Dziennikarstwo i Media: Kształtowanie wizerunku jako narzędzie public relations, 2011
© for this edition by CNS
Igor Borkowski
Uniwersytet Wrocławski
„Poligon” — narzędzie kształcenia
warsztatowego studentów dziennikarstwa
Od roku 2008, corocznie, organizowany jest w ramach zajęć toku niestacjonarnych studiów uzupełniających magisterskich dla absolwentów wszystkich kierunków li- cencjackich eksperyment dydaktyczny, który nazwaliśmy „Poligonem”. Konwencja, która w stylistyce opisu i w pewnym naśladownictwie trafnie kojarzy się z warun- kami żołnierskich ćwiczeń terenowych, została przyjęta świadomie. Chcieliśmy dać wszystkim studentom szansę spotkania się z wybranym źródłem wiedzy, przygoto- wania pytań do rozmowy, przeprowadzenia dokładnego researchu, pracy indywi- dualnej i pracy w grupie, przygotowania samodzielnego obszernego tekstu dzienni- karskiego i w fi nale — jego obrony. W czasie pracy z niewielką grupą można sobie pozwolić na zapraszanie gości na zajęcia. Grupy liczące 25 osób i więcej wykluczają takie spotkania. Wybrane prace, które powstały w ramach „Poligonu 2011”, zostały opublikowane we wspólnym zbiorze, stanowiącym dowód, że przyjęta przez nas for- muła się sprawdziła.
Idea tego typu ćwiczenia warsztatowego zrodziła się w grupie prowadzących za- jęcia ze studentami, którzy przychodząc na studia magisterskie, nie mieli wcześniej w zasadzie żadnych doświadczeń w pracy dziennikarskiej. Chcieliśmy poprzez za- aranżowanie warunków zbliżonych do rzeczywistej sytuacji pracy dziennikarza w terenie skłonić uczestników do wzięcia udziału w całym cyklu przygotowania materiału dziennikarskiego w formie rozbudowanego tekstu pisanego, który może realizować rozmaite gatunki dziennikarskie, a przede wszystkim spotkania z niezna- nym wcześniej źródłem informacji. Pierwotnie działania studentów koordynowa- ne przez niżej podpisanego, prowadzącego zajęcia z podstaw warsztatu dziennikar- skiego — dziennikarstwo prasowe wspierali organizacyjnie oraz poprzez późniejszą ocenę przygotowanych przez studentów prac pod różnymi kątami dr Justyna Janus- -Konarska (współorganizatorka i pomysłodawczyni wszystkich czterech „Poligo-
DIM 2-II impr..indb 223
DIM 2-II impr..indb 223 2011-12-23 09:46:102011-12-23 09:46:10
Dziennikarstwo i Media: Kształtowanie wizerunku jako narzędzie public relations, 2011
© for this edition by CNS
224 Igor Borkowski
nów”, prowadząca zajęcia z przedmiotu język wypowiedzi dziennikarskiej) oraz dr Jędrzej Morawiecki (uczestniczący w dwóch pierwszych wydaniach warsztatów, pro- wadzący zajęcia z przedmiotu komputer w pracy dziennikarza). Warsztaty w 2008 i 2009 roku oceniane były przez trzech prowadzących, w kolejnych przez dwoje — z dziennikarstwa prasowego oraz języka wypowiedzi dziennikarskiej.
Corocznie do „Poligonu” przystępuje około stu studentów; w wyznaczonym dniu o wyznaczonej — tej samej dla wszystkich — godzinie w Instytucie organizowane jest spotkanie, na które zapraszani są goście (około dziesięciu osób). Każdorazowo stu- denci zostają wcześniej poinformowani, kto to będzie, wiedzą także, jaką instytucję poszczególne osoby reprezentują i jaki obszar tematyczny można podczas spotkania z nimi poruszać. Do wyboru jest gatunek wypowiedzi dziennikarskiej, w którym stu- dent formułuje efekty swojej pracy: artykuł publicystyczny, raport, tekst promocyjny, wywiad, reportaż ilustrowany. Przeciętna liczebność grupy (dopuszczalne są oczy- wiście wahania) to dziesięcioro studentów. Spotkania trwają około półtorej godziny, mają charakter swobodnej rozmowy lub konferencji prasowej. Istnieje możliwość skontaktowania się z osobą, z którą przygotowywało się materiał, albo przed warszta- tami, albo już po oficjalnym spotkaniu poligonowym, i uszczegółowienia zdobytych już informacji. Po zakończeniu spotkania studenci mają wyznaczony krótki czas na przygotowanie profesjonalnego materiału i przedstawienie go do oceny.
