Słowniczek wyrazów używanych w muzyce

U ŻY W A N Y CH

W MUZYCE.

ZESRA Ł I O PRACOW AŁ

E. L. W.

WARSZAWA.

S k r ó c e n i a .

ang. = angielski; fr. francuski; gr. grecki; hebr.

hebrajski; łae, łaciński; hiszp. hiszpański; nm.

niemiecki.

A lfa b e t w ło s k i i je g o w ym o w a.

a , bi(bi), C(czi), d (di), e , f (eff), g (dżi), h (akka), i, j (iota), 1 (ell), m (emm), n (enn), o, p (pi), q (ku), r (err), S (ess), t (ti), U, V (we), Z (zeta).

U W A G I .

C przed a, O, U, lub przed spółgłoskami brzmi ja k k; j e ­ żeli między C, a, O, U znajduje się i, w tedy C wym a­

wia się ja k CZi ;

C przed e , i, wymawia się ja k Cze, Czi;

CC przed a , O, U wymawia się ja k kk;

CC przed e , i wymawia się nieco mocniej Cze, Czi;

ch przed e , i wymawia się ja k k e, ki;

g przed a , O, U wymawia się ja k g a , g o , g u ;

g przed e, i bfzmi ja k d ż e , d ż i ; jeżeli pomiędzy g , e, i je s t h , w tedy g brzmi ja k g e , g i ;

g g przed e, i wymawia się ja k d ż e , d żi ; brzmi prawie tak ja k li ;

g tl przed a, e , i, O, U brzmi ja k ń ;

h nie wymawia się wcale, za wyjątkiem czterech w y ra­

zów h o , h a i, h a , h a n n o;

h znajduje się zwykłe w środku, lub na końcu w ykrzyk­

ników;

j na końcu wyrazu wymawia się ja k i ;

q używa się w połączeniu z U i wymawia się ku ; S wymawia się dwojako ja k s i ja k z ; ja k S : l ) n a p o ­

czątku każdego wyrazu kiedy po S następuje samogło­

ska;

2

) w środku wyrazu przed lub po samogłosce;

3) przed spółgłoskami C, f, p , q , t ; ja k Z : 1) przed

_ 4 —

spółgłoskami

b, d , g , i , m , n , r, V ; 2

) między dwoma samogłoskami;

SC przed samogłoskami wymawia się ja k sk a , s k o , sk u ; SCe, SCi wymawia się jak S z e , SZi;

SCh przed e wymawia się ja k s k e f sk i;

V wymawia się ja k W;

W ja k WW;

Z ja k C, zaś ja k Z tylko na początku w yrazu.

A.

A bbadonam ente

— z oddaniem się, z poświęceniem.

A bbadóno, eon , abbadon atam en to

= nie trzym a­

jąc się ściśle tak tu i rytm u, niedbale.

A bbasam ento

(ab b .) s§= przenoszenie na fortepianie p ra ­ wej ręki niżej lewej.

A bb assan d o

= ściszając.

A bbellatldo

ozdabiając, upiększając.

A bbellim ento

ozdabiając, upiększając.

A bbellire

=±= przyozdabiać , upiększać.

Abbreviatura

== skrócenie.

A b en e p lacito =

dowolnie.

Ab in itio

od początku.

Abruptio (łac.)

przerwać.

A cap ella

= śpiew chóru bez towarzyszenia fortepianu, instrum entów lub organu.

A cap riccio

== dowolnie, z humorem, żartobliwie, w e ­ dług upodobania.

A cceleran d o (acc.), (accel.)

~ przyspieszając.

A ccent

(fr.) s = mocniejsze oznaczenie pew nych nut.

A cciaccatura

= mała nutka, przekreślona spadająca szybko na główną, ozdoba nie zmieniająca w artości nu­

ty głównej, przednutka.

A ccid en s

(łac.) = znak, zmieniający nazwy nut, ja k b e ­ mol, krzyżyk, kasownik.

A cciop iato

— jednolicie, w połączeniu.

A ccolad e

(fr.) = klam ra, łącząca dwie pięciolinje.

A ccom pagnam ento

(a cco m p .) ==s akompaniament, t o ­ warzyszenie.

A ccom pagnato

z towarzyszeniem instrum entu.

A ccom pagnem ent

(fr.) ~ akom paniam ent, tow arzy­

szenie.

A ccom pagneur

(fr.) - - w tórujący.

Accord

(fr.) harmonijne brzmienie kilku tonów.

A ccordion

- harmonika.

A ccrescen d o

powiększając siłę, lub moc uderzania.

Acuto

ostro.

— 6 _

A dagietto

krótkie małe Adagio.

Adagio

~ poważnie, bardzo wolno, jak Largo.

A dagio a ssa i, ad agio d i m olto, a d a g io p esa n te

=== bardzo wolno.

Addirato

= Z gniewem.

A ddoicendo =

łagodniej.

A ddolorato

smutnie, żałośnie.

A'1 deux m ains (fr.)

= na dwie ręce.

Ad libitum (ad

lib.) - dowolnie.

A due

ę t na dwa głosy.

A due m ani

na dwie ręce.

A d u r =

tonacja majorowa, trzykrzyżykowa.

Ad ornam ento

upiększając.

Aequo anim o

(łac.) powolnie.

A ffabile

§ § przyjemnie.

A ffanato

smutnie, niespokojnie,

Affetto

miękko, czule.

A fflitto, affizion e

= ze smutkiem, z przygnębieniem .

A ffrettando, a ffretto so

przyspieszając, nagie.

A gevole

=■ lekko, swobodnie.

A gevolezza

= lekkość, łatwość.

Agilita, COn

żywo i lekko, biegle.

AgitatO

== burzliwie, niespokojnie.

A grem ents (fr.)

— ozdoba, upiększenie.

Akustyka

■■ nauka o głosie i dźwiękach.

A' la (fr.)

jak , na sposób, w rodzaju.

Al fin e

= do końca.

Alla, air

na wzór, tak — jak.

Alla breve

ta k t czteroó wi erci o w y rachow any na dwa.

AUa cam era

— w stylu muzyki pokojowej.

A lla marcia

= tempo marsza.

Alla m ilitare

ł= po wojennemu.

AUa polacca

= w stylu poloneza.

Allargando

rozszerzając.

Alla stretta

— przyspieszając.

Alla zingara

= na sposób cygański.

A lle g ra m en te =

wesoło.

A llegretto

(all—

tto)

= dość ochoczo, dość prędko, (wol­

niej niż allegro).

A llegrissim o

- ■ bardzo prędko.

A llegro

=ś z życiem, ochoczo.

A llegro furioso

= namiętnie.

A llem ande (fr.)

= staroniem iecki taniec w takcie 3/ s albo 3/ 4.

A llentanto lub allentato

opóźniając, rozwlekając.

Al loco

na miejscu.

A ll'ottava

w oktawie.

A irunisono

jednogłośnie wszyscy.,

Al segn o

- od znaku.

A lterato

' = zmiennie.

AlternativO

to samo co trio — trzecia część w scherzu i menuecie.

Alto

. nizki głos kobiecy.

Alt ottava

w oktawie.

Altro

inaczej.

A lzam ento, di m a n o

— przekładanie lewej ręki nad praw ą.

Alzando

podnosząc i uspokajając.

A m abile

Z wdziękiem, przyjemnie, łagodnie.

A m arezza

sm utek, przygnębienie .

