1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI —
..X ... I ...
... 3 M . p ^ 1/1. Relacja l / k . i 7), 5- A ~ 4 5 j
I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora J ~ J
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora
II. Materiały uzupełniające relację l / - 3 ( 5, / - ' 5
/
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.
III/5 - inne...
IV. Korespondencja W
V. Nazwiskowe karty informacyjne
VI. Fotografie \l ( S -i'
2
3
Danuta Zofia BORZOBOHATA z d. PULWARSKA
Urodziła się 2 października 191 lr. w Warszawie jako córka Satumina Jerzego i Haliny z d. Gierman.
W 1931 r. uzyskała maturę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. W 1934r.
ukończyła studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego.
W 1935 r. wyszła za mąż za por. sł. st. Wojciecha Borzobohatego, oficera 3 pac w Wilnie, a w przyszłości szefa sztabu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, zastępcy komendanta tego okręgu, szefa sztabu Korpusu Kieleckiego AK w czasie „Burzy”, szefa sztabu DSZ, więźnia reżimu komunistycznego w latach 1945-1953 skazanego na karę śmierci, współzałożyciela i pierwszego prezesa ŚZŻAK w latach 1990-1991, kawalera Virtuti Militari i 2-krotnego Krzyża Walecznych, pośmiertnie mianowanego w 1991 r. do stopnia generała brygady przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę.
Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. mieszkała w Warszawie z synem i rodzicami.
W październiku 1941 r. została zaprzysiężona do ZWZ pod pseudonimem
„Usia”. Pełniła funkcję łączniczki w komórce legalizacyjnej Okręgu Warszawskiego, kierowanej przez kpt. Bronisława Ciszkiewicza, ps. Radwan. W związku z reorganizacją tej komórki i odejściem kpt. Radwana do 27 DP AK na Wołyniu, w lipcu 1944 r. została przeniesiona do Bazy Okręgu Radomsko-Kieleckiego w Warszawie. Do jej obowiązków należało przewożenie poczty konspiracyjnej z Warszawy do Kielc. Powstanie Warszawskie zastało ją w Kielcach. Pracowała tam do stycznia 1945 r. w komórce
4
łączności konspiracyjnej kierowanej przez cichociemnego, mjr. Bolesława Jackiewicza, ps. Ryś. Tę samą funkcję pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie.
Po zakończeniu służby konspiracyjnej, jeszcze w 1945r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie Budownictwa Mieszkaniowego. Po reorganizacji tego ministerstwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. W 1970r. przeszła na rentę z powodu złego stanu zdrowia.
W latach 80-tych pomagała mężowi w pracy nad monumentalną monografią ,Jodły”- Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK.
Jako sierżant Armii Krajowej w Okręgu Radomsko-Kieleckim została odznaczona przez władze Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari nr. 13021. Jako Danuta Pulwarska w dniu 13 maja 1966 r. otrzymała pozytywna weryfikację tego nadania od Głównej Komisji Weryfikacji Odznaczeń przy ZG ZBoWiD.
Zmarła 13.09.1991 r.
Źródła:
BORZOBOHATA z d. PULWARSKA Danuta Zofia
AZKRPiBWP, N -14869; - DW U dsK iO R Spis VM Londyn..., t. 1, s. 24; W1 GKWO ZG ZBoWiD z 8.08.1966 r.; - Borzobohaty W., „Jodła”. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK
1939-1945, s. 13; Zrzeszenie WiN..., t. 4, cz. 2, s. 73-74, 246.
Zagórski A. (oprać.), Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w dokumentach, t. 4, cz. 2, Wrocław 2000, s. 73-74, 246.
Jej akta studenckie w arch. AWF (CIWF) w Warszawie - Oddział Archiwum m.st.
Warszawy w Otwocku !!!!
5
łączności konspiracyjnej kierowanej przez cichociemnego, mjr. Bolesława Jackiewicza, ps. Ryś. Tę samą funkcję pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie.
Po zakończeniu służby konspiracyjnej, jeszcze w 1945r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie Budownictwa Mieszkaniowego. Po reorganizacji tego ministerstwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. W 1970r. przeszła na rentę z powodu złego stanu zdrowia.
W latach 80-tych pomagała mężowi w pracy nad monumentalną monografią ,Jodły”- Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK.
Jako sierżant Armii Krajowej w Okręgu Radomsko-Kieleckim została odznaczona przez władze Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Miłitari nr. 13021. Jako Danuta Pulwarska w dniu 13 maja 1966 r. otrzymała pozytywna weryfikację tego nadania od Głównej Komisji Weryfikacji Odznaczeń przy ZG ZBoWiD.
Zmarła 13.09.1991 r.
Źródła:
AZGZKRP i BWP, ao. N -14869
DW UdsKiOR, Spis VM, cz. 1, s. 24; Wykaz imienny GKWO ZG ZBoWiD z 8.08.1966 r., poz...
Borzobohaty W., ,Jodła”. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1983, s. 13.
Zagórski A. (oprać.), Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w dokumentach, t. 4, cz. 2, Wrocław 2000, s. 73-74, 246.
Jej akta studenckie w arch. AWF (C1WF) w Warszawie - Oddział Archiwum m.st.
Warszawy w Otwocku !!!!
6
j9fvCL S tL \ X* y r^r^KK u S\oU(^vV«Ł_ V K |G«)Oł^'' J i u, ^ ^ 0 e ^ C ^ c.o^z_€mV<2- 'E. CAArtjeM^iu)-
^ s W e p o
I t w r r e - u
B O RZO BO H A TA z d. PU LW A RSK A D an u ta Zofia (1911- 1991) J , / / j - 3
y'"
Danuta Pulwarska-Borzobohat^urodziła się 2 października 191 lr. w Warszawie jako córka urzędnika PKP Satumina Jerzego Pulwarskiego i Haliny z d. Gierman. W 1931 r.
uzyskała maturę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie. W latach 1931-1934 studiowała w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Po ukończeniu tej uczelni pracowała jako nauczycielka w Milanówku. Wyszła w 1935r. za mąż za por.
