Badanie parkowania w otoczeniu dworca kolejowego

(1)

Jerzy PAW LICKI, G rzegorz SIERPIŃSKI

BADANIE PARKOWANIA W OTOCZENIU DWORCA KOLEJOWEGO

Streszczenie. Artykuł prezentuje niektóre wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród osób parkujących na miejscach postojowych zlokalizowanych w okolicy dworca w Katowicach.

PARKING RESEARCH IN THE NEIGHBOURHOOD OF THE TRAIN STATION

Summary. The article deals w ith some results o f inquiry researches according to people that park on the parking slots located by the train station o f Katowice.

1. WSTĘP

Katowicki dw orzec kolejowy zlokalizowany jest, podobnie jak ma to miejsce w większości dużych miast europejskich, w Śródmieściu. Obiekty budowlane dw orca dzielą miasto na dwie części: północną - stanow iącą obszar najgęściej zabudowany o funkcjach usług oddziałujących w skali miasta i regionu, oraz południow ą - o funkcjach mieszanych.

Śródmieście liczy 45 tysięcy m ieszkańców (13,6% ludności), którzy posiadają 15,3 tysiąca pojazdów (15% ogółu pojazdów w mieście), parkujących również na 149 płatnych ciągach przyulicznych (3600 miejsc postojowych) oraz na 24 wydzielonych parkingach posiadających 2520 stanowisk [8],

Badania stopnia w ykorzystania miejsc parkingowych w centrum miasta (na północ od obiektów kolejowych), które przeprow adzono w latach 1996-1998 i w 2000 roku dowiodły, że wprow adzenie opłat spow odow ało zmiany w postaci w zrostu udziału parkow ań krótkotrwałych i zwiększenia w skaźnika rotacji [4, 5, 6],

Parkowanie na powierzchniach usytuow anych na południowej stronie obiektów kolejowych je st ściśle związane z ruchem kolejowym, natężeniem ruchu pociągów aglomeracyjnych i regionalnych oraz liczbą zewnętrznych podróży do pracy. D worzec jest nadal ośrodkiem monofunkcyjnym z licznymi w praw dzie punktami usługowymi i małymi sklepami, lecz z ich usług korzystają głównie klienci kolei i osoby im towarzyszące.

W celu sprawdzenia, czy potencjał parkingowy w otoczeniu dw orca w sytuacji gwałtownego spadku podróży pociągami lokalnymi jest wystarczający, przeprow adzono w maju 2002 roku badanie parkingowe. Uzupełnienie badań stanowiły wywiady

(2)

98 J. Pawlicki, G. Sierpiński

przep ro w ad zo n e w śró d k iero w có w parkujących na pobliskich ulicach i na placu wydzielonym w poziom ie terenu. W referacie zap rezen to w an o w arto ści najw ażniejszych charakterystyk p ark o w an ia i n iek tó re w yniki b ad ań ankietow ych.

2. C H A R A K T E R Y S T Y K I P A R K O W A N I A

N a ro zw ażan y m o b szarze (rys. 1) dom inuje parkow anie krótkie - do lh - obejm ujące p raw ie 75% p o jazd ó w , p o d c z a s g dy parkujący pow yżej 3 godzin stanow ili zaledw ie 10 % kierow ców . Tylko 3 ,5 % p o ja z d ó w stało na parkingach dłużej niż 8 godzin. D ługość czasu p ark o w an ia uległa nieznacznem u skróceniu w porów naniu z w ynikam i z 2000 roku.

Z po m iaró w w ynika, że 100% zapełnienia na ciągach przyulicznych w ystąpiło jedynie w godzinach 10°°-1100 i 1230-1330, n ato m iast na parkingu w ydzielonym w godzinach 1200-1300,

R ys. 1. P la n b a d a n e g o o b sz a ru F ig. 1. P la n o f stu d ie d a re a

czyli o tej samej p o rze dnia ja k w 2000 roku. W arto ść średnia w skaźnika w ykorzystania pow ierzchni w god zin ach 10 00- 1800 dla ulic nie p rzekroczyła 73% , P ryw atny parking w ydzielony, niestrzeżony, charak tery zo w ał się w yższym w skaźnikiem w ykorzystania w ynoszącym 85% . W skaźnik te n w zró sł w p o rów naniu z rokiem 2000 o 8%. N ajw yższy w skaźnik rotacji - 5,3 po j./stan o w isk o zao b serw o w an o na ulicy znajdującej się w pobliżu budynku stacyjnego, najniższy (2,4) - na ulicy oddalonej od d w o rca o ok. 50 m etrów . Plac w ydzielony znajdujący się p rzed w ejściem n a dw orzec, ze w skaźnikiem ro tacji 4,7, w ykorzystyw any je s t p rzed e w szy stk im do p ark o w an ia krótkiego.