A m ezza v o c e

półgłosem.

A m oll

—- tonacja minorowa, nie posiadająca przy kluczu ani krzyżyka ani bemola.

Amore, eon

- z miłością, z ochotą, z pieszczotą.

A m oroso

pieszczotliwie, miłośnie.

A m usem ent (fr.)

kompozycja muzyczna lekkiej treści.

Ancora

-jeszcze raz.

A ndante (And.)

spokojnie, wolno, cokolwiek wolniej ja k Allegretto.

Andante cantabile

- śpiewne Andante.

A ndante m aestoso

= majestatycznie, poważnie.

AndantinO

= cokolwiek prędzej jak Andante

A nglaise (fr.)

- angielski taniec narodowy w takcie dwumiarowym.

A n g o scio so

niespokojnie, z przerażeniem.

Anima, eon

z duszą.

Anim ando

- : ożywiając się, prędzej.

Animato

= ożywiając się, prędzej.

Anim a

(łac.) — duch, odwaga.

A nim oso

Z ożywieniem.

Anteludium

= .krótki wstęp muzyczny, przegrywka.

Aphotlia,==

bezdźwięczność, brak głosu.

A p iacere

= dowolnie.

A ppassionato

— nam iętnie, gorączkowo.

A ppenato

i= .z flalam, boleśnie.

A pplicatura

— prawidłowe opalcowanie kompozycji m u­

zycznej.

A ppogiando, appogiato

— z naciskiem.

A ppoggiatura

(app.) małe nutki, ozdabiające główną nutę, przed którą są umieszczone.

A prim a vista

-czytanie nut odrazu bez przygotowania się,

A punto d’areo

= końcem smyczka.

A' quatre rnains

(fr.) na cztery ręce.

ArC0 smyczkiem.

Ardente ==

z zapałem.

Ardito

śmiało.

Aria

- solowy utw ór wokalny z towarzyszeniem fo rtep ia­

nu lub orkiestry.

Aria di bravura

aria popisowa.

Arietta

k rótka arja.

A rioso

śpiewnie.

A rpeggio (arpg.)

rodzaj akordu, w którym tony nie brzmią jednocześnie, ale następują po sobie w szybkim tempie od dołu do góry.

A rrangem ent (fr.)

układ, przekład.

As dur

tonacja majorowa o czterech bemolach.

A ssai

bardzo.

A ssoluto

= swobodnie.

A

SUO

arbitrio

podług upodobania, do woli.

A tem po

wrrócić do poprzedniego tempa.

Attacca

grać dalej bez zatrzym ania się.

Audace

== odważnie, śmiało, zuchwale.

A

VOCe SOla = na jeden głos.

A

V 0 l0 n te = dowolnie.

B.

B agatelle (fr.)

= drobnostka, drobna kompozycja mu­

zyczna.

Ballada

= kompozycja muzyczna, obfitująca w rozmaitość treści i form w stylu romantyczno-opisowym.

Barcarola

= pieśń gondoljerów weneckich w takcie

6

/s-

B arocco

= dziwacznie.

B aryton

= męski głos pomiędzy basem i tenorem.

Bas

= najniższy męski głos; w harmonji najniższą nutę akordu zowią basem.

B asse-ta ille (fr.)

= tenor.

Bassotl (fr.)

= fagot, albo jeden z głosów organowych.

B asso profundo

— najniższy bas.

Battem ent (fr.)

= podwójne uderzenie.

Battuta

= tak t, uderzenie taktu, pałeczka kapelm istrza.

B dur

= tonacja majorowa, dwubewolowa.

B e le z z a

— piękność tonu.

B ellico sa m en te

= wojowniczo.

B ellic o so

= wojowniczo.

B m oll

= tonacja minorowa pięciobemolowa.

Ben, b en e

= dobrze.

B ene placido

==* dowolnie.

Ben marcato

= dobrze oznaczone.

B is

(łac.) = dwa razy.

Bizarram ente

= dziwacznie.

BizarrO

= dziwacznie.

B occa chiusa

= śpiew chórem z ustami przym kniętem u

B ourree (fr.)

= starofrancuski taniec w stylu wesołym

w takcie

ł/4

Brawura

= doskonałość techniczna.

Brillante

(brill.)

=

świetnie, efektownie.

Brio

= z ogniem.

B rioso

= z ogniem.

Buffo

— komiczny.

Buon g u sto

= dobry smak.

Buon mano

= prawidłową, dobrą ręką.

Burlesco

==' rubasznie.

B urletta

— śpiew ka komiczna.

B u ssan d o

= tw ardo.

c.

C ’== do =

pierwszy klawisz gamy C dur.

C abaietta

= krótka arja.

C adenza

(cad.) — kadencja, zakończenie nie posiadają­

ce niekiedy podziału taktow ego a pozostawione dowol­

nie fantazji grającego.

9 —

Calando (cal.)

= zwalniając, ściszając.

C aldam ente

= silnie, dziarsko.

CalmatO

= łagodząc, uspakajając.

Calore, eon =

z zapałem.

Cam pana

= dzwon.

Catnpanella

— dzwonek.

Canon

= forma muzyczna, w której to głosy jeden po>

drugim powtarzają pierwszą melodję.

C antabile —

śpiewnie.

Cantando

= śpiewnie.

Cantata

= utw ór muzyczny większych rozmiarów, uro­

czysty i poważny, ułożony na chór z towarzyszeniem o rk ie stry .

C antilena

— melodja, krótka kompozycja do śpiewu.

Canto

= śpiew.

CantOf

= dyrektor chóru w kościołach ewangieliokich i synagogach.

Cantus (hac.)

= śpiew.

CailZOne

= śpiew, melodja liryczna.

Canzonetta

= mała piosenka.

Capo

= początek.

C apriccietto

= małe capriccio.

Capriccio

= utwór o formie swobodnej, pełnej zwrotów niespodzianych.

Capriciosam ente

= dowolnie, według upodobania.

Caprice

(fr.) = capriccio.

C arezzando

— pieszczotliwie.

C arezzevole

= pieszczotliwie.

Caricato

= przesadnie.

Carillon

= kompozycja muzyczna naśladująca tony dzwon­

ków.

C assa

= bęben.

Cavata

= śpiew w operze, nie powtarzający się.

Cavatina

= c&vn.ta.

C dur

= tonacja majorowa bez krzyżyków i bemoli.

C eleram ente

— szybko.

C elere

= szybko, prędko.

C haconne

(fr.) = średniowieczny taniec włoski w ta k ­ cie % .

C hiaram ente =

czysto, jasno.

— 10 —

Chiaro

— czysto, jasno.

C hiave ==

klucz.

Chorał

= śpiew chóralny liturgiczny.

C horda (łac.) =

struna.

Chroma

= zabarwienie dźwięku przez krzyżyk lub bem ol.

C hrom atyczna gam a

= składa się z samych półto­

nów, kolejno po sobie idących.

C hronom eter

(gr.) = metronom.

C iaccona

= średniowieczny taniec włoski w takcie 3/ 4..

Cis dur

= tonacja majorowa siedmiokrzyżykowa.

Cis m oll

= tonacja minorowa czterokrzyżykowa.

Clara

VOCe = czystym głosem.

Clarino =

trąbka.

Clave ==

klawisz.

Ciaviatura

= wszystkie klawisze fortepianu lub organu.,

C m oll

= tonacja minorowa trzybomolowa.

