1 Warszawa, 31 marca 2020 r.
WPS-IV.431.4.1.2020
Pani
Agnieszka Patela-Owczarczyk Dyrektor
Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie ul. Lipińska 2, 01-833 Warszawa
Na podstawie art. 197b ust. 1 w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1111, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą oraz zgodnie z upoważnieniem Wojewody Mazowieckiego z 10 stycznia 2020 r.
Nr 13/WPS/2020 przeprowadzono w terminie 14 i 23 stycznia kontrolę doraźną (pozaplanową w trybie uproszczonym) w Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie w Warszawie, ul. Lipińska 2 i Aleja Zjednoczenia 34. Okres obowiązywania upoważnienia od 10 stycznia do 15 lutego br.
Kontrolę przeprowadził zespół w składzie: Wiesława Puciłowska - kierownik Oddziału do spraw Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie oraz Beata Kosmalska-Balik – zastępca kierownika tego Oddziału.
Zakres kontroli obejmował cel i zakres prowadzonej współpracy międzyinstytucjonalnej w obszarze wspierania rodziny i pieczy zastępczej ………., w tym sposób zapewnienia pieczy zastępczej oraz ustalenia i realizowania planu pomocy dzieciom w roku 2019 i 2020 do dnia kontroli. Kontrola została wpisana do książki kontroli jednostki.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r.
w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne.
Dyrektorem Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie w Warszawie, zwanego dalej Centrum lub WCPR, w okresie podlegającym kontroli była Pani Agnieszka Patela-Owczarczyk, a jej zastępcą wyznaczonym do współpracy z zespołem kontrolnym Pani Agnieszka Oracz-Zawistowska.
Zgodnie z przepisem art. 182 ust. 1 ww. ustawy zadania powiatu w zakresie pieczy zastępczej starosta wykonuje za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie oraz organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej. Tut. Centrum na podstawie Zarządzenia Nr 1773/2011 Prezydenta m.st. Warszawy z 22.11.2011 r. zostało wyznaczone na terenie m.st. Warszawy organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej
Jednostka działała na podstawie:
1. Statutu WCPR wprowadzonego Uchwałą Nr XX/676/2007 Rady m.st. Warszawy z dnia 6 grudnia 2007r. w sprawie nadania statutu Warszawskiemu Centrum Pomocy Rodzinie.
WOJEWODA MAZOWIECKI
2 2. Uchwały Nr LXXIV/2077/2018 Rady m.st. Warszawy z dnia 27 września 2018 roku zmieniającej uchwałę w sprawie nadania Statutu Warszawskiemu Centrum Pomocy Rodzinie.
3. Regulaminu organizacyjnego WCPR wprowadzonego Zarządzeniem Nr 95/2019 Dyrektora Warszawskiego Centrum Pomocy Społecznej z 12.11.2019r.
4. Regulaminu organizacyjnego WCPR wprowadzonego Zarządzeniem Nr 119/2019 Dyrektora Warszawskiego Centrum Pomocy Społecznej z 31.12.2019r.
Dyrektor kontrolowanej jednostki posiadała w dniu kontroli pełnomocnictwo Prezydenta m.st. Warszawy z 22.06.2019 r. do zawierania umów z rodzinami zastępczymi lub prowadzącymi rodzinny dom dziecka, prowadzenia rejestru danych, o których mowa w art. 46 ww. ustawy wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu w związku z realizacją § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 22 grudnia 2011 r.
w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej1.
W sprawę ……… zaangażowani byli następujący pracownicy Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie:
pracownicy Działu Integracji Społecznej i Interwencji Kryzysowej odpowiedzialni za organizowanie schronienia osobom tego pozbawionym, w szczególności kierowaniem do hosteli w ośrodku interwencji kryzysowej.
pracownicy Wieloosobowego Stanowiska ds. Zawodowej Pieczy Zastępczej realizujący zadania związane z funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka, a w szczególności z organizowaniem dzieciom opieki w rodzinnym domu dziecka.
osoby pracujące w Dziale ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej kwalifikujące dzieci do umieszczenia w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, monitorujące ich pobyt w pieczy oraz oceniające zasadność ich pobytu w placówkach w trakcie spotkań interdyscyplinarnego zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka.
pracownicy Działu Świadczeń ustalający miesięczną opłatę w wysokości średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo- wychowawczej, a także podejmujący działania związane z przyznaniem świadczenia wychowawczego.
