A. D z i a ł p r a w n i c z y
1. Prawo karne, proces karny i inne nauki kryminologiczne. G l a s e r Stefan Dr.: Wstęp do nauki procesu karnego ze szczególnem uwzględnieniem ustaw obowiązujących tym czasowo w Polsce oraz Polskiego Kodeksu Postępowania Karnego i Polskiego prawa o Ustroju Sądów powszech nych. Warszawa, „Gazeta Administracji i Policji państwo-wej", 1928.
Książkę powyższą wziąłem do ręki z uczuciem wzrusze nia, które zrozumieją ci, co w końcu zeszłego stulecia odby wali studja uniwersyteckie w Warszawie. Nie wykładali tam już profesorowie mohikanie ze Szkoły Głównej, a wybitnych sił naukowych rosyjskich również wtedy nie było w Warsza wie. Prowadzili wykłady albo rosyjscy działacze specjalnego pokroju politycznego, albo młodzi wykładowcy, którzy w naj lepszym razie sami się uczyli na studentach warszawskich. Wykładów i jednych i drugich nie słuchało się. Student szu kał prac naukowych poza uniwersytetem, pragnął przede-wszystkiem znaleźć je w języku polskim, lecz, niestety, z za kresu i procesu karnego, obowiązującego w b. Królestwie Pol-skiem, a stojących na poziomie nauki, nie znalazł. Aż teraz na terenie b. zaboru rosyjskiego ukazuje się wstęp do nauki pro cesu karnego, i w dodatku napisany przez profesora Uniwer sytetu w Wilnie, gdzie nie tak dawno nie wolno było odezwać się publicznie po polsku.
Wreszcie i ta recenzja ma ukazać się w wydawnictwie poznańskiem, w mieście, gdzie również po polsku publicznie mówić nie wolno było.
Takie myśli przedewszystkiem nasunęły się na widok tej książki.
Profesor Glaser, pisząc w czerwcu 1928 r. przedmowę do swej pracy, zaznaczył, że za podstawę w swych
dach bierze ustawy obowiązujące we wszystkich dzielnicach Polski. Obecnie położenie rzeczy uległo zmianie, ponieważ w Polsce za parę miesięcy (od 1 lipca 1929 r.) obowiązywać będzie jeden wspólny polski Kodeks postępowania karnego, a „dzielnicowe" procedury przejdą do historji, i rozważania ich przepisów stanie się zbyteczne.
Praca prof. Glasera jest wprowadzeniem do nauki proce su karnego, jest wyjaśnieniem podstaw naukowych procesu, wreszcie daje obraz jego historycznego rozwoju. A więc ma my ujęcie pojęć zasadniczych, charakter procesu karnego, je-go stosunek do procesu cywilneje-go i związek procesowy spraw karnych i cywilnych. W rozdziale następnym wyłożone zo stały zasady główne procesu karnego: skargowość, dochodze nie przestępstw z urzędu, jawność, ustność, bezpośredniość, równouprawnienie stron, domniemanie niewinności, ostatecz ne załatwienie procesu, swobodna ocena dowodów, udział czynnika ludowego (Sądy przysięgłych).
Dalej prof. Glaser przedstawia nam przegląd źródeł pra wa karnego procesowego, rozwój historyczny procesu karne go od czasów rzymskich do procesu karnego staropolskiego włącznie, wreszcie pogląd porównawczy na proces karny w ustawodawstwach obecnych, mówiąc obszerniej o proce sie karnym angielskim, francuskim, austrjackim, niemieckim i rosyjskim (nawet o obecnym sowieckim). Wszędzie są uwa gi trafne i zestawienie cech najwięcej charakterystycznych.
„Wstęp" napisany jest językiem dobrym, wykład jasny, treściwy i zwięzły. Najważniejsze pod względem pedagogicz nym i naukowym dwa pierwsze rozdziały (pojęcia zasadni cze i naczelne zasady w procesie karnym) opracowane zosta ły nadzwyczaj przejrzyście i jasno. Młodzież uniwersytecka otrzymała książkę poważną i całkowicie dostępną, a winna ją przestudjować dwukrotnie : raz przed częścią szczegółową procedury karnej i powtórnie po zapoznaniu się z procedurą; wtedy oceni wartość dzieła, jak również zrozumie istotę i za sady samego procesu karnego.
Starsi prawnicy przeczytają „Wstęp" z przyjemnością i z dużem zainteresowaniem.
Wszystkie te zalety każą oczekiwać z niecierpliwością drugiej części pracy prof. Glasera, który, zapewne, nie zechce z jej wydaniem zwlekać i uczyni to bez wahań, o których wspomina w przedmowie do obecnie wydanej części.
M o g i l n i c k i i R a p p a p o r t : Kodeks karny. V. wyda nie nieurzędowe. Hoesick, Warszawa 1928 r. Str. 935 + XVI.
Piąte wydanie kodeksu w stosunku do poprzedniego za wiera dość znaczne zmiany, choć podstawą pozostał jak daw niej tekst przekładu urzędowego kodeksu Ministerstwa Spra wiedliwości z roku 1922. Uwzględnili więc wydawcy doko nane zmiany „nazw, warunków ustroju i właściwości urzę dów oraz instytucyj w Polsce", wprowadzili do tekstu aktu alnie obowiązujące sankcje karne zamiast dawnych rosyj skich, opuścili zdania nie mogące mieć zastosowania w Rze czypospolitej, podkreślili w kilku miejscach błędy tłumacze nia urzędowego.
Prócz tekstu kodeksu karnego nowe wydanie zawiera wszystkie karne ustawy dodatkowe, wydane do dnia 1 wrze śnia 1927 r. na terytorjum zaboru rosyjskiego. Poszczególne normy karne zarówno kodeksu jak i ustaw dodatkowych zo stały opatrzone tezami Polskiego Sądu Najwyższego z uwzględnieniem nawet orzeczeń jeszcze niedrukowanych. Nowa ta książka stanowi bezcenny dla praktyków podręczny komentarz prawa karnego, obowiązującego w b. zaborze ro-syjskim. Dr. J. K. G i d y ń s k i (Łódź).
P e l l a Vespasien V.: Vers l,unification du droit péral par la création d'un Institut international aupres de la Socié té des Nations, Paris, Sirey, 1928, 24 str.
Broszura powyższa, stanowiąca publikację odczytu wy głoszonego 16. I. 28 r. w Instytucie Kryminologicznym w Pa ryżu zawiera krótkie streszczenie prac i jej wyników, osiągnię tych w kierunku unifikacji prawa karnego od konferencji wa szyngtońskiej w r. 1925. Autor, który był dawniej zwolenni kiem ustanowienia międzypaństwowego kodeksu karnego ogranicza swe postulaty do ujednolicenia wyłącznie części ogólnej prawa karnego oraz do unifikacji przepisów w za kresie realizacji represji karnej. Pozatem domaga się autor uzgodnienia stanów faktycznych przestępstw, godzących w in teresy społeczeństwa jako całości względnie w jego istnienie. Kwestja ta stała się ostatnio aktualna i głośna przez podrabia nie franków francuskich w jednem z państw Europy cen tralnej.
Dotychczasowe wyniki dokonanych w kierunku unifikacji prawa karnego wysiłków paraliżuje w wysokiej mierze brak
352
ciągłości pracy, dlatego też autor podaje myśl utworzenia mię-dzynarodowego instytutu dla unifikacji prawa karnego przy Lidze Narodów, któryby stał zdala od walk szkół prawa kar nego i uwzględniał przy kodyfikacji wyłącznie rzeczywiste wymogi obrony społeczeństw przed przestępczością.
Propozycja ta wysunięta już w listopadzie roku 1927 na pierwszej konferencji międzynarodowej przedstawicieli ko-misyj kodyfikacyjnych prawa karnego w Warszawie, doznała tamże jednomyślnego przyjęcia. Autor przez jasne sformuło wanie w niniejszej pracy zadań proponowanego instytutu otworzył pole do dyskusji na ten temat. Na tem też, naszem zdaniem, polega główna wartość tej książki.
Postulaty autora w dziedzinie unifikacji prawa karnego, wygłoszone w powyższej pracy, mogą stopniowo ulec reali zacji, gdyż nie naruszają one odrębności wynikających na tle kultury i tradycji narodowej a znajdujących swój wyraz prze dewszystkiem w przepisach części szczegółowej kodeksu kar nego. Mag. praw Ed. Tadeusz K u c z m a (Paryż). S i m o n i n C. : L'état d'ivresse, son importance judiciaire, son
diagnostic médico-légal. Sirey, Paris 1928. 46 str.
Autor omawia w powyższej pracy stan bezpośredniego zatrucia substancjami alkoholicznemi, wykazując danemi sta-tystycznemi z różnych krajów (Danji, Belgji, Francji, Stanów Zjednoczonych i Anglji) wpływ konsumcji alkoholu na wzrost przestępczości. Wpływ ten uwydatnia się przedewszystkiem w dziedzinie przestępstw zagrażających życiu i moralności publicznej.
Zwalczanie alkoholizmu należy do jednego z najważniej szych zadań państwa w walce z przestępczością. Skuteczność zaś tej walki zależy w wysokiej mierze od surowego wymiaru kary przeciwko przestępcy, który czynu przestępczego do puścił się w stanie pijaństwa. Do należytego zastosowania środków represyjnych wobec przestępców alkoholików nie zbędne jest w pierwszym rzędzie stwierdzenie, że dana jed nostka popełniła przestępstwo znajdując się w stanie podniecenia alkoholicznego. Wyniki badań umożliwiają wyjaśnienie tego faktu, a to bądź zapomocą badania klinicznego jednostki, opierającego się na szukaniu sym ptomów zatrucia alkoholicznego, bądź też przy pomocy diagnozy chemicznej stwierdzającej pewien odsetek zawar tości alkoholu w krwi, moczu i innych płynach organicznych.
Metoda badania klinicznego, znana wcześniej, daje mniej pew no wyniki, doznaje jednak w miarę rozwoju medycyny stop niowego ulepszenia; diagnoza chemiczna, środek czysto nau kowy, pozwala dość dokładnie ustalić, czy badana jednostka znajdowała się lub nie w czasie popełnienia przestępstwa w trzeźwym stanie. Dana jednostka winna być poddana bada niu najpóźniej w 24 godzinach po zaszłym wypadku.
Stwierdzenie stanu trzeźwości względnie nietrzeźwości, wywołanej nadużyciem substancyj alkoholowych może mieć znaczenie zarówno dla oskarżyciela, a to w wypadku prze stępstw popełnionych z zawinionego niedbalstwa, zaniecha nia lub rozmyślnego wprawienia się w stan podniecenia alko holicznego, jak też leżeć w interesie obrony. Diagnoza taka przyczyniła się już często do wyświetlenia niejednego zagad kowego wypadku.
