• Nie Znaleziono Wyników

Stan zabytków powiatu wodzisławskiego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Stan zabytków powiatu wodzisławskiego"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

M. Kornecki, J. Samek

Stan zabytków powiatu

wodzisławskiego

Ochrona Zabytków 11/3-4 (42-43), 264-268

(2)

R yc. 277. Ł a z is k a , p o w . w a d z is ła w s k i — fr a g m e n ty t r y p ty k u z pocz. X V I w . d r e w n ia n e j, g łó w n ie z w . X IV — X V I; z n ic h do c h w ili o b e c n e j u k o ń c z o n o p ra c e p rz y n a s tę p u ją c y c h rz e ź b a c h : M a tk i B o ­ s k ie j z D z ie c ią tk ie m z G i l o w i c (pow . ży w ie c k i) 3 ćw . w. X IV ; R a d z i e c h o - w y c h (pow . ż y w ie c k i) ok. 1350; G r u ­ s z o w a (pow . m y ś le n ic k i) ok. 1370— 90; S t a n i ą t e k (pow . b o c h e ń sk i) 3 ćw . w . X IV (ryc. 275); P ie ta z J a w i s z o w i c z w . X IV ; św . A n n y S a m o trz e c ie j z Z e m - b o c i n a (pow . p ro s z o w ic k i) ok. 1380 (ry c. 276). W to k u k o n s e r w a c ji z n a jd u ją się rz e ź b y M a tk i B o sk ie j z D z ie c ią tk ie m z U l i n y W i e l k i e j (pow . m ie c h o w s k i) p rz e d " r . 1400; z P r z y . s z o w e j (pow . lim a n o w s k i) k o n ie c w . X IV ; z W a g a n o - w i c - N i e d ź w i e d z i a (pow . m ie c h o w ­ ski) ok. 1420 r.; z W i ę c ł a w i e (pow . k ra k o w s k i) ok. 1420: z R a d z i e c h o ­ w y с h (pow . ży w ie c k i) ok. 1510, w re s z c ie p ię ć h e r m z P r o s z o w i c z 2 poł. w . X V . — W ięk szo ść p ra c p rz y w y m ie n io ­ n y c h z a b y tk a c h m a la r s tw a i rz e ź b y w y k o ­ n a n a z o s ta ła p rz e z p ra c o w n ię M a la r s tw a i R z e ź b y O d d z ia łu K ra k o w s k ie g o P. K. Z., część p rz e z a b s o lw e n tó w i s tu d e n tó w W y ­ d z ia łu K o n s e rw a c ji A. S. P . w K ra k o w ie pod n a d z o re m n a u k o w y m K a te d ry . N a czoło p ra c k o n s e r w a to r s k ic h p rz y z a b y tk a c h s n y c e r s tw a w y s u w a się n ie w ą t­ p liw ie z n a jd u ją c a się n a u k o ń c z e n iu k o n ­ s e r w a c ja a m b o n y o k o m p o z y c ji w k s z t a ł­ c ie d rz e w a J e s s e g o z k o ś c io ła K la ry s e k w S t a r y m S ą c z u (1671), o ra z b o g a ­ tego ro k o k o w e g o w y s tr o ju sn y c e rs k ie g o w n ę tr z a k o śc io ła w Ł a p s z a c h W y ż ­ n y c h (pow . n o w o ta rs k i), w re sz c ie r e n e ­ s a n s o w e g o o łta r z a b o czn eg o z w . X V I/X V II z k o śc io ła w W y s o c i c a c h (pow . m ie c h o w s k i). O d o so b n io n y m p rz y k ła d e m się o d sło n ię c ie i u k o ń c z e n ie k o n s e r w a c ji b a ro k o w e g o stiu k o w e g o o łta r z a g łó w ­ n eg o w ty m ż e k o śc ie le , z a sło n ię te g o d o ­ ty c h c z a s p ó ź n ie js z y m o łta r z e m d r e w n ia ­ n y m . K o n s e rw a c ja ta p r z e p r o w a d z o n a zo ­ s ta ła częścio w o ja k o p r a c a d y p lo m o w a n a W y d z ia le K o n s e rw a c ji A. S. P. M. K o r n e c k i R Ó Ż N E S T A N Z A B Y T K Ó W P O W IA T U W O D Z IS Ł A W S K IE G O P o w ia t w o d z is ła w s k i, u tw o rz o n y w w y ­ n ik u n o w eg o p o d z ia łu a d m in is tr a c y jn e g o w r. 1954, o b e jm u je p o łu d n io w ą część d o ­ ty c h c z a so w e g o p o w ia tu ry b n ic k ie g o , p o ­ w ię k s z o n ą p rz e z d o d a n ie k ilk u g ro m a d z d av /n e g o p o w ia tu ra c ib o rs k ie g o , o ra z g ro m a d ę B zie, p rz y łą c z o n ą z p o w ia tu p sz c z y ń sk ie g o . O b s z a r p o w ia tu je s t siln ie z u rb a n iz o w a n y w z w ią z k u z is tn ie ją c y m n a części te r e n u i p o w a ż n ie r o z w ija ją c y m 264