………..
………..
………..
………
………..
………..
………..
………..
………..
………..
………..
1 Akta kontroli s. 18-67.
3
………..
………..
………..
………..
………..
………
………..
………
……….
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
4
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
……….
………
……….
………
……….
……….
……….
……….
……….
………
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
……….
………
5
……….
……….
……….
……….
……….
………
Proces przekazania dzieci był przeprowadzony zgodnie z zarządzeniem dyrektora Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie z 1 kwietnia 2014 r. w sprawie wprowadzenia procedury przewozu i przekazania dziecka do rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka lub placówki opiekuńczo- wychowawczej, w związku z interwencją kryzysową w rodzinie dziecka2.
Zespół kontrolny badał w szczególności sposób realizacji przez Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie zadania Miasta Stołecznego Warszawy polegającego na zapewnieniu małoletnim pieczy zastępczej. ………
………
Zgodnie z art. 1128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019.
poz. 2086) „Rodzeństwo powinno być umieszczone w tej samej rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówce opiekuńczo- terapeutycznej, chyba, że byłoby to sprzeczne z dobrem dziecka.” Art. 95 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wskazuje w ust. 1, że w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno-terapeutycznego są umieszczane dzieci powyżej 10. roku życia. Ustawodawca dopuszcza umieszczenie dziecka młodszego, gdy w placówce umieszczona jest również jego matka lub ojciec oraz w innych wyjątkowych przypadkach, szczególnie, gdy przemawia za tym stan zdrowia dziecka lub dotyczy to rodzeństwa. Tym samym potrzeba podtrzymania między dziećmi więzi rodzinnych jest tu wiodąca.
Podczas umieszczania dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej należy również mieć na uwadze przepisy dotyczące limitu miejsc określone w art. 95 ust. 3 i art. 230 ust. 1 ww. ustawy. Kierując rodzeństwa do pieczy zastępczej w pierwszej kolejności powinno się brać pod uwagę możliwość podtrzymywania pomiędzy nim bliskich, osobistych kontaktów, w szczególności w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji.
Mając na uwadze powyższe zwrócono się do dyrektora Centrum o wyjaśnienie sposobu postępowania w przypadku konieczności umieszczenia rodzeństw w pieczy zastępczej
………..
Wyjaśniono tu, że: „Zgodnie z praktyką przyjętą w WCPR po wpłynięciu postanowienia sądu (faksem, zwykle jest to tryb natychmiastowy i tut. Centrum jest zobowiązane do wskazania miejsca w ciągu 1, 3 dni lub pilnie) o umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej tut. Centrum w pierwszej kolejności rozpatruje możliwość umieszczenia ich w rodzinnej pieczy zastępczej. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, małoletni są obejmowani opieką w instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Pracownicy Działu ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej telefonicznie kontaktują się z Dyrektorami Zespołów do obsługi placówek opiekuńczo-wychowawczych lub ich Zastępcami i ustalają możliwość objęcia dzieci opieką w zależności od posiadanych wolnych miejsc. Jednak
2 Akta kontroli s. 68-316.
6 chcąc zapewnić stałość warunków dzieci już przebywających w małych placówkach daje to ograniczone możliwości umieszczania kolejnych, gdyż konieczne jest uwzględnienie wielu dodatkowych czynników takich jak warunki lokalowe placówki, wiek, stan zdrowia, płeć, trudności emocjonalne, psychiczne dzieci i wiele innych, gdyż przy umieszczaniu małoletnich konieczne jest kwalifikowanie ich do miejsca, w którym otrzymają pomoc adekwatną do ich potrzeb.
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
Analizując przedstawione informacje oraz dokumenty ustalono, że w dniu 14.11.2019 r. na terenie m.st. Warszawy funkcjonowało 29 rodzin zastępczych zawodowych i rodzinnych domów dziecka, na 123 miejsca w tych formach pieczy zastępczej umieszczonych było 124 dzieci. Ponadto funkcjonowało 27 placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym 4 niepubliczne i 5 rodzinnych. Na 645 miejsc w pieczy instytucjonalnej 17 było wolnych w 10-ciu placówkach. Nie było wolnych miejsc w placówkach rodzinnych.