Praca niniejsza posiada doniosłe znaczenie w dziedzinie prawa i procesu karnego. Jest ona pierwszą, która wogóle po rusza ten problem, związany ściśle z poznaniem prawdy ma terialnej przez sąd. a przyczynić się może do skuteczniejszej obrony społeczeństwa przed zgubnemi skutkami stanu pod niecenia alkoholicznego. (W Danji zarządza się perjodyczne badania w tym kierunku szoferów samochodowych). Wyko rzystaniu zdobyczy naukowych staje w wypadku sprzeciwu jednostki przestępczej na przeszkodzie zagwarantowana kon stytucyjnie wolność osobista.
Wartość powyższej pracy podnoszą w wysokiej mierze cytowane przez autora przykłady z praktyki sądowo-lekar-skiej. Mag. praw Ed. Tadeusz K u c z m a (Paryż). S c h n e e r s o h n F. Prof. Dr. med.: Neue Wege der Sozial
psychologie. Heft 1. Beiträge zur Massenpsychologie. Halle, Marhold 1928.
Autor w pracy powyższej nie dotyka bezpośrednio za gadnień kryminologicznych. Z uwagi jednakże na wypowie dziane w niej poglądy winna ona znaleźć miejsce w literatu rze kryminologicznej.
Poddając krótkiej krytyce istniejące w psychologii spo łecznej teorje, a mianowicie teorje sumacji (Additionstheorie), substrakcji (Lebon-Sighale), opowiada się autor za teorją strukturalnego nowotworu (strukturelle Neubildung), uważając tłum za całość struktualną, posiadający swe specyficzne ce chy zależnie od składających się nań jednostek. Neguje on
przyjętą w nauce zasadę sumacji uczuć w tłumie (Gefühlssum-mation), podkreślającą zahamowanie działalności intelektual nej na korzyść popędowej i uczuciowej. Na poparcie swego stanowiska cytuje autor fakt, że wspólne cierpienia wstrzą sają masy w mniejszym stopniu niż jednostkę. Zdaniem au tora badania zjawisk psycho-kolektywnych było dotychczas subjektywnie i fragmentaryczne. Subjektywne traktowanie kwestyj związanych z psychologją społeczną znajduje swój wyraz w naturalnej skłonności do antropomorfizmu, tj. dążno ści badacza do przenoszenia siebie samego w otoczenie i do wyjaśnienia zjawisk w własny sposób i własnej formie. Nie mogąc znaleźć naukowych podstaw wyjaśnienia zagadnień psycho-kolektywnych, uczeni oparli się na sugestji, naśladow nictwie i infekcji psychicznej (contagion mentale) tworząc so bie w ten sposób tłumaczący wszystkie zjawiska czynnik. Fragmentaryczne zaś traktowanie wymienionych zagadnień objawia się zdaniem autora w tem, że uczeni na poparcie kilku „praw", samowolnie przez siebie postawionych, cytują frag mentarycznie zaobserwowane w życiu „zjawiska".
Autor stawia jako postulat systematyczne i empiryczne badanie zjawisk psycho-kolektywnych. Empiryczne badanie zagadnień (zapoczątkowane w dziedzinie psychologji kolek tywnej przez Bechterewa i Moede'go) umożliwiają zdaniem au tora zupełne wyeliminowanie sugestji, której miejsce zajmują empiryczno-asocjacyjne możliwości oddziaływania (erfah-rungsassociative Einwirkungsmöglichkeiten), jak myślenie logiczne, wyobrażenia artystyczne, myślenie obrazowe i od działywania religijne. Jako metody badań stawia autor zasadę elektywną (elektives Prinzip), która to zasada polega na tem, że dany przykład wywołuje tylko w odpowiednio uzdolnio nych w tym kierunku jednostek i tylko w pewnych określo nych okolicznościach naśladownictwo, które przybierze roz maitą treść zależnie od charakteru poszczególnej jednostki i jej nastawienia psychicznego.
Przez wyżej wymienioną metodę psychologja społeczna wejdzie na tory badań obiektywnych.
Zaletą powyższej pracy jest podkreślenie konieczności obiektywnego badania zagadnień psycho-kolektywnych. Do tychczasowe bowiem operowanie w nauce pojęciami „su gestja", naśladownictwo „infekcja psychiczna", uniemożliwia ło wprost zrozumienie myśli uczonych. Każdy nadawał tym; pojęciom pewne samowolne znaczenie. Dla ilustracji
przyto-czymy kilka przykładów. Grasset (l'Hypnotisme et la sugge stion) łączący z pojęciem sugestji rozszczepienie suspoligo-nalne, Sighele (Crime à deux) pod sugestją rozumie wszelkie go rodzaju wpływanie jednej osoby na drugą czy też na ma sy, infekcję moralną identyfikuje się z sugestją (Prosper Despi ne: De la contagion morale). Tego rodzaju traktowanie zagad nień związanych ściśle z przestępczością tłumu wyklucza ko rzystanie w prawie karnem z wyników badań w innych gałę ziach nauki, a odpowiednie przepisy kodeksu karnego pozba wione być muszą głębszego naukowego uzasadnienia.
Przez wyeliminowanie sugestji i naśladownictwa z zagad nień psycho-kolektywnych autor poddaje głębokie refleksje prawnikom, rzucając im niejako nowe tło na stopień i rozmiar odpowiedzialności karnej przywódców i uczestników tłumu przestępczego. Ograniczenie zaś przez autora infekcji psy chicznej do wypadku bezpośredniego wywołania przez jed nostkę choroby umysłowej w drugiej jednostce względnie w tłumie, odbiera prawnikowi w wysokim stopniu podstawy przyznania okoliczności łagodzących z tego tytułu, że jed nostka popełniła dany czyn przestępny w tłumie.
Pojęcie infekcji psychicznej mogłoby więc jedynie mieć zastosowanie w wypadkach, gdy tłum, a raczej jednostki go tworzące, popadli pod wpływem przywódcy w psychozę. Wy padki tego rodzaju nie należą do rzadkości. Zacytujemy poda ny przez Stolla (Suggestion und Hypnotismus in der Völkerpsy chologie str. 355—366) przykład niejakiej Grete Peter z Wil-densbuch w Szwajcarji, która skłoniła w r. 1823 swych współ mieszkańców do ukrzyżowania jej i do wzajemnego wymor dowania się.
O ile stanowisko autora co do nieprawdziwości istnienia sumacji uczuć miałoby się okazać słuszne, odpadłoby jeden z dalszych najważniejszych motywów przyznania uczestni kom tłumu okoliczności łagodzących, chyba że zachodziłyby ściśle indywidualne przyczyny dotyczące uczestnika tłumu jako zwykłej jednostki. W tych też granicach z ograniczeniem wyżej zaznaczonem dopuszczalne byłoby zastosowanie § 51 k. k. niem., co nie różniłoby się od stanowiska zajmowanego przez dzisiejszą praktykę sądową.
Możnaby na pierwszy rzut oka zarzucić nieścisłość wnio sków wyciągniętych z myśli autora twierdząc, że ogranicza jąc infekcję psychiczną, pozostawił autor otwartą kwestję ist nienia infekcji fizycznej (contagion physique). Jaki jednak
był-by jej zakres oddziaływania, skoro autor eliminuje sugestję, naśladownictwo i równocześnie odrzuca sumację uczuć?
Celu objektywnego badania zagadnień psycho-kolektyw-nych, postawionego na początku swej pracy, autor nie zdołał, zdaniem naszem, konsekwentnie do końca doprowadzić. Au tor powiada na str. 54: „oddziaływanie masy jest bezpośred nie i specyficzne". Czem tłumaczy autor to bezpośrednie dzia łanie tłumu? W tej formie wypowiedziane, niczem nie popar te, wydaje nam się nie mniej subjektywne, niż twierdzenia dawniej przez uczonych głoszone.
Lecz ostatnia zwłaszcza część pracy nasuwa pod kątem widzenia kryminologicznym kilka poważnych refleksyj. Au tor wychodząc z założenia, że tłum jest pewną specyficzną całością struktualną, twierdzi, że zasadniczo tłum ten jako ca łość posiada statytycznie psychikę odzwierciadlającą naj żywotniejsze potrzeby jednostek go tworzących. Jednakże często bardzo psychikę tę ukształtują czynniki, odpowiadające potrzebom drugorzędnym (psychische Kompletine). One to właśnie będą nieraz odgrywały decydującą rolę nietylko w czasach anormalnych (zamieszki, rewolucje), ale również w przerwach walki o byt (niedziele, święta). Autor utrzymuje, że do utrzymania równowagi psychicznej tłumu konieczne jest również zaspokojenie tych drugorzędnych potrzeb. W wy padku ich niezaspokojenia w ciągu dłuższego okresu czasu,
równowaga psychiczna tłumu z konieczności musi ulec za chwianiu, co się objawia w różnych ekscesach przez tłum do konywanych.
Problem kryminologiczny rzuca się jasno w oczy. Nie wątpliwie dotychczas sądy łagodniejszą wymierzały karę w wypadku gdy tłum zdemolował skład żywnościowy, nie były zaś skłonne do przyznawania okoliczności łagodzących przestępcom w tłumie, gdy tenże spragniony zabawy wyła mał np. wejście na miejsce rozrywki. Stanąwszy na stanowi sku, że pragnienie zabawy może w danych okolicznościach wywołać takie samo zachwianie się równowagi psychicznej w tłumie, jak instynkt zamozachowawczy, dążący np. do za spokojenia głodu, będzie należało, z jak najdalej idącą ostroż nością, wyciągnąć odpowiednie wnioski pod kątem widzenia odpowiedzialności karnej.
Aczkolwiek doniosłość praktyczną poglądów przez auto ra wygłoszonych zależeć będzie oczywiście od oceny ich war tości pod kątem widzenia psychologicznym, przyznać trzeba,
że autor rzuca pośrednio nowe światło na ocenę przestępczo ści tłumu. Przyjmując podkreślany wielokrotnie przez auto ra pogląd, że o psychice tłumu i o sposobie działania tegoż de cyduje wyłącznie psychika jednostek, musielibyśmy rolę przy wódcy tłumu sprowadzić do roli podżegacza, co oczywiście godzi w uświęconą przez naukę i praktykę sądową odrębną ocenę odpowiedzialności karnej przywódców i uczestników.
Pod względem formy praca odznacza się niezwykłą cięż kością stylu i mało przejrzystym wątkiem myśli.
Pozatem brak ścisłego odgraniczenia pojęć takich jak tłum, masa i podciąganie pod nie zjawisk między sobą się róż niących (tłum skupiony w jednem miejscu, i niezłączony jed nością przestrzeni czyli public w znaczeniu Tarde'a) w wyso kim stopniu obniża wartość pracy, przeto z trudnością przy czyni się on do metodycznego i możliwie jasnego traktowania zagadnień związanych z psychologją kolektywną.
