Dostęp do informacji publicznej i ochrona danych osobowych
r. pr. dr Anna Zalesińska
Sposoby udostępniania
• BIP
• Centralne repozytorium
• Na wniosek
• w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych
• przez zainstalowane w miejscach, o których mowa w pkt 1, urządzenia umożliwiające zapoznanie się z tą informacją
• Wstęp na posiedzenia
Sposoby udostępnienia
Art. 7. 1. Udostępnianie informacji publicznych następuje w drodze:
1) ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów
urzędowych, w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w art. 8;
2) udostępniania, o którym mowa w art. 10 i 11;
3) wstępu na posiedzenia organów, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i
teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia;
4) udostępniania w centralnym repozytorium.
2. Dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, z zastrzeżeniem art. 15.
Sposoby udostępniania
WARUNKI FORMALNE WNIOSKU O
UDOSTĘPNIENIE INFORMACJI PUBLICZNEJ
Zajęcia nr 4
Wniosek o udostępnienie informacji
publicznej?
Podstawa prawna
• Art. 10. [Tryb wnioskowy udzielania informacji publicznej]
• 1. Informacja publiczna, która nie została
udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub centralnym repozytorium, jest udostępniana na
wniosek.
• 2. Informacja publiczna, która może być
niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku.
Czy wniosek musi być na piśmie?
Czy wniosek musi być podpisany podpisem
własnoręcznym?
Czy wniosek musi być podpisany
elektronicznie?
Czy wniosek może być złożony ustnie?
Wniosek o udostępnienie informacji publicznej
• Wniosek jest odformalizowany
• Wniosek nie musi być podpisany
• Nie musisz w swoim wniosku tłumaczyć kim
jesteś i dlaczego potrzebujesz uzyskać daną
informację (Od osoby wykonującej prawo do
informacji publicznej nie wolno żądać
wykazania interesu prawnego lub
faktycznego)
Wniosek o udostępnienie informacji publicznej
Wniosek możesz wysłać mailem, pocztą, za pomocą elektronicznego formularza, faksem, zanieść do urzędu, zeskanować.
Jednym słowem może mieć on dowolną formę i musi zawierać tylko niezbędne informacje.
To, o czym warto pamiętać to powołanie się na podstawę prawną (żeby urząd nie miał wątpliwości, że wnioskujesz o informację publiczną), wyłuszczenie o jaką informację wnioskujesz, jak chciałabyś/chciałbyś ją otrzymać np. na e-mail czy na adres miejsca zamieszkania czy też odbierzesz osobiście oraz w jakiej formie powinna być dostarczona – skanu (ewentualnie z podaniem formatu), papierowej kopii czy do wglądu
Wniosek o udostępnienie informacji publicznej
Na podstawie artykułu 61 Konstytucji RP wnoszę o udostępnienie:
(TU PODAJESZ O JAKĄ INFORMACJĘ WNIOSKUJESZ)
Odpowiedź proszę przekazać w formie (np.
skanów w pdf, nagranie w postaci pliku mp3) na
adres (zwykły, internetowy, można zadeklarować
osobisty odbiór).
Na wniosek
Czy wnioskodawca może pozostać
anonimowy?
Czy wnioskodawca może pozostać anonimowy?
ZAŁOŻENIE:
Postępowanie w sprawie udostępnienia informacji publicznej jest postępowaniem odformalizowanym i uproszczonym, w którym przepisy kodeksu postępowania administracyjnego znajdują zastosowanie dopiero na etapie wydania decyzji w trybie art.
16 u.d.i.p." (z uzasadnienia uchwały NSA z dnia
9 grudnia 2013 r., I OPS 7/13, LEX nr 1399808).
Czy wnioskodawca może pozostać anonimowy?
ZAŁOŻENIE:
"każdemu" przysługuje prawo żądania informacji publicznej, to tym samym stroną postępowania sądowego (art. 32 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn.
zm.) jest "każda" osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych (art. 26 § 1 p.p.s.a.), która żąda sądowej kontroli prawidłowości realizacji jej wniosku. Osobami tymi mogły więc być osoby podpisane na wniosku o udostępnienie żądanej informacji w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej (zob. wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2012 r., I OSK 2033/12, CBOSA).
Czy wnioskodawca może pozostać anonimowy?
• Wnioskodawca może pozostać anonimowy
• Elementem obowiązkowym jest, by podmiot wnioskujący we wniosku określił sposób i formę udostępnienia
przekazania wnioskowanej informacji publicznej.