Wolne miejsca wskazano w szczególności w:
Domu Dziecka Nr 12 przy ul. Tarczyńskiej 27, w mieszkaniu filialnym przy ul. Kłobuckiej 18b/11 (3 miejsca). ………..
………
Ośrodku Wspomagania Dziecka i Rodziny „KOŁO", w mieszkaniu filialnym przy ul.
Ogrodowej 10/26 m. 10 (2 miejsca);
w niepublicznej placówce Dom Dziecka ZSFRM przy ul. Paprociowej 2 (4 miejsca).
Wyjaśniono, że ze względu na fakt, że od 01.01.2020 r. w placówce limit został zmniejszony do 20 miejsc - brak możliwości kierowania kolejnych dzieci.
Zespół kontrolny starał się ustalić, w jaki sposób w Centrum zapada ostateczna decyzja o wskazaniu dla dzieci odpowiedniego miejsca w pieczy zastępczej, czy uwzględnia się wiek dzieci i ich sytuację rodzinną. Badano, w jaki sposób jednostka ustala z dyrektorami placówek opiekuńczo-wychowawczych możliwość przyjęcia wychowanków. ………
………
Uzyskano następujące wyjaśnienie: „Zgodnie z przyjętą praktyką po podjęciu przez Sąd decyzji o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej (ponad 95% postanowień w trybie natychmiastowym), Sąd przesyła dokument do tut. Centrum z prośbą o wskazanie formy pieczy zastępczej, w której dziecko/dzieci będą mogły zostać objęte opieką. Sekretariat WCPR w przypadku dzieci młodszych
7 tj. do 5-7 roku życia przesyła postanowienie równolegle do Wieloosobowego Stanowiska ds. Zawodowej Pieczy Zastępczej oraz Działu ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej, natomiast w przypadku dzieci starszych postanowienie przekazywane jest jedynie do Działu ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej, co wynika z braku zgody osób sprawujących zawodową pieczę zastępczą na przyjęcie starszych dzieci. Każda ze spraw, która wpływa do WCPR, jest rozpatrywana indywidualnie, dlatego zdarzają się wyjątki od tych sytuacji”. „W przypadku dzieci do 5-7 roku życia w pierwszej kolejności rozpatrywana jest możliwość objęcia ich opieką w zawodowej pieczy zastępczej.”
„Aby usprawnić procedurę wskazywania rodziny zastępczej zawodowej bądź rodzinnego domu dziecka Wieloosobowe Stanowisko ds. Zawodowej Pieczy Zastępczej prowadzi na wspólnym serwerze, do którego mają dostęp wszyscy jego pracownicy, na bieżąco aktualizowany wykaz wolnych miejsc w rodzinach zastępczych zawodowych i rodzinnych domach dziecka, wraz z informacją o preferowanym przez rodzinę wieku dziecka. W przypadku wolnych miejsc koordynator rodzinnej pieczy zastępczej z Wieloosobowego Stanowiska pełniący danego dnia dyżur w WCPR, kontaktuje się z koordynatorem (każdy z nich ma telefon służbowy) wspierającym daną rodzinę i ustala możliwość objęcia dziecka opieką. Po uzyskaniu zgody rodziny zastępczej zawodowej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka koordynator pełniący dyżur przygotowuje pismo do sądu z informacją, która z rodzin jest gotowa przyjąć dziecko, a następnie wysyła do Sądu faksem zaakceptowany przez Zastępcę Dyrektora lub w przypadku nieobecności przez Kierownika Działu ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej dokument.
Jeśli w zawodowej pieczy zastępczej brakuje wolnych miejsc np., gdy postanowienie sądu dotyczy kilkorga dzieci, Działem odpowiedzialnym za poprowadzenie sprawy jest Dział ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej. Dział ten prowadzi na bieżąco aktualizowaną bazę wolnych miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych funkcjonujących na terenie Warszawy (placówki niezwłocznie po skreśleniu dziecka z listy wychowanków informują o tym WCPR, tut. Centrum monitoruje w sądach złożone wnioski o umieszczenie dzieci w rodzinie zastępczej niezawodowej) wraz z informacją o wskazaniu ich i dla jakich dzieci, tak, aby uniknąć m.in. sytuacji wskazania tych samych miejsc dla różnych małoletnich.