Wojciecha Borzobohatego, Zamieszkali w Warszawie przy Al. Waszyngtona 20 (i to mieszkanie służyło im do końca życia).
Tam także przebywała podczas wybuchu wojny razem z synkiem Wojciechem, urodzonym 14 stycznia 1937 r. i swoimi rodzicami. (Dane te pochodzą z relacji własnej złożonej w 1984 r. w ZBOWiDy według innej -wer6ji|(pFZ&bywała-w©weza-sra-tekże-w--innych >
dłuższych-okresaeh czasu wojny. w-Kiekraeh->. W październiku 1941 r. została zaprzysiężona w ZWZ, przyjąwszy pseudonim „Usia”. Pełniła funkcję łączniczki w komórce legalizacyjnej Komendy Okręgu Warszawskiego, kierowanej przez kpt. Bronisława Ciszkiewicza, ps.
Radwan. W związku z reorganizacją tej komórki została w lipcu 1944r. przeniesiona do działającej w Warszawie bazy łączności Okręgu Radomsko-Kieleckiego, w którym mąż był od grudnia 1943 r. szefem sztabu a wkrótce potem komendantem. Do obowiązków „Usi”
należało przewożenie poczty konspiracyjnej z Warszawy do Kielc.
Powstanie Warszawskie zastało j ą w Kielcach. Tam miała przydział do stycznia 1945 . do komórki łączności Oddziału III sztabu tego Okręgu, którym to oddziałem kierował cichociemny, mjr Bolesław Jackiewicz, ps. „Ryś” . Tę samą służbę pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie.
Legitymacją nr 13021 z dnia 11 XI 1948 r. Biuro Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari w Londynie stwierdza odznaczenie łączniczki Danuty Pulwarskiej, a Zaświadczenie nr DK-5649/W z 7 VII 1966r. Dep. Kadr MON potwierdza odznaczenie Obywatel Pulwarskiej Danuty c. Jerzego Orderem Wojennym VIRTUTI MILITARI. Posiadania innych odznaczeń nie udało się stwierdzić poza Krzyżem AK, nadanym 1 VIII 1968 r. Redakcja Słownika, mimo dociekliwych poszukiwań u rodziny i towarzyszy walki D. P.-B. nie uzyskała dotychczas bardziej szczegółowych informacji ani o czynie bojowym Danuty, za który została wyróżniona, ani dotyczących całości jej służby konspiracyjnej.
Po zakończeniu służby wojennej Danuta w 1945 r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie Budownictwa
w
7
*}
Mieszkaniowego, wychowując synka Wojciecha. Po reorganizacji Ministerstwa Budownictwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. Całe ówczesne życie Danuty wypełniała trdska o męża. przebywającego w więzieniach PRL, a chorującego po wyjściu z
nich w 1953 r. Liczni rozmówcy autorów biografii określali Danutę jako osobę „oczytaną, O k ? małomówną, nigdy nie mówiącą o własnej służbie wojennej, oddaną ustawicznie trudnej
pomocy mężowi
W 1970 r. Danuta, należąc do ZBOWiD, przeszła z powodu złego stanu zdrowia na rentę. W latach 80-tych pomagała intensywnie mężowi w jego pracy nad monografią „Jodły”, Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK. Po ciężkiej chorobie zmarła 13 IX 1991 r. w Warszawie, w kilka miesięcy po śmierci męża. Pochowana w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Mąż Danuty, ppłk/gen. Wojciech Borzobohaty (1908-1991), jako „W ojan” k-m dtj*r Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła”; po rozwiązania AK szef sztabu DSZ na Kraj.
Aresztowany 21 VI 1945 r., ciężko ranny podczas ucieczki, skazany na karę śmierci, zwolniony w październiku 1953 r. Działacz ZBOWiD, pierwszy prezes SZŻAK. Jedyny syn
” r --''■'"'■'sHei. przedsiębiorca w Paryżu, którego rodzice czasu PRL
Borzobohata Danuta Zofia. ’ TI' njnmacii
-
S.1 - informację o relacji przenieść do bibliografii, * Cfc
- istotnie b,ogram wymaga dopracowania, zgodnie z zank* x ° 5
Profesor. opisem odręcznym Pani
służył u gen. Maczka w PSZ.
APAK, T: 3356/WSK; APm.st.W, akta AWF, syg. 100 (Danuta Zofia Pulwarska);
AZGZKRPiBWP, ao (tamże relacja własna Danuty), N-14869; DW UdsKiOR, Spis VM Londyn..., c z.l, s. 24;
Borzobohaty W., „Jodła”, Warszawa 1983, s. 13; Wesołowski, Order s. 539 i 727;
Zagórski, WiN..., cz. 2, s. 73-74, 246
8
i ■Li i - ‘i
Mieszkaniowego, wychowując synka Wojciecha. Po reorganizacji Ministerstwa Budownictwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. Całe ówczesne życie Danuty wypełniała tró'ska o męża. przebywającego w więzieniach 'PRL, a chorującego po wyjściu z
nich w 1953 r. Liczni rozmówcy autorów biografii określali Danutę jako osobę „oczytaną ‘ r : > ' małomówną, nigdy nie mówiącą o własnej służbie wojennej, oddaną ustawicznie trudnej J
pomocy mężowi
W 1970 r. Danuta, należąc do ZBOWiD, przeszła z powodu złego stanu zdrowia na rentę. W latach 80-tych pomagała intensywnie mężowi w jego pracy nad monografią „Jodły” , Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK. Po ciężkiej chorobie zmarła 13 IX 1991 r. w Warszawie, w kilka miesięcy po śmierci męża. Pochowana w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Mąż Danuty, ppłk/gen. Wojciech Borzobohaty (1908-1991), jako „W ojan” k-m dt^v Okręgu Radomsko-Kieleckiego „Jodła”; po rozwiązania AK szef sztabu DSZ na Kraj.