C oda

= zakończenie lub ustęp końcowy kompozycji mu­

zycznej .

Cogli

= z; col canto = ze śpiewem; col pedale = z pe­

dałem.

Col

= z.

Colla destra

== praw ą ręką.

Colla parte

= wtórujący do śpiewu ma się stosować do- śpiewaka.

C olla sinistra

== iew ą ręką.

Col leg n o

= drzewcem smyczka.

Coloratura

= artystyczne przyozdabianie śpiewu pasa­

żami, trylam i i t. d.

Com e ==

ja k .

Come prima

= j a k wyżej.

Com e sop ra

= jak wyżej,

C om odam ento, com odetto

= tempo umiarkowane.

Commodo

= umiarkowanie, spokojnie.

C om piacevole

= mile, przyjemnie.

Con

= z.

Con abbandono

= niedbale, swobodnie.

„

affeto

= z uczuciem.

„ afflizione ===

^Z żalem, ze smutkiem.

„

agilita

~ lekko, zwinnie, żywo.

„

a g ita zio n e

= ze wzruszeniem.

— 11 —

C on a llegrezze

== wesoło.

„

am ore

— z miłością.

„ anima

== z duszą, z życiem.

,, b rio == szumnie, z ogniem.

„

calore

— z ożywieniem, z zapałem.

„ c e ie r it a — pospiesznie.

„

collera

— z gniewem.

„

com m od o

= powolnie.

„ d ełica tezza ==

delikatnie, lekko.

„ d esid erio =

z tęsknotą.

„ d evotion e

= z pobożnością.

„ diiigenza

= pilnie,

„ d isp erazione =

rotpaczliwie.

„

d olcezza

= łagodnie, ze słodyczą.

B d o lo ro =

boleśnie, ze smntkiem.

„ duolo

= boleśnie, ze smutkiem.

„

eleg an za

= wytwornie.

„

en ergia

= z silnem punktowaniem.

„ e n t lis ia s m o — z entuzjazmem.

«,

e sp r e ssio n e

^{= Z} uczuciem, z wyrazem.

„

estro p oetico

= z nastrojem poetyckim.

„ ? e stiv ita — z uroczystym nastrojem.

„

fierezza

— wspaniale, z dumą.

„ fo r z a = ^Z siłą.

„

fretta

^{= Z} pośpiechem, i, fuOCO = z ogniem.

„

garb O

= z artyzmem.

ft

grandezza

= wzniosie, wspaniale.

„ gravita

= z godnością, stanowczo.

„ gratia

= z wdziękiem.

„ gUSto = z poczuciem, z wdziękiem.

„ impetO

— gniewliwie,

leggierezza

= ^Z lekkomyślnością.

„ m ano destra

= praw ą ręką,

„ mano sinistra

== lewą ręką.

„ m olta esp ression e —

z wielkiem uczuciem.

„ molta p a ssio n e

= bardzo namiętnie.

„ m oto =

prędzej.

ottava =

grać oktawami,

p a ssio n e =

z uczuciem, namiętnie.

— 12 —

— 13 —

Con p recision e

= z dokładnością.

„ rabbia

= z wściekłością.

„ sen tim en to

= z uczuciem.

„ . solen n ita

= z uroczystością.

„ SOrdinO

= z tłumikiem (skrzypce)

„ S p irito = z natchnieniem.

„ StrepitO = hałaśliwie.

„ te n e r e z z a

= czule, rzewnie.

„ tinto

= malowniczo.

„ tristezza

= ze smutkiem.

„ lin ditO

= jeduym palcem.

„ variazion e

= ze zmianami.

„ vigore

= z siłą.

„ v iv ezza

= z żywością.

Concert

(fr.) = większa kompozycja muzyczna aa forte^- pian lub inny instrum ent albo z towarzyszeniem orkie­

stry, składa się zwykle z Adagia, A llegra i Ronda.

C onceftan te

= koncertowo, świetnie.

Concertino

== mały łatw y koncert.

Consonanza

= harm onijna zgodność tonów.

ContinuatO =

dalej prowadzić.

Continuo —

przytrzym ując.

Contra

= przeciw.

Contraito

= najniższy głos kobiecy.

Contrapuncto

= część nauki kompozycji wskazująca p ra­

widła, ja k należy łączyć niezależnie głosy w kompozy­

cjach muzycznych.

Contrę partie (fr.) =

drugi głos.

Corda

= struna.

Cornet (fr.)

= trąb k a z klapkami.

Cornet a piston (fr.)

= trą b k a z klapkami.

C om o

= w altornia.

Coro

= chór, zbiorowy śpiew na kilka głosów.

Corona

=

ferm ata

= znak ^ dłuższego zatrzym ania się na jednym tonie, akordzie lub pauzie.

C rescendo (cresc.)

= coraz silniej, wzmacniając siłę dźwięków.

Croma (fr.)

= nuta raz wiązana.

Croche (fr.)

= n u ta raz wiązana.

_ 14 —

D.

D . c. Da capo

od początku.

D. ni. D estra m ano

prawą ręką.

D.

S.

Dal seg n o

powtórzenie ustępu od znaku.

Da

Capo

(D.

C .) od początku.

Da c a p o

—

al fine (D.

C .— al

fine)

- powtórzyć od początku do końca.

Dal Segno

(D. S.) - powtórzyć ustęp do końca.

D anza

—- taniec,

D dur

— tonacja majorowa dwukrzyżykowa.

D eb ile

bezsilny, słaby.

Debiut

pierwszy występ publiczny.

D e b o ie

bezsilny, słaby.

D ecet

utw ór muzyczny na dziesięciu instrum entach.

D ecim a

decyma, dziesiąty klawisz od toniki.

D ecim ole

grupa z dziesięciu nut, mająca w takcie wartość ośmiu nut tego samego wymiaru.

DeciSO stanowczo, śmiało.

D ecissitno

bardzo stanowczo.

D eclam an d o

deklamując, akcentując dźwięki,

D ecrescend o (decresc.)

- stopniowo ściszając.

D eficiendo

zatuszować.

D egre

(fr.) stopień trudności

D elicato

delikatnie.

D ćlie (fr.)

delikatnie.

D elirando

namiętnie, gwałtownie.

D m oll

tonacja minorowa z jednym bemolem.

D es dur

tonacja majorowa pięciobemolowa.

D estra

p'-awa.

Destram ente

zwinnie, żywo.

D ćtach e

(fr.) odrywając, skacząc.

D eterm inato

— stanowczo, zdecydowanie.

D etto

to samo.

D iaphonia

(gr.) dysonans.

D iaton ic^

djatoniczny..

D ifficile

trudne.

D ignito (con)

- z godnością.

D ilettando

radośnie.

D iligen za

pilność.

D lluendo

osłabiając, niknąć.

Dim inuendo

(dim .) ściszając.

Di

m o

Ito

- bardzo. <

Direttore

dyrektor orkiestry lub chóru.

D iscord ia

= dźwięk fałszywy.

DiSCfeto

dyskretnie, cicho.

D isCrezione

dyskretnie, cicho.

D is moll

tonacja minorowa sześciokrzyżykowa.

D isin v0lt0

niewymuszenie.

D isperato

rozpaczliwie.

D isso n a n ce

(fr.) ~ fałszywy dźwięk, źle brzmiące p o ­ łączenie tonów.

