Komunikat o wierceniu Płońsk 1

(1)

.Józef S'I'IDMULAK

Komunikat o wierceniu Płońsk 1

W program

badańgeologicznyeh

brzegu platformy rosyjskiej,

ro~

poczętych

przez Instytut Geologiczny wierceniami w

Ełku,.

Piszu, Ostro-;

wi Mazowie.ckiej

IGłowaczowie, włączył się również

w

r.~1956 przemys~

naftowy wierceniem w

Płońsku.

Otwór

PlońSlk

l

.usytuowany został

na brzegu

rozległej formygrawi~

metrycznej

·Zbadanej

wierceniami w swej

północno-wschodniej części (Ełk,

PLsz, Ostrów Mazowiecka); Forma ta stanowi

wyż

grawimetryczny;

a anomalia;wokolicy

Płońska

jest

je1dną

z ostatnich

interesujący-ch

kul ..

minacji

występujący-ch

w tym kierunku {fig. 1)

.

Celem wiercenia

!było

uzySkanie

wstępnych wiadomości

o podnosze- niu i wyQdinowaniu

się

warstw mezozoiku oraz

młodszego

paleozoiku na

krawędzi

platformy. Liczono

się również

z

możliwością

nagromadzenia bituminów, gdyby natrafiono na

antyklinę

na

krawędzi

pla'tformy lub na

pułapkę

typu stratygraficznego. Jako kolektor Ibitumów typowano tutaj

kredę dolną,

w której w czasie wiercenia notowano objawy ropy, co

!ZO- .stało

potwierdzone

analizą

pobranej

płuczki

oraz oznaczeniem zawarto-

ści

bitumów w :r;dzeniach.

Obecnie otwór

Płońsk

1

osiągnął· gł-ębokość

1 934 m. Przewiercony

_

profil geologiczny interpretowany na podstawie rdzeni, próbek

~rucho

wych i

karotażu

oraz

uzupełniony

oznaczeniami makrofauny i mikrofau- ny przedstawia

się następująco

(fig. 2):

Głębokość w m Opis

{) -+-

^{57 -} piaSlki, żwiry i gliny SlZa'l'e z otoczakami skał' krystaUcm.ych - mo- rena I(czwartorzęd)

57

-+-

2613 - iły iPlastyczne zielone, czerwone i żółtozielone, iły poznańskie

(pliocen).

W r~!1U na głęoo!kości 226

-+-

^24am, w s/pągu iłów poznańskich, wys~uje wkła·dka muł'ku węglistego, siJJnie iPiaszczystego, !którą

zalliczono do miocenu. Spąg tej serii zaznaczył się w następnym rdze- niu na głębo,kośei 25e

-+-

263 m, w /którym udało się uchwycić granicę między utworami nadkładu a węglanową serią utworów 'kredy górnej.

(2)

263

+

^{287 -} ma!rgle zielonawos7Jare, nieco piaszczyste, z glaulkonitem. W sZ[ifie wykonanym pn.ez Główne Laboratorium Przemysłu Naftowego

z· próbki pobrane'; z głębokości ·25a

+

264 m widoczne są: liczne

fragmi'mty otwornic, pelit kwarcowy oraz bezładnie ułożone igły gą

belk. Nie.ttó·re !partie s21l.ifu wyikazują pewien stOlPień impregnacji

substancją i,zotropową, prawdopodobnie krzemionikową. Z tegO samego rdzenia F. Hus'S (1957) l) podaj.e mikrofa1JJIlę: NeofLabeltina re- ticulata (lR e U s s), Bolivina inCTassata {R e u Bs),.Cibicides haTPeri

(S a n d.~, Botivinoiaes aeOOTata-aeoorata J on e ^B, BolivinoUles araro miliaris !I.VI i 11 t. et K o c h., Ataxophragmium compactum

b ~ o t z e n, Verneuilin1t sp. Na podstawie tych fQrm !podane utwory

o

10 ²⁰ ^' ^30km

Fig. 1. Mapa gł"awimetrycrlna obszał"U Płońsok-Warszawa-Ostrów Mazowiecka (we-

dług A.. Dą;browskiego)

. Gravimetric map of the PłońSlk:-lWarsaw-Ostrów MaZQwieoka area (acoord-

ing

to A. Dąbrowski)·

l) Huss F. (1957) - Notatka w sprawie badań mlltrofauny z otworu Płońsk 1. (Rękopis).

Arch. Dz. Geol. ·P.G.W.P.N.

