Sułkowska-Karasiowa, Irena
XII Tydzień Studiów nad Wczesnym
Średniowieczem w Spoleto
Przegląd Historyczny 57/4, 698-700
1966
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
698
K R O N I K A22—'25 grudnia 1965 obradowała w Poczdamie międzynarodowa k o n f e r e n c j a na t e m a t u d z i a ł u n a u c z y c i e l i w r u c h u a n t y f a s z y s t o w s k i m w lataoh 1933— 1945. W konferencji udział wzięło około 60 'uczestników, w tym także z Polski.
16— 18 września 1965 odbywały się w Waszyngtonie uroczystości dla uczczenia 200 r o c z n i c y u r o d z i n c h e m i k a i g e o l o g a a n g i e l s k i e g o J. S m i t h s o n a, który w 1829 r. zapisał Stanom Zjednoczonym 550 tys. dolarów na założenie instytutu służącego rozpowszechnianiu wiedzy, znanego później jako Instytut im. Smithsona. W ciągu blisko 150 lat Instytut rozrósł się, stając się ogromnym kompleksem muzeów, laboratoriów, galerii sztuk pięknych i instytutów badawczych, działających w USA i za granicą. W uroczystościach udział wzięło ponad tysiąc uczonych amerykańskich i gości zagranicznych, w tym również dele gacja polska (m. in. K. K u r a t o w s к i, St. L o r e n t z , K. M i c h a ł o w s k i , В. M a r c o n i , K. K o n i e c z n y ) .
5—·10 września 1966 obradował w Bejrucie m i ę d z y n a r o d o w y k o n g r e s h i s t o r i i m o r s k i e j poświęcony dziejom towarzystw i kompanii handlowych na Wschodzie i na Oceanie Indyjskim. W sekcji I poświęconej historii starożytnej i średniowiecznej przedstawiono referaty dotyczące handlu fenickiego, archeologii jako nauki pomoniczej historii morskiej, żegludze na morzach Bliskie go Wschodu i na Oceanie Indyjskim do czasów arabskich, przewadze arabskiej na Oceanie Indyjskim, sprawom wschodnim w działalności średniowiecznych kom panii handlowych. W sekcji II poświęconej czasom nowożytnym i najnowszym obradowano nad początkami i rozwojem nowoczesnych kompanii handlowych, nad wpływem handlu wschodniego na ekonomikę Zachodu i odwrotnie, nad proble mem źródeł archiwalnych orientalnych.
Od 23 do 25 września 1965 obradowała w Pecs V II konferencja w ę g i e r s k i c h i c z e s k i c h h i s t o r y k ó w p r a w a . Tematem obrad były dwa zagadnienia historii ustroju monarchii austro-węgierskiej w okresie 1867—Ü918: problem praw wolnościowych oraz problem dualizmu austro-węgierskiego. Wygło szono 17 referatów. W konferencji wzięła również udział delegacja polska (K. G r z y b o w s k i , Z. K a c z m a r e k , B. S o b o l e w s k a ) .
W Rawennie odbył się V III m i ę d z y n a r o d o w y k u r s h i s t o r i i k u l t u r y i s z t u k i b i z a n t у ń s k i e j (20 marca — 1 kwietnia 1966) z udziałem wykładowców z Bolonii, Florencji, Rzymu, Turynu, Perugii, Bonn, Mo guncji, Liège, Aten.
Od 31 marca do 4 kwietnia 1966 obradowała w Palermo m i ę d z y n a r o d o w a k o m i s j a d o h i s t o r i i i n s t y t u c j i p a r l a m e n t a r n y c h i r e p r e z e n t a c j i s t a n o w y c h . Zgłoszono m .in. następujące referaty: „Początki stanów w Brabancji” <E. I o u s s e, Louvain), „Stany w Burgundii i pro blem finansów w końcu X V III w.” (D. L i g on, Dijon), „Wybór Tankreda, hrabie go Lecce, na króla w 1.189 r.” (D. C l e m e n t i, London), „Rosyjska Duma Pań stwowa i prawo wyborcze z 6 sierpnia 1905” (M. S z e f t e 1, Seattle).
XII TYDZIEŃ STUDIÓW NAD WCZESNVM ŚREDNIOWIECZEM W SPOLETO
X IV sesja w Spoleto (14— 20 kwietnia 1966) zgromadziła 200 historyków z 15 krajów Europy. Ponad połowę uczestników stanowili historycy włoscy, następ nie (wyliczając w kolejności najliczniej reprezentowanych państw) wzięli udział naukowcy z NRF, Francji, Belgii, Anglii, Jugosławii, Holandii, Austrii, Irlandii,
K R O N I K A
699
Polski (prof. A. G i e y s z t o r , dr I. S u ł k o w s k a - K u r a s i o w a , dr T. W a s i l e w s k i , Szwajcarii, Węgier, Czechosłowacji i Hiszpanii.