Mag. praw Ed. Tadeusz K u c z m a (Paryż).
A p e l a c j a w n i e b e z p i e c z e ń s t w i e . Na tle projektu procedury kar nej. Warszawa, Hoesick, 1928, 40 str., 1 zł.
B e r g e r A. : Klasowy czy nadklasowy charakter prawa karnego. Lublin, „Placówka Lubelska", 1928, 24 str., 1 zł.
C z e r w i ń s k i St.: Postępowanie karne. Warszawa, Gazeta Adm. i Policji Państw., 1928, 216 str.
C z e r w i ń s k i A.: Postępowanie karne przed sądem pierwszej instancji. Lwów, Lwowski Związek Sędziów i Prokuratorów, 1929, 67 str. G l a s e r St. : Wstęp do nauki procesu karnego z szczególnem uwzględnieniem
ustaw obow. dotychczas w Polsce oraz polskiego kodeksu postępowania karnego i polskiego prawa o ustroju sądów powszechnych. Warszawa, Gazeta Adm. i Policji Państwowej, 1928, 311 str., 15 zł.
G r z y w o - D ą b r o w s k a M. Dr.: Psychologja prostytutki. Prostytutki w literaturze pięknej, w świetle badań naukowych i obserwacji szpital nej. Warszawa, „Medycyna", 1928, 78 str.
H o f m o k l - O s t r o w s k i W.: Pamiętniki adwokata. Warszawa, Dom Książki Polskiej, 1928, 72 str.
J a ś k i e w i c z T.: O kremacji czyli pogrzebowem spopielaniu zwłok. War szawa, nakł. Spółdzielni Wydown. „Bez dogmatu", 1928, 29 str., 0,30 zł. K a h a n K. i L i p k i n S. : Zbiór ćwiczeń z prawa karnego. Cz. I. Warsza
wa, Hoesick, 1928, 48 str., 1,80 zł.
K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o . Lwów, Księgarnia Nowości, 1929. 194 str.
358
K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o . Lwów, Minczelosa, 1928. K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o (polski). Lublin, Paprocki i Zbi
kowski, 1928, 216 str.
K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o . Przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego. Postępowanie doraźne. Warszawa, Min. Spra wiedliwości, 1928, 178 str.
K o m o r o w s k i A., N e y m a r k Ed. i R o s e n b l u m L.: O sądownictwie dla nieletnich w Polsce. Warszawa, Zw. Spółdzielni Spoż. R. P., 1928, 58 str.
K o d e k s k a r n y w o j s k o w y . Warszawa, Hoesick, 1928.
K o r o n a y i K.: Ze studjów nad wierzeniami w historji prawa karnego. Lwów, Pamiętnik Historyczno-Prawny, 1928, 42 str., 4 zł.
L e m k i n R.: Kodeks karny Rosji sowieckiej. Warszawa, Hoesick, 1928, 48 stron.
M a k a r e w i c z J.: Proceduralne wątpliwości. Lwów, Księgarnia Naukowa, 1928, 39 str.
M o g i l n i c k i A. i R a p p a p o d t St. E.: Kodeks karny z ustawami dodat-kowemi wydanemi do dnia 1. IX. 1927 tezami z orzeczeń S. N. i Sko rowidzem. Wyd. V. Warszawa. Hoesick, 1928, 935 str.
O k ę c k i St.: Konwencja międzynarodowa w sprawie zwalczania pornogra-fji. Kraków, „Przegląd Powszechny", 1927, 12 str.
P i a s e c k i i S z y j k o w s k i : Kodeks postępowania karnego. Toruń, „Gryf", 1928.
R a f a c z J. : Wstęp do dawnego polskiego prawa sądowego i dawne polskie prawo karne. Wyd. II. Warszawa, Nakł. Sekcji Wydawnictw T-wa Litograf., 1927, 48 str.
R a p p a p o r t St. E.: Zagadnienie unifikacji międzynarodowego prawa kar nego. Warszawa, Hoesick, 1929, 59 str.
R a p p a p o r t St. E. : Więziennictwo według stenogramu wykładów. Lwów, „Delta", 1929, 89 str.
R o z p o r z ą d z e n i e P r e z y d e n t a R z p l i t e j z dnia 19. I. 1927 r. o zwolnieniu przedterminowem osób, odbywających karę pozbawieniem wolności i rozporządzenie wykonawcze z dn. 29. I. 1927. Kraków, „Prze gląd sądowy", 1927, 10 str.
S t r a s m a n H.: Przestępstwo przerwania ciąży. Szkic porównawczy. War szawa, Hoesick, 1928, 55 str.
U b i j s t w o W o j k o w a i d j e ł o B o r y s a K o w e r d y . Tłum. z pol skiego przez W. Paryż, Renaissance, 1928, 118 str.
U ł a s z y n H.: O polskim języku złodziejskim. Poznań, Koło prawników i ekonomistów, 1927, 19 str.
U ł a s z y n H.: Z dziedziny kazuistyki pojedynkowej. Poznań, Gebethner
W r ó b l e w s k i Br.: Zarys polityki karnej. Wilno, św. Wojciech, 1928, 110 stron, 5 zł.
W r ó b l e w s k i B.: Potrzeby kryminologji. Warszawa, odb. „Nauki Pol skiej", rocznika Kasy im. Mianowskiego, 1929, 8 str.
W u s a t o w s k i Z. i K w i e c i ń s k i Zdz.: Kodeks postępowania karnego. Książnica Michalineum, Miejsce Piastowe, 1929.
Z b i ó r , o r z e c z e ń S ą d u N a j w y ż s z e g o . Orzeczenie Izby Drugiej (karnej) 1926 r. Warszawa, 1928, 304 str.
Z b i ó r o r z e c z e ń S ą d u N a j w y ż s z e g o . Orzeczenie Izby drugiej (karnej) I półrocze 1927. Warszawa, Druk. Artystycz., 1928, 158 stron. Czasopisma: B i e l a w s k i B.: Obrony karne w sprawach antypaństwo wych i antynarodowych (Czasopismo Adwokatów Polskich, Nr. 10, 1928). — L e ż a ń s k i R.: Orzecznictwo S. N. w sprawach dyscyplinarnych adwokac kich Ziem Zachodnich R. P. (Czasopismo Adwokatów Polskich, Dział Woj. Zach., Nr. 2, 1928). — K r ę g l e w s k i J.: O niezawisłość sędziów niezawo dowych w sądach karnych (Czasopismo Adwokatów Polskich, Dział Woje wództw Zachodnich, Nr. 6, 1928). — Z a n i e w s k i A.: Czy naruszenie zare jestrowanego znaku towarowego ma być ścigane w drodze oskarżenia publicz nego czy prywatnego (Czasopismo Sędziowskie, Nr. 1—2, 1928). — K o w a l s k i K. : Kilka uwag o sądownictwie karnem (Czasopismo Sędziowskie, Nr. 3, 1928). — P a p i e r k o w s k i Z d z . : Kilka słów o przepisie art. 117 proj. wstępnego części szczegółowej kodeksu karnego (Czasopismo Sędziowskie, Nr. 4—6, 1928). — W i s z n i c k i Br.: Nowelizacja kodeksu karnego i pro cedury karnej, obow. w woj. centralnych i wschodnich (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 3, 1928). — A n g e r m a n K.: Wykluczenie poczy talności sprawców przestępstwa (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 3, 1928). — B a u d o u i n de C o u r t e n a y - G r z e g o r z e w s k a : Sta nowisko prawa względem strajków (Gazeta Administracji i Policji Państwo wej, Nr. 3, 1928). — L o c a r d E.: Gwara złodziejska i tajna koresponden cja (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 3, 1928). — S o ł t a n N. : Stosunek prokuratury do sądu, adwokatury i społeczeństwa (Gazeta Admini stracji i Policji Państwowej, Nr. 3, 1928). M a k o w s k i W.: Uwagi do ko deksu karnego R. S. F. S. R. (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 4, 1929). — D e n i k i n Dr. : Dzieje i charakter kodeksu karnego R. S. F. S. R. (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 4, 1929). — M a r-t e l l P.: Muzea kryminalne (Gazer-ta Adminisr-tracji i Policji Pańsr-twowej, Nr. 4. 1928). — L o c a r d E.: Okradanie wystaw i wielkich magazynów (Ga zeta Admin. i Policji Państwowej, Nr. 4, 1929). — D w o r z a k Dr. i P a p i e r k o w s k i Dr.: Zmowa więźniów w celu ucieczki (Gaz. Adm. i Policji
Państwowej, Nr. 1929). — P u n i c k i St.: Falsyfikaty pieniędzy i dokumen tów oraz sposoby ich zwalczania (Gazeta Administracji i Policji, Nr. 5, 1928). — L o c a r d E.: Kradzieże kieszonkowe przy wydawaniu reszty i szopenfeld szufladkowy (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 5, 1928). — G r z y w o - D ą b r o w s k i W. : Lekarz biegły według nowego kodeksu po stępowania karnego (Gazetą Administracji i Policji Państwowej, Nr. 6, 1928). — B e d n a r z J.: Kilka uwag w sprawie kodeksu postępowania kar nego (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 6, 1928). — Ney-m a r k E.: ReforNey-ma więziennictwa (Gazeta AdNey-ministracji i Policji Państwo wej, Nr. 7, 1928). — L o c a r d E.: Złodzieje uzbrojeni i domowi szopenfeldziarzef (Gaz. Administracji i Policji Państwowej, Nr. 7, 1928). — P a p i e r -k o w s -k i Dr.: Ewolucja i geneza -koncepcji bezs-kutecznego podżegania (Ga zeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 8, 1928). — L o c a r d Dr.: Włamywacze, złodzieje mieszkaniowi i hotelowi (Gazeta Administracji i Po licji Państwowej, Nr. 8, 1928). — S o ł t a n N.: Spór o właściwość w spra wach karnych między sądem okręgowym jako I instancją a wydziałem odwo dowym tegoż sądu (Gazeta Adminstracji i Policji Państwowej, Nr. 8, 1928). — P a p i e r k o w s k i Z.: Historyczne koleje instytucji bezskutecznego pod żegania do przestępstw w świetle pozytywnych ustawodawstw (Gazeta Admi nistracji i Policji Państwowej, Nr. 9, 1928). — L o c a r d E.: Okradanie mie szkań, sklepów i will, przygotowanie do kradzieży (Gazeta Administracji i Po licji Państwowej, Nr. 9, 1928). — C h o d k i e w i c z K.: Pies policyjny (Ga zeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 9, 1928). P a p i e r k o w s k i Z.: Istota i natura bezskutecznego podżegania do przestępstw (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 19, 1928). — L o c a r d E.: Oszu stwa ogłoszeniowe i spirytystyczne, zmyślone skarby (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 19, 1928). — G r z y w o - D ą b r o w s k i W.: Sa mobójstwa rozszerzone w Warszawie (Gazeta Administracji i Policji Pań stwowej Nr. 11, 1928). L o c a r d E.: Kradzież na sposób amerykański, oszu stwa matrymonjalne i karciane (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 11, 1928). — S o ł t a n N.: Pojednanie w sprawach o znieważenie rodzi ców (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 12, 1928). — Lo c a r d E. : Złodzieje-zbójcy, truciciele i dusiciele (Gaz. Administracji i Po licji Państwowej, Nr. 12, 1928). — P a w l i k o w s k i M.: Odpowiedzialność dyscyplinarna b. funkcjonarjuszów państwowych (Gazeta Administracji i Po licji Państwowej, Nr. 1, I929). — S i t k o w s k i A.: Zasady nadzoru nad nierządem (Gazeta Administracji i Policji Państwowej, Nr. 1, 1929). — Pu n i c k i E. : Zdobycze nauki w służbie badań kryminalogicznych analizy środ ków spożywczych i towaroznawstwa (Gazeta Administracji i Policji Pań stwowej, Nr. 2, 1929). — C z a ł c z y ń s k i K.: Rewizja w polskim ko deksie postępowani karnego (Gazeta Adminstracji i Policji Państwowej Nr. 5, 1929). — S t e r l i n g K.: Sprawa o zamach na Stanisława Au gusta (dokończenie) (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 11, 1928). — B o r o w