(3)

R yc. 278. K o k o szy ce, pow . w o d z is ła w s k i — rz e ź b a św . A n ­ n y S a m o trz e c ie j, s ta n w 1957 r.

się p rz e m y s łe m . P o sz c z e g ó ln e m ie js c o w o ­ ści p o łą c z o n e są dość g ę s tą sie c ią k o m u ­ n ik a c y jn ą — d ro g o w ą i k o le jo w ą . O b ja z d z a b y tk ó w p o w ia tu d o k o n a n y w e w rz e ś n iu ub. r . ‘, u ja w n ił d a le k o id ą ­ ce z m ia n y w p o r ó w n a n iu ze s ta n e m p rz e d w o je n n y m , z n a n y m ze w z m ia n e k w p u b l i k a c j a c h 2. P rz e d e w s z y s tk im z n a -J O b j a z d u p o w i a t u d o k o n a n o w z w ią z k u z i n w e n t a r y z a c j ą z a b y t k ó w W o je w ó d z tw a k a t o ­ w ic k ie g o , p o d j ę t e j z i n i c j a t y w y W o je w ó d z k ie g o K o n s e r w a t o r a Z a b y t k ó w w p o r o z u m i e n i u z P a ń s t w o w y m I n s t y t u t e m S z t u k i — w y k o n y ­ w a n e j p r z e z Z e s p ó ł D o k u m e n t a c y j n y p r z y K a ­ t e d r z e S z t u k i N o w o ż y t n e j U . J . 2 O z a b y t k a c h n a o m a w i a n y m t e r e n i e i n ­ f o r m u j ą p r z e d e w s z y s t k i m : H . L u t s c h , V e r z e i c h n i s s d e r K u n s t d e n k m a e l e r d e r P r o v i n z czn e u b y tk i z a n o to w a ć m o żn a w d z ie d z i­ n ie s a k r a ln e g o b u d o w n ic tw a d r e w n ia n e ­ g o 3. N a k r ó tk o p rz e d o s ta tn ią w o jn ą s p ło ­ n ą ł k o śc ió ł w M o szczen icy z w . X V I; w je s ie n i r . 1939 r o z e b r a n y z o s ta ł k o śc ió ł w S k rz y s z o w ie p o c h o d z ą c y z a p e w n e z w . X V I. J a k o trz e c i, p a d ł o fia rą p o ż a ru w cz a sie o k u p a c ji w 1942 r. k o śc ió ł w B z iu S c h l e s i e n IV , R e g . B e z . O p p e ln , B r e s l a u 1894; T . D o b r o w o l s k i , S z t u k a w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o , K a t o w i c e 1933. 3 z k o ń c e m w . X I X i s t n i a ł y p r ó c z z a c h o ­ w a n y c h o b e c n i e , k o ś c i o ł y w m i e j s c o w o ś c i a c h : B zie Z a m e c k i e , G o d ó w , L u b o m ia , M a r k l o w i c e , M s z a n a , M o s z c z e n ic a , R o g ó w , S k r z y s z ó w , S y r y - n ią ( L u t s c h . J .w .). W y g lą d n i e k t ó r y c h z t y c h z a b y t k ó w n i e j e s t z n a n y z u w a g i n a b r a k i l u ­ s t r a c j i w p u b l i k a c j a c h ( r y c . 279)

(4)

R yc. 279. R ogów , p o w . w o d z is ła w s k i — k o śció ł d re w n ia n y s p a lo n y w 1897 r. (wg

fot. ze z b io ró w u rz ę d u p a ra f.).

