Bzura Maria

1

...i t W l S L ...

'"W ac„1 A -V - ...

0 3 ^ W ■

I/2 . Dokum enty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora

u - t e

I/3. Inne m ateriały dokum entacyjne dotyczące osoby relatora —

II. Materiały uzupełniające relację ( /

111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora —

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne...

IV. Korespondencja ( /

V. Nazwiskowe karty inform acyjne

U

V I. Fotografie * U r t - C t

2

3

a

Maria Bzura, zam. Jamak "5^

Urodziła się 26 grudnia 1925 r. jako córka Antoniego.

Rozkazem Naczelnego Dowództwa WP Nr 1322 z dnia 20 grudnia 1945 r.

została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

W uzasadnieniu napisano: „Skoczek spadochronowy. Dwukrotnie przechodziła przez linię frontu. Wykazała wiele męstwa dowodząc grupą operacyjną Milicji Obywatelskiej w walkach przeciwko bandom.”

Ze znajdujących się obecnie w AAN materiałów mjr. Józefa Saturna, ps.

Bartek, w 1944 r. komendanta Okręgu Pińczów AL i dowódcy tzw. batalionu rezerwowego im. Webera Okręgu Pińczów AL dowiadujemy się, że Maria Bzura została zrzucona w dniu 15 lipca 1944 r. do batalionu AL im. Bartosza Głowackiego, w roli tragarza radiostacji, jako podkomendna niejakiej „Wali” - funkcjonariuszki

Józef Saturn pisze: „ ... W kilka dni po odjeździe po przeprowadzonej inspekcji przez tow. „Michała”[Michał Jaworski - p. aut. biogr.] spada na mnie ja k grom

wiadomość do nas przez gońca z kartką: „Saturn” zabieraj „Franka” (Kocybałę) i natychmiast przyjeżdżaj; (tu następuje wskazanie miejsca w lesie) - otrzymaliśmy desant 6 oficerów i 7 żołnierzy oraz podoficerów z Armii „Berlinga” (podpis „Michał”).

Zawiadamiam „Franka Starego” - jedziemy do wskazanego miejsca w lesie, podchodzimy do lasu, nagle wylania się z zarośli żołnierz z okrzykiem: „Stój kto idzie”, odpowiedź:

„swoi” - po wylegitymowaniu się zostajemy wpuszczeni do lasu i doprowadzeni do obozu.

Niesamowita radość nas ogarnia, nasz kochany tow. „Michał' odpoczywa w gronie prawdziwych polskich żołnierzy, żywo rozmawia, uśmiecha się z zadowołeniem, że nareszcie otrzymaliśmy żywy kontakt z tak długo oczekiwanym Wojskiem Polskim, z którym ju ż nigdy kontakt się nie zerwie. Na wiązce gałązek odpoczywają dwie kobiety, bohaterki, jedna to tow. „ Wala ”, czystej krwi rosjanka, właścicielka przywiezionej ze sobą radiostacji

nadawczo-odbiorczej, druga to tow. Bzura Maria, biedactwo trochę chora, pokaleczona przy lądowaniu, gdyż spadochron otworzył się za późno, za mocno uderzyła o ziemię,

sowieckiego wywiadu (dca grupy T. Janiak)

4

K/

pokaleczyła sobie szyją pasem od stacji nadawczo-odbiorczej z którą lądowała. Do lasów tych w których zastaliśmy skoczków nie mam absolutnie zaufania. Po dłuższych perswazjach przegrupowania się oddziałów do lasów chroberskich, mobilizują furmanki u chłopów miejscowych i przemieszczamy się do lasów chroberskich. Radiostacja przy lądowaniu uszkodzona, szybko zostaje naprawiona, je st czynna bez przerwy. „Wala”

zaszyta w zaroślach ze słuchawkami na uszach odbiera wiadomości z terenów wyzwolonych, podaje nowe wiadomości z frontu, kłóci się ze Sztabem Partyzanckim w Lublinie, dlaczego nie przysyłają zrzutu broni tak nam wówczas potrzebnej, bo przecież chętnych tow. do walki bardzo dużo - a broni m a ło ...

Z dalszych wywodów J. Saturna dowiadujemy się, że oczekiwany zrzut broni i materiałów wybuchowych już jako I Brygada AL Ziemi Krakowskiej im. B.