Aresztowany 21 VI 1945 r., ciężko ranny podczas ucieczki, skazany na karę śmierci, zwolniony w październiku 1953 r. Działacz ZBOWiD, pierwszy prezes ŚZŻAK. Jedyny syn Wojciech po Politechnice Warszawskiej, przedsiębiorca w Paryżu, którego rodzice czasu PRL
I I kilkakrotnie odwiedzali. Autoryzując niniejszą biografię matki podał, Ze „ W czasie okupacji widywał ojca, ale jako <wujka> ” oraz, że „po-śmierci ojca matka nie akceptowała tego faktu i zmarła w 9 miesięcy później”.
Siostra Danuty, Krystyna Pulwarska-Jakubowska, ur. 1908 r., była żołnierzem AK w służbie szyfranckiej i uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Brat Zbigniew Pulwarski służył u gen. Maczka w PSZ.
APAK, T: 3356/WSK; APm.st.W, akta AWF, syg. 100 (Danuta Zofia Pulwarska);
AZGZKRPiBWP, ao (tamże relacja własna Danuty), N -14869; DW UdsKiOR, Spis VM Londyn..., cz.l, s. 24;
Borzobohaty W.. „Jodła”, Warszawa 1983, s. 13; Wesołowski, Order s. 539 i 727;
Zagórski, WiN..., t.$ , cz. 2, s. 73-74, 246
9
' Jf
\ ^ l i
( 4 - f
Danuta Zofia BORZOBOHATA z d. PULWARSKA -
M S / l ? i^To^Urodziła się 2 października 1911 r. w Warszawie jako córka Saturnina Jerzego Pulwarskiego i Haliny z d. Gierman. Jej ojciec był urzędnikiem PKP
W 1931 r. uzyskała maturę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Po maturze wstąpiła na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak już po pierwszym roku zrezygnowała ze studiów na UW i 15 października 1932 r. wstąpiła na 2- letni kurs nauczycielski w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego na Bielanach.
Na egzaminach wstępnych uzyskała 126 punktów na 220 możliwych, co dało jej 15 lokatę wśród 72 zdających dziewcząt. Była dosyć dobrą studentką. Po dwóch latach nauki czyli po ostatnim, 6 trymestrze osiągnęła oceny bardzo dobre z fizyki, chemii, historii WF, higieny, pomocy doraźnej, gier ruchowych i sportowych, oceny dobre z biologii, biometrii, fizjologii, właściwości wieku, psychologii, pedagogiki, masażu, terenoznawstwa, obozownictwa i wycieczek, gimnastyki, systemu i dydaktyki gimnastyki, umuzykalnienia, łyżwiarstwa, pływania, wioślarstwa, strzelania, walki wręcz i praktyki lekcyjnej, oceny dostateczne z anatomii i narciarstwa oraz jedną ocenę niedostateczną z lekkiej atletyki. W
„opinii ostatecznej rady pedagogiczney” napisano: Jnteligencja ogólna dosyć duża.
Sprawność osobista dobra. Wyrobienie życiowe słabe, etycznie duże. Społecznie nie ujawniła zainteresowań. Przygotowanie fachowe dość dobre. Lojalność duża, ambicja pracy m a k r ' Ukończyła naukę z ogólnym wynikiem dobrym i 26 lokatą na 33
absolwentki.
W tym czasie mieszkała z rodzicami przy ul. Łazienkowskiej 22. W gimnazjum i podczas studiów należała do harcerstwa. Do czasu rozpoczęcia nauki w CIWF na
10
Bielanach była trzykrotnie na obozach harcerskich. Uprawiała pływanie, wioślarstwo, kolarstwo i lekką atletykę.
W 1935 r. wyszła za mąż za por. Wojciecha Borzobohatego, oficera 3 pac w Wilnie, a w przyszłości szefa sztabu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, zastępcy komendanta tego okręgu, szefa sztabu Korpusu Kieleckiego AK w czasie „Burzy”, szefa sztabu DSZ, więźnia reżimu komunistycznego w latach 1945-1953 skazanego na karę śmierci, współzałożyciela i pierwszego prezesa ŚZŻAK w latach 1990-1991, kawalera Virtuti Militari i 2-krotnego Krzyża Walecznych, pośmiertnie mianowanego w 1991 r. do stopnia generała brygady przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę.
Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. mieszkała w Warszawie z synem i rodzicami.
W październiku 1941 r. została zaprzysiężona do ZWZ pod pseudonimem
„Usia” . Pełniła funkcję łączniczki w komórce legalizacyjnej Okręgu Warszawskiego, kierowanej przez kpt. Bronisława Ciszkiewicza, ps. Radwan. W związku z reorganizacją tej komórki i odejściem kpt. Radwana do 27 DP AK na Wołyniu, w lipcu 1944 r. została przeniesiona do Bazy Okręgu Radomsko-Kieleckiego w Warszawie. Do jej obowiązków należało przewożenie poczty konspiracyjnej z Warszawy do Kielc. Powstanie Warszawskie zastało ją w Kielcach. Pracowała tam do stycznia 1945 r. w komórce łączności konspiracyjnej kierowanej przez cichociemnego, mjr. Bolesława Jackiewicza, ps.