D istan za

oddalenie dwóch dźwięków między sobą.

D ito

! f | to samo.

D ivertim en to D ivertissem ent

(fr.) utw ór w le k ­ kim s ty lu złożony z k ilk u części ze znanych tem atów.

D ivotam en te

nabożnie.

D ivoto ;

nabożnie.

D m oll

tonacja minorowa z jednym bemolem.

D oigte

(fr .) = opalco wanie.

D o lce (doi.)

- łagodnie, słodko.

D olcissim o

jak można najłagodniej.

D olente

żałośnie.

D o len tem en te 3

= żałośnie, boleśnie.

D o lorosam en te

- żałośnie, smutnie.

D o loroso

== żałośnie, smutnie.

D om inanta

— piąty klawisz od toniki.

D oppelgriff

=

(nmj

podwójne tony na instrum entach smyczkowych.

D oppio

= podwójnie.

D oppio m ovim ento =

dwa razy prędzej.

D oppo =

po.

Double

(fr.) == podwójne uderzenie.

D oucem ent

(fr.) = łagodnie.

D o

=

ut

= ton C pierw szy stopień gam y C dur.

Dritta

= na prawo.

D. S. = Dal Segno =

powtórzyć ustęp od znaku.

D uet

—

duetto

=

duo

= kompozycja muzyczna na głosy, lub na dwa instrum enty.

— 16 —

D uettino

= krótki i łatw y duet.

Duo vo lte

= dwa razy

D uodecim a

— dw unasty klawisz od toniki.

D uodecim ole

= figura muzyczna * dw unastu nut je d n a ­ kowej wartości.

Duolo

(con) = z boleścią.

Dur

= tw ardy, tonacja majorowa o wielkiej tercji, sk ła ­ dających się z pięciu całych tonów i dwóch półtonów .

Dux

(łac.) = wódz, główny tem at w fudze.

Dynam ika

= nauka o sile tonów i o w ydobyw ania efektów przez wzmacnianie i ściszanie tych samych tonów.

D ysharm onja

= niezgodność tonów.

D yson an s

= fałszyw y dźwięk, źle b m n iąc e połączenie tonów.

D ytyram b

= hym n pochwalny.

DŹwięcznik

= koniec w altorni rozszensający się na po­

dobieństwo kielicha.

E.

E = mi =

trzeci klawisz gam y G dur.

E chelle (fr.)

= skala muzyczna, gama.

E ccossaise (fr.)

= taniec szkocki na ®/4 taktu.

Eclogue (fr.)

= pieśń pasterska.

E dur

= majorowa tonacja czterokrzyżykowa.

Eguale

= równo.

E gualm ente

= równo.

Eis

= nuta e podwyższona krzyżykiem.

Ekspresja

= cieniowanie, uczucie w grze lub śpiewie.

E legante

= wytwornie.

E leganza

— z elegancją, wytwornie.

ElegiaCO

= smęfnie.

E legie (fr.)

= p ie śń smutna. •

E legja

= pieśń smutna.

E levam ento

== wzniosłość.

ElevatO

— wzniosie.

Ellipsio

— wypuszczenie np. akordu.

E m oll

— minorowa tonacja jednokrzyżykow a.

E m phase (fr.)

= przesada.

Encora

!ub

en co re

= jeszcze raz.

E nergicam ente

= silnie, śmiało.

E nergico =

silnie, śmiało.

Enfasi =

dobitnie.

Enharm oniczne t o n y =

dźwięki o różnej nazwie, brzm ią­

ce jednakowo.

Ensem ble

(fr.) = zespół, zbiorowa kompozycja.

Entusiasm o

= n a tc h n ie n ie , zapał, entuzjazm.

E ntusiastico

= z zapałem, z entuzjazmem.

E pilog

(gr.) = zakończenie.

E pisode

(fr.)

=

ustęp.

Epistrophe

(gr.) = powtórzenie końcowej melodji.

Epitalamium

(gr.) = pieśń weselna.

Epoda

(gr.) = śpiew końcowy.

Eroicam ente

= bohatersko.

Eroico =

bohatersko.

Es

= e z bemolem.

Es dllf

= majorowa tonacja trzybemolowa.

E serzicio

= wprawka, ćwiczenie.

Espirando

= konająco.

E sp ression e

= uczucie, wyraz.

E spressivo

(espres.)

con esp r essio n e

= z uczuciem, z wyrazem.

E stetyka

— nauka o poczuciu i wyrazie piękna w sztu ce.

E stinguendo

= ściszając.

Estinto =

ściszając.

Etiuda, etiude

(fr.) = ćwiczenie do wyrobienia techniki palcówr.

Etouffe

(fr.) = przyciszony, przygłuszouy.

Eufonia

= zgodność tonów.

Eufoniczny

= harmonijny, dźwięczny.

Euterpe

(gr.) = muza muzyki.

Ex abrupto

(łac.) — odrazu, bez przygotowania.

E xercices

= techniczne ćwiczenia.

E xpression

(fr.) = wyraz, uczucie.

E spressiyo

= z wyrazem, z uczuciem.

Ex promptu

= bez przygotowania.

Ex tem p o re

= naprędceimprowizować, zaraz, natychm iast.

E xtravaganza

= pasaże i upiększenia nieprawidłowe.

Słowniczek Wyr. używ. w muzyce. 2

— 18 —

F.

F lub f = forte =

mocno.

Fa

=

f

= czw arty klawisz gam y C dur.

Fa bem ol

— f z bemolem.

F acile

— lekko.

F acilite

(fr.) = ułatwione, uproszczone.

Facilm ente

= • niewymuszenie, swobodnie.

Factura

= budowa kompozycji.

FagO t=

instrum ent drewniany, dęty, o dźwięku nosowym.

Falset

— reg łestr głosu męskiego, zwanego „z głow y“ .

Fa minor

= tonacja minorowa czterobemolowa.

Fanatico

= fanatycznie.

Faildango

= taniec hiszpański w takcie 3/ 4 łub ®/g.

Fanfara

— krótka kompozycja muzyczna, ułożona na instru- menta metalowe ł kotły a wyrażająca tryum f lub radość.

Fantasie

(gr.) =

Fantaisie

(fr.) —

Fantazja

— dłuż­

sza kompozycja muzyczna w lekkim stylu i swobodnej formie.

FantatlCO

= dziwacznie.

Fantazjow ać

= improwizować.

Farandola

= taniec francuski w takcie °/8.

Farsa

= żart muzyczny.

F astosam en te

= wspaniale, uroczyście.

F astoso

= wspaniale, uroczyście.

F dlir

=

fa majetir

tonacja majorowa jednobetnolowa

Fermamente

= stanowczo, silnie.

Fermata

= znak o dłuższego zatrzym ania się ńa jednym tonie, akordzie lub pauzie.

Ferm ezza

= tęgośd, stałość.

Fermo

= nieustraszony.

F eroce

= dziko, gwałtownie.

F estivam ente

= uroczyście, solennie.

F estivo

= uroczyście, pogodnie, wesoło.

F esto so

= wesoło, uroczyście, pogodnie.

Fevido

= z zapałem, żarliwie.

FF

—

ff == fortissim o

= bardzo silnie.

FiaSCO = zu.pełne niepowodzenie.

Fiducia

= śmiałość, zuchwałość.

— 19 —

Fieram ento

= straszliwie, dumnie.

Fiero

= straszliwie, dumnie.