Głowackiego (powołana 27.07.1944) otrzymali 29 lipca JJM 4^ r. Z wywodów tych wynika także, że Maria Bzura, jako tragarz radiostacji „uczestniczyła” w walkach I Brygady AL Ziemi Krakowskiej o Skalbmierz i Działoszyce oraz pod Baranowem 4 sierpnia 1944 r. Musiała także uczestniczyć w przejściu brygady przez front sowiecko-niemiecki pod Stopnicą. W połowie sierpnia wraz z całą brygadą znalazła się w Rzeszowie. Na tę okoliczność J. Saturn pisze: „ ... Pozostały za nami piękne lasy i przeżyte wspólnie z tamtejszą ludnością dni wielu walk partyzanckich. M y natomiast w

wyzwolonej ju ż od gada hitlerowskiego części Polski przystąpiliśmy w Rzeszowie do niemniej intensywnej i ciężkiej pracy w formie likwidowania resztek ukrytych grupek armii niemieckiej, zbierania z terenu służalców niemieckich zakonspirowanych NSZ-ców i AK- ców przystępując równocześnie do organizacji Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, jako Zbrojnego Ramienia Ludowego Rządu Polskiego. ”

W tej „działalności” ppor. Maria Bzura brała bardzo aktywny udział, o czym świadczy wyżej cytowane uzasadnienie nadania jej przywłaszczonego przez komunistów najwyższego polskiego odznaczenia wojennego.

2

Źródła:

A AN, arch. ZHP (Zakładu Historii Partii), t.o. Józefa Saturna (t. nr 8247), k. 12, 26, 27, 30, 38.

DW UdsKiOR, Im. spis PRL 1, s. 37, poz. 189.

5

BZURA MARIA zam. Jańczak - k ^ ^ 1

Urodziła się 26.12.1925 r. w Łomży. Córka rolników Antoniego i Weroniki. Ukończyła 7 klas szkoły powszechnej. W czasie wojny została wywieziona do ZSSR.

Pełniła funkcję sanitariuszki w oddziale mjr. Czesława Klimy, który od 8 maja 1944r.

przeszedł do dyspozycji Polskiego Sztabu Partyzanckiego z Pińskiej Brygady Ukraińskiego Sztabu Ruchu Partyzanckiego. Po reorganizacji oddział przyjął nazwę Polski Samodzielny Batalion Specjalny. Jego zadaniem było przerzucenie na tyły niemieckie grup organizatorskich z zadaniem zasilenia AL. 15 lipca 1944r., po odbyciu przeszkolenia, w 13-to osobowej grupie skoczków spadochronowych por. Antoniego Janczaka, została zrzucona w pobliżu Podlesie pow. Miechów. Po przejściu w Pińczowskie, do Lasów Chroberskich, weszli w skład 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, której dowódcą był

„Bartek” - por. J. Włoch - Saturn. Pełniła funkcję szefa służby sanitarnej w stopniu st.

sierż./ppor. Brała udział w „Akcji Burza” : w walkach o Pińczów i Skalbmierz, potem walczyli w lasach Kozłowieckich, Amelińskich i Szklanowskich. Po zaciętych bojach 15 sierpnia 1944r. brygada przebiła się przez front na przyczółku sandomiersko - baranowickim, w pobliżu Baranowie nad Wisłą, 18 sierpnia została rozwiązana i jako całość została wcielona do Milicji Obywatelskiej.

Od 30.10.1944 r. służyła w PO MO w Sanoku, a od 4.12.1944 w WK MO w Rzeszowie. Od 26.05.1945 była mianowana dowódcą kompanii operacyjnej WK MO, a 17.10.1945 została wyznaczona na stanowisko wykładowcy na kursie przeszkolenia przy WK MO. Rozkazem KG MO nr. 71 z 28.02.1946 została przeniesiona do KW MO Gdańsk. Przydzielono j ą do Wydziału Służby Zewnętrznej Komendy MO na etacie Szefa Sekcji II - Ruchu Drogowego (od 25.03.1946), potem przesunięto na stanowisko Szefa Sekcji Zezwoleń Milicyjnych i Kontroli (od 29.04.1946). Po urlopie udzielonym jej w październiku nie stawiła się do służby, co uznano za dezercję i decyzją KG MO została zwolniona z szeregów MO (19.10.1946).

Decyzję tę odwołano 31.10.1946

Mianowana do stopnia porucznika (rozkaz WK MO nr. 113 z 24.10.1945).

Odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu VIRTUTI MILITARI (20.12.1945 r.), a także Srebrnym Krzyżem Zasługi (1945) oraz Medalem Partyzanckim.

Wyszła za mąż za Antoniego Janczaka (Jańczaka), urodziła córkę Teresę Mieczysławę (1.01.1946. w Elblągu).