Ryś. Tę samą funkcję pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie
Po zakończeniu służby konspiracyjnej, jeszcze w 1945 r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie Budownictwa Mieszkaniowego. Po reorganizacji tego ministerstwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. W 1970r. przeszła na rentę z powodu złego stanu zdrowia.
W latach 80-tych pomagała mężowi w pracy nad monumentalną monografią
„Jodły”- Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK.
Jako sierżant Armii Krajowej w Okręgu Radomsko-Kieleckim została odznaczona przez władze Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari nr. 13021. Jako Danuta Pulwarska w dniu 13 maja 1966 r. otrzymała pozytywną weryfikację tego nadania od Głównej Komisji Weryfikacji Odznaczeń przy ZG ZBoWiD.
Zmarła 13 września 1991 r.
2
11
3
Źródła:
APm.st.W, akta AWF, syg. 100 (Danuta Zofia Pulwarska); AZKRP i BWP, syg. N -14869 - DW UdsKiOR, Spis VM, cz. 1, s. 24; Wykaz Imienny GKWO ZG ZBoWiD z 8.VIII. 1966 r. - Borzobohaty W., „Jodła” .... , s. 13; Zagórski A. (oprać ), Zrzeszenie
„Wolność i Niezawisłość” ..., t. 4, cz. 2 ,, s. 73-74, 246.
Wiesław Misztal Mirosław Sutej
12
Danuta Zofia BORZOBOHATA z d. PULWARSKA — M
Urodziła się 2 października 1911 r. w Warszawie jako córka Satumina Jerzego Pulwarskiego i Haliny Walentyny z d. Gierman. Jej ojciec był urzędnikiem PKP. W latach 30-tych mieszkali przy ul. Łazienkowskiej 22 m. 34.
6 czerwca 1931 r. uzyskała maturę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi.
13 października 1931 r. została immatrykulowana jako studentka Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, kierunek chemii Uniwersytetu Warszawskiego.
W jej podaniu o przyjęcie na Uniwersytet Warszawski złożonym 15 września 1931 r. znajduje się krótki życiorys: „Urodziłam się w Warszawie dnia 2 października 1911 r. Jestem wyznania rzymsko-katolickiego. W 1915 r. wyjechałam z Rodzicami do Rosji, skąd powróciłam w 1918 r. Początkowo uczęszczałam na pensję Pani Wołowskiej do klasy podwstępnej, następnie przeniosłam się do Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, które w r.b. ukończyłam. Od r. 1925 do 1929 byłam członkiem z .H .p r
Uczęszczała m in. na wykłady prof. Stefana Straszewicza z matematyki dla przyrodników, prof. Jana Łukasiewicza z logiki matematycznej, prof. Kazimierza Jabłczyńskiego z chemii nieorganicznej, prof. Stefana Pieńkowskiego z fizyki doświadczalnej, prof. Wiktora Lampe z chemii organicznej. Po trzech pierwszych tremestrach zrezygnowała ze studiów na UW. 15 października 1932 r. wstąpiła na 2-letni kurs nauczycielski w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego na Bielanach.
Na egzaminach wstępnych uzyskała 126 punktów na 220 możliwych co dało jej 15 lokatę wśród 72 zdających dziewcząt. Była dosyć dobrą studentką. Po dwóch latach nauki czyli po ostatnim, 6 trymestrze osiągnęła oceny bardzo dobre z fizyki, chemii, historii WF,
ł
higieny, pomocy doraźnej, gier ruchowych i sportowych, oceny dobre z biologii, biometrii, fizjologii, właściwości wieku, psychologii, pedagogiki, masażu, terenoznawstwa, obozownictwa i wycieczek, gimnastyki, systemu i dydaktyki gimnastyki, umuzykalnienia, łyżwiarstwa, pływania, wioślarstwa, strzelania, walki wręcz i praktyki lekcyjnej, oceny dostateczne z anatomii i narciarstwa oraz jedną ocenę niedostateczną z lekkiej atletyki.
W „opinii ostatecznej rady pedagogicznej napisano: Jnteligencja ogólna dosyć duża.
Sprawność osobista dobra. Wyrobienie życiowe słabe, etycznie duże. Społecznie nie
13
ujawniła zainteresowań. Przygotowanie fachowe dość dobre. Lojalność duża, ambicja pracy m a ł a Ukończyła naukę z ogólnym wynikiem dobrym i 26 lokatą
na 33 absolwentki.
W tym czasie mieszkała z rodzicami przy ul. Łazienkowskiej 22.
W gimnazjum i podczas studiów należała do harcerstwa. Do czasu rozpoczęcia nauki w CIWF na Bielanach była trzykrotnie na obozach harcerskich. Uprawiała pływanie, wioślarstwo, kolarstwo i lekką atletykę.
W 1935 r. wyszła za mąż za por. sł. st. Wojciecha Borzobohatego, oficera 3 pac w Wilnie, a w przyszłości szefa sztabu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, zastępcy
> J
komendanta tego okręgu, szefa sztabu Korpusu Kieleckiego AK w czasie „Burzy”, szefa sztabu DSZ, więźnia reżimu komunistycznego w latach 1945-1953 skazanego na karę śmierci, współzałożyciela i pierwszego prezesa ŚZŻAK w latach 1990-1991, kawalera Virtuti Militari i 2-krotnego Krzyża Walecznych, pośmiertnie mianowanego w 1991 r.
do stopnia generała brygady przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę.
Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. mieszkała w Warszawie z synem i rodzicami.