-s k i Wł. M.: Zażalenie na decyzję -sędziego śledczego o po-stawienie w -stan oskarżenia (Gazeta Sądową Warszawska, Nr. 12, 1928). — C z a r n e c k i L.: Szkic zwalczania włóczęgostwa i żebractwa (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 21, 1928). — G u m i ń s k i J.: Kodeks postępowania karnego (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 25 1928). — Ś l ą s k i B.: Uwagi językowe na tle nowej procedury karnej (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 26, 1928). — S z u s t e r J. : Uwagi z powodu ustroju prokuratury (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 27, 1928). — N e y m a r k Edw.: Unifikacja prawa karnego (Gazeta Są dowa Warszawska, Nr. 27, 1928). — S t e r l i n g K.: Sądy przysięgłych po dług nowego kodeksu postępowania karnego (Gazetą Sądowa Warszawska,
Nr. 38, 39, 40, 1928). — S. S.: Parę słów w związku z rozporz. w sprawie kodeksu karnego wojskowego (Gazeta Sądowa Warszawska ,Nr. 42, 1928). — C z e r w i ń s k i St.: Ekspertyza sądowo-lekarska na tle nowego kodeksu po stępowania (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 43, 1928). — G r z y b o w s k i A. : Uwagi do postępowania karnego (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 45, 1928). — M o g i l n i c k i A.: Prawo karne w pierwszem dziesięcioleciu odrodzonego państwa polskiego (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 46, 1928). — N e y m a r k Edw.: Pisarze prawa karnego w Polsce odrodzonej Gaz. Sąd. Warszawska, Nr. 46, 1928). — W i ś n i e w s k i E.: Uprawnienia sędziego śledczego w stosunku do prokuratora — obecnie i w/g k. p. k. (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 47, 1928). — E t t i n g e r St.: Jawność akt śledztwa wobec oskarżonego w kodeksie postępowania karnego (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 48, 49, 50, 1928). — W o l t e r Dr.: W obronie sądów przysięgłych (Ga zeta Sądowa Warszawska, Nr. 51, 1928). — R a p p a p o r t St. E.: Dwa obli cza karjery naukowej H. Ferri'ego (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 3, 1929). — B a r d z k i A.: Wyjaśnienia oskarżonego podczas śledztwa jako do wód w procesie karnym (Gazeta Sądowa Warszawska, Nr. 8, 1929). — W o l t e r Dr.: Ustawa karna a sędzia (Głos Adwokatów, Nr. 8, 1927). — A u g e n b l i c k : Uwagi nad art. 21—24 i 55 proj. przygotowawczego części I kod. karnego (Głos Adwokatów, Nr. 10, 1927). — G o l d b l a t t : O sztuce obroń czej (Głos Adwokatów, Nr. 1, 1928). — M a h l e r Ig.: O skutkach wyro ków wyd. w wypadkach odwołania do sądu od orzeczeń karnych władz skar bowych w sprawie niewłaściwego wykupienia świadectwa przemysłowego (Głos Adwokatów, Nr. 3, 1928). — A r n o l d K.: Warunkowe skazanie a areszt śledczy (Głos Adwokatów, Nr. 4, 1928). — G o l d b l a t t : Areszt tymczasowy przed wyrokiem i po wyroku (Głos Adwokatów, Nr. 5—6, 1928). — P i l t z J. prof.: Uwagi o przepisach prawnych, dotyczących kwestji nie poczytalności, zmniejszonej poczytalności, okoliczności łagodzących i środków zabezpieczających (Głos Adwokatów, 4, 5—6, 1928). — A r n o l d Sz.: Proces karny polski i austrjacki (Głos Adwokatów NNr. 6, 7, 8, 1928). — P e i p e r L. : O amnestji i jej wykonaniu (Głos Adwokatów, Nr. 7, 1928). — B r o s s J.: O nowelę do ustawy amnestyjnej (Głos Adwokatów, Nr. 7, 1928).
— P e i p e r L.: W sprawie bezpłatnych obron wedle nowego kodeksu pro cedury karnej (Głos Adwokatów, Nr. 8, 1928). — G o l d b l a t t Dr.: Ilość obrońców i ich wywody wedle nowego kodeksu postępowania karnego (Głos Adwokatów, Nr. 9—10, 1928). — K n o e b e l N.: Ochrona czci wedle ko deksu post. karn. (Głos Adwokatów, Nr. 9—10, 1928). — L i e b e s k i n d A.: Sądy przysięgłe w kodeksie procedury karnej (Głos Prawa, Nr. 3—4, 1928). — S c a n z o n i g : Czy wolno sędziemu karnemu skazywać pomimo wątpliwości (Głos Prawa, Nr. 7—8, 1928). — G r z y b o w s k i A.: Przerost uprawnień urzędu prokuratorskiego do umarzania spraw karnych (Głos Sądownictwa, Nr. 1, 1929). — G u m i ń s k i J.: Kodeks post. karnego a orzecznictwo Sądu Najwyższego (Głos Sądownictwa, Nr. 2, 1929). — B o r o w s k i M.: Prze stępstwa przeciwko moralności (Głos Sądownictwa, Nr. 2, 1929). F i r s t e n b e r g J.: Zniewagi i ich rodzaje w projekcie Kodeksu Honorowego (Głos Sądownictwa, Nr. 2, 1929). — S o ł t a n N. : Pojednanie się stron w sprawach o czynne zniewagi rodziców (Głos Sądownictwa, Nr. 2, 1929). — L i e -b e r m a n n H.: Perypetje dekretu prasowego (Palestra, Nr. 1, 1929). — F e l d m a n n Dr. : Przymus prostowania w dekrecie prasowym (Palestra, Nr. 4, 1928). — G l a s e r St.: Najnowsze kierunki w prawie i procesie karnym (Palestra, Nr. 9—10, 1928). — C z e r w i ń s k i St.: Kilka uwag dotyczących badania poczytalności na tle nowego kodeksu postępowania karnego (Palestra, Nr. 9—10 1928). — G u m i ń s k i J.: Projekt postępowa nia karnego (Palestra, Nr. 11—12, 1928). — R o l i ń s k i St.: Wymiar spra wiedliwości za zniewagę w sądach polskich (Palestra, Nr. 11—12, 1928). — T i l l A.: Przyszłe adwokackie sądownictwo dyscyplinarne na tle istniejących projektów (Palestra, Nr. 11—12, 1928). — H o ł u b St.: O formy ochrony czci (Przegląd Notarjalny, Nr. 3, 1928). — R i t t e r m a n St.: Karalność usi łowania (Przegląd Prawą i Administracji, Nr. 1, 1928). — W o l t e r Wł.: Obraza czci między małżonkami (Przegląd Prawa i Administracji, Nr. 3,
1928). — R o s s b e r g e r M.: Rola obrońcy w Rosji Sowieckiej (Przegląd Sądowy, Nr. 7, 1928). — L i e b e s k i n d A.: Nielojalna konkurencja a ochro na praw z rejestracji znaku towarowego (Przegląd Sądowy, Nr. 8, 1928). — Z g ó r s k i A. : Przedawnienie nieupoważnionej lub nieprawnej sprzedaży na pojów spirytusowych (Przegląd Sądowy, Nr. 9, 1928). — J e n d l A.: Ustrój oskarżycielstwa w postępowaniu karnem (Przegląd Sądowy, Nr. 10, 1928). — B r o s s J.: O sądach dla nieletnich (Przegląd Sądowy, Nr. 12, 1928). — Wu-s a t o w Wu-s k i Z.: Apelacja w kodekWu-sie poWu-stępowania karnego (Przegląd Sądo wy, Nr. 11, 1928). — M e c n a r o w s k i E.: Wydalenie z wojska; zwolnienie ze służby i projekt nowego ujęcia odnośnych przepisów wojskowego kodeksu karnego (Wojsk. Przegląd Prawniczy, Nr. 1, 1928). — M e c n a r o w s k i E.: Materjały do projektu „Prawa do ustroju sądów wojskowych" i projektu „kodeksu postępowania karnego wojskowego" (Wojskowy Przegląd Praw niczy, Nr. 2, 1928). — S ł o w i k o w s k i K.: Z zagadnień polityki
kryminal-no-penitencjarnej w wojsku (Wojskowy Przegląd Prawniczy, NNr. 2, 3, 1928). — B u s z y ń s k i M.: Polskie ustawodawstwo wojskowe (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 2, 3, 1928). — R y b i c k i T. : Nowy kodeks karny wojskowy (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 2, 1928). — Z a w i s t o w s k i : Wykonywanie kar orzeczonych przez sądy wojskowe, przez władze cy wilne w świetle obow. ustaw i rozporz. polskich (Wojskowy Przegląd Praw niczy, Nr. 4, 1928). G i e l g B.: Z wojskowych problemów karnych. Przed terminowe zwolnienie (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 4, 1928). — Ar m i ń s k i G.: Odpowiedzialność żołnierzy Reichswehry za pojedynek (Woj skowy Przegląd Prawniczy, Nr. 5, 1928). — N i d e r S.: O instytucji za wieszenia kary (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 5, 1928). — G i e l g B.: Z wojskowych problemów karnych. Oddziały karne (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 5, 1928). — R y b i c k i T.: Nowy projekt kodeksu karnego włoski (Wojsk. Przegląd. Prawniczy, Nr. 6, 1928). — A d a m u s J.: Oskar życiel prywatny i pokrzywdzony w wojskowem prawie karnem (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 4—5, 1928). — D e r y n g : Artykuł 60 K. K. 1903 r. (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 7, 1928). — G r o d z k i - C z a ł c z y ń s k i K. : Rewizje w nowym polskim kodeksie postępowania karnego (Woj skowy Przegląd Prawniczy, Nr. 1, 1929). — M a t z n e r B.: W sprawie art. 52 K. K. W. (Wojskowy Przegląd Prawniczy, Nr. 1, 1929). — C h i r o w -s k i J. : Niezałatwione kwe-stje (Woj-skowy Przegląd Prawniczy, Nr. 1, 1929). A r n a u d P. : Réforme de la legislation relative à l'outrage aux bonnes
moeurs. Paris, Rousseau, 1927, 125 str., 12 fr.
