Privacy by design
We beginnen pas net te vermoeden wat er in principe allemaal mogelijk is met al die Big Data afkomstig van sensoren, camera's en twitterberichten. Vaststaat dat ze veel interessante bruikbare infonnatie bevatten. iVIaar hoe zit het dan met onze privag? Jacob Kohnstamm, voorzitter van het College bescherming persoonsgegevens: 'Ook bij crisismanagement moet je aan de ontwerptafel nadenken over privacy. Dat heet privag bij design. RWS moet erop letten dat persoonsgegevens niet zomaar kunnen worden gekoppeld en er onbedoeld cliëntvolgsystemen ontstaan.' (Zie artikel: Privacy by Design).
Cybercrime voorkomen
Om onze veiligheid te garanderen maken crisismanagers steeds meer gebruik van digitale informatie. En daarbij moeten ze ook rekening houden met privacy, dus met de bescherming van persoonsgegevens. iVlaar hoe zit het met de bescherming en beveiliging van die crisisinformatie zelf? Is die digitale informatie op zijn beurt wel goed beveiligd? Ellyvan den Heuvel, algemeen directeur van het Nationaal Cyber Security Centrum: 'Om het aantal incidenten te verminderen en de weerbaarheid van de samenleving te vergroten, moeten we werken aan ons gezamenlijke bewustzijn. Onze economie is afhankelijk van het intemet, maar dat intemet is nooit ont-worpen om veilig te zijn. Awareness, daar draait het om bij de preventie van cybercrime en incidenten.' Hoe kritisch ook, Van den Heuvel haast zich om te zeggen dat ze niet tegen nieuwe ontwikkelingen is: 'Integendeel. Het Intemet of Things, Open Data en Social IVIedia kunnen ons veel goeds brengen, mits er telkens goed wordt nagedacht over welke informatie je wel en welke niet wilt delen.' (Zie artikel: 'Cybersecurity draait om awareness').
Open data horen bij open overheid
Als dat allemaal goed geregeld is, kunnen veel (overheids)data gewoon open worden gegooid. Daarmee ontstaan nieuwe kansen voor de economie én voor de democratie, zegt Paul Suijkerbuijk, projecdeider data.overheid.nl. 'Open data moeten deel uitmaken van het normale bedrijfsproces van de overheid. Dat is nodig om ze structureel te kunnen koppelen aan maat-schappelijke vraagstukken. Denk aan open spending: bewoners denken daarin samen na over de vraag hoe ze het beschikbare overheidsbudget in hun wijk willen besteden.' (Zie artikel: Open data next).
Over open data is het laatste woord nog niet gezegd. Daarom zijn hierover op de Lichtkogelsite inmiddels méér verhalen te lezen.
••
0-801 Rijkswaterstaat j
OECEIMBER 2011
JoukeVerlinden, universitair docent TU Delft:
'Beter beslissen door
Augmented Reality'
Augmented Reality: weverrijken onze werkelijkheid met extra bits en bytes. Waarom? Omdat de wereld zoals wij die ervaren niet meer rijk genoeg is. Daarom projecteren we er extra laagjes informatie overheen. 'AR levert nieuwe inzichten op, en dat kan leiden tot betere beslissingen,' stek Jouke VerKnden, universitair docent aan de TUDelft.
In de sciencefictionfilm Minority Report van Steven Spielberg (2002) zien we een speciale eenheid van de politie, die tot taak heeft toekomstige moordenaars te arresteren nogvóórze de moord daadwerkelijk plegen. De politie baseert zich daarbij op de visioenen van drie mediums, die fourioos de toekomst kunnen voorspellen. Namen, locaties en tijdstippen uit de visioenen worden gegra-veerd in twee houten ballen, daama ver-schijnen de beelden op een glazen scherm waar ze kunnen worden gemanipuleerd: stopzetten en versnellen, in- en uitzoomen.
en bekijken vanuit verschillende hoeken, alles is mogelijk.