W październiku 1941 r. została zaprzysiężona do ZWZ pod pseudonimem
„Usia” . Pełniła funkcję łączniczki w komórce legalizacyjnej Okręgu Warszawskiego, kierowanej przez kpt. Bronisława Ciszkiewicza, ps. Radwan. W związku z reorganizacją tej komórki i odejściem kpt. Radwana do 27 DP AK na Wołyniu, w lipcu 1944 r. została przeniesiona do Bazy Okręgu Radomsko-Kieleckiego w Warszawie. Do jej obowiązków należało przewożenie poczty konspiracyjnej z Warszawy do Kielc. Powstanie Warszawskie zastało ją w Kielcach. Pracowała tam do stycznia 1945 r.
w komórce łączności konspiracyjnej kierowanej przez cichociemnego, mjr. Bolesława Jackiewicza, ps. Ryś. Tę samą funkcję pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie.
Po zakończeniu służby konspiracyjnej, jeszcze w 1945 r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie Budownictwa Mieszkaniowego. Po reorganizacji tego ministerstwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. W 1970 r. przeszła na rentę z powodu złego stanu zdrowia.
W latach 80-tych pomagała mężowi w pracy nad monumentalną monografią
„Jodły”- Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK.
14
Jako sierżant Armii Krajowej w Okręgu Radomsko-Kieleckim została odznaczona przez władze Rzeczypospolitej na Uchodźstwie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari nr. 13021. Jako Danuta Pulwarska w dniu 13 maja 1966 r. otrzymała pozytywną weryfikację tego nadania od Głównej Komisji Weryfikacji Odznaczeń przy ZG ZBoWiD.
Zmarła 13 września 1991 r.
Jej starsza siostra Krystyna ur. 26 listopada 1907 r. także była absolwentką Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Do szkoły tej uczęszczała od 1 września 1918 r.
do 29 maja 1926 r. Na jej świadectwie dojrzałości są następujące oceny: religia - 5, język polski - 3, język francuski - 3, historia - 3, matematyka - 3. Z innych przedmiotów w kl. VI-VI1I otrzymała: fizyka z chemią - 3, propedeutyka filozofii - 4, rysunek - 4, śpiew i muzyka - 5, ćwiczenia cielesne - 5, kosmografia - 3. W październiku 1926 r.
wstąpiła na Wydział Ogrodniczy SGGW. Podczas studiów na poszczególnych egzaminach otrzymywała oceny głównie dostateczne (i trochę dobrych). Dyplom inżyniera ogrodnictwa otrzymała w 1932 r Po wojnie (w 1948 r. i później) mieszkała jako Krystyna Jakubowska-Pulwarska w Warszawie przy Al. Waszyngtona 20 m. 14. W 1949 r.
na podstawie nowych przepisów otrzymała stopień magistra nauk ogrodniczych.
Źródła:
APm.st.W, akta AWF, syg. 100 (Danuta Zofia Pulwarska), tamże: akta Państwowego Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie.Odpisy świadectw maturalnych, syg. 41, k. 34 (Pulwarska Krystyna); ASGGW, ao. Pulwarskiej Krystyny, syg. 2821; AUW, nr albumu 37164 (Pulwarska Danuta), AZKRP i BWP, syg. N -14869 - DW UdsKiOR, Spis VM, cz. 1, s. 24; Wykaz Imienny GKWO ZG ZBoWiD z 8.VIII. 1966 r. - Borzobohaty W., „Jodła” .... , s. 13; Zagórski A. (o p rać), Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” ..., t. 4, cz. 2 ,, s. 73-74, 246.
Kolorem niebieskim to co doszło o siostrze !
Mirosław Sulej, Wiesław Misztal
15
t
ś ( / I w - ł l A ^ 'Ł. C ^ rt/W l u)W/vi~
a Xl>/,QpV.SW\’ U °\C A ^ ę )^ ^
\ J Ia1łV ^ Po
BORZOBOHATA Danuta Zofia z d. PULWARSKA (1911- 1991)
Urodziła się 2 października 1911r. w Warszawie jako córka Saturnina
(u
Jerzego Pulwarskiego i Haliny z d. Gierman. W 1931 r. uzyskała maturę w Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie. W latach 1931 - 1934 studiowała w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Po ukończeniu tej uczelni pracowała jako nauczycielka w Milanówku. Wyszła w 1935r. za mąż za por. Wojciecha Borzobohatego, Zamieszkali w Warszawie przy Al. Waszyngtona 20 (i to mieszkanie służyło im do końca życia).
Tam także przebywała ^odcza^w ybuchu wojny razem z synkiem Wojciechem, urodzonym w W r . j ^ T i z rodzicami.
Według innej wersji przebywała wówczas, a także w innych dłuższych okresach czasu wojny, w Kielcach. W październiku 1941r. została zaprzysiężona v, ZWZ, przyjąwszy pseudonim Usia. Pełniła funkcję łączniczki w komórce legalizacyjnej Komendy Okręgu Warszawskiego, kierowanej przez kpt.
Bronisława Ciszkiewicza, ps. Radwan. W związku z reorganizacją tej komórki została w lipcu 1944r. przeniesiona do działającej w Warszawie bazy łączności Okręgu Radomsko-Kieleckiego, w którym mąż był od grudnia 1943r. szefem sztabu a wkrótce potem komendantem tego Okręgu.
Do obowiązków „Usi” należało przewożenie poczty konspiracyjnej z
(i/
Warszawy do Kielc. Powstanie Warszawskie zastało ją w Kielcach. Tam miała przydział do stycznia 1945r. do komórki łączności Oddziału III sztabu tego Okręgu, którym to oddziałem kierował cichociemny, mjr Bolesław Jackiewicz, ps. Ryś. Tę samą służbę pełniła następnie przez krótki czas w Częstochowie.