Z a m e c k im , ró w n ie ż z teg o c z a su . O b e c ­ n ie z a c h o w a ło się jeszcze ty lk o p ię ć k o ­ ścio łó w d r e w n ia n y c h , a to: w Ł a z is k a c h z 1 p oł. w . X V I (ryc. 280), P o ło m ii z r. 1575 (ryc. 282), R u p ta w ie sp rz e d r. 1620, J e d ło w n ik u z 1. p oł. w . X V II o raz N ie b o - czow ych z w . X V II (?). N ie ste ty , z w y ­ ją tk ie m Ł a z isk , o b ie k ty te z n a jd u ją się w s ta n ie siln e g o z n is z c z e n ia . Z a g ro ż e n ie z a c h o w a n y c h jeszcze b u d o w li z a is tn ia ło n a s k u te k w z n ie s ie n ia w w y m ie n io n y c h m ie js c o w o śc ia c h n o w y c h , m u r o w a n y c h k o ścio łó w , o p u sz c z e n ia s ta ry c h , a z k o le i b r a k u b ie ż ą c e j k o n s e r w a c ji ty c h o s t a t­ n ic h . P rz e p r o w a d z e n ia n a ty c h m ia s to ­ w y ch p ra c k o n s e r w a to rs k ic h w y m a g a n ie - u ż y tk o w a n y d la celó w k u lt u k o śc ió ł w P o ­ ło m ii; szczeg ó ln e n ie b e z p ie c z e ń s tw o d la teg o o b ie k tu s ta n o w i z a g rz y b ie n ie , w o b

ec-R yc. 280. Ł a z is k a , pow . w o d z is ła w s k i — k o śció ł d r e w n ia n y , w id o k od w sc h o d u .

S ta n w 1957 r.

n e j c h w ili p o w a ż n ie ju ż z a g ra ż a ją c e b u ­ d y n k o w i. P o d o b n ie o p u szczo n e i z n is z ­ czone są k o śc io ły w J e d ło w n ik u i R u p t a ­ w ie . T e n o s ta tn i z a s łu g u je ta k ż e n a u w a ­ gę ze w z g lę d u n a z a c h o w a n ą w z n a c z ­ n y c h p a r t ia c h d a w n ą p o lic h ro m ię w n ę ­ tr z a z w . X V II, w id o c z n ą f r a g m e n t a r y c z ­ n ie p o n a d p ó ź n ie js z y m i s k le p ie n ia m i p o ­ z o rn y m i, o ra z za o łta rz e m g łó w n y m . D e ­ k o r a c ja ta , zło żo n a ze scen f ig u r a ln y c h i m o ty w ó w ro ś lin n y c h w y m a g a d o k ła d ­ nego p r z e b a d a n ia i o d p o w ie d n ie j k o n s e r ­ w a c ji. Z u p e łn ie p o z b a w io n y o p ie k i ze s tro n y d a w n e g o u ż y tk o w n ik a je s t k o śc ió ł w N ieb o czo w y ch o w n ę tr z u z d e w a s to w a ­ n y m i p r a w ie c a łk o w ic ie p o z b a w io n y m w y p o s a ż e n ia . Z w y m ie n io n y c h b u d y n k ó w je d y n ie k o śc ió ł w Ł a z is k a c h je s t u ż y w a ­ n y d la celó w k u ltu , ja k o k o śc ió ł filia ln y . W z m ia n k o w a n e p o w y ż e j k o śc io ły n a le ­ żą d o c z o ło w y c h z a b y tk ó w s a k r a ln e g o b u ­ d o w n ic tw a d re w n ia n e g o n a G ó