Jej mąż Antoni Jańczak (1923) ps. „Antek”, absolwent polskiej Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu, został przydzielony do sztabu dywizji piechoty w Sielcach. Jako ochotnik zgłosił się do służby w batalionie szturmowym i w lipcu 1944r. był dowódcą grupy spadochronowej.

Po rozwiązaniu brygady był naczelnikiem Wydziału Służby Zewnętrznej KW MO w Rzeszowie (03 - 08.1945), potem został przeniesiony do KW MO Gdańsk. Najpierw pełnił funkcję kierownika Komisariatu IV Morskiego MO w Elblągu, a od 18.01.1946 r.

komendanta Komendy MO Miasta Gdańsk

Archiwum IPN Gdańsk, sygn IPN GD 130/650, IPN GD 067/410; Archiwum IPN Rzeszów, akta/list Maria Bzura, ur. 1925; Bieszczanin Z., Linia Śmierci, Warszawa 1970, s. 31;

Bieszczanin Z., 1 Partyzancka Brygada AL. Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego /w/

Wojskowy Przegląd Historyczny nr. 4, 1978, s. 185, 194; Garas J. B. Czołówka ląduje w mroku, Warszawa 1981, s. 8; Markowa E., Polski Samodzielny Batalion Partyzancki /w/

6

Wojskowy Przegląd Historyczny, nr. 2, 1964, s. 359; Trzaska J., Druga twarz Augusta, Warszawa 1969, s. 92,94; Ważniewski W., Bój o Republikę Pińczowsk 1944, Warszawa 1972, s. 109; Wesołowski Z., Polska Rzeczpospolita Ludowa. Kawalerowie Orderu YIRTUTI MIL1TARI, Floryda 1992, s. 15;

Opracowała: Krystyna Wojtowicz Kraków, sierpień 2003r.

7

l i

- j \X v Ł ^ i» A V 'J M L t O i Ł w W B . C W u m f e o

BZURA zam . JA Ń C ZA K M aria (1925 - )

T l

" k - 5

Maria Bzura urodziła się 26 grudnia 1925 r. w Łomży jako córka rolników Antoniego i Weroniki. Ukończyła 7 klas szkoły powszechnej. W czasie wojny została wywieziona do ZSRR.

Była sanitariuszką w oddziale mjr. Czesława Klima, potem w Polskim Samodzielnym Batalionie Specjalnym. (Oddział Klimy przeszedł od 8 maja 1944 r. z Pińskiej Brygady Ukraińskiego Sztabu Ruchu Partyzanckiego do dyspozycji Polskiego Sztabu Partyzanckiego, który po reorganizacji przyjął nazwę Polski Samodzielny Batalion Specjalny). Batalion Specjalny miał za zadanie przerzucenie na tyły niemieckie grup organizatorskich dla zasilenia oddziałów partyzanckich AL. i BCh. St. sierż. a wkrótce ppor.<$L Maria Bzura otrzymała, po odbyciu przeszkolenia spadochronowego, przydział do 13-osobowej grupy organizacyjnej por. Antoniego Jańczaka ps. „Antek”, swego przyszłego męża. Została w tej grupie zrzucona dnia 14 lipca 1944 r. (różne źródła podają też 13 bądź 15 lipca) na teren Obwodu Krakowskiego AL w lasy pińczowskie blisko stacji Tunel. Grupa Jańczaka nawiązała wkrótce łączność z batalionem AL im. Bartosza Głowackiego,, walczącym pod dowództwem por.

Józefa Saturna „Bartka” w liczbie wówczas ok. 200? żołnierzy z AL i BCh, zwiększonej o grupę 13 spadochroniarzy. Ten batalion AL przyjął 27 lipca nazwę 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego. Maria dokonała skoku jako sanitariuszka i tragarz stacji radiowej, była podkomendną radiooperatorki Rosjanki Wiery Jaworskiej „Wali”, funkcjonariuszki sowieckiego wywiadu w tej grupie. W czasie zrzutu M. Bzura została lekko ranna, zbyt późno otworzony spadochron za mocno uderzył o ziemię i pokaleczył ją pasem dźwiganej stacji. Mimo to pełniła odtąd swoją służbę sanitarną uczestnicząc w potyczkach, niekiedy ciężkich, z cofającymi się przed Armią Czerwoną jednostkami niemieckimi* ii£in. w 'f walkach ok. Stopnicy o Pińczów, Skalbmierz, Działoszyce i innych miejscowościach. Kiedy Niemcy, wciąż stawiający groźny opór, nasilili pacyfikację „Republiki Pińczowskiej”

nowymi jednostkami, sztab brygady, liczącej już ok. 400 ludzi, ale wciąż niedostatecznie uzbrojonej i ponoszącej duże straty, zadecydował o przejściu linii frontu na przyczółku sandomiersko - baranowickim. J. Księżarczyk podaje: „brygada przebijała się przez front przy ciężkim obstrzale 15 sierpnia .Bohaterska sanitariuszka Marysia Bzura (wówczas już

szef sanitarny Brygady) do późnej nocy zbierała i wywoziła rannych z frontu ”.