(3)

3. ŹRÓDŁO I C E L P O D R Ó Ż Y K IE R O W C Ó W

W śród 2 00 ankietow anych k iero w có w 142 osoby to K atow iczanie, z czego 47,9%

stanowią m ieszkańcy Ś ródm ieścia. P lac przed budynkiem d w orcow ym (parking pryw atny) jest w ykorzystyw any głów nie p rz e z k iero w có w z innych miast regionu (62,9% ), między innymi ze w zg lęd u na m ożliw ość w niesienia opłaty bezpośrednio, bez użycia kart parkomatowych.

Tablica 1 C ele podró ży __________________

Cel U dział procentowy [%]

dworzec 31,0

praca 14,5

edukacja 0,5

sklepy 23,5

urząd 0,5

sąd 9,5

poczta 7,0

inne cele 13,5

Ź ró d ło : [8]

K ierow cy ze Ś ródm ieścia o d w ied zają rejon d w o rca w celu doko n an ia zak u p ó w w pobliskich sklepach (50% ), n ato m iast m ieszkańcy innych dzielnic przybyli na ten teren w celach zw iązanych z d w o rcem (4 3 ,2 % ). P rz e d e w szystkim na d w o rzec przybyw ali rów nież kierowcy z innych m iast (2 9 ,3 % ). W tablicy 1 zaw arto zestaw ienie celów p o d ró ży w szystkich respondentów. K olejnym celem m ieszk ań có w K atow ic były sklepy (24,6% ), k iero w có w z innych m iast - p ra c a (24,1% ).

Z tablicy 2 w ynika, że około 90% k iero w có w nie przybyło na d w o rzec w celu odbycia podróży koleją, lecz oczekiw ało lub odpro w ad zało inne osoby. 3 0% ankietow anych podróżuje k o le ją przynajm niej ra z w m iesiącu, natom iast 20,5% pytanych osób nie k o rzy sta z usług PK P w cale.

Tablica 2 C ele zw iązane z dw orcem [%]__________

Cel U dział procentow y [%]

podróż pociągiem

praca 3,2

edukacja 1,6

inne 4,9

oczekiw anie n a kogoś 90,3

Ź ródło: [8]

4. CZAS PARKOW AN IA

N a badanym ob szarze istnieje p o p y t n a parkow anie k ró tk ie (tab. 3). 86% badanych parkowało nie dłużej niż 1 godzinę. W śró d m ieszkańców K ato w ic p rzew ażają czasy parkowania do 1 h. N a dłużej po zo staw iali sw e sam ochody kierow cy z innych m iast. Osoby, których celem p o d ró ż y był dw orzec, zatrzym yw ały się tu około 30 m inut (46,8% ).

(4)

Tablica 3 Czas parkowania

Czas parkow ania U dział procentowy [%]

< l/2 h 12,0

l/2 h 23,5

lh 50,5

l i l / 2 h 8,0

2h 2,5

>2h 3,5

Źródło: Opracowanie własne

W tablicy 4 pokazano rozkłady czasu parkowania w zależności od źródła, celu, odległości od celu podróży, czasu traconego na poszukiwanie miejsca postojowego i częstotliwości parkowania.

Niezależnie od ogólnej prawidłowości parkowania około 1 godziny można zauważyć, że dłuższy czas postoju miały samochody, które pojawiały się tu przynajmniej raz w tygodniu (62%). Największy udział parkow ania krótkiego (do 30 minut) charakteryzował kierowców, których cel podróży znajdował się w promieniu do 50 metrów. Kierowcy ci równocześnie źle oceniali lokalizacje parkingów. N a ocenę lokalizacji niewątpliwy wpływ miał czas tracony na poszukiwanie wolnego miejsca. Aż 32% ankietowanych traciło na to 10 minut i więcej.