B a d r : L'influence du consentement de la victime sur la responsabilité pénale. Paris, Libr. gén. de droit etc., 1928, 304 str., 30 fr.
C a r p e n t i e r A. et E.: Code d'instruction criminelle et Code pénal. Paris, Sirey, 1929, 1.200 str., 18 fr.
C a s t o r k i s D.: L'arrestation provisoire. Paris, Sirey, 1928, 94 str., 10 fr. C h i r v i n d t E.: Les prisons en U. R. S. S. Paris, Bureau d'ed. de
diffu-sion et de publicité 1927, 63 str.
C o n s t a n t i n i d i s P . : Rapport sur le projet du Code pénal gréc. Paris, Godde, 1928, 35 str., 10 fr.
C o n s t a n t i n i d i s P . : Le nouveau projet de code pénal hellénique. Paris, Godde, 1928, 17 str., 15 fr.
C u c h e : Précis de droit criminal, Paris, Dalbor, 1929, 460 str., 25 fr. D o n n e d i e u de V a b r e s H . : Les principes modernes du droit pénal
in-ternational. Paris, Sirey, 1928, 470 str., 40 fr.
G a r r a u d R é n é e t P i e r r e : Traité théorique e t pratique d'instruction criminelle et de procédure pénale. T. V. Paris, Sirey, 1928, 766 str., 67 fr.
G o e d s e e l s : Commentaire du Code pénal belge. Paris, Libr. gén. de droit et de jurisprudence, 1928, 885 str., 160 fr.
364
H a l l e r : A propos du nouveau code disciplinaire et pénale de la marine mar chande. Paris, Libr. géner. de droit et de jurisprudence, 1929, 23 str., 6 fr. H é 1 i e T. : Pratique criminelle des cours et tribunaux, 4 ed. Paris. T. II.
Code pénal. Paris, Godde, 1928, 1080 str. 80 fr.
J a u f f r e t A.: La vente à tempérament des valeurs mobilières devant la loi pénale. Paris, Sirey, 1927, 47 str., 6 fr.
K r y l e n k o N.: La politique des soviets en matière criminelle. Paris, Bu-reau d'éd. de diffussion et de publicité, 1928, 40 str., 1,25 fr.
L e b r e t J. : De la corruption d'employés, pub. des „Etudes criminologiques". Paris, Sirey, 1928, 30 str., 5 fr.
M o s s é A. : Les prisons, Exposé pratique du régime pénitentiaire en France. Paris, Boccard, 1926, 224 str.
P á l o s i E. : Criminalité et moralité de Budapest en 1900—1925. Budapest, Bureau de Statistique de la ville 1927, 108 str.
R a b i n o w i c z L.: La crise et l'avenir du droit pénal. Paris, Riviere, 1928, 44 str., 5 fr.
S a i l l a r d H.: De l'abus de confiance (art. 408 du Code pénal). Paris, Colin, 1928, 40 fr.
S a l e i l l e s R. : L'individualisation de la peine. Etude de criminalité sociale, 3 ed. Précédé d'une préf. de G. Tarde publ. avec la collaboration de Ga-ston Morin. Paris, Alcan, 1927, 288 str., 25 fr.
S e i t z E. : Les principes directeurs de la procédure criminelle de l'Angleterre. Paris, Rousseau, 1928, 340 str., 35 fr.
S c h m i d t J.: Faute civile et faute pénale. Paris Sirey, 1929, 197 str., 30 fr. T o u l e m o n A.: Les progrès des institutions pénales, Essai de sociologie
criminelle. Paris, Sirey, 1928, 249 str.
V i e i t e s : Projet du code pénal. Paris, Rousseau, 1929, 516 str., 22 fr. A l l f e l d Ph. : Lehrbuch des deutschen Strafrechts, 8 Aufl. Leipzig, Deichert,
1928, 35 str., 1,50 M.
A l s b e r g M.: Zur Lage der Strafrechtspflege. Leipzig, Vogel, 1928, 42 str., 2 M.
A l t m a n n u. J a c o b : Kommentar zum österreichischen Strafrecht, Lfg. 12. Wien, Manz, 1927, 1,50 Sch.
A l t m a n n L. u. J a c o b T.: Kommentar z. österr. Strafrecht. Wien, Manz, 1928, 4,95 Sch.
A l s b e r g M. : Der Prozess des Sokrates im Lichte moderner Jurisprudenz u. Psychologie, 2 Aufl. Mannheim, Bensheimer, 1928, 29 str., 2 M. A l s b e r g M.: Schriften zur Psychologie der Strafrechtspflege, H. 1. Mann
heim, Bensheimer, 1928, 3 M.
M i t t e i l u n g e n d e r K r i m i n a l b i o l o g i s c h e n Gesellschaft. Graz, Moser, 1928, 85 fr., 5 M.
A s b u r y H.: Die Unterwelt von New York, Kriminalgeschichte, Deutsch v. M. Thesing. Leipzig, List, 1928, 275 str., 5,50 M.
B e c k S.: Das Afghanische Strafgesetzbuch v. 1924 mit dem Zusatz v. 1925 übers. Berlin, Deutsche Gesellschaft f, Islamkunde, 1928, 3 M.
B e c k e r H.: Die zivil -u. strafrechtlichen Ansprüche des Betroffenen gegen über der Presse. Berlin, Pape, 1928, 32 str., 2 M.
B e l i n g E. : Grundzüge d. Strafrechts. 10 Aufl. Tübingen, Mohr, 1928 140 str., 5,40 M.
B e 1 i n g E. : Deutsches Reichsstrafprozessrecht mit Einschluss des Straf gerichtsverfassungsrechts. Berlin, de Gruyter, 1928, 568 str., 15 M. B e n d i x L. : Die irrationalen Kräfte der strafrichterlichen Urteilstätigkeit
Dargest. auf Grund d. 56 Bandes d. Entscheidungen d. Reichsgerichts in Strafsachen. Berlin, Laub, 1928, 158 str., 10 M.
B r a u n H. : Am Justizmord vorbei. Der Fall Kölling-Haas dargest. nach Gerichtsakten u. Zeitdokumenten mit einem Vorw. v. G. Radbruch. Mag-deburg, Pfannkuch, 1928, 274 str., 3 M.
B r o g l i o R. P.: Der strafrechtliche Notstand im Lichte der Strafrechts-reform. Bonn, Röhrscheid, 19 str., 4 M.
B r ü g g e r A.: Der Schutz der Ehre. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928,
73 str. 2 M.
B r u n s V. u. H ä n t z s c h e l K.: Die Pressgesetze des Erdballs, Bd. 1, 2, Berlin, Stilke, 1928.
B u n g e K. : Italienischer Vorentwurf zu einem neuen Strafgesetzbuch, übers.... Berlin, de Gruyter, 1928, 224 str., 10 M.
B u m k e E. : Deutsches Gefängniswesen. Berlin, Vahlen, 1928, 537 str. 28 M. B u s d o r f O.: Wilddieberei u. Förstermorde. Berlin, Kammeradschaft, 1928,
220 str. 5 M.
D a l c k e A. : Strafrecht u. Strafprozess, 20 Aufl. Berlin, Müller, 1928, 50 str., 1 M.
D a l c k e A.: Strafrecht u. Strafprozess, 21 Aufl. Berlin, Müller, 1928, 1123 str., 15 M.
D a m r a u S. : Hehlerei u. Vortat. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 55 stron, 1,80 M.
D a n n e m a n n H.: Die Bekämpfung der Geschlechtskrankheiten nach dem geltenden Reichsstrafrecht. Mannheim, Bensheimer, 1928, 160 str., 8 M. D o l e i s c h v. D o l s b e r g Fr.: Die Entstehung der Freiheitsstrafe unter bes. Berücks. des Auftretens moderner Freiheitsstrafe in England. Bres lau, Schletter, 1928, 139 str., 3,80 M.
E h r e n f o r t h W. : Die Rechtstellung d. Gefangenen n. d. Grundsätzen f. d. Vollzug v. Freiheitsstrafen v. 7. VI. 1923. Berlin, Ebering, 1927, 93 str., 3,80 M.
E l s t e r B.: Schutzpolizei, Landjägerei u. Kriminalpolizei. Stuttgart, Union, 1928, 110 str., 2,20 M.
E n g e l b r e c h t C. u. J a r e t z k i H . : Das Gift als Mordwaffe nach Doku menten. Berlin, Neu-Finkenkrug Paetel, 1928, 88 Str., 2 M.
E x n e r F r . : Krieg u. Kriminalität in Oesterreich. Wien, Hölder—Pichler Tempsky, 1927, 219 str., 11,25 M.
F e 1 s a r t A. u. P h ö n i x C. : Das ABC des Angeklagten. Berlin—Pankow, Linser-Verlag, 1928, 107 str., 3 M.
G a y W . : Die preussische Landeskriminalpolizei. Berlin, Kameradschaft, 1928, 87 str., 1,20 M.
G i l l e A. : Wesen u. Folgen der Rechtshängigkeit im Strafprozess. Breslau, Schlettersche Bucht, 1928, 45 str., 1,40 M.
G r a s s b e r g e r R.: Die Brandlegungskriminalität. Wien, Springer, 1928, 253 str., 12,60 M.
G r a u F r . : Automobil-Strafgesetz. Berlin, Lind, 1928, 183 str., 5 M. G r a u H . : Automobil-Strafrecht. Berlin, Mitteleuropäischer
Motorwagen-Verein, 1928, 46 str.
G r i m m F r . : Rechtsgutachten der Strafsache d. Oberleutnants P. Schulz aus Berlin. München, Lehmann, 1928, 88 str., 3 M.