Kwartalnik

Geologiczny - 4

(3)

270

Józef Stemulak

zalicza się do rnastrychtu. Swym C'haraikterem :1itoiogU::z.nyIń' seria ta przypomina dano

287 -:- 400 - margle jasllloszaTe, popielate, Illiekiedy zapiaszczDne. Na głębokości

400 -:- 4:70 m zapiaszczenie tych margli za/pewlll·e' jest dość znacme, na CD wskazuje charakterystyczne wychylenie sondy PS. E. Odrzy- wdlska-Bień.kowa (:19S'7) 2) wymienia tu mikrofaunę wskazującą na mastrycht, między illlnymi formy: Neof!.abeUina reticulata (R e IUS s), Bolivinoides draco draeo (M a r s s' D n).

483 -:- 710 - margle jasnoszare, a od głęibokości 580 m margle d·asnoszaTe z zie- lonymi smUJgami i krzemieniami, w których E. Od,rzywoslka-Bień

kowa (195f7) oZlll8.czyła: Globorotalites mioheliniana C lU S h., Sten- siaina pommerana B r o t z e n, Globotruneana area C u s h., Globo-

. truncana fornieata P lu m e r, Bolivinoides decorata decorata J o-

n e s i sporadycznie wys~ujące fragmenty o!kazu Neoflabellirui rugosa (d' O r b.). Formy te umożliwiają określenie wieku te1 ser.ii na emszer lUib lkampan.

710 -:- 1 025 - margle jasnosz.are z trlelonymi plamami i przer<>stami ciemnych iłów

Qraz z kmemieniami.. PQniżej głębokości 750 m ,pojawiają się

margle jasnoszare SIIllIllgowane, z odcieniem zielQlllawym. Ku dołowi,

od głębolkoścj. 8190 m, margle !Przechodzą w wił/pienie, margliste, które na wY'kTesie rdzeniowania elektrycznego zaznaczaj'ą się ni€Zlllacznym wzrostem o/porów ora~ doŚĆ dUliym wychyleniem sondy PS. Osiat-

·nie krzemienie w tej serii notowano na głębokości około !t5O m.

Z tego :kompleksu E. Odrzywolska..J3ieńkowa U957) podaje między

innymi formy turoń9kie: Stensiaina prae-exculpta (X e il. l er), Sten-

Płońsk

, 'łOOO '---":.-....:.::.--=:.

Ostrów Mazowiecka

:~mgI ,

:~. ~~

.10 ... ~-' ". !

- 201 1 0 2 0 3 0 40km

CJ ' ~ IZZJ ~ ^'E§ mi ~

Q+Trz K 2 K , J3 JZ+1 T P

Fig. 2. Prrekrój schematyczny ~rzez brzeg roty Vi OIbszarze Płońslka

Diagramżnatic sectioo through the plateau bo~der in the Pł<Jńsk area

Q + Trz - czwartorzęd 1 trzeciorzęd, K2 - kreda górna, K1 - ,kreda dolna, Ja - jura górna, J Z+1 - jura środkowa + dolna, T - trias, P - perm z formacją solną

Q + Trz - QUaternary and Tert1ary, Kt - Upper Cretaceous, K1 - Lower Cretaceous, Ja - Upper Jurass1c, J2+1 - M1ddle and Lower Jurass1c, T - Tr1ass1c, P - Perm1an With salt

format1on

I) Rękopis złoJ!:ony W Archiwum Głównego Laboratorium Przemysłu Naftowego w KrakoWie.

(4)

swtna exculpta tR e u SI s) var. gracilis B r o t z e n, Globotruncana lappa:renti buUoicles {V o g 1 er), Globotruncana lapparenti coronata (Bo 1 '1 i). Ponadto zamacza się niewielka domieszka oligostegi!ll, fOTm

występujących od cenomanu do. turonu.

Z tego samego rdzenia {'71411 m), z którego podano glo!botI'unkany, oznaczono również (F. Mitura 0957) 3) inoceramy. Występrude tu forma Inoceramus inconstans W o o d s' i, !która ooarakteryzuje niższą część tw.-onu ,górnego (poziom Inoceramus schloenbachi). Z głębo

kości 802 m oma·cza ten sam autor Inoceramus cf. cuvieri ~S o w.), I. striatooonoentricus G ii m b. (część niuza turonu górnego, poziom Scaphitesgeinitzi.).

1 026

+-

l 100 - wapienie m-aTg!liste jasnoszare z przerDstami ciemnych iłów. UtwDry te zaznaczają się na wykresie rdzeniDwania e1€iktrycweg-o zmnied- 'szeniem DIPDrności skał i nieznac2'Jl1ym' wychyleniem PS, CD niejed- nokrDtnie zaobserwowanO' jako rzecz charakterystYCZlIlą dla serii cenomanu. Potwierdzają to formy cytowane PTzez E. Odrzywolsk:ą

Bieńkową ((957) z tej g!:ęjboikości: Textularia trochus d'O r b. var.

subconica (F r a n k e), TicineUa s,p., Gauclryina serrata F r a n k e, Anomalinoicles globosa B r o t ^IZe n, Anomalina cenom..a.nioo.