W 'tym roku w Spoleto obradowano nad problemem uchrześcijanienia Europy. W 16 referatach przedstawiono dzieje przyjęcia chrztu przez poszczególne ludy za mieszkujące Europę we wczesnym średniowieczu oraz szereg zagadnień z tym związanych, a więc technikę misji, wpływ chrześcijaństwa na prawo, cywilizację i sztukę, ludów przyjmujących chrzest, jak również problem współistnienia ele mentów dawnych — pogańskich — i nowych — chrześcijańskich w łonie społe czeństw.
W pierwszym dniu obrad zebrani wysłuchali dwóch referatów. Piergiuseppe S c a r d i g l i (Bari) opierając się na obszernym materiale źródłowym przedstawił przebieg nawracania na chrześcijaństwo Gotów. Jacques F o n t a i n e (Paryż) za jął się z kolei nawróceniem Wizygotów na półwyspie Pirenejskim, ujmując to za gadniecie jako wielostronne zjawisko z zakresu cywilizacji.
W następnym dniu obrady rozpoczął wybitny historyk i dyplomatyk Georges T e s s i e r (Paryż), który omówił przyjęcie chrztu przez Klodwiga, co było punk tem początkowym procesu uchrześcijanienia Franków. Tessier przedstawił zagad nienie udziału władzy publicznej i kleru świeckiego w pracy misyjnej oraz stwier dził na podstawie przekazów pisanych i wykopalisk wolne tempo chrystianizacji zwłaszcza w środowiskach wiejskich.
Opat Suso B r e c h t e r (Bawaria) w referacie poświęconym nawróceniu Anglo- sasów zajął się ustaleniem wiarygodności Bedy dla tego tematu, jak również prze biegiem misji i charakterystyką kościoła anglosaskiego. Referat ten był mocno kontrowersyjny i wywołał ostrą dyskusję zwłaszcza ze strony następnego referen ta — Heinza L ö w e (Tybinga), który scharakteryzował trzech misjonarzy ludów germańskich: Pirmina, Wilibrorda i Bonifacego. Löwe pokazał wyniki i metody ich działalności misyjnej, zajął się również ich stosunkiem do papiestwa, do władzy frankijskiej, do szlachty oraz stosunkiem założonych przez nich klasztorów do władzy diecezjalnej. Obrady drugiego dnia zamknął referat Lucien M u s s e t (Caen) na temat penetracji chrześcijańskiej w Europie północnej i jej wpływu na cywilizację skandynawską. Musset scharakteryzował pogańskie społeczeństwa pół nocy Europy, reakcję Zachodu na ekspansję Wikingów, zetknięcie się dwóch świa tów poprzez pierwsze usiłowania misyjne, rozwój misji, współżycie elementu po gańskiego i chrześcijańskiego w dziedzinie językowej, prawnej, socjalnej i arty stycznej.
W trzecim dniu obrad Ludwig B i e 1 e r (Dublin) zajął się problemem uchrześ cijanienia Celtów zamieszkujących wyspy brytyjskie, ich wpływem na kontynent; omówił dzieje nawracania Irlandii, monastyczny charakter tamtejszego kościoła, penetrację iryjską do Anglii i na kontynent. Zamknięcie przeglądu uchrześcijanie- nia Europy stanowiły referaty dotyczące ludów słowiańskich i roli Bizancjum, w y głoszone w czwartym dniu sesji. Dymitr O b o l e n s k i (Oxford) przedstawił misję Cyryla i Metodego wśród Słowian z dwóch punktów wyjściowych: postawy Bizan cjum wobec tego faktu, jak również ustosunkowania się ludów słowiańskich do tej misji. Bardziej ogólne ujęcie zagadnienia roli Bizancjum w akcji misyjnej przedstawił Hans George B e c k (Monachium) mówiąc o politycznym podłożu tej akcji. Aleksander G i e y s z t o r (Warszawa) w referacie poświęconym osobie W oj ciecha-Adalberta nakreślił przebieg jego życia i misji wśród Prusów rozszerzając temat na inne przejawy polskiej misji zewnętrznej na przełomie X i X I w. Refe rent odmalował stosunki społeczno-polityczne zarówno Polski, jak i krajów stano wiących cel misji. W ożywionej dyskusji nad tym referatem podkreślano słuszność ujęcia tematu na tle społecznym.