rn y m Ś lą ­ sk u . W o p a rc iu o tr a d y c y jn y p la n w y k a ­ z u ją o n e ro z m a ito ś ć u k s z ta łto w a n ia p r z e ­ strz e n n e g o , i b o g a c tw o szczegółów , k tó r e s ta n o w ią o in d y w id u a ln y m c h a r a k te r z e p o szczeg ó ln y ch z a b y tk ó w . E w e n tu a ln o ś ć zn is z c z e n ia k tó r e g o k o lw ie k z ty c h z a b y t­ k ó w b y ła b y w ię c n ie o d w ra c a ln ą s t r a t ą d la z a b y tk o w e j a r c h i t e k t u r y d r e w n ia n e j Ś lą s k a . Z z a g a d n ie n ie m z a g ro ż e n ia z a b y tk ó w s a k r a ln y c h łą c z y się p ro b le m sz y b k ie g o z a n ik a n ia d r e w n ia n e g o b u d o w n ic tw a m ie ­ s z k a ln e g o i g o sp o d arczeg o . J a k w y k a z a ł o b ja z d , z a b y tk i teg o r o d z a ju n ie is tn ie ją tu ju ż p r a w ie z u p e łn ie . N ie o d n a le z io n o a n i je d n e j c h a łu p y d r e w n ia n e j w y k a z u ­ ją c e j cec h y z a b y tk o w e , a n ie lic z n e z a n o ­ to w a n e sto d o ły w ie lo b o c z n e n ie n a le ż ą do c e n n ie js z y c h p rz y k ła d ó w teg o t y p u 4. O d ­ o so b n io n y m z a b y tk ie m w p o w ie c ie o k a ­ z a ł się s p ic h le rz p rz y n a le ż n y do d o m u n r 58 w P sz o w ie , z rę b o w y , o śc ia n a c h w y ­ p ra w io n y c h g lin ą , n a le ż ą c y d o ty p u , z n a ­ n ego z te r e n u p o w ia tó w g łu b c z y c k ie g o i ra c ib o rs k ie g o . Z e z ja w is k ie m z a n ik a n ia b u d o w n ic tw a d re w n ia n e g o łą c z y się a n a ­ lo g iczn y p ro b le m w d z ie d z in ie m u r o w a ­ n e g o b u d o w n ic tw a w ie js k ie g o . P r z y k ł a ­ d em tu m oże być f a k t o p u sz c z e n ia z n a j ­ d u ją c e j się do n ie d a w n a w d o b ry m s t a ­ n ie p le b a n ii w P o ło m ii, w z n ie s io n e j w r. 1811 (ryc. 281). W obec f a k tu , iż z a b y tk i a r c h i te k t u r y m u r o w a n e j n a te r e n ie p o ­ w ia tu w o d z isła w s k ie g o z a c h o w a ły się n ie ­ lic z n ie , z a g ro ż e n ie tego b u d y n k u n ie p o ­ 4 W y n ik i i n w e n t a r y z a c j i s ą s i e d n i e g o p o w i a ­ t u p s z c z y ń s k i e g o w y k a z a ł y i s t n i e n i e je s z c z e k i l ­ k u d z i e s i ę c i u w i e l o b o c z n y c h s t o d ó ł z w . X V III i X IX , n i e j e d n o k r o t n i e o d u ż e j w a r t o ś c i z a b y t ­ k o w e j. W ię k s z o ś ć t y c h z a b y t k ó w j e s t n i e s t e t y z a g r o ż o n a b e z p o ś r e d n i o r o z b i ó r k ą , 266