• Należy jednak pamiętać, że każdy anonimowy
wnioskodawca powinien mieć świadomość, iż brak jego identyfikacji w kolejnych etapach postępowania
wnioskowego może utrudnić jego pozytywne
zakończenie i doprowadzić wręcz do pozostawienia sprawy bez rozpoznania.
Kiedy możemy żądać, by wnioskodawca się
ujawnił?
Kiedy możemy żądać, by wnioskodawca się ujawnił?
• Identyfikacja wnioskodawcy jest wymagana w sytuacji, gdy podmiot zobowiązany stwierdza, że zachodzi potrzeba wydania decyzji
administracyjnej.
• Ustawa o dostępie do informacji publicznej przewiduje możliwość wydania decyzji administracyjnej w trzech przypadkach:
– a) odmowy dostępu do informacji publicznej ze względu na potrzebę ochrony określonego dobra chronionego przepisem szczególnym - art. 5 u.d.i.p.;
– b) odmowy dostępu do informacji publicznej przetworzonej - podmiot zobowiązany stwierdza, że nie zachodzi okoliczność, która uzasadnia
obowiązek dokonania na wniosek przetworzenia informacji publicznej, ze
względu na brak szczególnej istotności przetworzenia dla interesu publicznego - art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.;
– c) umorzenia postępowania na podstawie art. 14 ust. 2 u.d.i.p.
Kiedy możemy żądać, by wnioskodawca się ujawnił?
• We wszystkich trzech powyższych sytuacjach od momentu, gdy podmiot zobowiązany ustalił konieczność wydania decyzji administracyjnej, postępowanie wszczęte na wniosek wchodzi w fazę postępowania regulowanego przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.
Mamy bowiem do czynienia z potrzebą dokonania określonych ustaleń i podjęcia określonych prawem czynności poprzedzających wydanie decyzji administracyjnej.
• Należy się zgodzić z opinią wyrażoną przez WSA w Krakowie, zgodnie z którą "każdy wniosek, niezależnie od tego, jaki rodzaj postępowania ma wszczynać, musi zawierać co najmniej takie dane i być na tyle precyzyjny, aby możliwe było jego załatwienie zgodnie z prawem" (wyrok WSA w Krakowie z dnia 13 listopada 2007 r., II SAB/Kr 58/07, CBOSA). Skoro mają zastosowanie w całości przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, to oczywiste jest, że zastosowanie mają wszelkie wymogi określone dla decyzji administracyjnej.
• Artykuł 107 k.p.a. określa składniki tzw. typowej decyzji administracyjnej. Zgodnie z tym przepisem elementem obligatoryjnym decyzji jest m.in. oznaczenie strony lub stron.
Oznaczenie strony będącej osobą fizyczną polega na podaniu jej imienia (imion) oraz nazwiska i miejsca zamieszkania, a także ewentualnie innych danych (np. PESEL, NIP), zaś w odniesieniu do osób prawnych, państwowych jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych nieposiadających osobowości prawnej - ich nazwy oraz siedziby. Nie istnieje możliwość wydania decyzji na rzecz strony anonimowej
Kiedy możemy żądać, by wnioskodawca się ujawnił?
• Podmiot zobowiązany, do którego wpłynął
anonimowy wniosek o udostępnienie informacji
publicznej, w sytuacji zaistnienia potrzeby
wydania decyzji administracyjnej musi wezwać
wnioskodawcę do uzupełnienia braków
formalnych pod rygorem pozostawienia wniosku
bez rozpoznania. Pismo to można uznać za
czynność materialno-techniczną korzystającą z
formuły wezwania z art. 64 § 2 k.p.a.
Czy podmiot zobowiązany może badać uprawnienia do
reprezentacji po stronie wnioskodawcy, jeżeli wnioskodawcą jest osoba prawna?
Badanie uprawnień do reprezentacji
• Stan faktyczny będący przedmiotem omawianego pytania wygląda jednak nieco inaczej.
Osoba wnioskująca o informację publiczną przedstawia się jako reprezentant osoby prawnej. Biorąc pod uwagę fakt, że to wnioskodawca jest wyłącznie uprawnionym do określania elementów będących przedmiotem wniosku, tożsamo należy traktować kwestię podmiotu wnioskującego. Jeżeli wolą wnioskodawcy jest wystąpić nie w sposób anonimowy, ale z wyraźnym wskazaniem, że konkretna osoba prawna jest wnioskodawcą, jest to prawo wnioskującego, by w taki sposób składać wniosek.