B rotzen.

1100

+-

1 186· ~ utwory piaszczyste aJJbu. Są to piaskowce kwarcowe, szare, miJkowe i pi asiki białe. Na wykresie sondowania zaznaczają się wYTamie wychylenia P5-ów, co umożliwiło oznaczenie głębokości &tropu

i s,pągu tego komp!leksu. .

l 186

+

1 206 - przebito iły czarne, piaSlZCZYs~ z miką i mułowce z fauną, które na Podstawie charakteru 1ito1ogic2'Jl1ego zaliczono do kredy d-olnej.

Utwory kredy dolnej leżą niezgodnie na waEstwach d\M'ajslkich.

l 2'06

+-

1 2'T2 - wapienie kremDwe, .szaTe, marg:).iste oz Agtarte aubois,ianad'O r b.

i Provirgatites pilicensis ('L. Cimaszewski - H. Malkowslki) ~ zali- cZone do Ibononu środlk:owego.

1272

+-

1 330 - wajpienie S'Lare, muszlDwce i wapienie szare dD10mityczne ze strzał

ką, prZYlPuszcza/1nie lkimeryd.

1330

+-

1 640 - przebito w otworze iWajpioenie szaTe, wapienie jasnolkremowe i kre- mDwDsiZa-re, oolitowe popil"zegradzane wkładJk:ami wapieni detrytycz- nych i pylastych, kt6rezaliczono do astartu. 'Miąższość tych utworów

!by.Ła stosunIkowo dua:a. strop i StPąg tej serii OkreślDno wyłącznie na podstawie "litologii; możliwe, IŻe po pa1eontD1ogicmym iPfZe'badaniu rdzeni część tych utworów trzeIba, 'będziezaIiczyć do kimerydu.

PonIżej, od. gŁębokości 164i() m, ,pojawialjlą się wapienie jaS!lloszare z krzemieniami zaliczone dO' oksfoOOu-!l'auraJku, 1k:t6re od głębołk:Dści

1748 m p.rzechod,zą w wajpienie szare ze sty11Dlitami oraz wapienie

brączowe i "bulaste" z ciemnymi na¹1otami. detrytYCZi11ymi na płasrz

czyznach pęknięć. Wśród tych utworów występują wkładki. wapieni z glaukDnitem j. 'gniazdami pirytu. Serię tę cechude liczna fauna.

(kryn-oidy i głowDnogi), !której oznaczenie form podam w opracQ-' waniu końcowym tego wiercenia. Na głębokOŚCi 1778 m - wiercenie weszło w strOlP utworów piaszczyS'tych. Do głęjOOkości 1 783 m 3) Notatka w sprawie oznaczeń inoceramów z otworu Płońsk: l. Rękopis. Arch. Dz. Geol.

P.G.W.P.N.

(5)

272 ^Józef^Stemulak

są to !piaskowce szare, drobnoziarniste, Zbite, z soczewka.ini zwęglo

nego detrytusu, w których znaleziono faunę małżów. Poni~ej\ do głę

Ibokości l 869 m, iPojawiają się sza'l'e !piaskowce kwarcowe i ł'llplki

ciemnoszare z oc:zJkami !piaszczystymi. W. serii tej nie znaleziono fauny. Wapienie ,ibulaste" w stro.pie oraz niżej l~ące piaskowce zbite z fooną, należą niewątpliwie do doggeru (kelowej), natomiast seria występująca poniżej, mimo rże zaliczono ją do doggeru, może

równie dobrze okazać się liasową. D()Ilcladną granicę można tu bę

dzie przeprowadzić dopiero po OiPl'acowaniu mikropaleontologicz- nym. Niżej. od gł$o.Irości 1869 do '1934 m. (stan z dnia 2.5.1957 11".),

1 - czwartorzęd - ~w1ry, plaski, gllny, more- na; 2a - trzeciorzęd - iłypoznańsk1e; 2b -

.trzeciorzęd - mułki węgUste, ~, p1ask1;

3a - mastrycht - margle zielonawe z. glauko- nitem; 3b - mastrycht - margle Jasnoszare;

4 - emszer - kampan - margle Jasnoszare z }UZemieniami; 5a - turon - margle jasno-

·szare, amugowane, z krzemieniami; 5b - tu-

ron - wapienie szare, margl1ste; 6 - ceno- man - margle szare, plamiste; 7 - alb; 8 ~

kreda dolna - iły czarne, piaszczyste; 9a - bonon - wapienie, muszlowce, wapienie do- lomityczne; 9b - . bonon; 10 - kimeryd; 11a - astart - wapienie kremowe, ooUty; 11b - astart - wapienie popielatOszare; 12 - oks- ford + raumk - wapienie z krzemieniami;

13 - kelowej - iły 1 piaskowce; 14 - baton;