F ilando

= zatrzymanie głosu na pewnym tonie, najpierw wzmacniając go a potem ściszając.

Filharm oniczny

= wielbiący muzykę.

Filharm onja

= instytucja, mająca na celu rozwój muzyki i szerzenie w niej zamiłowania.

Fin

(fr,)

=

koniec, zakończenie.

Finale

=

fin ał

= zakończenie kompozycji muzycznej lub opery.

Finezza, con

= wytwornie.

F ioco

= niegładko, chropawo.

Fioretti =

ozdoby muzyczne.

Fioriture =

nuty dodatkowe, ozdabiające.

Fis = F

z krzyżykiem .

Fis dur

= tonacja majorowa sześciokrzyżykowa.

Fis m oll

= tonacja minorowa trzykrzyżykowa.

FI.

sk ró ć.

Flauto =

flet.

F la g eo let

(fr,) — wysokie tony na skrzypcach lub g itarze, wydobyw ane dotykaniem strun; fiecik.

Flauto

=

flet

= instrum ent drew niany dęty z dziurka­

mi i klapkami; dawniej zwany fletrow ers.

F leb ile

— smętnie, żałośnie.

Flet

= flauto.

Floridus

= kontrapunkt ozdobny, będący połączeniem pierwszych czterech gatunków .

F

moll = f a mineur

= tonacja minorowa czterobemolowa.

FOCOSO = z ogniem.

F olatre

(fr.) = swawolnie.

Follia

= hiszpańska kompozycja muzyczna z w arjacjam i.

F o llem en te

— figlarnie, śmiesznie.

F o n ety k a

= nauka o głosie, o dźwiękach.

Forszlag =

ozdobnik.

Fortam ente =

silnie,

Forte

— silnie.

Forte p ossib ile

= ja k można najsilniej.

F ortissim o

(ff) = bardzo silnie.

Forza

= siła.

Forzando

= nagle wzmacniając.

Forzato

= n a g le wzmacniając.

— 20 —

Fp = fortep ian o = fortepian = forte piano —

silnie a, zaraz potem łagodnie.

Frarięaiśe

(fr.) = taniec francuski w takcie 6/ 8.

Frazow anie

= oddzielanie i akcentowanie myśli muzy­

cznych.

Freddo

= zimno, chłodno.

F rescam ente

= pogodnie, wesoło.

FresCO

= pogodnie, wesoło.

Fretta =

pośpiech.

F rivolo

= lekkomyślnie.

Fuga

= kompozycja muzyczna zawierająca krótki tem at, powtarza się w innym głosie o kw intę wyżej.

Fuga galante

— fuga w salonowym stylu.

Fugato

— w stylu fugi.

Fughetta =

mała fuga.

Funebre

(fr.) = smutny, pogrzebowy.

Funerale =

w stylu pogrzebowym.

FUOCO = ogień.

F u ocoso

= z ogniem.

Furia

— odwaga, męstwo.

Furibondo

— pełen odwagi.

Furioso

— szalenie, z uniesieniem.

Furorę, con

— z wściekłością, z nam iętnością.

F u see

(fr.) — prędki pasaż, bardzo prędka gam a.

Fz

=

Forzando

= nagle, wzmacniając.

Ga

G

= SOl = piąty klawisz gam y C dur.

G agliardo =

dziarsko, odważnie.

Gaiment

== wesoło.

G ajam ente==z

elegancją.

Gajo

= z elegancją.

G alop, g alop ad a

= taniec w prędkim tempie w takcie %*

Gama

= szereg następujących po sobie tonów, składa­

jący ch jed n ą lub kilka oktaw.

Garbo

= wdzięk, elegancja

Gauche

= lewa ręka.

G avotte

— gawot, starofrancuski taniec w ruchu um iar­

kowanym, w podziale 2/ i -

G dur

= tonacja majorowa jednokrzyżykow a.

G eneralbass

= najniższy ton w basie, nauka harm onii.

— ‘21 —

G eneralpause

= chwilowe milczenie ork iestry .

G eneroso

= szlachetnie, wspaniale.

G entile

= z wdziękiem, przyjemnie.

Gradevole

= .powabnie, wdzięcznie,

G radevolm ento

= powabnie, wdzięcznie.

Ges dur

= tonacja majorowa sześciobemolowa.

G hiribizzoso

== fantazyjnie.

G iocon dam ente

= wesoło, żartobliwie, swawolnie.

G iocan do

= żartobliwie, swawolnie, wesoło.

G iochevole

= wesoło.

G iocondam ente

= wesoło.

G io co n d ev o le

= rozweselająco.

GlOCOndO = wdzięcznie, powabnie.

G iocosam en te j

G iocoso J

wesoło, żartobliwie, swawolnie.

G io jo so i

Gis moll

= tonacja minorowa pięciokrzyżykowa.

Gitana

(h isz p .) = taniec cygański.

G iublloso

= tryumfująco.

G iucante

= wesoło, swobodnie.

G iuchevo!e

= wesoło, swobodnie.

Giusto

= umiarkowanie, podług upodobania.

G lissando

= przesuwając szybko palcem po białych k la ­ wiszach fortepianu.

G lissato

— glissando.

G lottis

(gr.) — szpara głosow a, rura w dętych in s tr u ­ mentach.

G moll

.=. tonacja minorowa dwubemolowa.

Gola

= gardło.

Gondoliera

— pieśń wioślarzy weneckich.

G orgegghiare

= try l gardłem .

Gracieux (fr.)

= z wdziękiem.

Gracile

= słaby, wątły.

Gradation (fr.)

= stopniowanie.

G radevole

= przyjemnie, z wdziękiem.

Graditamente

== przyjemnie, miło.

GraditissimO

= zawsze miło, przyjem nie.

Grado

= stopień.

Grado ascendente =

stopniowo.

G r a d u a le = Gradual

= część Mszy św. pomiędzy Glo­

ria i Credo.

G radus

= stopień.

Gran cassa

= wielki bęben.

Grand (fr.)

= wielki.

G randezza

= wyniosłość, wspaniałość.

GrandlOSO — wspaniale, szeroko.

G randisonante

= hałaśliwie.

Grand jeu (fr.)

= otwarcie wszystkich regestrów w or­

ganie.

Grave

= najwolniejsze tempo, poważnie.

G ravem ente

= z powagą, z godnością.

G ravezza =

^Z godnością, z powagą.

G rayissim o

= bardzo poważnie.

Gravita, con

= z powagą.

G razia

= wdzięk.

G raziosam ente

= wdzięcznie, powabnie.

GraziOSO == wdzięcznie, powabnie.

G rosso =

wielki.

GfOtesCO

— dziwacznie.

Gryf

(nm.) = rączka, główka u instrum entów muzycznych.

Guerriero

= wojowniczo.

Guida

= głów ny tem at w fudze.

Glisto,

gUStOSO = ze smakiem, gustownie.

Guttural (fr.)

= gardłowy.

H .

H

=

si

== siódmy klawisz gamy C dur.

Harfa

= instrum ent muzyczny formy trójkątnej, o stru ­ nach szczypanych palcami, o pięciu oktawach.

Harfa eo lsk a

= mały przyrząd w ystawiony na powie­

trze; w ydaje dźwięk za powiewem wiatru.

Harmonja

(gr.) = zbiór tonów jednocześnie i zgodnie brzm iących; nauka tworzenia i wiązania z sobą akordów .