Dwa referaty poświęcono zagadnieniu wpływu chrześcijaństwa na prawo lu dów nawróconych. Jean I m b e r t (Paryż) zajął się tym problemem w odniesieniu
700
K R O N I K Ado ludów germańskich, zwłaszcza Franków, omawiając poszczególne instytucje pu bliczne i prywatne. Giulio V i s m a r a (Mediolan) przedstawił natomiast wpływ prawa rzymskiego przez chrześcijaństwo na instytucje prawne Longobardów, Ala- manów i Bawarów, ukazując równocześnie przetrwanie elementów tradycji ro dzimej.
W trzech referatach znalazł odbicie problem współistnienia chrześcijaństwa i pogaństwa. Hans K u h n <Kilonia) wykazał w referacie na temat przetrwania germańskiego pogaństwa po chrystianizacji, że kult pogański w czystej formie utrzymał się bardzo krótko, mimo to normy prawne liczyły się jeszcze po setkach lat z istnieniem pewnych pozostałości pogańskich. Elementy pogańskie w połącze niu z chrześcijaństwem dały nowy synkretyzm, różny od podobnego zjawiska w krajach śródziemnomorskich. Marco S c o v a z z i (Mediolan) zajął się współist nieniem chrześcijaństwa i pogaństwa w sagach nordyckich, gdzie występuje rów nież zjawisko synkretyzmu. Francesco D e l b o n o (Katania) zanalizował natomiast na podstawie współczesnej omawianemu zjawisku literatury katechetycznej w ję zyku niemieckim problem współistnienia elementów pogańskich we wczesnośred niowiecznym chrześcijaństwie. Odbiciem wpływów chrześcijańskich w sztuce no- wonawróconych ludów zajął się R. L. S. B r u c e - M i t f o r d (London) na przy kładzie Anglosasów. Referat ilustrowany pięknymi przezroczami ukazywał ele menty sztuki rodzimej w połączeniu z wpływami celtyckimi lub sztuki śródziemno morskiej w zależności od tego, czy chrystianizacja przychodziła z Irlandii czy z Rzymii.
Podsumowanie wyników sesji (przedstawił Eugéniu Dup r j é T h e s e i d e r (Rzym), który scharakteryzował trafnie tezy referatów i główne kierunki bogatej dyskusji.
Uczestnicy sesji zwiedzili ponadto dwa świeżo odrestaurowane kościoły w Spoleto: św. Pawła (inter vineas) oraz św. Agaty. Przypadającą w czasie sesji niedzielę wypełniła wycieczka piękną trasą górską do małej miejscowości umbryj- skiej Leonessy, ufundowanej w X II w.
I. S .-K .
24—30 kwietnia 1966 odbyła się w Pistoi II sesja międzynarodowa zorganizo wana przez Centra Itcdiano di Studi di Storia e ď Arte poświęcona s z t u c e g o t y c k i e j w P i s t o i i j e j z w i ą z k o m z e s z t u k ą w ł o s k ą .
3 października 1965 odbyła się w Moskwie konferencja na temat „Towarzystwo Historyków-Marksistów (1925— 1933) i jego rola w rozwoju radzieckiej nauki hi storycznej”. Główny referat wygłosił A. I. G u k o w s k i .
5— 7 października 1965 odbyła się w Moskwie druga narada koordynacyjna w s p r a w i e w s p ó ł d z i a ł a n i a k r a j ó w s o c j a l i s t y c z n y c h w d z i e d z i n i e b a d a ń p o ś w i ę c o n y c h h i s t o r i i i m i ę d z y n a r o d o w e m u z n a c z e n i u R e w o l u c j i P a ź d z i e r n i k o w e j . W konferencji udział wzięli przedstawiciele ośrodków naukowych Bułgarii, Czecho słowacji, Jugosławii, Kuby, iNRD, Polski (T. C i e ś l a k i J. K o w a l s k i ) , Rumu nii, Węgier i Zw. Radzieckiego.
ПІ KONFERENCJA NAUKOWA RADZIECKICH fflSTORYKÔW -SLAW ISTÔW
1—5 lutego 1966 obradowała w Woroneżu III konferencja naukowa radzieckich historyków-slawistów zorganizowana przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego ZSRR i uniwersytet w Woroneżu (I konferencja odbyła się w Moskwie w 1962 r..