Toegegeven, dit lijkt een wat uit de hand gelopen vorm van Augmented Reality, maar het idee wordt wel duidelijk: het gaat om extra informatie in de vorm van computer-gemaakte beelden die zo realistisch moge-lijk worden toegevoegd aan rechtstreekse, reële beelden.
Dat idee ontstond al in de jaren zestig van de vorige eeuw, toen onderzoeker Ivan Sutheriand met computers en beeldscher-men die op het hoofd werden gedragen
(Head-Mounted Displays), extra informatie kon
plaatsen tussen het netvlies van de gebrui-ker en de lysieke werkelijkheid. Een interes-sant principe, vond ook de militaire wereld, en dus ontwikkelde de luchtmacht begin jaren zeventig de eerste Head-Up Displayswor gevechtsvliegtuigen. Daarbij werden radar-beelden op de binnenkant van het vizier van de piloten geprojecteerd, zodat die hun taken beter konden uitvoeren. Beter, want de informatie bevond zich waar de piloot ook werkelijk keek, en niet ergens in een hoekje.
De kennis kwam lange tijd niet verder dan militaire kringen en werd pas begin jaren negentig 'opengegooid'. Daama ging de ontwikkehng snel. Het duurde niet lang voordat alleriei Virtual Rea/ity-technieken het licht zagen. Virtual Reality (VR) gaat verder dan Augmented Reality (AR), omdat de gebrui-ker zich in een door de computer gesimu-leerde schijnwereld helemaal kan onder-dompelen in een bepaalde ervaring
(immersed). Het kan om een visuele ervaring
gaan, maar ook om een auditieve (extra geluid) of tactiele sensatie ([orce feedback). Expeditie Virtual Reality
Gefascineerd door deze versmelting van de digitale met de lysieke wereld, vertrok Jouke Verlinden begin jaren negentig als informa-ticastudent naar Amerika. Tk reisde alle labs af, werkte met de allerbeste apparaten en sprak met de allerbeste onderzoekers. IVlaar ik kwam tot de conclusie dat Virtual Reality het toch niet helemaal was voor mij! Neem die Head-Mounted Displays: kilo's gewicht op je hoofd, en aan de achterkant een enorme navelstreng. De schermresolutie was in die tijd nog 200*200 pixels, dus i n Amerikaanse termen ben je dan zo goed als blind. Maar in de VR moest je het er wel meedoen.'
Terug naar Nederland dus. Daar ontbrak toen nog ieder spoor van Virtual Reality. Verlinden besloot om daar verandering in te brengen, en koos daarbij voor AR in plaats van VR. 'Dan heb je tenminste niet dat gigantische apparaat op je hoofd.' Daar valt veel voor te zeggen. Verlinden ging aan de slag bij de TU Delft, vakgroep Industrieel Ontwerpen. Logisch, want producten ont-wikkel je beter als je de varianten in het écht voor je kunt zien. 'Een tastbaar voorwerp waar je bits op projecteert, doet het toch beter dan een platte PowerPoint presentatie. Vooral in de automotive industrie (design en styling) was er meteen veel interesse voor ontwerpen met AR.'
Beamers spelen een sleutelrol
In het AR-werk van Veriinden is een spedale rol weggelegd voor beamers. 'Je kunt beamers heel klein of speciaal maken (3D). Stel je voor datje een zaklamp hebt waar-mee je extra informatie op een fysiek voor-werp kunt projecteren, waar je maar wilt.' Productontwikkelaars en industriële ont-werpers zien de voordelen van AR, maar de techniek dringt ook door i n andere discipli-nes, zoals surveillance en forensisch onder-zoek. Daar combineert men graag digitale en werkelijke informatie. Al is het wel nodig om daarbij een speciale bril te dragen. Veriinden: 'Een van de uitdagingen van AR is om datgene wat je ziet in de projectie, goed te laten passen op de fysieke werkelijkheid. Dan kan namelijk worden geregisseerd waar iemand precies naar kijkt.'