(5)

w in n o b y ć w ż a d n y m w y p a d k u to le r o ­ w a n e \ O m ó w io n e j s y tu a c ji to w a rz y s z y p ro c e s p r z e p a d a n ia z a b y tk ó w ru c h o m y c h , s t a n o ­ w ią c y c h p ie r w o tn e w y p o s a ż e n ie w n ę tr z a s ta r y c h k o śc io łó w . Z ja w is k o to m a p r z e ­ b ieg w ie lo to ro w y . Z je d n e j s tro n y w w y ­ p a d k u z n ie s ie n ia d a w n e g o k o śc io ła n a s tę ­ p o w a ło z n is z c z e n ie p ie r w o tn e g o w y p o s a ­ ż e n ia , k tó r e j a k o n ie p r z y d a tn e do n o w o ­ c z e sn y c h w n ę tr z , p o ty m c z a s o w y m u ż y t­ k o w a n iu u s u w a n o . W re z u lta c ie z re g u ły w n ę tr z a n o w y c h k o śc io łó w w p o w ie c ie n ie z a w ie r a ją p r a w ie z u p e łn ie z a b y tk o w y c h s p r z ę tó w . O d o s o b n io n y m p r z y k ła d e m je s t tu S k rz y s z ó w , g d z ie w n o w y m k o śc ie le z a c h o w a ły się d a w n y o łta r z g łó w n y z ok. r. 1600, o b e c n ie u ż y w a n y ja k o bo czn y , a z s z e re g u rz e ź b d w a p o są g i e w a n g e ­ listó w z X V I I I w ie k u , w y ró ż n ia ją c e się d u ż ą w a r to ś c ią a r ty s ty c z n ą . N a ilo śc i z a b y tk ó w ru c h o m y c h w t e ­ r e n ie n ie k o r z y s tn ie o d b iła się ró w n ie ż p rz e p r o w a d z o n a p rz e d w o jn ą a k c ja p r z e ­ n o sz e n ia c e n n ie js z y c h o b ie k tó w do M u ­ z eu m Ś lą s k ie g o , g d z ie z n a la z ły się z a ­ b y tk i p rz e d e w s z y s tk im z z a k r e s u p l a ­ s ty k i c e c h o w e j, a to z m ie js c o w o śc i B zie Z a m e c k ie , J e d ło w n ik , M a rk lo w ic e , M o sz­ cz e n ic a , P o ło m ia , R u p ta w a , S k rz y s z ó w ". W r e z u lta c ie w z a k r e s ie p la s ty k i g o ty c ­ k ie j n a o b s z a rz e o b ecn eg o p o w ia tu w o ­ d z is ła w s k ie g o z a c h o w a ły się je d y n ie n ie ­ lic z n e o b ie k ty : 1. F r a g m e n ty t r y p y t k u z pocz. w . X V I w Ł a z is k a c h , z k tó r e g o z a c h o w a ł się p o ­ s ą g M a tk i B o s k ie j z D z ie c ią tk ie m , w p r a ­ w io n y o b e c n ie w b a ro k o w y o łta rz g łó w ­ n y, o ra z lu ź n e s k r z y d ła z p ła s k o rz e ź b a m i c z te re c h ś w ię ty c h d z ie w ic n a a w e rs a c h i m a lo w id ła m i z p o s ta c ia m i ś w ię ty c h n a re w e r s a c h . N ie z a le ż n ie od n a s u w a ją c e j się k o n ie c z n o śc i p r z e p r o w a d z e n ia k o n s e r w a ­ c ji t r y p t y k u (p o sąg M a d o n n y w y k a z u je z n a c z n e u s z k o d z e n ia ), ró w n ie ż s iln ie z n i­ szczone są m a lo w id ła n a re w e r s a c h s k r z y ­ d eł, — n a le ż a ło b y p o s tu lo w a ć z e s ta w ie n ie is tn ie ją c y c h części, co p o c ią g n ę ło b y za so ­ b ą r e k o n s tr u k c j ę sz a fy d la części ś r o d ­ k o w e j (ryc. 277). 2. P o są g M a tk i B o sk ie j z D z ie c ią tk ie m w k o ś c ie le f ilia ln y m w G o łk o w ic a c h , z pocz. w . X V I; 3. N ie p u b lik o w a n a d o ty c h c z a s rz e ź b a św . A n n y S a m o trz e c ie j w k a p lic z c e p r z y ­ d ro ż n e j w K o k o sz y c a c h . R z e ź b a ta p o c h o -5 D o w a ż n i e j s z y c h z a b y t k ó w a r c h i t e k t u r y m u r o w a n e j z a l i c z y ć n a l e ż y k o ś c ió ł o d p u s t o w y w P s z o w i e (1743—Gj, k o ś c ió ł w J a s t r z ę b i i G ó r ­ n e j (1825), o r a z n i e z n a n y d o t y c h c z a s z e s p ó ł f o l ­ w a r c z n y w G r a b ó w c e z p o c z . w . X IX . T. D o b r o w o l s k i , R z e ź b a i m a l a r ­ s tw o g o t y c k i e w w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m , K a t o ­ w ic e 1838. 267

R yc. 281. P o ło m ia , p o w . w o d z is ła w s k i — d a w n a p le b a n ia . S ta n w 1957 r. d z ą c a z a p e w n e z pocz. w . X V I, w y ró ż n ia się od o b ie k tó w o p o d o b n e j ik o n o g ra fii p rz e d s ta w ie n ie m w p ó łfig u rz e , co su g e ­ r u j e p o c h o d z e n ie z p re d e lli rzeźb io n eg o tr y p ty k u (ryc. 278).