Wkrótce Maria Bzura wraz z całą brygadą znalazła się w Rzeszowie. Kiedy 18 sierpnia Brygada została rozwiązana i jako całość wcielona do Milicji Obywatelskiej, M.

Bzura rozpoczęła służbę w Woj. Komendzie MO w Rzeszowie. 30 X została przeniesiona do

8

Pow. K-dy MO w Sanoku. Rezkazem-nominacyjnym- ND WP z. 2-XI został zatwierdzony stopień ppor. nadany jej w AL. 4 XII 1944 r. została przeniesiona z powrotem do Woj. K-dy MO w Rzeszowie. Kiedy A. Jańczak 19 III 1945 r. został mianowany naczelnikiem Wydziału Służby Zewnętrznej, M. Bzurę przeniesiono do tego Wydziału. 26 V została mianowana d-cą Kompanii Operacyjnej Woj. K-dy MO. 28 IX 1945 r. otrzymała urlop zdrowotny, po czym 17 X naznaczono j ą na stanowisko wykładowcy na kursie przeszkolenia przy Woj. K-dzie MO. £

,*

Awansowana 1 X 1945 r. na stopień por.fzostała 28 lutego 1946 r. przeniesiona do K-dy Woj. MO w Gdańsku (dokąd także przydzielono A. Jańczaka). Została zwolniona z szeregów MO 19 X 1946 r. Dalsze jej losy są nieznane.

Rozkazem Naczelnego Dowództwa WP Nr 1322 z dnia 20 grudnia 1945 r./M aria Bzura została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego VIRTUTI MILITARI. W uzasadnieniu podano: Skoczek spadochronowy. Dwukrotnie przechodziła przez linię frontu.

Wykazała wiele męstwa dowodząc grupą operacyjną Milicji Obywatelskiej w walkach przeciwko bandom. Była też odznaczona 1 X 1945 r. Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Mąż M. Bzury, Jańczak Antoni ps, „Antek”, ur. 1923 r. w-akalk.y-~Bfześeia..nad Bugiem. Przydzielony do sztabu Dywizji Piechoty w Sielcach zgłosił-się-jako achotnik-do służby w Batalionie Specjalnym. Zt^«eefty-jaka--ii.=ŁGa.. -grupy-organizatorski ej wal c zy ł jako oficer operacyjny w Sztabie 1 Brygady AL. im. B. Głowackiego. Od sierpnia 1944 r. w K- dzie Woj. MO Rzejszów, od 1946 r. K-da Woj. MO Gdańsk. Ostatni znany przydział K-da \ Woj. Gdańsk.

Uwaga Redakcji:

Prof. Jan Łopuski, b. oficer broni w Inspektoracie AK Rzeszów, autor książki Losy Armii Krajowef na Rzeszowszczyźnie (sierpień-grudzień 1944), podaje w recenzji biografii M.

Bzury ze stycznia 2003 r.: Z dokumentacji wynika , że Maria Bzura służyła w sowieckim wywiadzie. Z ugrupowania AL., do którego została zrzucona, rekrutował się w Rzeszowie od Ił połowy 1944 r. aktyw UB i MO ściśle podporządkowany NKWD. Zajmował się on aresztowaniami, fizyczną likwidacją i deportowaniem do lagrów w ZSRR żołnierzy AK. Była to działalność zbrodnicza skierowana przeciw Narodowi Polskiemu. Budzi we mnie najgłębszy sprzeciw , aby w niepodległej Polsce osoba , która w tej jednostce służyła, mogła z tytułu tej służby być odznaczona orderem VM.