• W omawianej kwestii sądy administracyjne wyrażają opinie, z których wynika, że należy rozróżniać między prawem każdego do informacji publicznej a prawem do bycia reprezentantem osoby prawnej jako wnioskodawcy. W jednym z wyroków WSA Warszawie z 2007 r. czytamy: "Ustawa dopuszcza możliwość wystąpienia z wnioskiem o udzielnie informacji publicznej każdemu, bez wykazania interesu prawnego lub faktycznego i w tym sensie nie jest istotnym, kto tej informacji żąda. Natomiast nie oznacza to jednak, że jeżeli z takim wnioskiem występuje osoba prawna to nie należy badać, czy osoba/osoby w jej imieniu występujące są upoważnione do jej reprezentowania. Jest rzeczą oczywistą, że w sytuacji w której osoba fizyczna występuje w imieniu osoby prawnej i powołuje się na nią, to działa w jej imieniu, jako organ reprezentujący dany podmiot lub pełnomocnik, a nie na własną rzecz" (wyrok z dnia 30 kwietnia 2007 r., II SA/Wa 2404/06, CBOSA).
Czy fakt, że wnioskodawcą jest radny, ma
wpływ na sposób rozpatrzenia wniosku?
Czy fakt, że wnioskodawcą jest radny, ma wpływ na sposób rozpatrzenia wniosku?
• Ustalenie, kto składa wniosek o udostępnienie informacji publicznej, w sensie formalnym nie ma żadnego znaczenia dla dalszego biegu sprawy.
• Nie ma takich stanowisk i funkcji, których pełnienie dawałoby automatycznie podmiotowe prawo osobie ją pełniącej do uzyskania informacji publicznej przetworzonej w każdej konfiguracji. Nie można z góry założyć, że np. radny, dziennikarz, sołtys czy rektor uczelni wyższej, składając wniosek o informację publiczną, wymagający jej przetworzenia, zawsze powinni spotkać się z pozytywną reakcją w tym zakresie. Każdy stan faktyczny jest niepowtarzalny i każda sytuacja jest unikalna.
Czy wniosek może zostać złożony w formie
elektronicznej?
Czy wniosek może zostać złożony w formie elektronicznej?
Wniosek o udostępnienie informacji publicznej może zostać złożony za pośrednictwem poczty elektronicznej na pięć sposobów:
1) przy wykorzystaniu profilu zaufanego ePUAP (zob. www.obywatel.gov.pl), 2) przy wykorzystaniu podpisu elektronicznego certyfikowanego,
3) poprzez wysłanie wniosku na adres poczty elektronicznej,
4) poprzez wypełnienie stosownego zdalnego formularza zamieszczonego na stronie BIP podmiotu zobowiązanego,
5) poprzez kontakt z podmiotem zobowiązanym poprzez media społecznościowe.
To do wnioskodawcy należy wybór formy, z której pragnie skorzystać. Oczywiście nie zawsze będzie można wykorzystać wachlarz wszystkich możliwości. Kwestia profilu zaufanego i składania przy jego wykorzystaniu wniosków raczej nie budzi wątpliwości i w tym momencie pominę dalsze rozważania na ten temat.
Możliwość wykorzystania zdalnego formularza można prześledzić na przykładzie formularza tego typu, jaki stosuje Najwyższa Izba Kontroli na swojej stronie BIP.
Jak należy postępować z wnioskami
złożonymi w języku obcym?
Jak należy postępować z wnioskami złożonymi w języku obcym?
• Nie ulega więc wątpliwości, że postępowanie wszczęte na wniosek w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej toczyć się ma w języku polskim.
• Tym samym również wniosek powinien być składany w języku polskim jako tym, w którym prowadzone jest postępowanie przed danym organem.
• W praktyce jednak znane są przypadki, gdy niektóre ministerstwa otrzymują wnioski o informacje publicznej w języku obcym i w takim też języku udzielają na nie
odpowiedzi.