S to s u n k o w o lic z n ie z a c h o w a ły się z a ­ b y tk i z ło tn ic tw a , p rz e w a ż n ie p o ch o d zące je d n a k z w ie k u X V II I; n a szczególną u w a g ę z a s łu g u je m o n s tr a n c ja w k o śc ie le p a r a f ia ln y m w M s z a n ie p o c h o d z ą c a z ok. r. 1700, w y ró ż n ia ją c a się sp o ś ró d in n y c h z a b y tk ó w . Z n ie lic z n y c h w c z e śn ie jsz y c h o b ie k tó w , obok zn a n e g o k ie lic h a w W o d z i­ s ła w iu , w a r to w y m ie n ić n ie p u b lik o w a n e d o ty c h c z a s g o ty c k ie k ie lic h y w k o śc ie le w J e d ło w n ik u , p o c h o d z ą c e z w . X V o ra z w B ziu Z a m e c k im z w . X V I. W y n ik i o b ja z d u u p o w a ż n ia ją do w y ­ s n u c ia o g ó ln ie js z y c h w n io sk ó w . O m a w ia ­ n y te r e n n a le ż y do sto su n k o w o d o b rz e R yc. 282. P o ło m ia , pow . w o d z is ła w s k i — k o śc ió ł d r e w n ia n y , w id o k od w sch o d u .

(6)

zagospodarowanych, o rosnącym stopniu zamożności. Rozwój ten zaznaczył się ujem nie na stanie zabytków. W przeci­ w ieństw ie do zdania, iż ogólnje zły stan zabytków w Polsce jest w ynikiem tru d ­ ności gospodarczych, tu zaobserwować możemy przyspieszenie zniszczenia zabyt­ ków na skutek ożywienia ruchu budow la­ nego. Znam iennym przykładem tu może być rozebranie na terenie pow iatu naw et neogotyckich kościołów m urowanych, by na ich m iejsce wznieść nowe, okazalsze i bardziej „nowoczesne”, w raz z całko­ w itym nowym wyposażeniem ’. B rak n a ­ leżytej opieki nad zabytkam i w ynika nie­ w ątpliw ie z trw ającego wciąż b raku uśw iadom ienia szerszych mas społeczeń­ stw a o konieczności ochrony zabytków. Należy się obawiać, iż analogiczny stan rzeczy zaistnieje w niedługim czasie także na innych terenach. N ajważniejszym po­ stulatem byłoby więc wzmożenie p ro p a­ gandy ochrony zabytków kultury, przy użyciu wszelkich stojących do dyspozy­ cji środków. Dla pow iatu w odzisław skie­ go byłoby najpilniejszą spraw ą poza za­ bezpieczeniem zagrożonych zniszczeniem budowli, znalezienie dla opuszczonych za­ bytków odpowiedniego użytkowania, za­ pewniającego na przyszłość należytą ochronę.

M. Kornecki i J . Sam ek

ODKRYTE POLICHROMIE

W ZABYTKOWYCH KAMIENICACH JAROSŁAWIA

W ciągu kilku ostatnich lat odkryto na terenie m iasta Jarosław ia ciekawe za­ bytki polichrom ii i sztukaterii z drugiej połowy XVI i pierwszej połowy XVII stu ­ lecia. Do chwili obecnej stwierdzono obecność polichrom ii w 5 m iejscach, do­ kładniejsze zaś wiadomości posiadam y o trzech zabytkach mieszczących się w k a ­ m ienicach rynkowych: pod num eram i 4 (kam ienica Orsettich — Muzeum), 6 i 14.

W r. 1956 ówczesny konserw ator woj. rzeszowskiego m gr Fr. K ruk umieścił w „Ochronie Zabytków ” (nr 1-2/56, str. 108) kró tk i kom unikat, w którym pisząc o re ­ moncie XVI-owiecznej kam ienicy O rset­ tich w Jarosław iu wspomniał też o od­ kryciu w oficynie tego domu, w sali stro ­ powej (tzw. W ielkiej Izbie) późnorenesan- sowej polichromii. Kam ienica O rsettich pochodzi z końca w. XVI, ale w pierw ­ szej połowie w. XVII po przejęciu jej

^ P o r . 1945 r o z e b r a n o k o ś c i o ł y w G o r z y ­ c a c h i R o g o w ie ( u s z k o d z o n e w c z a s ie d z i a ł a ń w o j e n n y c h ) . W a r t o r ó w n i e ż w s k a z a ć n a f a k t , 12 w z w i ą z k u z w z n i e s i e n i e m w r . 1929 n o w e g o k o ś c i o ł a w R a d l i n i e , r o z e b r a n o m u r o w a n y b a ­ r o k o w y z r. 1737.

przez bogatego kupca krakowskiego W il­ helma Orsettiego została odnowiona i przebudow ana. Z tego okresu pochodzi prawdopodobnie polichromia sali stropo­ wej. Fragm enty jej zachowały się na ścia­ nie wschodniej i południowej — na ścia­ nie północnej i zachodniej badania stw ier­ dziły zupełną wym ianę tynków, a więc zniszczenie polichromii.