9

AAN, arch. ZHP (Zakładu Historii Partii), t.o. Józefa Saturna (t. nr 8247), k. 12, 26, 27, 30, 38; AKHK, ko. Bzura Maria; APAK, T: 3358/WSK (tamże recenzja J. Łopuskiego);

Biograficzna Baza Komputerowa Oddziału Muzeum Historycznego m. Krakowa, k. pers. nr 778; DW UdsKiOR, Im. spis VM PRL 1, s. 37, poz. 189;

Bieszczanin Z., Linia śmierci, W-wa 1970, s. 31; tenże,

Partyzancka Brygada AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, WPH, 1978/4, s. 194; tenże, Ze wspomnień dowódcy oddziału GL i AL w Krakowie, w: Dynamit , cz. 1, Kraków 1964, s. 217; Duda J., Wojenna Służba Kobiet w okresie II wojny światowej, Głos Kombatanta 1997/2, s. 22-28; Garas J., Czołówka ląduje w mroku, W-wa 1981, s. 8; tenże, Oddz. GL i AL, s. 320; Markowa E., Polski Samodzielny Batalion Partyzancki, WPH, 1964/2, s. 359; Purchla B., Udział kobiet w 1 Brygadzie AL. Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, Głos Kombatanta AL., 2001/2, s. 8-10; Świerczyński J., Polski Sztab Partyzancki, WPH 1963/1, s. 94; Trzaska J., Druga twarz Augusta, W-wa 1969, s. 94; Ważniewski W., Bój o Republiką Pinczowską 1944, W-wa 1972, s. 108, tenże, Walki partyzanckie nad Nidą , W-wa 1969, s. 215; Wesołowski, PRL Kaw. VM..., s. 15; Wspomnienia żołnierzy GL i AL, W-wa 1962, 3 artykuły: 1) Dziennik grupy spadochronowej por. Janczaka, s. 416-417, 2) Bieszczanin Z., W walce z podwójnym wrogiem, s. 439, 3) Saturn J., Brygada przechodzi linią frontu, s. 441.

v

Bzura Maria.

- s. 1 - dać jedno zdanie wprowadzające, że była w partyzantce, - s. 1 - małe uwagi stylistyczne

- s. 2 - wyjaśnić powody zamieszczenie tego biogramu podobnie jak innych te­

go typu (zob. uwagi ogólne).

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

Krzyż Y i r t u t i M i l i t a r i

J i - / | AL Miechów

Krak ów Bzura Maria, ps. "Marysia"

Kartateka pars. ar. 778

^ródł®: B i a g r a f i c z n a Baza Kamputerawa O d d z ia łu Muzeuia H i s t a r y c z n e g #

. Krakawa,

Kraków» u l . Pemarska 2 K. Wa j t . , 2 0 0 2 .

41

Muzeum Histeryczne a. Krakowa* Oddział " U lic a Pomorska"

K a r t o t e k a p e r s o n a l n a n r . 778

NAZWISKO: Bzura IMIONA:

PSEUD:

Maria Marysisi a BIBLIOGRAFIA:

ORGANIZACJA:

PRZYDZIAŁ:

BIBLIOGRAFIA Aresztowanie:

Opuścił Monte:

Data śmierci:

818 Str: 94

Armia Ludowa

O. Miechów, 1 Brygada AL

253 Str:

BIBLIOGRAFIA:

BIBLIOGRAFIA BIBLIOGRAFIA

359

SYMBOL: K FOTO

starszy sierżant [253/359]

sanitariuszka, po wojnie Bzura-Jańczak [403/31] v podporucznik, szef sanitarny Brygady [559/108]

przeszła front 44. 08. 15 pod m. Stopnica [698/194]

zrzucona 44. 07. 13 w rejonie m. Podlesice,wraz z grupą Jańczaka [820/8]

Ź ró d ła :

:n Dzny 8 1 8 / 9 4 - Tjrzaska J an , Druga tw a rz A u g u s ta , Wyd. MON

19^9, s . 94

253 / 3 5 9 ~ O r k o w a Edward, P o l s k i S a m o d z ie ln y B a t a l i o P a r t y z a n c k i , / V Wojskowy P r z e g l ą d H i s t o r y n r . 2, 1 9 6 4 , s . 343 do 360 ( s . 3 5 9 )

403 / 3 1 ' B i ^ s z c z a n i n Zygmunt, L i n i a ś m i e r c i , Wyd. MON, 1 9 7 0 , s . 31

559 / 1 0 8 - Waźn^ewski W ładysław , Bój © R e p u b lik ę P id cf 1 944, Wyd* MON, Warszawa 1 9 7 2 , s . 108

698 / 1 9 4 - B i ^ s z c z a n i n Zygmunt, 1 P a r t y z a n c k a Brygada Z iem i K ra k o w sk iej im. B a r t o s z a G ło w a ck ie g o

/ V Wajskowy P r z e g l ą d H i s t o r y c z n y n r . 4, Warszawa 1 9 7 8 , s . 194

zawską AL

i x£\

8 2 0 / 8 - Garas J ó z e f B o l e s ł a w , Czołówka l ą d u j e w mroku, Wyd. MON, Warszawa 1 9 8 1 , s . 8