H ä n t z s c h e l K.: Das deutsche Pressrecht. Berlin, Deutsche Polizeibuchh., 5,— M.
H a 1 p e r t D. : Die Prinzipien des Strafrechts. Berlin, Deutsche Polizeibuchh., 1928, 141 str., 3,50 M.
H a n s s e n K. W . : Der Begriff Urkunde im amtlichen Entwurf eines allge meinen Deutschen Strafgesetzbuches. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928,
131 str., 3,50 M.
H e i n r i c h H. : Der Betrug im Erwerbsleben. Breslau, Fritzsche, 1928, 19 str., 0,80 M.
H e l l w i g A. : Okkultismus u. Verbrechen. Berlin, Langenscheidt, 1929, 386 stron, 21 M.
H e r f u r t h P . : Der Beruf des Strafrichters, Annaberg in Erzgeb.; Gra-ser'sche Buchh., 1928, 46 str., 2 M.
H e y m a n n R.: Fort mit der Todesstrafe. Berlin, Ullmann, 1928, 84 str., 0,80 M.
H i l l e r K.: Der Strafgesetzskandal. Berlin, Element-Verlag, 1928, 34 str., 0,30 M.
H i r s c h b e r g R.: Schuldbegriff u. adäquate Kausalität. Eine Untersuchung ü. Zurechnungsproblem. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 112 str., 3, — M.
H i s R. : Geschichte des deutschen Strafrechts bis zur Karolina, München. Oldenbourgh, 1928, 188 str., 9 M.
H ö r 1 e r F . : Das Wesen der Strafe. Grundlegung zu einer Strafrechtser-neuerang. Darstg u. Versuch d. Lösung d. Problems v. Gesichtspunkt moderner Geisteswissenschaft. Basel, Zbinden u. Hügin, 1927, 288 str.,
K a u f m a n n F.: Die philosophischen Grundprobleme der Lehre v. der Straf rechtsschuld. Wien, Deuticke, 1929, 138 str., 10 M.
K e s s l e r A. : Die Vorbereitung der öffentl. Klage im Strafverfahren. Leip zig, Hirschfeld, 1928, 136 str., 6,40 M.
K i p o u r i d y S.: Das Verbrechen der Masse. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 63 str., 1,80 M.
K i s c h E. E. : Sieben Jahre Justizskandal Max Hoeltz. Berlin, Mopr, 1928, 16 str., 0,20 M.
K o e r b e r L.: Meine Erlebnisse u. Strafgefangenen, Stuttgart, Haedecke, 1928, 149 str., 3,20 M.
D i e K r i m i n a l i t ä t in O e s t e r r e i c h im Jahre 1926. Wien, „Wirt schaft u. Statistik", 1928, 260 str.
K r i m i n a l s t a t i s t i k f. d. J a h r 1920. Bearb. im Reichsjustizmin. u. im Statist. Reichsamt. Berlin, Hobbing, 1928, 38 str., 4,50 M.
K r o m b h o l z E.: Ueber die Grundlagen der Beurteilung v. Milchverfäl schungen. Wien, Deuticke, 1928, 87 str., 6 M.
K r ü g e r G.: Psychologische Tatbestandsdiagnostik. Lübeck, Schmidt-Röm-hild 1928, 8 str., 0,30 M.
L e h n e r t R.: Kleines Strafrechts-Lehrbuch f. Polizeibeamte, 9 Aufl. Berlin, Kammeradschaft 1928, 313 str., 4 M.
L e n z l i n g e r J.: Die schweizerische Militärstrafgerichtsbarkeit. Aarau, Sauerländer, 1928, 78 str., 1,80 M.
L i e p m a n n C.: Die Selbstverwaltung d. Gefangenen. Mannheim, Benshei-mer, 1928, 226 str., 10 M.
L i s z t Fr. : Strafrechtsfälle zum akademischen Gebrauch, 14 Aufl. Jena Fischer, 1929, 112 str., 3,80 M.
L o e w e n s t e i n K.: Die Gestaltung d. Fürsorge f. entlassene Strafgefan gene. Breslau, Schletter, 1928, 109 str., 3 M.
L u e t g e b r u n e W.: Antrag u. Begründung zur Wiederaufnahme des Ver fahrens zugunsten d. Oberleutnants Paul Schulz. München, Leh mann, 1928, 52 str., 3 M.
L u z W. : Ursachen u. Bekämpfung d. Verbrechens im Urteil des Verbrechers. Heidelberg, Winter, 1928, 274 str., 12 M.
M a r c e t u s K.: Der Gedanke der Zumutbarkeit u. seine Verwertung in den amtlichen Entwürfen eines Allgemeinen deutschen Strafgesetzbuches v. 1925 u. 1927. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 76 str., 2,30 M. M a r t e n s H.: Der Irrtum über Strafmilderungsgründe. Breslau, Schletter'
sche Buchh., 1928, 64 str., 2 M.
M a u r a c h R. : System d. russischen Strafrechts. Berlin, Sack, 1928, 207 str., 8 M.
M e u k e 1 L. : Die bayrischen Vorschriften ü. den zwischenstaatlichen Rechts verkehr in Civil- u. Strafsachen. München, Beck, 1929, 172 str., 6 M.
M o l l A. : Hypnose u. Verbrechen. Berlin, Bali-Verlag, Berger & Co., 1928, 36 str., 0,75 M.
M ü l l e r J. : Die Schuldigen. Skizzen aus. d. Arbeit d. Gefangenfürsorge u. Gerichtshilfe. Gerer, Selbstverlag, 1928, 36 str., 0,50 M.
M u n g e n a s t E.: Der Mörder u. der Staat, Die Todesstrafe im Urteil her vorragender Zeitgenossen. Stuttgart, Hädecke, 1928, 94 str., 2,85 M. N e l k e n S. : Verbrechen u. Versicherung. Berlin-Dahlem, Verband öffentl.
Feuerversicherungsanstalten in Deutschland, 1928, 226 str., 6,50 M. N e u A. : Das drohende Zuchthausgesetz. Leipzig, Leipziger Buchdruckerei,
1928, 32 str., 0,50 M.
O l d e n R. u. B o r n s t e i n J.: Der Justizmord an Jakubowski. Berlin, Ta gebuchverlag, 1928, 63 str., 0,7s M.
P a n n i e r K. : Strafprozessordnung f. das deutsche Reich. Leipzig, Reclam, 1928, 1,20 M.
P f e n n i n g e r H . : Das zürcherische Jugendstrafrecht. Zürich, Schulthess & Co., 1928, 168 str., 5,50 M.
P l a u t P . : Die Zeugenaussagen jugendlicher Psychopathen. Stuttgart. Enke, 1928, 86 str., 6,60 M.
P 1 o s s R. : Das Arbeitshaus nach dem Reichsstrafgesetzbuche, den Strafge setzentwürfen u. dem Entwurf eines Strafvolzugsgesetzes. Leipzig, Wei cher, 1928, 100 str., 5.— M.
P o s e n e r P . : Steuerstrafsachen. Berlin, Fichtner, 1928, 96 str., 1,50 M. P o s s l u l M.: Moderne Betrüger. Berlin, Bali-Verlag, Berger & C o . 1928,
118 str., 3 M.
R a h n e H. : Elisabeth Fry. Die Freundin der Gefangenen in England. Celle, Christi. Gefangenenhilfe, 1928, 31 str., 0,50 M.
R a h n e H. : John Howard. Der Wegweiser v. mittelalterl. zum modernen Strafvollzug. Celle, Verlag d. Christi. Gefangenhilfe, 1928, 34 str., 0,30 M. R o s e n f e l d K.: Fort mit der Todesstrafe. Rede, Berlin, Laub, 1927, 31 str.,
0,20 M.
R u e s c h A. : Todesstrafe u. Unfreiheit des Willens. Darmstadt, Reichl, 1927, 59 str., 3,— M.
S a u t h o f f F r . u . S c h u l z e W . : Anleitung zur Aufstellung und Nachprü fung d. Statistik ü. die Gefangenanstalten d. Justizverwaltung in Preus-sen. Berlin, Selbstverlag, 1927, 23 str., 0,80 M.
S c h a f f s t e i n F r . : Die Behandlung der Schuldarten im ausländischen Strafrecht, seit 1908. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 73 str., 2,— M. S c h l e i c h B. : Die gefährliche Körperverletzung u. die Misshandlung Pfle
gebefohlener des § 223 a R. St. G. B. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 144 str., 4,— M.
S c h r e y R. : Der Gegenstand der Einwilligung des Verletzten. Breslau, Schletter'sche Buchh., 1928, 60 str., 1,80 M.
S c h w a r z O.: Strafprozessordnung m. Gerichtsverfassungsgesetz u. d. wich tigsten Nebengesetzen. Berlin, Liebmann, 1928, 615 str., 8,50 M. S e y f a h r t H.: Probleme des Strafwesens. Berlin, Heymann, 1928, 186 str.,
9, - M.
S i e b e r t W. : Der strafrechtliche Besitzbegriff, besonders in der Rechtsspre chung d. Reichsgerichts. Breslau, Schletter'sche Buchh. 1928, 126 str., 3,40 M.
S i l b e r n a g e l A. : Das Schweizeriche Jugendstrafrecht vor dem National rat. Zürich, Schulthess & Co., 1928, 68 Str., 2,50 M.
S t a h l A. : Grenzfragen zwischen Strafrecht, Seelsorge u. Fürsorge. Berlin-Dahlen, Wichern-Verlag, 1928, 56 str.
S t a u d i n g e r - S c h m i t t : Strafgesetzbuch f. das deutsche Reich, 15 Aufl. München, Beck, 1928, 506 str., 9,50 M.
S t e i n m e t z S.: Ethnologische Studien zur ersten Entwicklung der Strafe. Nebst einer psychologischen Abhandlung ü. Grausamkeit u. Rachsucht, T. 1. 2. Groningen, Noordhoff, 1928, 45, 448; 8, 407 str., 17,50 M. S t e n g l e i n M.: Kommentar zu den strafrechtlichen Nebengesetzen des
deutschen Reiches, 5 Aufl. Berlin, Liebmann, 1928, 11,50 M.
S t i 1 k e G. : Die Freiwilligkeit des Rücktritts vom Versuch nach geltendem u. künftigem Recht. Bonn, Röhrscheid, 1928, 51 str., 3,— M.
S t r a f r e c h t u. M o r a l : Halle, Gefängnissgesellschaft, 1928, 90 str., 3 , - M.
S t r a s s e r Ch.: Psychiatrie u. Strafrecht. Zürich, Polygraph-Verlag, 1928, 266 str., 8 fr. szw.