15 - lias - piaskowce I Uy

1 - Quaternary - gravels, Banda, clays (loams?) , moralne; 2a ...:.. Tetr1ary - Poznań clays; 2b ~ Tert1ary ~ carbonaceous, flne sUta, gravela, sanda; 3a - Maastr1chtlan - green1sh marls wtth glauconite; 3b - Maastrichtlan - l1ght grey marla; 4 - Emscherlan - Campa- nian - Ught grey marla wtth fUnta; 5a - Tu- ronian - llght grey atreaked marls wtth fllnta; 5b - Turonlan ~ marly grey Umestones; 6 - Cenomanlan - grey, apotted marla; 7 - Alblan, 8 - Lower Cretaceous - black arena- cela clays, 9a - Bj>nonian - llmestones, shel1- Btones, . dolomitlc llmestones; 9b - Bononian;

10 - Klmmerldg1an; 11a - ABtartlan· - cream-coloured Umestones, oOUtes; 11b -" ABw-

tlan, ash-grey l1mestones; 12 - Oxford1an + + Raumcian - Umestones wtth flint; 13 - Callovlan - clays and sandatones; 1 4 - Bathoiltan (?); 15 - . Lias - aandstones and

.claya.

Fig. 3. IProfil geologiczny otworu 'Płońsk 1 Geologie profile of the Płońsk 1 bore-hole

(6)

przewiereono piaskowce ikwarcowe z 'soczewkami węgli i szarych

!łu,pków ilastych oraz łUIPlti szatozielone niewątpliwie reprezentujące

:lias (seria esteriowa).

Obecny stan i dotychczasowe wyniki

badań

uzyskane rz. wiercenia

spowodowały decyzję

dalszego jego

głębienia. Zakładając

wiercenie liczono

się

z

możliwością osiągnięcia podłoża

na

głę'bOkości

2 000 m. W tej chwili, kiedy na

głębokości

1 934 m przewierca

się

utwory jury dolnej (lias), zdajemy sobie

sprawę, że

nawet przy

dość

znacznej redukcji warstw mezozoicznych i

młodszego paleozoiku~

stropu

podłoża należy się

spodzie-

wać

na

głębokości poniżej

2 500 m. Przekrój geologiczny pnzez ibrzeg plat- formy krystalicznej

w

okolicy

^Płońska

przedstawia fig. 3.

Referat wygłoszony na Sestii NaU!kowej l. G.

w dniu 28 marca, 1957 r.

Jan STEMULAK

REPORII' ON TBE PŁORSK 1 BORE-HOLlE (CENTRAL POLAND)

Summary

The planned Lnvesti.gation of the margin of 1lhe crysta'lline massif, started by the Geological Institute ,by the caxryin,g out of rbore-holes at Ebk, Pisz, Ostrów Ma- zowiecka and Głowaczów, bas rbeen continued iby the Petroleum Industry which undertook a drilling at Płońsk.

This bore-hole has been located on an interesting gravimetric culmination (Fig. 1), in' order to obtain preliminalI'Y data on the upli.fting and wed.ging out of the Mesozoic and YoU!Dg Palaeozoic strata, and on the ,possi'bility of their containing bitumina. At prese.nt, the bore-ohole iPłońslk bas reached a depth of 1934 m. (state cxf Ma;v 2nd, .1957); briefly its prafileis oIlI'l follows (fig. 2 and 3):

fu 268 m. - QuaiernMY aIIJJd Tertiary dep!Osi.ts 263-.;- 710 m. - marls of Upper Cretaceous - Senoni.an 710-.;-la25 m. - marls and 1imestones with tiLnts - Turonian 1'025-.;-1100 m. - marls - Cenomanian

1100-.;-1206 m. - sandstoneso, siltstones and hlack clays - Lawer Creta'Ceous 1206-.;-1778 m. - canbonate deposLts :firom. 1lhe Oxforrdian up to Bononian - Upper

Jmassic

1778-;-1934 m. - sandsnmesand elays - Dogger and Lias

The booodary ibetween the Middle and Lower Jurassie has been established at a depth of about .1869 m.

(7)

274

^Summary

Drillin,g worik is under way and is ex.pected to rea.ch a· depth <l'f 2.:500 m. The geological data of. this bore-hole indic'ate the possiJbiłity

that,

even notwithstanding the ·reduction

Of

thicikness ,of the Meoozoi.c and Young Palaeozoic· strata, the top of the crystalline soostratum might not be reached within tha range of the plaIlltled depth of 21500 m. (Fig. 3). .

From Bn industria! podalt c;f vilew it is wort}w to oote thait, whiJ.e driIling·througih the Lower CretaceGus, symptoms !Df 'bitumina have been disolosed, confirmed later by chemieal invesiilgations.

Komunikat o wierceniu Płońsk 1