W (jak można wnioskować z nr krzyża) została jako <Danuta Pulwarska, sierżant „Usia” z Okręgu Radomsko-Kieleckiego> przez władze
16
RP na Uchodżctwie odznaczona Orderem Wojennym Virtuti Militari - nr krzyża 13021. Nadanie to zostało potwierdzone dla Danuty Borzobohatej
r [ ł i j k o k a z. u.«Ł /vt3 ,
przez władze PRL z oaTąN/^ Posiadania innych odznaczeń nie udało się
M & A W A t©M *DVW <
1 s t w i e r d z ić . f t ^ ^ b ^ ^ t ł o w B i l i a j f l im oT hw rtekliw y g h pnnTiiIriw n ń n rn rif i n y f
tnwaraaw?^r-aiallar4:yami^--iw--t^ Hn*yrlmwii « h»riliL.j w#^ogńtnwyy4i-- inform acj i mii o czynili bojowym Danuty, za który zootała wyróżniono,-mri— -
^tygyłfrrrh-^łftRfi jej słnżhy knnspirnnjttrfr—
Po zakończeniu służby wojennej Danuta w 1945r. wróciła do Warszawy i podjęła pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie w Ministerstwie
/Wvc6c. £) fe)
Budownictwa M ieszkaniow ego./ Po reorganizacji Ministerstwa Budownictwa pracowała w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego. Całe ówczesne życie Danuty wypełniała troska o męża, przebywającego do października 1953r. w więzieniach PRL, a chorującego po wyjściu z nich.
Liczni rozmówcy autorów biografii określali Danutę jako osobę „oczytaną, małomówną, nigdv nie mówiącą o własnej służbie wojennej, oddaną
&
ustawicznie trudnej pomocy mężowi”.
W 1970r. Danuta przeszła z powodu złego stanu zdrowia na rentę. W latach 80-tych pomagała intensywnie mężowi w jego pracy nad monografią
<V (t
„Jodły”, Okręgu Radomsko-Kieleckiego ZWZ-AK. Po ciężkiej chorobie zmarła 13 09 1991r. w Warszawie, w kilka miesięcy po śmierci męża.
Pochowana w Warszawie na Cmentarzu Powązkowskim.
Mąż Danuty, ppłk Wojciech Borzobohaty (1908-1991), pośmiertnie awansowany na gen. bryg.; kawaler V M; ur. na Wileńszczyźnie, uczestnik kampanii wrześniowej, od października 1939r. w SZP-ZWZ-AK w Komendzie Obszaru Warszawskiego, potem jako „Wojan” w Okręgu Radomsko-Kieleckim „Jodła”; po rozwiązania AK. szef sztabu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Aresztowany 21 czerwca 1945r., ciężko ranny podczas ucieczki, skazany na karę śmierci, zwolniony w październiku
17
1953r. Działacz ZBOWiD, pierwszy prezes ŚZŻołnierzy AK. W licznych opublikowanych biogramach W. Borzobohatego nie ma wzmianki o
małżonce. Jedyny syn Wojciech -psti praifJ u i ^uHnrijp w Put^ł u, którego
X~~~[rodzice kilkakrotnie odwiedzali w czasie PRL. (Autoryzował niniejszą biografię matki). Bratanek Wojciecha Jacek Borzobohaty jest prawnikiem w Gdyni. Siostrzenica Wojciecha, toru ńską lekarką. Kalina Borzobohata, -jniałj^HwBae^caao zaa^mlPnT Utefenr-
Źródła:
AZGZKRPiBWP, ao (tamże relacja własna Danuty), N-14869; DW UdsKiOR, Spis Kawalerów ...Londyn 1988, cz.l, s.24; - Borzobohaty W.,
„Jodła”, Warszawa 1983, s.13.
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
18
19
20
21
Londyn, 30.p a ź d z ie rn ik a 196?r
d . * i . V /F 3 /ć> \ —
Łączniczka Danuta I3GRZ03GHATA.
Pseudonim; “U sia”
P rz y d z ia ł: Okręg Radomski Armii Krajowej.
Za w yróżniające s ię męstwo w s łu ż b ie w warunkach bojowych w o k re sie k o n s p ira c ji i podczas walk Armii Krajowej na te r e n ie Gkr.Radomskiego,odznaczona z o s ta ła d n ,l.I .1 9 4 5 r . przez Dowódcę Armii Krajowej na wniosek Komendanta Okręgu;
Orderem Wojennym “YIRTUTI MILITARI" K l.V -e j.
Za zgodność
^ on # l > r • R n c; on s ' i e go wJ o d ła M P i
i z • >S z t • I'p ik • W* ao rs o’o o h rt e go*
Ki, r i e t i
/ y s \ s s ^
vi/ 0 « .
22
23
24
25
26
i j b i ^ u ^ K u i i Z a n . ja Z d w i a o a n u a i n y , ż e o m a ia.u».
r. uuw ^zia o a n a s p o a iu g ie j c n ó r o o ie o p a - u z o n ą sw . b a K ra m e n t a łiji, n a s z a u it o c n a n a M a iit a , a *u b ii;a, r>au c ia i T t s c io w a
DANUTA B O RZO B O H A T A
ż o łn ie r z A K
o d z n a c z o n a K r z y i e m u i a e r u V ł r t u t l M il it a r i.
iw sta w u ; i a Z a io o n a o o o t ^ lz ie się d n i a ia.09. o g o d z in ie 11 w K ościele sw . K a r o i a B o r o m e u s z a n a P o w ą z k a c h , p o c z y m n a s t ą p i w y p r o w a d z e n ie C ia ła d o g r o o u r o d z in n e g o
s y n , s io s t r a , s y n o w a , w n u c z k i _________________________________________ i r o d z in a
27
28
29
30
31
32
33
34
u . / u h i
Prof dr kabli Elżjjieta Za wacka
ul. Gagarina 13b~?s*26, tel. 55-17-344
"■ 8 7 -1 0 0 T O R U Ń
1
Toruń 7 I 2003 r.
