"Schritte - ein Arbeitsbuch für den evangelischen Religionsunterricht in der 8. Klasse Gymnasium", Lothar Schmalfuss, München 1977 : [recenzja]

Jan Tomczak

"Schritte - ein Arbeitsbuch für den

evangelischen Religionsunterricht in

der 8. Klasse Gymnasium", Lothar

Schmalfuss, München 1977 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 49/2, 194-195

R E C E N Z J E

prowadzona w ścisłym kontakcie z rodziną. E. K a r l i n.g e r ukazuje w swej pracy, że w spółdziałanie z rodziną prowadzi nie tylko do dobrego przygoto­ w ania dzieci na przyjęcie sakram entów, lecz jest także dużą pomocą dla chrześcijańskiego życia w rodzinie. Związek ten przedstawia autor szczegól­ nie na przykładzie sakramentu pokuty.

Pokuta powinna być istotnym elem entem w życiu rodziny. Tam dośw iad­ cza dziecko, że pew ne jego czyny domagają się korektur, a w ysiłek włożony w czynienie dobra przynosi radość i jemu i rodzinie. Pow yższe doświadczenia mogą być podstawą zrozumienia, że to, co człowiek czyni, „dotyka” także Boga. Zło natom iast wprowadza rozdźwięk w stosunki z innym i oraz z Bo­ giem.

P rzeżycie pojednania z Bogiem jest m ożliwe już w cześnie u dziecka, jeśli ono często przeżyw ało radość pojednania w rodzinie. Autor jest przeko­ nany, że tylko ten, kto przeżył pojednanie w rodzinie lub w rzadkich w y ­ padkach później poza nią, jest zdolny wierzyć w przebaczenie Boga i tego przebaczenia szukać. Z tego głów nie tytułu sakrament pokuty powinien być przeżywany w łaśn ie w rodzinie. Dobrze jest, jeśli już m ałe dziecko widzi, że także rodzice idą do spowiedzi i to nie tylko w szczególnych okolicznoś­ ciach jak np. pogrzeb kogoś z rodziny. Chodzi o to, by sakram ent pokuty nie był czymś w yjątkowym , lecz należał do zwyczajnego życia każdego chrześcijanina. W związku z tym ważnym jest przygotowanie dziecka do pierwszej spowiedzi oraz doświadczenie dziecka związane z pierwszą spo- wiedzą. Spowiedź ta powinna być rozumiana jako początek drogi, po której należy kroczyć przez całe życie.

Sakrament pokuty w łaściw ie traktowany może stać się także owocną pomocą w życiu m ałżeńskim i rodzinnym. Warto podkreślić, że nie chodzi tylko o rozum ienie sakramentu pokuty jako środka do uzyskania łaski czy utrzymania się w ramach życia chrześcijańskiego. Chodzi tu zwłaszcza o za­ stanow ienie się nad swym postępowaniem , przeżycie w iny w raz z m ożliwo­ ścią w yzw olenia się z niej oraz doświadczenie przebaczenia. Autor dochodzi w zakończeniu do wniosku, że złożona i trudna problem atyka Sakramentu pokuty powinna zajm ować centralne m iejsce w duszpasterstwie rodzin.

Omawiana pozycja napisana jest popularnym językiem. N iektóre sform u­ łow ania brzmią nieco moralizatorsko. Niem niej może ona być pomocą dla każdego, kto pragnie zająć się bliżej problem atyką sakram entu pokuty. W y­ daje się to szczególnie w ażne w czasie, gdy w ielu przeżywa trudności w tej dziedzinie i szuka pomocy także w przystępnie napisanej książce.

ks. K a zim ierz P iw o w a rsk i, Płock-M onachium

Lothar SCHMALFUSS, S ch ritte — Ein A rbeitsbu ch für den evangelischen

R eligionsu nterrich t in der 8. K lasse G ym n asiu m , M ünchen 1977, Chr. Kaiser

Verlag, s. 280.

Autor dostarczył m ateriał dla uczniów i nauczycieli, pom agający im w spólnie planow ać i przeprowadzać tem aty, które program ew angelickiej nauki religii przewiduje w zachodnioniem ieckiej ósmej klasie gim nazjalnej. N ależy w yraźnie podkreślić, że autor nie daje gotowych jednostek le k ­ cyjnych dla uczniów lub m etodycznie opracowanych katechez dla nau­ czycieli. N ie taki cel przyświecał m u przy pisaniu tego podręcznika. Nie chciał bowiem hamować twórczych pom ysłów nauczycieli i uczniów, ale zaproponował w zakresie przewidzianych przez program tem atów pobudze­ nie do rozmowy, do dyskusji, do poszukiwania wyjaśnień. Zapragnął dać podniety do zastanowienia się nad tym, kiedy może się udać nasze życie i jak do tego przyczynia się chrześcijańska wiara. W tym celu opracował m ateriały, teksty, obrazy, pytania, im pulsy oraz wskazania potrzebne do pracy przy pomocy podanych źródeł. Te wskazania nie są jakim iś uwagami