Na podstaw ie obecnego stadium odkry­ cia można stwierdzić, że ściana w schod­ nia, na której zachowały się tylko luźne fragm enty polichromii, była podzielona na pola szerokimi na 30 cm szlakami, złożonymi z węższych pasów w kolorach oliwkowo-zielonym, pomarańczowym, żół­ tym i niebieskim. D ekoracja w ypełniająca pola zachowana była tylko w nikłych, nie nadających się do rozpoznania fragm en­ tach. Pod nim i węższe i szersze pasy pio­ nowe w tych samych kolorach biegły przez całą długość ściany, tworząc deko­ rację do wysokości 2 m od podłogi. W od­ ległości 30 cm od belki stropowej, a 28 cm od narożnika południowo-wschodniego w i- dąć było ślady głowicy kolumny, płasko i schematycznie potraktow anej. Trzon jej złożony z pasów czarnych i oliwkowo-zie- lonych sięgał prawdopodobnie podłogi.

Znacznie lepiej zachowało się m alow i­ dło na ścianie południowej, tak że na podstawie zachowanych fragm entów mo­ żna ustalić dekoracyjne założenie całości. Ściana ta przepruta jest dwoma oknam i umieszczonymi we wnękach między trze­ ma półkolum nam i toskańskim i, zaś cala dekoracja m alarska ma na celu stw orze­ nie dla nich bogatej oprawy, o układzie opartym n a schemacie architektonicznym pow tarzającym się często w portalach, ołtarzach i nagrobkach w. XVII.

Podstaw ę kompozycji tworzą polichro­ mowane, m urow ane półkolumny przy oknach, n a nich w spiera się wykonane techniką m alarską (frescosecco) zw ień­ czenie z w olut i esowato zwiniętych liści akantu. Dwie postacie alegoryczne w dłu­ gich szatach uw ydatniających fałdam i kształty ciała, siedzą w sparte na w olu­ tach, trzym ając w ręk u jakby pęki pro­ m ieni sięgających stropu. Pola boczne między kolum nam i a narożnikam i, obra­ mowane szeroką listw ą, w ypełniają mo­ tywy ak an tu o skrętach wolutowych i m a­ ski lwów z pierścieniem w paszczy — na wzór kołatek u drzwi. Z polichromii tej zachowała się szczególnie dobrze część le­ wa obok okna i ponad nim. Fragm enty strony praw ej, w praw dzie nieliczne i bardzo uszkodzone, pozwalają jednak stwierdzić, że pow tarzał się tam ten sam układ motywów ornam entalnych, tylko naturalnie w odwróconym porządku.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Interesujący je s t także zespół pam iątek lotniczych prezentow any w w itrynie przedstawiającej pierwsze dni walk. Znajdują się tam, między innymi polski

sm ukalisa poczynając p oprzez granitow y głaz z odpow iednim napisem aż do typow ego dla tego regionu drew nianego krzyża w ykonanego przez miejscowych górali,

longshore-averaged mean longshore cur- rents < Vs > under combined wave current condition without groin existence, (a1: longshore current velocity magnitudes, the

Z tych komentarzy wyczytać można też najbardziej osobiste wy­ znania: ojciec autora zginął w jednym z obozów; wsłuchanie się poety w głosy umarłych jest

From this we deduce that the influence of current can be accounted for in (2.2-2) by leaving Y^ and N^ zero, but interpreting dvjdt, v, dr^jdt and r^ as being pertinent to the

Lokalizuje bowiem we wnêtrzu koœcio³a w Jod³owniku obraz, który – jak nale¿y przypuszczaæ – najpewniej ju¿ od koñca XIX wieku, przechowywany by³ w klasztorze cystersów

Ogromn¹ radoœæ sprawia nam wyszukanie oraz publikacja w niniejszym tomie – nieznanych, a czêsto bardzo wczesnych – fotografii zabytków nieistniej¹cych (np. koœcio³ów drewnianych

W rozporządzeniu doty- czącym dopuszczania odpadów do składowania na składowisku danego typu [Rozporządzenie… 2013] wyznaczone są także graniczne wartości