Pan Wojciech Borzobohaty 92-400 Cour Bevoi£5 47, Viktor Hugo, ap. 9 France
Szanowny Panie,
W ślad za telefonami p. Ireny Makowskiej z Warszawy przesyłam Panu do autoryzacji projekt biografii Pana śp. Matki, jak ą zamierzam umieścić w Słowniku Kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. Tom I tego Słownika ukaże się w pierwszej połowie 2003 roku, więc otrzymanie autoryzacji jest sprawą pilną.
i
^ 2
35
i
U . / 3 h o ó i
/
)o.
Prof. drhab. Slzomia Zauiacka
ul. Gagarina 136 to 26,\el. 65-17-344
87-1C0T©RUŃ
Toruń 8 I 2003 r.
Pan Jacek Borzobohaty 81-337 Gdynia
ul. Rotterdamska 9
Szanowny Panie,
W ślad za poprzednią korespondencją uprzejmie proszę o ustosunkowanie się lub autoryzację załączonej biografii Danuty Pulwarskiej-Borzobohatej. Egzemplarz tej biografii wysłałam również do syna Danuty Borzobohatej do Paryża.
Z wyrazami szacunku z góry dziękując za pomoc
1 eA •
36
37
38
39
40
Jak Pani wiadomo, przygotowuję wydanie słownika kobiet odznaczonych orderem Virtuti Militari - otóż mam wielkie kłopoty, jeżeli chodzi o kobiety z Okręgu „Jodła”.' Kapituła Orderu III RP zweryfikowała z tego okręgu odznaczenia dla 6 kobiet. Trzy z nich przeszły także przez weryfikację w Londynie, mianowicie: - Borzobohata z d. Pulwarska Danuta „Usia”, nr krzyża 13021, Sotowska Anna „Jaga”, nr krzyża 13035 oraz Pani z nr. 13027;
idznaćżone na wniosek Zientarskiego i Borzobohatego dnia 1.01.1945r. (Pani ma też drugi nr krzyża 13629, ale nie wiadomo mi, na czyj wniosek i kiedy nastąpiło to, chyba omyłkowe, nadanie numeru).
Weryfikację PRL stwierdziła Kapituła III RP przez nadanie numeru w
„Wykazie osób odznaczonych którym Departament Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej wystawił odnośną legitymację. Oto numery legitymacji: — 1. Borzobohata - DK 5649/W-1966, 2. Dec Jadwiga - DK 9379/W-1966, 3.
Heleniak Cecylia zam. Gutry - DK 8777/W-1972, 4. Pani - DK 5132/W-1966, 5, Ossowska Janina -. ma nr. wykazu 8004, ale być może nie wystawiono jej legitymacji) oraz 6.Sotowska Anna. - DK 2722/W-1965. O dwu ostatnio wymienionych nie posiadam prawie żadnych danych biograficznych: o J.
Ossowskiej wiem, że ur. 1924r. i była san. w 25 pp AK, a o A. Sotowskiej to,, co podaje monografia „Jodły”.(z tym, że nr krzyża A. Sotowskiej wskazuje, że jej odznaczenie nastąpiło razem z Panią i D.Borzobohatą)
. Oczywiście ciągle poszukuję dalszych danych o wszystkich wyżej wymienionych, najbardziej jednak zależy mi na danych o służbie D.Borzobohatej, o J.Ossowskiej i o A. Sotowskiej.
41
42
43
Jak Pani wiadomo, przygotowuję wydanie słownika kobiet odznaczonych orderem Virtuti Militari - otóż mam wielkie kłopoty, jeżeli chodzi o kobiety z Okręgu „Jodła”.' Kapituła Orderu III RP zweryfikowała z tego okręgu odznaczenia dla 6 kobiet. Trzy z nich przeszły także przez weryfikację w Londynie, mianowicie: - Borzobohata z d. Pulwarska Danuta „Usia”, nr krzyża 13021, Sotowska Anna „Jaga”, nr krzyża 13035 oraz Pani z nr. 13027;
odznaczone na wniosek Zientarskiego i Borzobohatego dnia 1.01.1945r. (Pani ma też drugi nr krzyża 13629, ale nie wiadomo mi, na czyj wniosek i kiedy nastąpiło to, chyba omyłkowe, nadanie numeru).
Weryfikację PRL stwierdziła Kapituła III RP przez nadanie numeru w
„Wykazie osób odznaczonych ...”, którym Departament Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej wystawił odnośną legitymację. Oto numery legitymacji: — 1. Borzobohata - DK 5649/W-1966, 2. Dec Jadwiga - DK 9379/W-1966, 3.
Heleniak Cecylia zam. Gutry - DK 8777/W-1972, 4. Pani - DK 5132/W-1966, 5, Ossowska Janina -. ma nr. wykazu 8004, ale być może nie wystawiono jej legitymacji) oraz 6.Sotowska Anna. - DK 2722/W-1965. O dwu ostatnio wymienionych nie posiadam prawie żadnych danych biograficznych: o J.
Ossowskiej wiem, że ur. 1924r. i była san. w 25 pp AK, a o A. Sotowskiej to,, co podaje monografia „Jodły”.(z tym, że nr krzyża A. Sotowskiej wskazuje, że jej odznaczenie nastąpiło razem z Panią i D.Borzobohatą)
. Oczywiście ciągle poszukuję dalszych danych o wszystkich wyżej wymienionych, najbardziej jednak zależy mi na danych o służbie D.Borzobohatej, o J.Ossowskiej i o A. Sotowskiej.
i
Doszły do mnie informacje, jakoby dwie dalsze kobiety z „Jodły” zostały odznaczone VM:
Machniewska Wieńczysława, kurierka Delegatury Rządu z „Jodły” i
Perzanowska Stefania „Żywna”( 1896-1974))., lekarka partyzantki radomskiej.