Harm onika

= instrum ent muzyczny ręczny z klawisza­

mi i miechem.

H arm onizow ać

= dodawać akordy, akom panjam ent do melodji.

H arpeggio

= A rpeggio.

Hautbois

(fr.) =

Obój

= instrum ent muzyczny drew nia­

n y d ę ty o tonach m iękkich, cokolwiek nosowych.

Hanie contrę

(fr.) = w ysoki glos altowy.

H dur

=

Si majeur

= tonacja majorowa pięciokrzyży- kowa.

Hemitonium

(łac.) = pół tonu.

Heptakord

= skala siedmiostopniowa djatoniczna, in te r­

wał septymowy.

Hexakord

(gr.)

=

skala sześciostopniowa djatoniczna c, d, e, f g , d.

Hexam eron

= zbiór sześciu tonów.

H moll

==

Si mineur

== tonacja minorowa dwukrżyźy- kowa.

_ H om ophonia

(gr.) = jednogłosowość, solo z towarzy­

szeniem.

H on groise

(fr.) = taniec węgierski.

Hora

= godzina.

H osanna

(h eb r.) = chwała.

Humoreska

= krótka kompozycja muzyczna, pełna życia i w erw y.

Hym n, hym nus

= pieśń sławiąca wielkość.

I.

Idea

= pomysł, myśl.

Idylla

= poemat sielankowy.

II = ten.

II b asso =

bas.

II b a sso ben m a rca to = g ra ó

bas wyraźnie.

II d o p p io m ovim ento

= ze zdwojoną szybkością.

II fine

= koniec.

Imbroglio

= zawikłanie, zmieszanie dwóch tematów o ró ż­

nym takcie.

Imitando

== naśladując.

Im itatio

= naśladowanie.

Im itazione

— naśladowanie.

Im pacientem ente

= niecierpliwie, niespokojnie.

Im pazienza, con

= niecierpliwie, niespokojnie.

Im perioso

= nakazująco.

Im peto 1

_ „ wajtownie, burzliwie

Im petuosam ente I s ’

— 23 —

Im petuoso

— gwałtownie, burzliwie.

Im pon en te

= stanowczo.

Im presario

= przedsiębiorca przedstaw ień koncertowych lub operowych.

Impreza

= przedsiębiorstwo.

Impromptu

= improwizacja, kompozycja muzyczna w swo­

bodnym stylu.

Improvi8()

= niespodzianie.

Im prowizacja

= kompozycja muzyczna zagrana z na­

tchnienia bez przygotowania.

Im prow izow ać

= komponować odrazu bez przy g o to ­ wania.

In =

w.

Incalzando

= przyspieszając.

Incollando == i ,

IncoHare

__i uderzając razem wszystkie nuty akordu.

In d eciso

= wahając się, niezdecydowanie.

Indifferente

= obojętnie.

Indifferentem ente =

obojętnie.

Indifferenza

= obojętność.

Indiferenza, con

= obojętnie, chłodno.

Infernale

= burzliwie, piekielnie.

Infinito

. = nieskończony.

Infinitum

— bez końca, do nieskończoności.

Infra

= pod, pomiędzy.

I n n O C e n te = z prostotą, naiwnie.

InnO Cenza = prostota, naiwność.

In partito =

w partyturze.

InquietO

= trwożliwie, niespokojnie.

Interludium = i

Interm edio

== ; gra między aktami.

Interm ezzo = i .

In sen sib ile

= nieznacznie, stopniowo.

Instrumentacja

== nauka pisania na orkiestrę.

Instrumentalna muzyka

= muzyka wykonana na i n ­ strum entach muzycznych.

In tempo

— w tempie.

IntensivO

== mocno,' twardo.

Interm edietto

= bardzo krótkie intermezzo.

Interrotto =

przerywanie.

— 24 —

Interruption

= przeryw anie.

Intervall

= odległość jednego tonu do drugiego, sto su ­ nek dwóch dźwięków.

In tim O = poufnie, serdecznie.

Intonacja

= poddanie odpowiedniego dźwięku, trafne wzięcie właściwego tonu.

Intonare

= rozpocząć śpiew.

Intrepidam ente

= nieustraszenie, bez trwogi.

Introdukcja

= wstęp.

Introduzione

— wstęp.

Introitus

= początek Mszy Św.

Inventio

= > kompozycja muzyczna pow ażna,

In ven zion e

= I własnego natchnienia.

Inversio

= przemiana głosów, przewrót.

I r a — gniew.

Ira,

COn = gniewnie.

IratO

= gniewnie.

Ironicam ente

= ironicznie.

Ironico =

ironicznie.

Irresoluto

= niezdecydowanie, wahająco.

lste sso

= ten sam.

L’iste ss0 tem po

= ten sam poprze­

dni ruch.

J.

Janczarska m uzyka

= orkiestra turecka, składająca się z bębna, talerzy, trójkącika stalowego i trąby.

Jerem jady

= skargi.

JOCOSUS = wesoły, żartobliw y.

Jońska ton acja

= średniowieczna tonacja C. d. e. f.

g . a. h. c.

Jubiloso

= tryumfująco, w eso ło .,

Jota aragon ese

= hiszpański taniec z kastanj etami w szybkim tempie.

K .

K abaletta

— ożywiony frazes muzyczny, pow tarzający się w śpiewie.

Kaczucza

= hiszpański taniec z kastanjetam i.

Kadencja

= zakończenie nie posiadające niekiedy p o ­ działu taktow ego a pozostawione dowolnie fantazji g ra ­ jącego.

— 25 —

— 26 —

Kakofonja

= rozdźwięk.

Kameralna m uzyka

= wykonanie zbiorowe utworów treści poważnej najwyżej 6 instrum entów.

Kamerton

= przyrząd podający zasadniczy ton, przy strojeniu instrumentów.

Kanon

= forma muzyczna, w której głosy jeden po drugim pow tarzają, pierwszą melodję.

Kantata

= utw ór okolicznościowy większych rozmiarów o nastroju uroczystym, poważnym, skomponowany na chór z towarzyszeniem orkiestry.

Kantor

= przewodniczący chóru.

Kantylena

= melodja, śpiew.

Kapelmistrz

= dyrygujący orkiestrą.

K aw atyna

— śpiew w operze nie powtarzający się.

Kiks

= nieudana nuta w śpiewie lub na instrum encie dętym.

Klapa

= otwór, w entyl w instrum entach dętych przy pomocy którego zmienia się ton.

Klarnet

= instrum ent drewniany d ęty z munsztukiem, dziurkami i klapami.

Klauzula

= zakończenie.

Klavier-Auszug

(nrn.) = wyciąg fortepianowy.

Klawiatura

= wszystkie klawisze fortepianu lub organu.

Klawikord

== poprzednik fortepianu, na czterech nogach prostokątnej formy.

KluCZ = chiave (wł.) clef (fr.) = ' znak muzyczny s ta ­ wiany na początku pięciolinji, oznaczający sposób czyta­

nia nut.

Kobza

= instrum eut dęty z piszczałkami i miechem.

Koloratura

= artystyczne przyozdobienie śpiewu pasa­

żami, trylam i i t. d.

Kołom yjka

= melodja ludowa galicyjska i taniec w ta k ­ cie 2/ 4.

Kom pozycja

= utw ór muzyczny.