Dat biedt perspectieven. Met AR kun je dus monitoren waar iemand naar kijkt én daar extta informatie aan toevoegen. Dat is handig i n het forensisch onderzoek, waar de plaats delict precies i n beeld wordt gebracht, en de onderzoekers daaraan tegelijkertijd extra informatie of aanteke-ningen kunnen toevoegen.
Ook bij de assemblage van zeer complexe producten wordt inmiddels AR gebruikt. Denk aan het leggen van kabels in vlieg-tuigen. De uitvoerder van de taak draagt een Head-Mounted Display, zodat hij extra aanwijzingen krijgt op zijn vizier. Tegelijker-tijd wordt het werk via een camera gemoni-tord. Achteraf gezien was Robocop (1987) helemaal zo gek nog niet.
82 I Rijkswaterstaat
Emancipatie van de interactie
Maar beamers zijn vooral ook 'sociaal'. Ze staan bij wijze van spreken gewoon op tafel, waardoor er meerdere mensen tegelijk naar de projectie kunnen kijken én gewoon con-tact met elkaar hebben. Dat is een schril contrast met de meeste serious games, waarbij één persoon achter de knoppen zit en de rest naar een beeldscherm tuurt. 'AR gaat zorgen voor de emancipatie van de inter-actie', voorspelt Veriinden.
Voorbeeld: het ontwerpen van een interieur voor een museum. Je kunt natuuriijk mooie omst impressions maken en vervolgens het kostenplaatje in PowerPoint presenteren. Zo gaat het vaak. Maar als er een
3D-maquette op tafel staat waarop met een beamer extra beelden worden geprojec-teerd, verandert de energie in de groep meteen.
'Onderdelen van de maquette moeten als hetware worden vastgelijmd aan de tafel, want anders zet de museumdirecteur met-een de balie op met-een andere plek neer. Met AR kun je scenario's en keuzes veel beter inzichtelijk maken, gewoon omdat het echter is. De discussie gaat meteen ergens over. Deze techniek zou dus ook erg geschikt zijn in beleidsontwikkeling of in gebiedsontwikkelingsprocessen waar Rijkswaterstaat bij betrokken is.'
Zover is het nog niet, want veel mensen snappen het nut van AR nog niet helemaal. Het duurde ook een tijdje voor AR buiten de professionele wereld doorbrak. Verlinden: 'Het echte omslagpunt kwam pas toen je
software van internet kon plukken en op de mobiele telefoon kon zetten. Met mobie-le AR browsers (zoals Layar) richt je nu je Smartphone op de omgeving en dan krijg je daar extra informatie over. Vergelijkbaar met navigatiesystemen als de TomTom. Het draait om location based services.'
jD-content
Kortom: de AR-techniek lijkt er nu te staan. De displays zijn klein, beheersbaar en betaalbaar. Hoe gaat deze techniek onze manier van leven veranderen? Veriinden is daar nuchter over. 'We zitten er al midden-in. We zijn al gewend aan de mengvorm van het fysieke en het digitale. Op de fiets voel je al welke e-mails je later moet gaan lezen. AR heeft dus lang niet meer zo'n grote impact als de sD-printer.' De vraag is: wat komt hierna?
'De ontwikkeling van sD-content. Maar we weten nog niet precies met welke inhoud de industrie straks komt. Voorbeeld: incar-systemen, waarbij net als in de F-16's infor-matie op de voorruit wordt geprojecteerd. Autofabrikanten als Renault en BMW zoe-ken naar AR-systemen waarmee ze zich kun-nen onderscheiden van de concurrent. Wie heeft het beste systeem? Dat gevecht is volop gaande, en daardoor kunnen we nog niet goed anticiperen op welke content er straks komt.'
Het blijft sowieso spannend, want dankzij het intemet kan iedereen in feite zelf aan de slag met 3D-content. Lagere scholen zetten hun werkstukken al massaal op Google Earth. En dankzij GPS rijden mensen met
open street maps zelf hun eigen wegennet
bij elkaar. En wat te denken van de Smart-phones met projectoren? Als je die met dubbelzijdig tape op de voorruit of de spie-gel richt, kun je als consument eenvoudig je eigen AR-installatie maken. Wat er dan gebeurt laat zich raden: straks krijgen we Twitter en Facebook op de voorruit van onze auto. Hoe gaan we daar dan mee om?