• W tego typu postępowaniu żadnego naruszenia zasad. Specyfika obszaru, jakim
zajmuje się dana struktura, może powodować konieczność częstego używania języka obcego. Jeżeli podmiot zobowiązany nie działa w sposób władczy, a więc nie wydaje decyzji administracyjnych przewidzianych dla trybu określonego w ustawie o dostępie do informacji publicznej, kwestia, w jakim języku komunikuje się z wnioskującym, jest prawnie obojętna. Nie wydaje się konieczne stwarzanie sztucznego obowiązku, że
jakakolwiek z kimkolwiek korespondencja w obszarze udzielania informacji publicznych powinna toczyć się wyłącznie w języku polskim. Wydaje się, że powinno się to
pozostawić uznaniu kierownictwa danego urzędu.
Czy wnioskodawca może żądać udostępnienia informacji w sposób polegający na wypełnieniu przygotowanego przez wnioskującego
formularza elektronicznego?
Udzielenie odp na formularzu od wnioskodawcy
• Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.d.i.p. udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku.
• Tylko wnioskodawca może zmodyfikować swój wniosek co do formy i sposobu udostępnienia żądanej informacji publicznej. "Osoba żądająca informacji publicznej wnosi o jej udostępnienie zgodnie z żądaniem i jest to generalna zasada procedury dostępu do informacji publicznej" (wyrok NSA z dnia 16 marca 2010 r., I OSK 1644/09, CBOSA).
• W przedmiotowej sprawie wnioskodawca, chcąc niejako ułatwić udzielenie odpowiedzi na zadane przez niego pytania, wysyła podmiotowi zobowiązanemu gotowe ankiety online, gotowe pliki Excel/Word do wypełnienia. J
• eśli wypełnienie tych ankiet jest bardzo czasochłonne i przygotowanie informacji w celu ich wprowadzenia do ankiety wymaga wielu działań o charakterze analitycznym, porównawczym, możemy mieć do czynienia z przetworzeniem informacji publicznej, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.
Udzielenie odpowiedzi na formularzu od wnioskodawcy
• Możliwe udzielenie jest odp w postaci uzupełnionej przez wnioskodawcę ankiety
• Kolejna kwestia, nad jaką może się zastanawiać pracownik podmiotu zobowiązanego, to jak udokumentować treść i sam fakt udzielenia odpowiedzi na wniosek złożony w omawianej formie. Powstaje bowiem pytanie, w jaki sposób pracownik podmiotu zobowiązanego ma udowodnić, że zrealizował właściwie taki wniosek np. w postaci zrzutu ekranu
Czy wnioskodawca może fotografować
dokumenty w siedzibie urzędu?
Czy wnioskodawca może fotografować dokumenty w siedzibie urzędu?
• Sposób udostępnienia informacji publicznej to sposób
przekazania zbiorów informacyjnych będących informacjami publicznymi, zaś forma udostępnienia informacji publicznej oznacza rodzaj czynności obejmujących zmianę nośnika danych.
• W treści ustawy o dostępie do informacji publicznej nie znajdziemy regulacji, która literalnie określiłaby prawo do fotografowania
określonych dokumentów, co jednak nie znaczy, że takiego prawa nie można wyinterpretować z innych regulacji prawnych.
• Skoro ustawodawca daje każdemu zainteresowanemu prawo do uzyskania kopii dokumentów, czy nawet prawo do wglądu w
dokumenty urzędowe, o czym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 u.d.i.p., to nie wyklucza to prawa do fotografowania tych dokumentów.
Czy wniosek może zostać złożony drogą
telefoniczną?
Czy wniosek może zostać złożony drogą telefoniczną?
• ustawa o dostępie do informacji publicznej nie określa wymogów formalnych złożenia wniosku o udostępnienie informacji publicznej
• W praktyce rozpatrywania wniosków telefonicznych wiele zależy od tego, czy podmiot zobowiązany jest w stanie udzielić informacji niezwłocznie. Zgodnie z art. 10 ust. 2 u.d.i.p. informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Jest to tzw. negatywna klauzula wnioskowego trybu udzielania informacji publicznej.
Od jakiego momentu należy liczyć termin rozpatrzenia wniosku, gdy wpłynął on za pośrednictwem poczty elektronicznej?