Czy Pani cokolwiek wie o nich?
44
Toruń, poniedziałek, 15 października 2001
Fundacja „Archiwum Pomorskiej Armii Krajowej w Toruniu.
W związku z nadesłaną ankietą dotyczącą działalności Danuty Borzobohatej z domu Pulwarskiej w okresie wojny 1939 roku i w okresie powojennym informuję, że nie posiadam żadnej wiedzy na temat Jej działalności. W czasie wojny byłam małym dzieckiem ,a w okresie stalinowskim nikt na
temat działalności nic nie mówił.
Stryjenka zmarła dnia 13 września 1991 roku. Pogrzeb odbył się 19 września 2001 roku w Warszawie na cmentarzu na Powązkach .Zostałapochowana w grobie rodzinnym.
W załączeniu przedstawiam do xero :
1) zdjęcie z okresu przedwojennego ślub Danuty Pulwarskiej z Wojciechem Borzobohatym 2)zdjęcie z 1988roku Danuty i Wojciecha Borzobohatych w ich mieszkaniu przy al. Waszyngtona w Warszawie.
3)nekrolog Danuty Borzobohatej.
Relacja Kaliny-Marty Borzobohatej córki Adama
,
brata generała Wojciecha Borzobohatego.45
^ W-wa, 19 s t y c z n i a 02 r . Pani I z o ,
Syn g e n e r a ł a bodajże również Wojciech - / j u n i o r / i mieszka pod n a s t ę p u j ą c y m adresem :
2iz4QQ_Gour_Beyoię / France - F ra n c ja / 47, V ik to r Hugo , ap.9
t e l e f o n t k i e r . 0-0331 i potem 47-88-91-82
&A/
posiada j a k i e ś p rz e d się b io rstw o p ro dukc ji a r t . pam iątkarskich czy cos tak ieg o . Bevois j e s t mijscowoscią podparyską.
iW Polsce żyje bodajże syn b r a t a g e n e r a ł a , j e s t ra dcą prawnym w Gdyni w jakimś przedsiębiorstwie t r a n s p o r t u okrętowego
lub coś podobnego. Adres :
mgr Jacek Borzobohaty 81-337 Gdynia
R o t t e r damska 9 ^ ^o4fevl
t e l . 058 / 57-91-05 ° $ ° 3* / &
t e l e f o n w pracy : 27-40-12
On j e s t spolegliwy , rozumie z a s ł u g i g e n e r a ł a i od czasu :<f do czasu k o n t a k tu je s i ę z'tym,w Paryżu. Zdaje s i ę jednak, że ma na niego n i e w i e l k i wpływ. Jednak b t d z i e mógł chyba u d z i e l i ć Zo
szczegóły do ty tące VM żony g e n e r a ł a . Z Torunia do Gdyni n i e tak daleko.
Poza tym proszę nawiązać k o n ta k t z Bogusławem Szwedo zam. - 39-400 Tarnobrzeg , kopernika 19 m 79 t e l . 015/8 2 3 -o 9 -2 5 . J e s t on wydawcą b ro s z u r z biogramami osób odznaczonych orderami VM w 20 w. Dysponuje dużą wiedzą na ten temat i k o l e k c j ą . Wyda- wnictwo j e s t wspomagane finasowo przez Kurię D ie c e z ja ln ą w San
domierzu, ł a d n i e wydają , bodajże w p o s t a c i k w a r t a ln ik a . Są tam także k o b iety z VM X okręgu " J o d ł a " , r e jo n u Tarnobrzega, Podkar
p a c i a , Rzeszowa i t d . Sprawa mało znana a l e d la Pani i prof.Zo moim zdaniem niezwykle i n t e r e s u j ą c a .
Pozdrowienia
i - , * * ' M
r < - r U
46
47
0 < £
t \ c u J W
2 . 5 e A A < J ' ° W A|^ C ^
6 i ł 8 Sandomierz,dnia 25 października 2003 r
j ) / o $
Szanowna Kochana Fani Profesor!
Według moich posiadanych danych na temat Danuty Pulwerskiej Borzochate^a j e s t nie wiele, a t e które posiadam są od żony zmarłej Leona T o r l iń s k ie g o .
Otóż Danuta Borzochata nie mieszkała na t e r e n i e Kielc oraz okolic podczas okupacji.
Siedziba Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej m ie ś c iła s i ę w Radomiu , Borzobochaty z o s t a ł oddelegowany
na Komendanta do Radomia z Warszawy z Zarządu Głównego AK.
Po okupacji mieszkali w Warszawie , m ieli jednego syna, który obecnie mieszka w Paryżu.
W książce wydanej przez Borzochatego są dwa wydania
nie umieszczanego nazwiska żony Borzochatego, z tego wynikałoby że ni^ d zia ła ^ n a t e r e n i e Okręgu Radomsko-Kieleckiego.
wielu akowców z Inspektoratów i Obwodów, w tym dużo pracy włożył Leon T o r liń s k i i jego żona. Wszystkie dane/ n o t a t k i / , nie oddał właścicielom, a syn jego wywiózł je do Paryża.
Kochana Pani Pro fesor byłam na zje z d z ie w Garczynip, było cudownie, choć droga bardzo daleka.
W 1938 r . w lip c u byłam tam obozie, gdyby Panią P rofesor interesowały dane jak s i ę tam znalazłam mogę żłożyć
r e l a c j ę , Wszyscy ikowcy d ziękują za pozdrowienia Borzochatemu przy opracowaniu k s ią ż k i "Jodła"pomagało
(
i p r z e s y ł a j ą swoje z Grodu nad Wisłą z Sandomierza.
48
49
50
R A D O M