Pim Spiekermann, één van de studenten van Jouke Veriinden, deed alvast een scena-riostudie bij RWS, en bracht verschillende opties in beeld. (Titel: invesn^ate how
augmen-ted reality could improve or influence the traffic flow andsafety in the Dutch traffic). De resultaten zijn
te vinden op intranet.
Wat Veriinden betreft krijgt die samen-werking tussen zijn studenten en RWS een vervolg. 'Waarom geen campus koppelen aan een RWS-dienst? RWS heeft een fantas-tische taak in Nederiand, maar lijkt te wor-den geremd i n het wor-denken over de toe-komst. Aan de koffietafel zijn er ideeën genoeg, maar vervolgens weet niemand welke formulieren daarvoor moeten worden ingevuld.'
Veriinden kan er ook niet over uit dat er nog geen rijsimulator bij de ingang van RWS-gebouwen staat. 'Naast me zit een promo-vendus met een rijsimulator die 140 euro heeft gekost. Het gaat niet om de kosten. Het lijkt wel alsof de begrippen en^aren en
construeren niet bij RWS horen. Terwijl first
hand experiences (al dan niet met AR) wel lei-den tot betere informatie, betere scenario's en dus betere beslissingen.'
841 Rijkswaterstaat
FEBRUARI 2012
Dineke van der Burg, manager cluster Doorstroming Corporate Innovatie-programma van RWS, en Gerben Jimmink, GIS-specialist Dienst Infrastructuur RWS:
Facebook op
de voorruit
Het belang van Augmented Reality voor hetRWS-werk is helder. De techniek, die extra informatie aan de bestaande werkelijkheid toevoegt, biedt kansen voor een veiliger verkeer en efficiëntere inspec-tie van kunstwerken. Hoe staat AR bij RWS ervoor?
Aan het woord komen Dineke van der Burg, manager van het cluster Doorstroming van het Corporate Innovatieprogramma, en Gerben Jimmink, GIS-specialist bij de DID. Zij kregen het verzoek te reageren op het lichtkogelartikel Beter beslissen door Augmented Reality van Jouke Veriinden, universitair docent aan de TUDelft.
In dat artikel beschrijft Veriinden de moge-lijkheden die de techniek biedt en vergelijkt hijVirmal Reality met Augmented Reality. Bovendien geeft hij een doorkijkje naar de
betekenis van AR voor RWS. Zijn uitspraak: 'Waarom geen campus koppelen aan RWS-diensten?', geeft aan dat er volgens hem volop kansen liggen. Veriinden opperde ook dat een rijsimulator bij de ingang van een RWS-gebouw niet zou misstaan.
AR en verkeersveiligheid _
Koren op de molen van Dineke van der Burg: 'Die simulator is helemaal geen gek idee, maar Verlinden loopt wel een beetje voor de muziek uit. Wij hebben net een verkenning laten doen naar toepassing van AR in auto's en wat dat zou betekenen voor de verkeersveiligheid en de verkeersdoor-stroming. Dat onderzoek is uitgevoerd door één van zijn studenten, Pim Spiekermann.' (Titel: Investigate how augmented reality could
improve or influence the traffic and safety in the Dutch traffic. De resultaten zijn te vinden
op intranet.)
De TU Delft en RWS hebben elkaar blijkbaar al gevonden, maar waarom eigenlijk zo'n verkenning? Van der Burg: 'Er komt van alles op ons af, de auto-industrie ontwikkelt zich razendsnel. We moeten up to date zijn en weten wat er speelt, want daar moeten we op kunnen anticiperen. Het gaat immers om de verkeersveiligheid. Het duurt misschien nog tot 2016 voordat alle nieuwe