S t r e i c h e r H.: Die graphischen Gaunerzinken. Aus d. Univ. Just. f. d. gesamte Strafrechtswissenschaft u. Kriminalistik in Wien, Springer, 1928, 82 str., 7,80 M.
T e s a r O. : Die Ueberwindung des Naturrechts in der Dogmatik des Straf rechts. Halle, Niemeyer, 1928, 227 str., 15,— M.
T h i e h 1 e W. : Raumwucherrecht. Berlin, Industrieverlag, Spaeth u. Linde, 1928, 128 str., 3,80 M.
T r o m m e r H.: Urkundenfälschung u. Betrug im Weltkriege. Leipzig, Wie gant, 1928, 190 str., 8,— M.
T r u n k : Denkschrift ü. das Gefängniswesen. Karlsruhe, Badisches Staats-ministerium, 1928, 85 str.
T ü r k e l I.: Das Aerzterecht nach dem österr. Strafgesetzentwurfe. Wien, Manz, 1928, 37 str., 0,95 M.
U l m a n n J. : Das Strafrecht der Städte der Mark Meissen, der Oberlausitz, der Pleissner- Oster u. Vogtlandes während des Mittelalters. Leipzig, Weicher 1928, 106 str., 5,— M.
V e n t u r a s G.: Entwurf eines griechischen Strafgesetzbuches. Berlin, de Gruyter, 1928, 123 str., 7,— M.
370
Schutzaufsicht in Frauenfeld v. 16, 27, u. 18/IV 1928. N. F. H. E. Ziele d. Strafrechts, Presse, Zusammenarbeit. Reform d. Strafvollzugs Wit tlich, Patronatssystem, Ausweisung Entlassener, Verbrecher, Jugend, Jahresberichte etc. Aarau, Sauerländer, 1928, 233 str., 1 Taf. 3,50 M. W a s s e r m a n n R. : Die Entwicklungsphasen der kriminalstatistischen For
schung. Leipzig, Wiegandt, 1927, 99 str., 4,— M.
W e b l e r H.: Wider das Jugendgericht. Berlin, Heymann, 1928, 21 str., 1, — M.
W o l f E.: Strafrechtliche Schuldehre T. I. Mannheim, Bensheimer, 1928, 179 str., 8,50 M.
W u l f f e n E.: Der Sexualverbrecher, 11 Aufl. Berlin, Langenscheidt, 1928, 727 str., 24,— M.
Z i m m e r l Z. : Zur Lehre vom Tatbestand. Breslau, Schletter'sche Buchh. 1928, 162 str., 4,40 M.
Z ü b l i n G. : Die Falschwerbung u. das Delikt der Annahme unerlaubten fremden Militärdienstes nach schweizerischem Recht. Aarau, Sauer länder, 1928, 113 str., 3,— M.
A s b u r y H. : The gangs of New York an informal history of the underworld. London, N. Y., Knopf, 1928, 400 str., 18,— s.
B o r r o w G.: Celebrated trials and remarkable cases of criminal jurispru dence. From the earliest records to 1825. Newly rev. and ed. by E. H. Bierstadt, 2 V. London, Cape, 1928, 50 s.
B r a s o l B.: The elements of crime N. Y. Oxford, 1927, 5 $.
B r i c e A. H. : Look upon the prisoner. Studies in crime. London, Hutchin son, 1928, 288 str. 18 s.
C r i m i n a l r e c e i v e r s in the United States. Social and economic pro blems of the „Fence", the source of organised crime and creator of cri minals. London, Putnam, 1928, 166 str., 6 s.
G o d w i n G.: Cain or the future of crime. London, Paul, 1928, 1088 str.,
2 s. 6 d.
H a y w a r d A. : Lives of the mort remarkable criminals, who have been con demned and executed for murder, the highway, house-breaking, street robberies, coming of other offenses. N. Y. Dodd & Mead, 1927, 631 str., 6,— $.
H u t c h i n s o n H. G.: The crime and the confessor. London, Murray, 1928, 3,20 str., 7 s. 6d.
K a v a n a g h M.: The criminal and his allies, Indianopolis. Bobbs-Merril, 1928, 456 str. 3,— $.
L a w e s L.: Life and death in Sing-Sing. Forew. by A. Lewisohn. N. Y. Gar den City, Doubleday & Doran, 1928, 284 str., 3,50 $.
S c h l a p p M. and S m i t h H.: The new criminalogy. N. Y. Liveright, 1928, 324 str., 4,— $.
S u 11 i v a n T. J. : Sing-Sing, capital punishment and „honestgraft". N. Y. Anthor, 1928, 120 str., 2,50 $.
W y n d h a m H.: Criminalogy. London, Benn, 1928, 80 str., 6 d.
F e r r i E. : Prinzipii di diritto criminale. Delinquente et delitto nella scienza, legislazione, giurisprudenza in ordine ali Codice penale vigente, pro getto 1921, progetto 1927. Torino, Unione tip. ed. Torinese, 1928, 847 str., 65, — L.
D e l G i u d i c e A. : Il progetto del nuovo codice penale italiano. Esposizione critica e note illustrative. Napoli, „La Toga", 1928, 188 str., 12,— L. G r i s p i g n i T. : Introduzione alla sociologia criminale. Ogetto e natura
della sociologia criminale Il metodo. Il concetto sociologico della crimi nalita. Torino, Unione, tip. ed. Torinese, 1928, 192 str., 16 L.
2. Prawo cywilne, handlowe i procesowe.
K o n i c Henryk: Prawo osobowe. Część trzecia. Warszawa 1929. F. Hoesick, str. 428.
Szybkim krokiem postępuje naprzód wielkie — w na szych warunkach — wydawnictwo prof. Henryka Konica w y k ł a d u p o r ó w n a w c z e g o n a t l e p r a w o d a w s t w a o b o w i ą z u j ą c e g o w P o l s c e w z e s t a w i e niu z K o d e k s e m S z w a j c a r s k i m P r a w a C y w i l nego. P. Konic wykłada w Uniwersytecie Warszawskim pra wo cywilne, wykłada je łącznie z kolegą, wykłada tak, aby łącznie z kolegą (prof. K. Lutostańskim) stanowić jedną ca łość. Kurs swój ogłasza, albowiem studentom chciałby oszczę dzić potrzeby korzystania z tak zwanych „kursów", przez poza profesorem ogłaszanych. Chciałby im dać w ręce rzecz pewną, za którą odpowiedzialność ponosi profesor wykładający. W ten sposób powstaje z biegiem lat wielotomowy kurs pra wa cywilnego, dziś już obejmujący siedm tomów ( P r a w o M a ł ż e ń s k i e 1 tom, P r a w o S p a d k o w e l tom, P r a wo R z e c z o w e 1 tom, P r a w o O s o b o w e 3 t o m y , w s z y s t k o n a k ł a d e m K s i ę g a r n i F . H o e s i c k a w W a r s z a w i e 1926—1929). Jest to największy kurs prawa cywilnego, jaki posiada literatura nasza. Świadczy to wyjąt kowo dodatnio o młodzieży uniwersyteckiej, jeżeli na ser jo taki olbrzymi kurs studjować musi i egzamin z niego zdaje. Za moich czasów uniwersyteckich wykładał w uniwersytecie warszawskim profesor W ł a d y s ł a w H o l e w i ń s k i ,
wy-kładał sam jeden w ciągu dwu lat. Był to sławny nauczy ciel, jednocześnie sędzia warszawskiego Sądu Apelacyjnego, nauczyciel, który wykształcił w zakresie prawa cywilnego cały szereg pokoleń prawników warszawskich. W myśl przepisów musiał kurs swój obarczać wskazówkami z dziedziny prawa cywilnego obowiązującego w Rosji (I. część X. tomu S w o d a Z a k o n o w). We Francji w paryskiej Szkole Prawa M. Pla-niol czy H. C a p i t a n t wykładają trzy lata z rzędu i z tych wykładów powstają trzytomowe cenne kursy „elementarne" (tak brzmi tytuł) prawa cywilnego, na których kształcą się tysiące prawników w krajach, w których obowiązuje dotych czas autentyczny albo zrewidowany Kodeks Cywilny fran cuski. Kurs Planiola, kiedy całość kursu p. Konica będzie goto wa, da się zestawić z polskim wykładem prawa cywilnego. Zobaczymy wtedy, który z tych dwu profesorów potrzebował więcej albo mniej miejsca dla wyłożenia tych samych przed miotów. Przekonamy się wtedy, jakie polski autor będzie mu siał wprowadzić poprawki dydaktyczne do kursu swego. Kurs Planiola wykładany był w przeciągu lat piętnastu, zanim zna komity jego autor, zarówno teoretyk, jak i praktyk (muszę wziąć pod uwagę jego „noty krytyczne", drukowane pod ju-rysprudencją w wydawnictwach Dalloza albo Sireya), zde cydował się ogłosić go drukiem. P. Konic, powodowany im-peratywnem interesem młodzieży, j u r i s s t u d i o s a e, któ rej jest przewodnikiem, nie czekał lat. Nie stosował rady Ho-racego, który kazał dziewięć lat pracować nad wykładem, za nim go się do dyspozycji odda czytelnikowi. P. Konic miał oczywiście wielką rację, śpiesząc się (Polska odrodzona ma tyle do odrobienia w dziedzinie kultury, że musi się spieszyć). Muszę dodać, że p. Konic miał wiele subjektywnej racji, gdy kurs swój, ledwo wygłoszony, oddał do druku. Ma bowiem za sobą olbrzymie doświadczenie praktyczne, jako adwokat cy-wilista, jeden z najznakomitszych w adwokaturze warszaw skiej, wielokrotny b a t o n n i e r , v i r p e r i t i s s i m u s , dla którego najtrudniejsze, najbardziej zawiłe zagadnienia kode ksowe nie mają tajemnic i który z równym talentem mógłby przewodniczyć rozprawom polskiej izby kasacyjnej, jak bro nić tej czy innej tezy w zawiłem procesie cywilnym; który od lat najmłodszych ujawnił zasadnicze przywiązanie do teo retycznej książki prawniczej, i tego zainteresowania dowody składał w G a z e c i e S ą d o w e j W a r s z a w s k i e j od ro ku 1896, redagując ją tj. w ciągu lat dwudziestu prowadząc ją,
sternik doświadczony, poprzez skały i rafy wszystkich oku-pacyj.... Człowiek tej miary ma z natury rzeczy cały kodeks cywilny w każdej chwili „w głowie", w każdej chwili wie dokładnie, jak zagadnienie cywilne rozwiązać należy i jak do zagadnienia podejść należy, aby je rozwiązać zgodnie z rozumem, z doświadczeniem stulecia, z nakazem życia. Taka olbrzymia wiedza dodaje, jak mniemam, wiele odwagi autorowi. Autor nie posiadający tak olbrzy miego doświadczenia musi się wahać, zaglądając tu i owdzie, radzić się komentatorów od Demolombe'a do Franciszka Laurent'a, teoretyków od Bufnoir (nauczycieli Saleilles'a i Planiol'a) i Aubry et Rau, aż do niemieckich znaw ców (i jak wysokiej miary!) prawa francuskiego Cromego i Kohlera... Pan Konic czytał tych wszystkich autorów, upo rządkował sobie ich kontrowersyjne poglądy w głowie i kurs jego był gotów, zanim go jeszcze napisał, skończony i całko wity jak Atena Pallas w chwili, gdy wychodziła na jaśnię z głowy Zeusa.