Tablica 4 Udział pojazdów w przedziałach czasowych długości parkowania według różnych kryteriów

Składniki kryterium Czas parkow ania

<0,5 h 0,5 h 1 h 1,5 h 2 h >2 h

Zródlo podróży

Katowice 13,4 26,1 54,9 2,8 1,4 1,4

Inne m iasta 8,6 17,2 39,7 20,7 5,2 8,6

Cel podróży

D w orzec 6,5 46,8 38,7 0,0 3,2 4,8

Praca 31,0 10,3 41,5 10,3 0,0 6,9

Sklepy 8,5 8,5 72,3 6,4 4,3 0,0

Sąd 5,3 5,3 52,6 36,8 0,0 0,0

Poczta 14,2 42,9 42,9 0,0 0,0 0,0

Inne 13,8 13,8 51,8 10,3 3,4 6,9

Częstotliw ość parkow ania

Codziennie 20,6 2,9 52,9 5,9 2,9 14,8

1-4 razy w tygodniu 13,3 25,6 48,9 8,9 1,1 2,2

1-3 razy w m iesiącu 3,0 32,8 53,7 6,0 4,5 0,0

Rzadziej 33,3 11,2 33,3 22,2 0,0 0,0

Czas tracony n a znalezienie wolnego m iejsca postojowego [min]

0 21,4 14,4 50,0 7,1 7,1 0,0

5 9,8 22,1 53,3 12,3 0,0 2,5

10 11,8 23,5 54,9 0,0 5,9 3,9

W ięcej 23,1 46,2 7,7 0,0 7,7 15,3

Odległość od celu podróży [nr]

0-50 13,1 28,6 44,0 4,8 2,4 7,1

51-100 10,0 23,7 55,0 7,5 2,5 1,3

101-300 14,7 11,8 52,9 17,7 2,9 0,0

301-1000 0,0 0,0 100,0 0,0 0,0 0,0

Źródło: Opracowanie własne

(5)

5. STREFY P A R K O W A N IA P Ł A T N E G O

M im o że tylko 54% resp o n d en tó w oceniło ideę w p ro w ad zen ia park o w an ia płatnego w Śródmieściu co najm niej d o b rze (ta b l.5 ), to w iększość (73% ) pytanych osób uw ażało, że dzięki pobieraniu o p łat łatw iej m o żn a znaleźć w olne m iejsce p o sto jo w e. T en sposób rozwiązywania p ro b le m ó w p ark in g o w y ch zyskał mniej zw olenników w śró d m ieszkańców Katowic niż w śró d k ie ro w c ó w z innych m iast. W prow adzenie stre f płatnego p ark o w an ia nie zniechęciło je d n a k p y tan y ch osób do ja z d y sam ochodem w cen tru m m iasta. 94,5%

kierowców nie zam ierzało przesiąść się do śro d k ó w kom unikacji miejskiej.

6 6 ,5 % an k ieto w a n y ch w yraziło chęć k orzystania z parkingu strzeżo n eg o (brak takiego rodzaju p arkingu w ty m rejonie), w ty m 18,8% uzależniało sw ój w y b ó r od ceny (cena powinna p o z o sta ć ta k a ja k obecnie n a n iestrzeżonych parkingach). N a parkingu pryw atnym ponad 9 1% osób an k ieto w a n y ch opow iedziało się za parkingiem strzeżonym . S tała obecność pracow ników p arkingu p ry w atn eg o stw arza w rażenie w iększego bezpieczeństw a, mimo że jest to p ark in g niestrzeżony. D la te g o naw et w y so k a cena za postój nie zraża klientów .

T ablica 5 O cena park in g ó w [%]________________________________

K ryterium b. dobra dobra zadow alająca zła

O cena lokalizacji istniejących parkingów 2,0 63,0 27,0 8,0

O cena bezpieczeństw a n a p arkingu 0,0 20,0 45,0 35,0

O cena czytelności o znakow ania parkingów 3,5 60,5 30,5 5,5

O cena rozm ieszczenia parkom atów 1,0 29,5 41,0 28,5

Ocena w prow adzenia stre f p ark o w an ia płatnego 1,0 53,0 30,5 15,5 Źródło: O p raco w an ie w łasne

6. P O D S U M O W A N IE

N a p o d staw ie p rzed staw io n y ch w skrócie inform acji m ożna scharakteryzow ać typow ego u ż y tk o w n ik a p ark in g ó w zlokalizow anych w pobliżu k atow ickiego dw orca kolejow ego. Jest o n m ieszkańcem K ato w ic pochodzącym za Śródm ieścia, k tó ry na dw orzec udaje się nie p o to , aby odbyć p o d ró ż pociągiem . S am ochód p o zo staw ia najwyżej na godzinę, raz w tygodniu. P o szu k iw an ie m iejsca zajm uje m u około 5 m inut, m imo że p o d aż stanow isk p ostojow ych je s t w ystarczająca. W p ro w ad zen ie opłat za parkow anie przyjął ze zrozum ieniem , d o strz e g a ją c w tym szansę na rozw iązanie problem u zatło czen ia na parkingach. Jest p o n a d to zw olennikiem p ark in g ó w strzeżonych, w ielopoziom ow ych.