42

* _ / e 9> 2 - 0 _{' 3}

Maria Bzura, ur. 1925 ^ żona Edwarda Janczaka

spadochroniarz, sanitariuszka w I Brygadzie AL Ziemi Krakowskiej służba w Wojew. Komendzie MO w Rzeszowie:

y rozkaz nominacyjny ND WP z 2 XI 1944 (nr 54) zatwierdza stopień podporucznika nadany w rozkazem dziennym WK MO nr 27 z 30 X 1944 przeniesiona do Powiatowej Kom. MO w

Sanoku

rozkazem dziennym WK MO nr 47 z 4 XII 1944 przeniesiona do WK MO Rzeszów rozkazem personalnym WK MO nr 34 z 19 III 1945 E. Janczak mianowany Naczelnikiem

Wydziału Służby Zewnętrznej, M. Bzura przeniesiona do tego wydziału

rozkazem WK MO nr 62 z 26 V 1945 por. M. Bzura mianowana dowódcą kompanii operacyjnej WK MO

rozkazem personalnym WK MO nr 99 z 2 X 1945 por. M. Bzura otrzymała urlop zdrowotny od 28 IX 1945 do odwołania

rozkazem personalnym WK MO nr 109 z 17 X 1945 naznaczona na stanowisko wykładowcy na kursie przeszkolenia przy WK MO

^rozkaz personalny WK MO nr 113 z 24 X 1945: decyzją Prezydium KRN z 20 IX 1945 awansowana z dniem 1 X 1945 do stopnia porucznika i odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi

rozkazem personalnym KG MO nr 32 z 18 VIII 1945 kpt. E. Janczak przeniesiony do KW MO Gdańsk

rozkazem personalnym KG MO nr 71 z 28 II 1946 por. M. Bzura przeniesiona do KW MO Gdańsk

rozkazem personalnym KG MO nr 155 z 23 X 1946 por. M. Bzura zwolniona z dniem 19 X 1946 z szeregów MO woj. gdańskiego

AL

43

Maria Bzura, ur. 1925 J f s l (Ł

^

żona Edwarda Janczaka

spadochroniarz, sanitariuszka w I Brygadzie AL Ziemi Krakowskiej służba w Wojew. Komendzie MO w Rzeszowie:

rozkaz nominacyjny ND WP z 2 XI 1944 (nr 54) zatwierdza stopień podporucznika nadany w rozkazem dziennym WK MO nr 27 z 30 X 1944 przeniesiona do Powiatowej Kom. MO w

Sanoku

rozkazem dziennym WK MO nr 47 z 4 XII 1944 przeniesiona do WK MO Rzeszów rozkazem personalnym WK MO nr 34 z 19 III 1945 E. Janczak mianowany Naczelnikiem

Wydziału Służby Zewnętrznej, M. Bzura przeniesiona do tego wydziału

rozkazem WK MO nr 62 z 26 V 1945 por. M. Bzura mianowana dowódcą kompanii operacyjnej WK MO

rozkazem personalnym W K MO nr 99 z 2 X 1945 por. M. Bzura otrzymała urlop zdrowotny od 28 IX 1945 do odwołania

rozkazem personalnym WK MO nr 109 z 17 X 1945 naznaczona na stanowisko wykładowcy na kursie przeszkolenia przy W K MO

rozkaz personalny WK MO nr 113 z 24 X 1945: decyzją Prezydium KRN z 20 IX 1945 awansowana z dniem 1 X 1945 do stopnia porucznika i odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi

rozkazem personalnym KG MO nr 32 z 18 VIII 1945 kpt. E. Janczak przeniesiony do KW MO Gdańsk

rozkazem personalnym KG MO nr 71 z 28 II 1946 por. M. Bzura przeniesiona do KW MO Gdańsk

rozkazem personalnym KG MO nr 155 z 23 X 1946 por. M. Bzura zwolniona z dniem 19 X 1946 z szeregów MO woj. gdańskiego

AL

44

45

46

47

Strona 1 z 1

^ 3 5 3 / 0 3

fapak@wp.pl

Od: <fapak@wp.pl>

Do: <oddzial.gdansk@ipn.gov.pl>

W ysłano: 3 lipca 2003 14:54 Temat: Prośba o informacje

\J\

Szanowni Państwo,

Zwracam się do Państwa z prośbą w imieniu prof. Elżbiety Zawackiej, założycielki Fundacji Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Kobiet"), uhonorowanej przez Kapitułę Nagrody IPN im. Grzegorza Jakubowskiego tytułem Honorowego Kustosza Pamięci Narodowej.