Koncert

= większa kompozycja muzyczna na sam for­

tepian lub inny instrum ent albo z towarzyszeniem or­

kiestry, składa się zwykle z Allegra, A dagia i Ronda.

K oncertm istrz

= pierw szy skrzypek w orkiestrze.

Konserwatorjum

= wyższa szkoła muzyczna.

Konsonans

= zgodny dźwięk.

K ontrabas

= największy instrum ent smyczkowy o to­

nach basowych.

K ontrafagot

= instrum ent dęty, drewniany, o nizkicb tonach.

Kontralt

= najniższy glos kobiecy.

Kontrapunkt

— część nauki kompozycji , wskazująca, praw idła, ja k należy łączyć niezależnie głosy w kompo- życjach muzycznych.

K ontroktaw a

= najniższa oktawa na fortepianie i oiv ganię.

Kopulacja

= łączenie na organach kilka lub więcej re­

gestrów.

Kornet

= trąb k a z klapkami.

Krzyżyk

= znak muzyczny podwyższający nutę o pól tonu.

K sylofon

— rodzaj harm oniki lub cymbałek drew nia­

nych, instrum ent z drzewa i słomy.

Kuplet

= piosenka treści wesołej.

Kurant

= arja w ydzwaniana przez grający zegar lub- tabakierkę.

Kwarta

= czwarty klawisz od ioniki.

Kwartet

=■ kompozycja muzyczna na cztery in stru m en ty albo na cztery głosy.

Kwinta

= piąty klawisz od toniki. K w intą nazywa tię.

również pierwsza struna E na skrzypcach.

K w in tek stow y akord

== akord złożony z n u ty baso­

wej, tcrcji, kw inty i seksty.

Kw intet

== kompozycja muzyczna na pięć instrum entów albo głosów.

K w intolka

= pięć nut jednakowej w artości zam iast czterech.

L.

L.

(skr.)

=

lewa.

L. m. (skr.) =

lew a ręka.

Lacrimoso

= boleśnie.

LagrimOSO = żałośnie.

Laik (gr.)

= muzyk nieuczony, amator.

L am entabile —

żałośnie, boleśnie.

L am entatione

= żal, ubolewanie.

L am entevole

= narzekający, lamentujący.

— 27 —

L am entoso

== żałośnie, boleśnie.

Landler

= taniec niemiecki pow olny w takcie 3/ 4.

Laiiguendo = i

Lailguente

= omdlewając, przeciągając dźwięki.

Languido I

La prima v o lta forte, la seconda v o lta piano ==

pierwszy raz mocno, drugi raź cicho.

Lar gatnente ⁼

szeroko, rozwlekle.

L argando

= szeroko, rozwlekle.

Larghetto

= prędzej niż largo a wolniej niż andante.

Larghissim o

= bardzo wolno.

Largo

= szeroko, wolno.

Largo assai'

= bardzo wolno.

Largo di m olto

= bardzo wolno.

Largo ma non troppo

= nie za wolno.

Largo un poco

= cokolwiek wolno.

L egabile i

Legando

= . łącznie.

Legato !

Legare

= łączy ć. dźwięki nie przerywając melodji.

Legatissifno

= bardzo łącznie.

Legatu t a, ligatura =

znak łąi^enia dwóch jednako­

wych nut, aby drugi raz tego tonu nie uderzyć.

Legenda

= kompozycja muzyczna ilustrująca podanie ludowe.

Legerem ent

(fr.)

—

lekko.

Legferete

(fr.) = lekkość.

Leggeram ente

= lekko.

Leggieram ente

= lekko, spokojnie.

Leggiero

= 1 ekko, spokojnie.

L eggierissim o

== bardzo lekko, bardzo swobodnie.

Leitm otiv

= tem at przewodni.

Leno

= słabo.

Lentam ente

= powoli.

L entando =

zwalniając.

Lente

= powoli.

Lento =

powoli.

Lento assai*

= bardzo wolno.

Lento di m olto

== bardzo wolno.

•Lento lento

= bardzo wolno.

— 28 —'

Leste

— żwawo.

Liberam ente =

sw obodnie.

LigatO

= łącznie.

Libretto

= tek st do opery.

L icencja

= swoboda w harmonji.

Lić

(fr.) = łącznie.

Lieto

= wesoło.

Llgatura

= znak łączenia dwóch jednakow ych mat, ab y drngi raz tego tonu nie uderzyć.

Lira

= starożytny instrum ent o trzech do dziewięciu strunach.

Lirico

= śpiewnie, lirycznie.

L iscio

= zwyczajnie, pospolicie.

L’is te s s 0 tem po =

^{ten sam.}

Litaury

= kotły.

LOCO

== na miejscu.

Longa

= nuta długa, równająca się czterem całym nu­

tom.

Lugubre

(fr.> — ponuro, grobowo.

Lunga

= długa.

Lunga p au sa

= długa pauza.

Luogo

= na miejscu.

L usingando =

L usingare6

wesoło, przyjemnie, śpiewnie.

L usinghevole —

Lutnia

— instrum ent strunow y z drzewa, używany w wie­

kach średnich przez trubadurów.

L uttuosam ente

= tęskno, smutno, rzew n ie.’

Luttuoso

= tęskno, smutno, rzewnie.

M .

M

(skr.)

=

metronom.

M a JŚ fS a le , lecz.

M adrigale

== utw ór wokalny kilkogłosowy w stylu ero­

tycznym .

M adrilenna

(hiszp.) = hiszpański taniec narodow y.

M aestevole

= wspaniale, poważnie, uroczyście.

M aestoso

w spaniale, poważnie, uroczyście.

MaeStro

= m istrz, kom pozytor.

— 29 —

M aggiore

oznaczenie tariacji majorowej.

Main droite

(m . d.) = praw a l-ęka.

Main gauche (m.

g.) lew a ręka.

Majeur

(fr.) tonacja majorowa (dar), a kord z teorją wielką.

Major

M ajeur.

M ancando

~ coiaz słabiej.

M andolina

- instrum ent muzyczny w formie p rzek ro ­ jonej gruszki o czterech do sześciu strunach, na którym gra się palcami.

Manica

— stawianie palców.

Mano destra

ręka prawa.

Mano sinistra

ręka Jewa.

Manualiter

- grać na ręcznej klaw iaturze organowej bez użycia pedałów,

.Manuał

klaw iatura ręczna w organach.

Marcattdo

akcentując, uwydatniając.

Marcato

akcentując, uw ydatniając.

Marche triom phale

marsz uroczysty.

Marcia

Marsz.

Marcia

marszowo.

M arciale

W tępię wolnego marsza.

M artellando

wybitnie, dokładnie.

M artellato

w ybinie, dokładnie.

Marziale

wojowniczo.

Matinata

pieśń poranna.

Maxima

najdłuższa nuta.

M. d. Mano destra, main droite

% prawa ręka.

M edesim o

to samo.

■Medjanfa

tercja w gamie.

M elancolico

smutnie,, melancholijnie.

M elancolique (fr.)

smutnie, melancholijnie.

Melizm

ozdobnik, pasaż.

M elizm at

= ozdobnik, pasaż.

M elodico

śpiewnie, melodyjnie.

M eiodioso

— śpiewnie, melodyjnie.

M elodramat

utw ór dram atyczny w części ilustrow a­

ny muzyką.

M elodyka

nauka zasad m elodji.

M elom an

miłośnik muzyki.