Wniosek złożony drogą elektroniczną
• Wniosek wpłynął na skrzynkę podawczą urzędu 12 stycznia 2014 r. o godz. 13.30 (godzina nie ma żadnego znaczenia dla liczenia terminu). Bieg terminu rozpoczyna się w dniu
kolejnym, czyli 13 stycznia, i oczywiście nie ma znaczenia, że jest to sobota, ma to bowiem znaczenie wyłącznie dla liczenia końca terminu. Zgodnie z art. 57 § 3 k.p.a.
terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim
miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Tym samym bieg terminu kończy się 13 marca 2014 r. Ostatnia część zdania art. 57 § 3 k.p.a. dotyczy kwestii liczby dni w poszczególnych miesiącach, które - jak wiemy - wynoszą 30 lub 31, wyjątkowo w lutym 28, z wyjątkiem lat przestępnych, gdy luty ma 29 dni.
• Reasumując, termin rozpatrzenia wniosku, który został doręczony drogą elektroniczną, należy liczyć od momentu, w którym wiadomość dotarła do adresata, czyli podmiotu zobowiązanego. Nie ma znaczenia dla biegu terminu, czy już na początku jego biegu ktoś zapoznał się fizycznie z treścią wniosku. Ważne, że właściwy system zarejestrował
wpłynięcie wniosku. Pierwszym dniem terminu jest dzień następujący po dniu, w którym wniosek wpłynął do adresata. Upływ 14-dniowego terminu rozpatrzenia sprawy
następuje z końcem 14. dnia, jeżeli zaś dniem tym jest sobota lub dzień ustawowo wolny od pracy - z końcem najbliższego dnia powszedniego.
Od jakiego momentu liczy się termin rozpatrzenia sprawy przy wnioskach wpływających pocztą tradycyjną?
Wniosek złożony tradycyjną pocztą
• Wnioskodawcy powinni mieć świadomość, że termin rozpatrzenia sprawy nie liczy się od
dnia, w którym nadali oni przesyłkę na poczcie.
• W praktyce więc termin rozpatrzenia sprawy
wysłanej pocztą nigdy nie będzie wynosił 14
dni od dnia nadania, ale 15-17. Wiele zależy
od tego, kiedy wniosek dotrze do adresata.
OPŁATA OD WNIOSKU O UDOSTĘPNIENIE INFORMACJI PUBLICZNEJ
Zajęcia nr 4
Opłata od wniosku
• Zasadą jest brak opłat
Opłata od wniosku
• Art. 15. [Koszty związane z udostępnieniem informacji publicznej]
• 1. Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.
• 2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty.
Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.
Opłata od wniosku
• Po pierwsze, ustawodawca stworzył możliwość nałożenia opłat wyłącznie w odniesieniu do informacji udostępnianych w trybie wnioskowym, określonym w art.
10 ust. 1, a więc jedynie wobec tych informacji, które nie zostały umieszczone na internetowych stronach Biuletynu Informacji Publicznej.
• Po drugie, opłata może pokrywać jedynie dodatkowe koszty związane z przekształceniem informacji, a zatem może dotyczyć np. kosztu wykonania kserokopii, lecz już nie może stanowić kalkulacji kosztów zakupu kserokopiarki, gdyż wówczas nie byłyby to koszty dodatkowe.
Opłata od wniosku
• Należy jednak zwrócić uwagę na to, że podmiot udostępniający informacje może - w świetle komentowanego przepisu - zażądać opłaty np. za wykonanie przez urzędnika dodatkowej pracy, polegającej na przekształceniu informacji w formę wskazaną we wniosku. Jeśli np. wnioskodawca zażąda udostępnienia informacji na temat ogólnej liczby przejechanych kilometrów przez samochody służbowe urzędu z rozbiciem na dysponentów i godziny wykorzystania - to przecież taka informacja - jeśli w stosownych komórkach tego urzędu istnieje - musi zostać przekształcona tak, aby odpowiadała istocie wniosku. Jeżeli zatem informacja ta nie zostałaby na potrzeby urzędu przetworzona w taki sposób, jaki określał to wniosek, to wówczas możemy mówić o dodatkowych kosztach.
Opłata od wniosku
• Wnioskodawca nie może być zaskakiwany ani faktem, iż będzie musiał ponieść opłatę, ani też jej wysokością.
Gwarantuje to ust. 2 art. 15, przewidujący zarówno obowiązek powiadomienia wnioskodawcy o wysokości opłaty, jak też stwarzający mu możliwość wycofania wniosku lub zmiany jego treści, jeśli nie będzie gotów takiej opłaty uiścić.
• Równocześnie przepis ten stanowi wyjątek od ogólnej zasady wprowadzonej przez art. 13 ust. 1, że udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie czternastu dni od dnia złożenia wniosku.