dydaktycznymi. Można je raczej nazwać zadaniami lub w ytycznym i dla zajęć uczniów. Zgadza się to z założeniem om awianej książki, która zajm uje się głów nie n ie tym, jak uczyć, lecz przede w szystkim treścią. W spomniane wskazania zaw ierają się w pytaniach o charakterze otwartym i w zadaniach, które autor podsuwa młodzieży. P ytania i zadania są graficznie w yodrębnione kolorem zielonym. N ajw ażniejsze teksty, najbardziej godne zastanow ienia i zapam iętania umieszczono na zielonym tle. Ten zielony druk i zielone tło przyczyniają się do urozm aicenia książki i wytw arzają m iłe w rażenie dla oczu. W szystkie zaś obrazy w liczbie około osiem dziesiąt wydrukowano w ko­

lorze czarno-białym .

W skład tekstów wchodzą, poza już w ym ienionym i i pochodzącymi od autora obszernymi, dokładnym i inform acjami oraz w yjaśnieniam i, w ypisy z Pism a św. i z innych dzieł. Na osobne w ym ienienie zasługują teksty z lite ­ ratury pięknej i in ne w ypisy um ieszczone po om ówieniu poszczególnych za­ gadnień, a przeznaczone do czytania i zastanowienia. Zajmują one siedem ­ dziesiąt cztery strony, a są pisane nieco mniejszym druidem niż inne. S ta­ nowią w ięc około jednej czwartej części książki. Są podane bez instrukcji dydaktycznych i pytań.

Treść omawianej książki zawiera się w pięciu rozdziałach. Pierw szy mówi o problem ie wiary w stw orzenie św iata i człowieka oraz o stanow isku nauk przyrodniczych wobec wspom nianych zagadnień. W yjaśnia opowiadanie Biblii o stworzeniu św iata i człowieka, podaje prawdy religijne i moralne zawarte w tym opisie. Ukazuje w yniki nauk przyrodniczych dotyczące po­ w stania oraz rozwoju św iata i człowieka.

W drugim rozdziale zajm uje się autor społeczną sprawiedliwością i spo­ łeczną odpowiedzialnością w chrześcijaństwie. Idzie od nauki społecznej proroków szczególnie Amasa do nauki i czynów Chrystusa. Przedstawia naukę społeczną i działalność chrześcijańską głów nie protestancką w wieku dziew iętnastym i przechodzi do konkretnych zjawisk współczesnych, zw łasz­ cza aktualnych w RFN, np. problem u robotników obcokrajowców.

Trzeci rozdział został poświęcony zagadnieniom autorytetu i rodziny w perspektyw ie etyki chrześcijańskiej. Poruszane są w nim sprawy posłu­ szeństwa, konfliktów , zadań i ról, religijnego w ychow ania i różnych modeli życia rodzinnego.

Czwarty rozdział dostarcza m ateriał do poznania i ukształtowania chrze­ ścijańskiego podejścia do sportu. Ostatni rozdział ukazuje n iezw ykle do­ niosłą rolę środków społecznego przekazu m yśli, przedstawia zagrożenia i niebezpieczeństwa, jakie niosą ze sobą, oraz środki zaradcze przeciwko temu.

Autor podchodzi w om awianej książce do poruszanych problem ów w spo­ sób rzeczowy, bez em ocji, racjonalny i przekonywający. N ie narzuca z góry stanowiska i postaw y, którą chce wyrobić u młodzieży. Pozwala przez podany m ateriał i trafnie ujęte pytania doprowadzić młodych ludzi do sam odziel­ nych wniosków , zgodnych z rozumem oraz z chrześcijańską w iarą i m oral­ nością. W ydaje się jednak, że tylko na podstaw ie podanych tek stów nie za­ w sze można dojść do wspom nianych wniosków. Tak np. przedstawia się sprawa z komunam i rodzinnymi, w których w szystko należy do wszystkich, każdy do każdego. N ie ma w nich stałych par. Również dzieci nie są zw ią­ zane z pojedynczym i osobami. W książce nie ma rozstrzygnięcia wartości moralnej tych rodzin czy raczej grup, mimo że autor je w ym ienia. Poza tym problem em inne ujęcia ukazane w om awianej pozycji są raczej zgodne również z katolickim punktem widzenia. W ynika to między innymi' już z sam ego doboru zagadnień w spólnych protestantom i katolikom. Stąd przed­ staw iana książka może służyć pomocą także przy opracowywaniu podręcz­ ników dla katolickiej nauki religii.

ks. Jan Tom czak SJ, W arszaw a