Za każdym razem organizatorzy starają się tak dobierać gości, by tematyka roz- mów, także dostępność osób i informacji o nich, ich profile charakterologiczne wy- raźnie się różniły. Dobrze ilustruje to ostatni, czwarty „Poligon”, zorganizowany 21 stycznia 2011 roku. Studenci mogli wybrać jedną z następujących osób i propo- nowanych tematyk rozmów: s. Ewa Jędrzejak, boromeuszka: „Czy życie (zakonne) ma sens?” — ciekawa i komunikatywna postać w konfrontacji z dziennikarzami, dla których tematyka życia zakonnego jest raczej odległa; Marta Lebiecka, Centrum In- tegracji Społecznej, „Człowiek bezrobotny chce wrócić do społeczeństwa” — repre- zentantka służb socjalnych i społecznych objaśniająca meandry pracy resocjalizacyj- nej wśród trwale bezrobotnych; Michał Jaros, poseł Platformy Obywatelskiej, „Euro 2012 i co dalej?” — możliwość spotkania z młodym politykiem stosującym techniki kreacji wizerunku wobec rozmówcy; Marcin Kowalski, szef Grupy Ratownictwa Me- dycznego we Wrocławiu, opowiadający o trudnej sztuce liderowania w zespole ra- towniczym; Janusz Krzeszowski, rzecznik Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji we Wrocławiu, mówiący o tym, jak sam przeszedł na drugą stronę mocy, zamieniając pracę dziennikarską na rzecznikowską; Jakub Głogowski, reprezentant wrocławskiej drużyny futbolu amerykańskiego The Crew, rozmawiający o futbolu amerykańskim i jego możliwych do przeszczepienia na polski grunt odmianach; Łukasz Śmigiel, pi- sarz, autor książek i zbiorów opowiadań z gatunku fantasy, który tłumaczył, jak pisać, żeby przestraszyć; Piotr Stasiowski, szef wrocławskiej galerii Studio BWA, zaprasza- jący do dyskusji na temat granic prowokacji w sztuce; Łukasz Saturczak, pisarz, lau- reat wrocławskiej nagrody „WARTO”, dzielił się przemyśleniami dotyczącymi relacji
18-DiM2-Borkowski.indd 224 2012-01-02 10:21:22
Dziennikarstwo i Media: Kształtowanie wizerunku jako narzędzie public relations, 2011
© for this edition by CNS
„Poligon” — narzędzie kształcenia warsztatowego studentów dziennikarstwa 225 polsko-ukraińskich na tle swojej debiutanckiej powieści Galicyjskość; Rafał Kaczma- rek, moderator programu biznesowego „Moja pierwsza fi rma”, tłumaczył zawiłości projektów unijnych i ich fi nansowania. Każdy z uczestników „Poligonu” miał szansę wyboru takiej tematyki i takiego rozmówcy, który zaspokajał jego ambicje dzienni- karskie. W powyższym zestawieniu staraliśmy się zapewnić szeroki wybór: od tema- tyki politycznej począwszy, przez społeczną, kulturalną i sportową, na ekonomicznej i szeroko humanistycznej skończywszy.
Spotkanie w ramach „Poligonu”, jak uczy doświadczenie, jest niezwykle pożytecz- ne i stało się istotnym narzędziem kształcenia. Inaczej niż w pracy własnej studenta, tu narzuca się zarówno temat, jak i nieznaną wcześniej osobę, z którą materiał należy zrealizować. Przygotowanie do spotkania, jego przebieg, a następnie przygotowanie pracy uczą samodzielności, ale jednocześnie dają ciekawy materiał porównawczy.
Prace na ten sam temat przygotowuje — z różnych perspektyw i realizując odmien- ne pomysły merytoryczne i gatunkowe — po kilkoro osób. Najpierw podczas sa- mego spotkania z zaproszonym gościem, a następnie poprzez konfrontację swojej wiedzy i przygotowania z tym, jak pracują pozostali uczestnicy grupy. Studenci uczą się różnych technik dziennikarskich i mogą na bieżąco oceniać ich efektywność. Jed- nocześnie zostają skonfrontowani z okolicznościami pracy grupowej, uczestnictwa w konferencji prasowej, korzystania z pracy własnej, granic własności intelektualnej, posługiwania się cudzym konceptem i cudzym dorobkiem w pracy własnej. Mogą także liczyć na szczegółową i wielowątkową ocenę swoich prac, co podczas innych zajęć rzadko udaje się scalić: ocena językowo-stylistyczna zwykle pomija wymiar dziennikarski, genologiczna w mniejszym stopniu uwzględnia aspekt wcześniejsze- go researchu czy samych okoliczności zbierania materiału i konfrontacji ze źródłem wiedzy. Dzięki bogatej i zróżnicowanej ofercie rodzi się także szansa, by podczas wy- miany uwag już po zakończeniu spotkań móc uzyskać dodatkową wiedzę, ucząc się na przykładach dobrych praktyk, które podjęli pozostali uczestnicy. Swoistą warto- ścią — wpisaną w organizację takiego przedsięwzięcia, choć nie programowaną przez inicjatorów — jest także element zaskoczenia. Wszyscy uczestnicy są przygotowywa- ni na to, by wybierać potencjalnych rozmówców wariantywnie. Nauczeni doświad- czeniem przygotowujemy ich i na taką sytuację, w której zaplanowane spotkanie w ostatnim momencie nie dochodzi jednak do skutku. Studenci mają więc za każ- dym razem wskazać nie tylko osobę, z którą planują rozmawiać, ale i drugą, z którą mogliby się spotkać, gdyby do spotkania pierwszego wyboru nie mogło dojść. Dzięki temu nabywają także umiejętności działania w stresie, reagowania na zmieniające się warunki pracy, uczą się pewnej elastyczności w warunkach praktycznych, pod presją okoliczności i czasu. Dokładnie w taki sam sposób, w jaki działaliby, gdyby znaleźli się jako żołnierze na poligonowym polu walki.
DIM 2-II impr..indb 225
DIM 2-II impr..indb 225 2011-12-23 09:46:102011-12-23 09:46:10