C h o ciaż d w o rz e c k ato w ick i stanow i je d e n z w ażniejszych w ęzłów kolejow ych pasażerskiego ruchu k rajo w eg o i m ięd zy n aro d o w eg o w Polsce, nie je s t atrakcyjnym ośrodkiem dla p o d ró ż n y c h i m ieszk ań có w K atow ic. N ie przew idziano bow iem n a ty m terenie w ielofunkcyjnego p ro g ram u , k tó ry m ógłby zapew nić intensyw niejsze w ykorzystanie drogich pow ierzchni k olejow ych. Z ró żn ic o w an y p ro g ram handlow y, u sługow y i ro zry w k o w y pozw oliłby na ró w n o m iern e rozło żen ie działalności w ciągu doby, na bardziej efektyw ne w ykorzystanie p ark in g ó w i innych o b iek tó w kom unikacyjnych, ale p rzed e w szystkim na zintegrow anie w y izo lo w an y ch obecnie te re n ó w kolejow ych ze stru k tu rą funkcjonalno- przestrzenną cen tru m m iasta. R o zw iązan ie takie p ro p o n o w an o ju ż w cześniej w literaturze przedm iotu, m iędzy innym i w [1, 2, 3, 7, 9], N a razie p rzeciętny użytkow nik p rzydw orcow ych p a rk in g ó w od w ied za ten rejon niezbyt często i tylko z konieczności.

(6)

Literatura

1. D atka S., Suchorzewski W. i Tracz M.: Inżynieria mchu. WKiŁ, W arszawa 1999.

2. Malasek J .: Obsługa komunikacyjna centrów miast. WKiŁ, W arszawa 1981.

3. Olszewski P.: Zasady planowania systemu parkingów i organizacji parkowania w miastach. Instytut Kształtowania Środowiska, W arszawa 1980.

4. Pawlicki J., Ż ochow ska R., K aroń G.: Analiza parkowania w śródmieściu Katowic.

Zeszyty N aukow e Politechniki Śląskiej, seria Transport, z.29, Gliwice 1997, s. 93-106.

5. Pawlicki J., K aroń G.: Badanie wykorzystania istniejących parkingów w centrum Katowic. Zeszyty N aukow e Politechniki Śląskiej, seria Transport, z, 30, Gliwice 1998, s.

61-7.

6. Pawlicki Ł, K aroń G., Żochow ska R.: Parkowanie w śródmieściu. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Transport, z. 38, Gliwice 1999, s. 89-96.

7. Sarna S.: Zasady i kryteria programowania, planowania i projektowania parkingów w miastach. Synteza. Biuro Planowania Rozwoju Warszawy, W arszawa 1980.

8. Sierpiński G : W ykorzystanie miejsc parkingowych ogólnodostępnych w okolicach dworca w K atowicach. Praca dyplomowa magisterska, Instytut Transportu Politechniki Śląskiej, Katowice 2002.

Recenzent: Doc. dr inż. Zbigniew Ginalski

Abstract

In M ay 2002 parking examination was carried out in order to attain test if parking potential in the railway station environment is enough in situation o f vehement decrease o f the rail travels. The poll the drivers parking on roads and square near the railway station was carried out as supplement o f the examination. Values o f most important parking characteristics and some o f poll results are presented in the article.

Results o f inquiry show a strong connection between parking lots and the train station.

That is most important o f the aims o f trip. The railway station is not a component o f the P&R system because people m ostly park in order to w ait for someone. Drivers from different cities and towns often park on the private parking lot located directly in front o f the entrance at the station. The inhabitants o f Katowice prefer to park using at-street slots.

On the studied area the typical parking time reaches up to one hour. This tendency is often to be met on the paid parking lots [4, 5, 6, 8],

People assume the location o f the parking slots acceptable. H owever safety on the parking lots should grow up. People to be questioned got used to pay for parking although 3%

o f them admitted not to pay for.