Profesor Zawacka pracuje obecnie nad Słownikiem Kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Yirtuti Militari. Wśród ponad 350 odznaczonych jest Maria Bzura zamężna Jańczak vel Janczak.

ur. 26 XII 1925 r., córka Antoniego, w czasie wojny w AL (spadochroniarka), od 1944 r. w Komendzie Wojewódzkiej MO w Rzeszowie, gdzie również był zatrudniony jej mąż. 28 lutego 1946 r. przeniesiona wraz z mężem do K-dy Woj. MO w Gdańsku. Zwolnina z MO 19 X 1946 r.

Dalsze jej losy są nieznane.

Poszukujemy wszelkich danych na temat tej osoby, a także możliwości kontaktu z nią lub jej rodziną. Czy mogą nam państwo udzielić informacji na jej temat? Będziemy wdzięczni za wszelką pomoc.

Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu (obecna nazwa Fundacja "Archiwum i Muzeum

Z wyrazami szacunku Dorota Kromp

Sekretariat prof. Elżbiety Zawackiej

48

Strona 1 z

Elżbieta Zawacka

Od: Krystyna Wojtowicz <krystyna_wojtowicz@poczta.onet.pl>

Do: Elżbieta Zawacka <zawacka@wp.pl>

Wysłano: 6 sierpnia 2003 21:52 Załącz: Bzura Maria.eml Temat: Bzura Maria Kochana Elu !

Kasia Mińczykowska dała mi Twój adres mailowy. Korzystam z tego i przesyłam Ci uzupełnioną biografię X Marii Bzury w oparciu o materiały, które na jej temat otrzymałam z IPN w Rzeszowie i Gdańsku. Brak jeszcze informacji dot. jej rodziny oraz losów po zwolnieniu jej z MO w Gdańsku. Materiał z Gdańska dostałam wczoraj. Zrobiłam uzupełnienia w biografii ” którą kiedyś Ci przesłałam i dziś już wysłałam. Jest tam jednak pewne niedomówienie, które zauważyłam już po wysłaniu listu. Dotyczy ono decyzji o dezercji i zwolnieniu z MO. Otóż napisałam, że "Decyzję tę odwołano 31.10.1946", a powinno być "Dezercjja została odwołana Zapewne z pracy została zwolniona, bo nic już więcej na jej temat nie posiadają. Napiszę jeszcze do Urzędu Miasta Łomża, może znajdzie się jakaś jej rodzina, a może p. B Chrzanowski znalazłby trochę informacji w Gdańsku?

Będą również materiały uzupełniające dla Pauliny Czuwary. Panie z Urzędu Gminy w Krynicach podały mi adres jej bratanicy. Napisałam, ale nie mam jeszcze odpowiedzi. Wiem już tylko, że ona nigdy nie wyszła za mąż, więc informocja że z domu nazywała się Lipko jest błędna. Jak tylko otrzymam informacje to zaraz uzupełnię tę biografię i Ci przyślę. Boję się, że to już wszystko jest późno i, że oddałaś pierwszy tom do drukarni. Przykro mi, że to wszystko tak długo trwa.

Serdecznie pozdrawiam

Krystyna "*7 * •

/

49

Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowe Biuro Udostępniania

i Archiwizacji Dokumentów w Gdańsku

BUGd-III-5543-93 (4)/03

Sz. Pani

Krystyna W oj to wicz ul. Czarnowiejska 97 A/10 30-049 Kraków

W odpowiedzi na Pani pismo z dnia 27.06.2003 r., zawierające prośbę o dostarczenie wiadomości dot. Marii Bzura, informujemy, że kwerenda przeprowadzona w archiwum Oddziałowego Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Gdańsku zaowocowała odnalezieniem akt osobowych odnoszących się do okresu służby w/w w szeregach MO.

Zgodnie z dokumentami znajdującymi się w j.a. o sygn. IPN GD 130/650 - Maria Bzura, c. Antoniego i Weroniki, ur. 26.12.1925 r. w Łomży - wykształcenie: 7 klas szkoły powszechnej ; pochodzenie: chłopskie; w okresie wojny została wywieziona do ZSRR (brak dokładnej daty i in. szczegółów), brała następnie udział w działaniach partyzanckich Armii Ludowej w I Brygadzie Ziemi Krakowskiej, odnosząc podczas walki rany. Od marca 1945 r.

zatrudniona w stopniu podporucznika w KWMO Rzeszów, decyzją Komendanta Głównego MO z dnia 18.6.1945 r. została zatwierdzona na stanowisku p.o. Dowódcy Kompanii Operacyjnej przy KWMO w Rzeszowie. Rozkazem personalnym Nr 23 z dnia 30.11.1945 r.