Pracownicy WCPR starają się jeszcze przed umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej uzyskać jak najwięcej informacji na ich temat, a także na temat ich sytuacji rodzinnej, więzi itp., wszystkiego, co może mieć wpływ na zakwalifikowanie dziecka/dzieci do odpowiedniej formy pieczy zastępczej.
Po rozeznaniu sytuacji konsultowana jest w szerszym gronie decyzja szczególnie dotycząca rozdzielenia rodzeństwa (Kierownik Działu ds. Instytucjonalnej Pieczy Zastępczej, pracownicy Działu, ew. pracownicy Wieloosobowego Stanowiska ds. Zawodowej Pieczy Zastępczej, jeśli planowane jest umieszczenie któregoś dziecka w zawodowej pieczy, a także w szczególnie trudnych sytuacjach z Zastępcą Dyrektora). ……….…..
………
………
………
………
………
………
Zespołowi kontrolnemu przedstawiono notatki służbowe, wszystkie datowane na dzień 12 listopada 2019 r., z rozmów telefonicznych z:
8
panią Barbarą Sakowską – dyrektorem Domu Dziecka Zgromadzenia Sióstr Franciszek Rodziny Maryi przy ul. Wałuszewskiej;
panią Barbarą Młodziejewską – dyrektorem Zespołu do obsługi Placówek Opiekuńczo- Wychowawczych nr 2 w Warszawie;
dyrektorami placówek opiekuńczo-wychowawczych: Bożeną Łysko - dyrektorem Katolickiej Placówki Wychowawczej „Nasz Dom” przy ul. B. Śmiałego 37 w Warszawie, z panią Małgorzatą Hartung - dyrektorem Domu Dziecka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi przy ul. Paprociowej 2 w Warszawie, panią Bożeną Kocoń – dyrektorem Domu Dziecka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi przy ul. Klasyków 52/54, panią Katarzyną Linke – zastępcą dyrektora Zespołu Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych nr 3, panią Jolantą Jabłońską – zastępcą dyrektora Zespołu Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych nr 13.
Ustalono, że powyższe dokumenty, sporządzone w postaci notatek, powstały na okoliczność prowadzonego postępowania kontrolnego i ta forma nie była przyjęta do stosowana w podobnych sprawach. Nie przedstawiono również dokumentacji, która by potwierdzała, że zapewniając miejsca dzieciom ……… kierowano się zasadą nierozdzielania rodzeństw i podjęto wystarczającą współpracę z osobami kierującymi placówkami opiekuńczo-wychowawczymi w celu znalezienia najkorzystniejszego rozwiązania tej kwestii.
W związku z powyższym, zobowiązuję Panią Dyrektor do:
dokładnego zbadania i rozważenia przyjęcia rozwiązań organizacyjnych w jednostce, w kontekście podejmowania działań związanych z koniecznością zapewnienia pieczy zastępczej zgodnie zasadą nierozdzielania rodzeństwa określoną w art. 1128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019. poz. 2086),
podjęcia działań w celu zrealizowania dyspozycji powyższego artykułu i dążenie do zapewnienia wspólnego wychowywania się rodzeństwa ………. w jednym podmiocie pieczy zastępczej.
Pouczenie
Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1111, z późn. zm.) oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477) kontrolowana jednostka może w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do Wojewody Mazowieckiego zastrzeżenia do wydanego wystąpienia lub/i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa.
W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni
3 Akta kontroli s. 316-346.
9 od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego powiadomić wojewodę o sposobie realizacji uwag, wniosków i zaleceń.
W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń odpowiadając na zalecenia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu.
Jednocześnie przypominam, że w przypadku osób, które nie realizują zaleceń pokontrolnych mają zastosowanie przepisy art. 198 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
KIEROWNIK ODDZIAŁU
ds. Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Wiesława Puciłowska
ZASTĘPCA KIEROWNIKA ODDZIAŁU ds. Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Beata Kosmalska-Balik
Z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Anna Olszewska
Dyrektor
Wydziału Polityki Społecznej
