd z ie m y po z a p o z n a n iu s ię z p r z e p is a m i p rz e jś c io w y m i n o w e j u s ta w y . O tó ż j a k w y:n;k a z tr e ś c i a r t. 109 u s t. 2, „ a p lik a n c i a d w o k a c c y , w p is a n i n a lis tę a p lik a n tó w a d w o k a c k ic h p rz e d d n ie m 1 lip c a 1961 r., o d b y w a ją a p lik a c ję n a z a s a d a c h o b o w ią z u ją c y c h do d n ia 20 g r u d n ia 1958 r . ”. S k o ro zaś ta k , to n a le ż y p r z y ją ć , że a p lik a n c i w p is a n i p rz e d w y m ie n io n ą d a tą n a lis tę a p lik a n tó w m o g ą k o n ty n u o w a ć a p lik a c ję u a d w o k a tó w p r a k t y k u ją c y c h in d y w id u a ln ie . J e s t to co p r a w d a n ie w ie lk a ju ż g ru p a , k tó r a w c ią g u n a jb liż s z y c h m ie się c y p r z y s tą p i do e g z a m in u a d w o k a c k ie g o .

IV . O d p o w i e d z i a l n o ś ć d y s c y p l i n a r n a . P rz e d e w s z y s tk im n a le ż y -zaznaczyć, że in s ty t u c ja o d p o w ie d z ia ln o śc i d y s c y p l in a r n e j u le g ła w n o w y c h p r z e ­ p is a c h zasacni-czej zm a n ie . T a z m ia n a o d n o si się w k o n s e k w e n c ji ta k ż e do o d p o ­ w ie d z ia ln o ś c i d y s c y p lin a r n e j a p lik a n tó w . A r t. 93 n o w e j u s ta w y głosi, że a d w o k a c i i a p li k a n c i p o d le g a ją o d p o w ie d z ia ln o ś c i d y s c y p l in a r n e j n a ró w n y c h z a s a d a c h . R e g u ła t a z n a p e w n e w y ją tk i . J e ś l i c h o d z i o z m ia n y , to są c n e w id o c z n e p r z e d e w s z y s tk im w z a k re s ie lic z b y p r z e w id z ia n y c h p rz e z u s ta w ę k a r . „ D ra b in a k a r ” z o s ta ła w n o w e j u s ta w ie z n a c z ­ n ie r o z b u d o w a n a . O b e c n ie is tn i e ją n a s t ę p u ją c e k a r y d y s c y p lin a r n e (a rt. 91): 1) u p o m n ie n ie , 2) n a g a n a , 3) k a r a p ie n ię ż n a , 4) z a w ie s z e n ie w c z y n n o ś c ia c h z a w o ­ d o w y c h n a o k re s od tr z e c h m ie się c y do d w ó c h la t , 5) p rz e n ie s ie n ie sie d z ib y , <j) p o z b a w ie n ie p r a w a w y k o n y w a n ia z a w o d u a d w o k a ta n a o k re s od je d n e g o r o k u d o l a t p ię c iu , 7) w y d a le n ie z a d w o k a tu r y . A rt. 97 s ta n o w i, że w s t o s u n k u do a p li k a n tó w a d w o k a c k ic h n ie o rz e k a się k a r y p ie n ię ż n e j i k a r y p o z b a w ie n ia p r a w a w y k o n y w a n ia z a w o d u . A p lik a n t z a te m m o ż e b y ć u k a r a n y n a s tę p u ją c y m i k a r a m i d y s c y p lin a r n y m i: u p o m n ie n ie m , n a g a n ą , z a w ie s z e n ie m w c z y n n o śc ia c h z a w o d o w y c h , p r z e n ie s ie n ie m sie d z ib y , w y d a le n ie m z a d w o k a tu r y . * S t a r a u s ta w a z n a ła d w ie f o rm y w y k o n y w a n ia z a w o d u a d w o k a c k ie g o . J a k w y n ik a ło ■/. a r t . 3, „ w y k o n y w a n ie z a w o d u a d w o k a c k ie g o o d b y w a się w z e s p o ła c h a d w o k a c k ic h lu b i n d y w i d u a l n i e ” . N a to r r ia s t n o w a u s ta w a z a s a d n ic z o z n o s i p r a k t y k ę in d y w id u a ln ą . J e d y n ie a r t . 110 p r z e p is ó w p rz e jś c io w y c h p o z w a la a d w o k a to m w y k o n u ją c y m d o ty c h c z a s z a w ó d I n d y w id u a ln ie n a d a lsz e p ro w a d z e n ie p r y w a tn e j k a n c e l a r i i p rz e z ro k . M in is te r S p r a w ie d li­ w o śc i m e ż e te n o k r e s p rz e d łu ż y ć w u z a s a d n io n y c h w y p a d k a c h , p r z y c z y m s a m w n io s e k z a in te r e s o w a n e g o m u ^i b y ć z a o p in io w a n y p rz e z N a c z e ln ą R a d ę A d w o k a c k ą . Z te k s tu p r z e p is u •w y n ik a , że tr e ś ć o p in ii N R A n ie w ią ż e M in is tra .