Autor jest członkiem, i członkiem bardzo czynnym Komi sji Kodyfikacyjnej. Ody się kurs jego czyta, czuje się na każ dym kroku, że myśl jego jest zajęta rozwiązywaniem zagad nień u n i f i k a c j i i m o d e r n i z a c j i polskiego prawa cy wilnego. Dlatego kurs p. Konica jest p o r ó w n a w c z y , dla tego nie jest jedynie kursem przeznaczonym dla jednej dziel nicy Rzplitej, dlatego zestawia prawo u nas obowiązujące z „najnowszym" (1912) kodeksem cywilnym szwajcarskim. Przed laty, pisząc sprawozdanie z podręcznika prawa cywil nego profesora F. Zolla (w miesięczniku K s i ą ż k a r. 1907) wytknąłem autorowi jako grzech, że ignoruje kodeksy, obo wiązujące na innych ziemiach Rzplitej. Szanowny autor przy znał mi słuszność (w rozmowie prywatnej). Coprawda, zmie niły się zasadniczo warunki, dziś nie moglibyśmy sobie nawet pozwolić na zbytek ignorowania tego, co się w innych dziel nicach Rzplitej dzieje. „Unifikujemy". „Kodyfikujemy". P. Ko nic w każdym dziale „kursu" swego mówi w specjalnym roz dziale o „innych kodeksach polskich". Przepisy zaś wszyst kich kodeksów polskich zestawia z kodeksem s z w a j c a r skim. Myśli o przyszłości. Myśli o tem, co z tych kodeksów pozostanie, a co będzie odrzucone, jako przestarzałe, i co zby teczne, albo poprostu szkodliwe. W tym procesie wielkie dzie ło E u g e n j u s z a H a b e r a jest wskazówką wielkiej wa gi, ile że kodeks ten zunifikował przecie prawodawstwo
całe-374
go szeregu kantonów szwajcarskich, tak bardzo zazdrosnych o swoje przywileje dawności i suwerenności... *). Kodeks Hu-bera „urzeczywistnił, o ile to tylko jest możliwe, ideał kodyfi kacji ludowej" — według opinji największych znawców przed miotu w Szwajcarji, w Niemczech, we Francji („Palestra",
1925, 792).
W zakończeniu sprawozdania pozwalam sobie wygłosić
życzenie. Gdy już całość wykładu p. Konica będzie zamknię ta, będzie dobrze, jeżeli autor napisze „Wstęp" do całości, to znaczy poświęci takiemu wstępowi cały tom. Po długich na mysłach i po wielokrotnie ponawianych żądaniach ze strony profesoratu — francuskie Ministerstwo Oświecenia Publiczne go zaprowadziło taki obowiązkowy przedmiot, jak „wstęp do nauki prawa cywilnego". Stąd powstała tak pożyteczna książ-ka, jak „I n t r o d u t i o n à l'é t u d e d u d r o i t c i v i 1"
profe-sora paryskiego H. Capitant'a (według czwartego wyd. 1925 r.
str. 443). Systematyka francuskiego kodeksu cywilnego jest, jak wiadomo, od czasów Savigny'ego zupełnie błędna. Kurs swój prof. Holewiński poprzedził obszernym wstępem. Wy kłada się u nas prawo cywilne na wyższych kursach wydzia łu prawnego, kiedy już słuchacz ma za sobą i kurs Prawa Rzymskiego i kurs Encyklopedji Prawa. W wykładzie uniwer syteckim można się obejść i bez specjalnego wstępu w duchu francuskim (we Francji prawo cywilne jest wykładane od pierwszego roku studjów). Sądzę atoli, że w tak obszernym wykładzie, jak kurs p. Konica, taki wstępny zeszyt filozoficz ny byłby nietylko bardzo pożądany, ale i wprost konieczny. Byłby to tak gdyby zwornik w kopule, który wykład wiąże w jedną całość. Capitant mówi w swoim „Wstępie" o prawie w ogólności, o źródłach, o kodyfikacji, o wykładni, o prawie podmiotowym, o osobach, o rzeczach, o nabywaniu praw, o akcie prawnym, o dowodzie itd. O większości tych kwestyj autor wykładu mówi w tekście. Zebranie atoli tych wszyst kich kwestyj wstępnych w jedną całość może posiadać za sadnicze znaczenie dla poznania, dla zrozumienia instytucyj prawa cywilnego. Ca p i t a n t przyznał w czwartym wyda niu swojego „Wstępu", że wykład jego jest jeszcze nie wy starczający, że filozoficzny jego aparat jest zbyt ubogi i zapo-*) Patrz uwagi moje w pracy, drukowanej w „Palestrze" warszawskiej 1925 str. 790 i n. i w artykułach „O Kodyfikacji polskiej" w tygodniku war szawskim „Świat" 1928 (lipiec).
wiada, że wróci jeszcze w oddzielnej książce do z a s a d, na których spoczywa prawo cywilne. Byłoby bardzo pożądanem, aby „Wstęp" p. Konica spełnił zapowiedź pana Capitant'a.
Dzieło profesora Konica wypełnia lukę w literaturze pol skiej, lukę bardzo poważną. Wypełnia ją z dużym talentem. Zasługa p. Konica jest ponad wszelką wątpliwość bardzo znaczna. Nie chcę mnożyć pochwał ani superlatywów. Wobec tak poważnej pracy jest to niewłaściwe. Jak posiądziemy ca łość, wrócę raz jeszcze do całości, i rozbiór mój będzie pod ówczas bardziej szczegółowy. Wytknę wtedy autorowi i nie dbałą korektę i duży brak literatury przedmiotu. Uważam bo wiem, że „komu dane dwa talenty odpowiada z dwu talentów" a kto może podejmować wydawnictwa tej wagi, powinien traktować ich wykonanie techniczne z całą starannością. Gdy zaś praca przeznaczona jest dla młodzieży, staranność ta po winna być podwójna. Być może, że indeks rzeczowy będzie dodany do wszystkich części, jednak indeks jest konieczny i ułożyć go może utalentowany słuchacz, gdy autor czasu nie ma i mieć nie będzie. Autor nie weźmie mi za złe tych kilku uwag. Są one również dowodem głębszego zainteresowania je go wielką pracą, która jest jednocześnie koroną pracy nauko wej całego jego żywota. W roku bieżącym (1929) upływa lat pięćdziesiąt od czasu, kiedy młodociany student zaczął pier wsze stawiać kroki w literaturze naukowej. Dziś adwokatura zamierza uczcić jubileuszem pracę całego tego, służbą dla Prawa, dla idei Prawa wypełnionego żywota. Autor sam datę tę uczcił najpiękniej i najtrwalej, budując swoje n e c o m n i s m o r i a r jako zamknięcie długich dziesiątków lat pracy, spę dzonych u stolika badacza i przed kratką sądową, t. j. tam, gdzie się tworzy nowe żywe prawo.
Stanisław P o s n e r, senator (Warszawa). G ó r s k i Józef: Włościańskie zwyczaje spadkowe w woje
wództwach poznańskiem i pomorskiem. Warszawa. Pań stwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach 1928, str. 96.
Praca p. Górskiego stanowi część wydawnictwa Pań stwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, mającego objąć włościańskie zwyczaje spadko we w całej Polsce. Dzieło to posiadać będzie nietylko wielką doniosłość naukową ale także z faktycznych względów uka zanie się jego jest bardzo pożądane a nawet konieczne, jako
informacyjnej podstawy dla ustawodawczego uregulowania kwestji dziedziczenia mniejszej własności rolnej celem zapo bieżenia dalszemu jej rozdrobnieniu. Cała bowiem przebudo wa ustroju rolnego dokonywana obecnie w drodze przepisów o tak zw. reformie rolnej może się okazać niezdrową i krót kotrwałą, o ile tylko ograniczy się — jak obecnie — do two rzenia nowych gospodarstw rolnych, a równocześnie nicze go nie uczyni dla ich utrzymania. Jednym ze środków ku te mu będzie odpowiednio skonstruowane prawo dziedziczenia zdążające do utrzymania tych osad w jednem ręku. Czy i w ja kim stopniu da się to uskutecznić zależeć będzie w znacznej mierze od dotychczasowych przyzwyczajeń ludności wło ściańskiej, stąd poznanie ich jest warunkiem wstępnym po myślnego rozwiązania problemu.
Autor opracował temat odnośnie do województw poznań skiego i pomorskiego. Zadanie jego było o tyle wdzięczniejsze niż co do innych terytorjów, że miał tu już poprzedników a więc wzory i materjał porównawczy. Mam tu na myśli wydawnic two S e r i n g a p. t. Die Vererbung des ländlichen Gruntbesi-tzer im Königreich Preussen z ostatnich lat XIX stulecia, któ re zawierało dane takie co do Poznańskiego i Pomorza. Sto sunki wprawdzie i faktyczne i prawne się zmieniły ale właśnie znajomość stanu poprzedniego ułatwia uwydatnienie tenden-cyj rozwojowych.
Po omówieniu wstępnem historycznem i statystycznem stosunków rolnych na wspomnianem terytorjum przedstawia autor w krótkim zarysie przepisy prawne odnoszące się do dziedziczenia a następnie — i to stanowi najważniejszą i naj ciekawszą część pracy — sposoby przechodzenia gospodarstw wiejskich z rodziców na dzieci. Dane zaczerpnięte są na pod stawie ankiety głównie u sądów i notarjuszów. Okazuje się że najczęstszą formą (około 70% przypadków) jest przekaza nie gospodarstwa za życia rodziców drogą kontraktu zdania, natomiast dziedziczenie testamentowe następuje tylko w 5— 10% przypadków, a reszta przypada na dziedziczenie bez-testamentowe. Będzie to ważną wskazówką dla ustawodaw cy, że należy szczegółowiej niż dotychczas unormować kon trakt zdania a zwłaszcza połączoną z nim instytucję wymiaru, jako w praktyce mającą o wiele częstsze zastosowanie niż właściwe przepisy spadkowe.
Najdonioślejszej wartości jest fakt ustalony przez autora, że zarówno w przypadku przekazania gospodarstwa za życia