— 30 —

Melos

(gr.) = śpiew, wiersz liryczny.

Menestrel

(fr.) == śpiewak ballad w wiekach średnich.

Meno

mniej.

M eno m ezzo

wolniej.

Mensuralna m uzyka

s ? śpiew średniowieczny o n u ­ tach ściśle określonej długości.

Menuet

- - starofrancuski taniec w tempie wolnym w takcie 3/ 4, trzecia część symfonji i sonat, wykonywana w szybkim tempie.

Messa

msza, kompozycja muzyczna złożona z pię­

ciu części 1) K yrie. 2) Gloria. 3) Credo. 4) Sanetus 5) A gnus Dei.

M essa di VOCe stopniowe wzmacnianie i ściszanie głosu

M e sto smutnie.

Mestoso

smutnie, rzewnie.

Mesure

- takt.

Metronom

przyrząd do wybijania szybkości tempa przy wykonywaniu utworów muzycznych.

Metryka

- nauka o mierze tonów.

M ezza

o połowę.

M ezzo

o połowę.-

Mezzo forte

(m. f.) — umiarkowanie.

M ezzo piano

niezbyt cicho.

M ezzo

SOpranO : głos kobiecy średni, między sopra­

nem i altem.

M ezza v o ce

(m. v.) półgłosem.

M. f. — m ezz o forte

■ umiarkowanie.

M. g.

- -

main gauche

= lewa ręka.

Militaire

(fr.) — wojenny.

M inaccevolm ente j

M inacciando j

M inaccievole

> groźnie.

M inacciosam ente

M inaccioso }

M inore mol!

- oznaczenie tonacji minorowej o ma­

łej tercji,

Minstrel

- śpiewak ballad w średnich wiekach.

M issa =

Msza.

M isteriosam ente

- tajemniczo.

— 31 —

— 3 z —

Misterioso

tajemniczo.

M isterje

-- dram aty kościelne z muzyką lub bez, przed­

stawiane w w iekach średnich.

Misura

= ta k t.

M obile

;.=== ruchliw ie, lekko..

M oderatam ente

= umiarkowanie.

M oderatissim e

bardzo umiarkowanie.

Moderato

.== umiarkowanie.

M oderator

przyrząd do przyciszania głosu fortepianu.

Moderno

= elegancko, nowocześnie.

M odificazione

znaki muzyczne, służące do cieniowa­

nia tonów.

Modulacja

=jśs harmonijne prowadzenie melodji z jednej tonacji do drugiej.

M odus

= try b minorowy, majorowy.

Moll

oznaczenie tonacji minorowej o małej tercji.

M olle

ig | miękko.

M ollemente

miękko.

M olto

== bardzo wiele. \

M onochord

instrum ent o jednej strunie, służący do wymierzania odległości tonów pomiędzy sobą.

M onodja

= jednogłosowy śpiew.

Monotonja

g i^ jed n o stajn o ść dźwięków.

M onstre

-

Concert

— koncert grany z nadm ierną, licz­

bą muzyków, lub niezwykle długi.

Morando

-.zwlekając, zatrzymując się.

Morbido

fcl miękko.

Mordent

- krótki try l złożony z dwóch nut.

M ordente

= krótki tryl złożony z dwóch nut.

Moretldo

zamierając., słabnąc.

M oriente =

gasnąc.

M orm orando

= szemrząc, mrucząc.

M orm oroso

— szemrząc, mrucząc.

MOSSO prędko, z ożywieniem.

M otetto

wielogłosowy w o k a l n y utw ór muzyczny a tekstem Pism a św.

MotivO

j j j główna melodja w kompozycji.

M oto

= ruch, żywość, tempo.

Motto

= tem at, myśl przewodnia.

M otyw

=p główna melodja w kompozycji.

M ovim ente

= l-uoh, żywość, tempo.

M undsztllk

= część metalowa instrumentów dętych, któ­

rą w kłada się do ust.

M usette

= muzyka do tańca staroświeckiego, n aśladują­

ca kobzę w takcie 6/ g lub 3/g.

M usicale

(fr.) = muzyczny.

M utacja

= zmiana głosu w wieku młodzieńczym.

Muza

= natchnienie, twórczość; w starożytności bóstw o sztuki.

Muzykalja

= przedmioty dotyczące muzyki.

M uzykalność

— zdolność do muzyki.

N .

Nachthorn

= reg estr organowy, fletowy.

N aiv

(fr.) = niewymuszony, naturalny.

N aturale

— nuta bez krzyżyka lub bemola; naturalnie bez upiększeń.

Naturel

(fr.) = Naturale.

N egligente

= niedbale, opieszale.

N el = ]

N ell’= \

N ella = j w

N elle = J

N enje

= pieśni żałobne, pogrzebowe.

N etto

= czysto.

N eum y

= dawne znaki, które zastępują nuty w syste­

mie nutowym bezlinijnym.

N obile

= szlachetnie.

Nocturne

= kompozycja muzyczna o charakterze rze­

wnym, smutnym.

Noire

(fr) = nuta ćwierciowa.

N om os

= melodja, temat.

Non

= nie.

N ona

= dziewiąty klawisz gamy.

N on e

== dziewiąty klawisz gamy.

N onetto

= kompozycja na dziewięć instrum entów lub głosów.

N on molto

= nie bardzo.

Non troppo ==

nie bardzo.

Słowniczek wyr. używ. w muzyce. 3

— 33 —

Nota

= znak muzyczny, wskazujący wysokość i tr w a ­ łość dźwięku.

N ota buona

= akcentowana nuta.

Nota caracteristica

= nuta prowadząca,

septyma

t. j. siódmy ton w gamie.

N ota cattiva

= nuta bez akcentu.

Nota di p iace

— ozdoba.

Nota so sten u ta

= nuta wytrzymywana.

N otation

(fr.)

=

sztuka w yrażania nutam i myśli m uzy­

cznych.

N ote

= (fr.) znak m uzyczny, wskazujący wysokość i trw a ­ łość dźwięku.

N otes de p a ssa g e

(fr.) = nu ty nie należące do akordu.

N otturno

= kompozycja muzyczna o charakterze rze­

wnym, smętnym.

Nourrir le so n

(fr.) — 'wytrzymywać ton , w ydobywać tony głębokie.

N oveletta

= drobny utw ór muzyczny w s 'y lu ballado­

wym.

N ovem ole

= figura składająca się z dziewięciu nut jedna­

kiej wartości.

N uance

(fr.) = odcień, cieniowanie.

N U 0V 0 — nowy.

Nuta

= znak muzyczny, wskazujący wysokość i trwałość dźwięku.

Nuty p rzejściow e

= nu ty nie należące do akordu.

O .

O bligato

= konieczny, obowiązujący.

Oboe

=

Obój

== instrum ent muzyczny d ęty o tonach miękkich, cokolwiek no-owych.

Octava

= ósmy klawisz gamy, skala ośmiu tonów.

O ctett

== kompozycja na ośm instrum entów lub głosów.

Oda

= kompozycja ułożona na czyjąś cześć.

0 e u v r e

(fr.) = dzieło, kompozycja, utwór.

0 e u v r e posthum e

(fr.)

=

dzieło pośm iertne.

Officium

= nabożeństwo.

Office

(fr.)

=

nabożeństwo,

O fiklejda

= instrum ent d ęty o ponurym kolorycie, nieco podobny do puzonu.

— 34 —