Nor 2 (74) A d w o k a c i w a r s z a w s c y w o k r e s ie r e w o lu c ji 1905—1907 1 1

A d w o k a t lu b a p li k a n t a d w o k a c k i, p rz e c iw k o k tó r y m to c z y się p o s tę p o w a n ie d y s c y p lin a r n e lu b k a r n e , m o że b y ć ty m c z a s o w o z a w ie sz o n y w c z y n n o ś c ia c h z a w o ­ d o w y c h , je ż e li te g o w y m a g a in t e r e s sp o łeczn y . C zas t r w a n i a z a w ie s z e n ia a p l i ­ k a n t a w c z y n n o ś c ia c h n ie z a lic z a się d o o k re s u o b o w ią z k o w e j a p li k a c ji (a rt. 94 i 97).

K a r y d y s c y p lin a r n e u p o m n ie n ia i n a g a n y m o g ą b y ć w y m ie r z o n e p r z e z d z ie k a n a r a d y a d w o k a c k ie j. O d te j d e c y z ji p r z y s łu g u je o d w o ła n ie d o k o m is ji d y s c y p l in a r n e j. N a to m ia s t z e b ra n ie z e s p o łu lu b k ie r o w n ik z e sp o łu m o że u d z ie lić c z ło n k o w i z e sp o łu lu b a p lik a n to w i a d w o k a c k ie m u o s trz e ż e n ia (a rt. 29). O d te j d e c y z ji o d w o ła n ie n ie p rz y s łu g u je . 12 lip c a 1876 r. z n ie s io n o w K r ó le s tw ie s ą d y p o ls k ie , a n a s te p n e g o d n ia w p r o ­ w a d z o n o n o w ą o r g a n iz a c ję s ą d o w n ic tw a o p a r tą n a re f o r m ie r o s y js k i e j z 1864 r. J e d n o c z e ś n ie ję z y k ie m u rz ę d o w y m s ta ł się ję z y k r o s y js k i. R e f o r n r e u le g ła ta k ż e a d w o k a tu r a . N a m ie js c e p o p rz e d n ic h s to p n i (p a tro n ó w , a d w o k a tó w i m e c e n a só w ) *, u z y s k iw a n y c h iw d ro d z e e g z a m in ó w p a ń s tw o w y c h , w p ro w a d z o n o te r a z je d e n : a d w o k a tó w p rz y s ię g ły c h (p o m o cn icy a d w o k a tó w i o b r o ń ­ c y p r y w a tn i z o s ta li p o w o ła n i n ie c o p ó ź n ie j). D a w n i c z ło n k o w ie p a le s tr y o tr z y m a li

ty t u ł a d w o k a ta p rz y s ię g łe g o p o z d a n iu e g z a m in u z jęz. ro s y js k ie g o .

W p o c z ą tk o w y m o k re s ie p o w p r o w a d z e n iu re f o r m y „za s to ła m i s ę d z io w s k im i s p o ty k a n o się z s ą d o w n ik a m i p o ls k im i, w ię c n ie o d c z u w a ło się t a k d o tk liw ie w p r o ­ w a d z o n e j z m ia n y ” 2. S ta n te n n ie t r w a ł je d n a k d łu g o . P o w o li z a c z ę to o b s a d z a ć s t a n o w i s k a p rz y b y ły m i z R o sji c a r s k im i u r z ę d n ik a m i. P o lity k a ta , a c z p o w o ln a , d z ia ł a ła s k u te c z n ie . W tr z y d z ie ś c i l a t p ó ź n ie j, w r. 1906, n a 590 s ą d o w n ik ó w W K r ó le s tw ie P o ls k im z n a jd z ie s ię ty lk o 24 P o la k ó w , tj . z a le d w ie 4 % 3.

N o w a o rg a n iz a c ja s ą d o w n ic tw a p o z o s ta w iła d la lu d n o ś c i m ie js c o w e j, p o z a n iż s z y ­ m i s ta n o w is k a m i w s ą d a c h , n o t a r i a t i a d w o k a tu r ę . P rz e p is y n o w e j p r o c e d u r y s ą d o w e j p o d d a ły a d w o k a tó w z u p e łn e j w ła d z y są d ó w . O g ó ln e z g ro m a d z e n ia s ą d ó w o k r ę g o w y c h m ia n o w a ły a d w o k a tó w , o n e te ż b y ły s ą d a m i d y s c y p lin a r n y m i. O d w o ­ ł a n i a od ich d e c y z ji r o z p a t r y w a ła Iz b a S ą d o w a , a w d a ls z e j in s ta n c ji — S e n a t K a s a c y jn y . * W c h w ili r e f o r m y b y ło w W a rs z a w ie 50 m e c e n a s ó w , 50 a d w o k a tó w i 100 p a tr o n ó w <A. S u l i g o w s k i : L u d w ik M a rc z e w s k i, „G az . S ą d . W a rsz .” 1928, s. 392). 2 K r a u s h a r A .: C z a sy s ą d o w n ic tw a r o s y js k ie g o w W a rsz a w ie (1876—1915), W a r s z a ­ w a 3916, s . 19. 3 P rz e m ó w ie n ie A. P e p l o w s k i e g o n a p ro c e s ie S trz e m b o s z a i S z y ffa („ G a z . S ą d . W a rsz .” 19C6 n r 48. s. 737—738). H A L IN A KIEPURSKA

A dw okaci w arszawscy w okresie rewolucji

1905-1907