MBP awansowana do stopnia porucznika. W dniu 25.02.1946 r. została przeniesiona do dyspozycji Komendy MO województwa gdańskiego, gdzie od dnia 25.03.1946 r. przydzielono j ą do Wydziału Służby Zewnętrznej Komendy MO na etacie Szefa Sekcji II (Ruchu Drogowego). W dniu 29.04.1946 r. przesunięto j ą na stanowisko Szefa Sekcji Zezwoleń Milicyjnych i Kontroli. Od dnia 5. do 10. października otrzymała urlop po którym nie stawiła się do służby, co dało asumpt do uznania jej za dezertera. W dn. 19.10.1946 r. decyzją KGMO została zwolniona z szeregów MO. Dezercja została odwołana w dniu 31.10.1946 r.

Maria Bzura, jak wynika z akt osobowych Antoniego Janczaka (Jańczaka) - j.a. IPN GD 067/410, była żoną Antoniego Janczaka ps. „Antek”, s. Andrzeja i Marii, ur. 24.12.1923 r.

w Drohiczynie Poleskim, dowódcy w stopniu kapitana oddziału AL w I Brygadzie Ziemi Krakowskiej. Od sierpnia 1944 r. w/w rozpoczął służbę w szeregach MO w Komendzie w Rzeszowie, następnie rozkazem KGMO z dnia 16.08.1945 r. został przekazany do MO woje -

Gdańsk, 2003.07. &

1 50

- wództwa gdańskiego, gdzie pełnił funkcję Kierownika Komisariatu IV Morskiego MO w Elblągu, skąd w dniu 18.01.1946 r. po otrzymaniu awansu na Komendanta Miasta MO Gdańsk przeniósł się do Gdańska.

Akta osobowe w/w informują nas ponadto o przyznanych im odznaczeniach: Medalu Partyzanckim i Srebrnym Krzyżu Zasługi oraz fakcie narodzin w dniu 1.01.1946 r. w Elblągu córki Teresy Mieczysławy.

Innych dokumentów odnoszących się do Pani Marii Bzura i Antoniego Janczaka, poza wymienionymi wyżej, archiwum OBUiAD nie posiada.

Z poważaniem

Na . $ Biura Udostę

Dokume

Graa

owego Archiwizacji Gdańsku

Skutnik

Sporządził:

Mirosław Gorczyński - St. archiwista tel. (058)511 92 26

Nasz adres:

Instytut Pam ięci Narodow ej - Komisja Ścigania Z brodni przeciwko N arodow i Polskiem u O ddziałow e Biuro U dostępniania i Archiwizacji D okum entów w G dańsku

n i Polanki 124, 80-308 G dańsk, tel. 058 5119201 fax: 058 5119212 2

51

52

53

Krzyż Y i r t u t i M i l i t a r i

Bzura Marla, pa. "Marysia”

AL Ulachów

Kraków

Kartateka pars. ar. 778

^ r ó d ł c : B i o g r a f i c z n a Baza Kamputerawa O d d z i a ł u Muzeu* H i s t a r y c z n e g # n . Krak*wa,

Kraków» u l . P«m«rska 2 K . W a j t . , 2 0 0 2 .

f^jOA U U O l

54

VW

sser-, BZURA MARIA LWP

s i e r ż ,

Ż o ł n i e r z k o b ie c e g o p l u t o n u m in e r s k ie g o ( s ty c z e ń 1944) S - g ie j k o m p a n ii m i n e r s k i e j Sam odzielnego B a t a l i o n u Szturmowego ( spadochronowo-deaantowego)- I A,LWP (uformowanego j e s i e n i ą 1 9 43r.)

W c h o d z iła w s k ła d grupy desantow ej pod

dowództwem p o r. A n to n ie g o J a n c z a k a p r z e r z u c o n e j w l i p c u i 9 4 4 r-, na te r e n y w o j, k rak o w sk ie g o ,

"O k o b i e t a c h - ż o ł n i e r z a c h w Samodzielnym B a t a ­ l i o n i e Szturmowym". R e l a c j a W ładysław y Buczak- - L e b ie d ź , t . L e b ie d ź W ładysław a s d, B u c z a k ,

i i i 2/WSK, 1 / 1 / 4 , 6,

55

56

1. Armia WP Bzura Maria sierż.

- służyła w Samodzielnym Batalionie Szturmowym, zrzucona na teren woj. krakowskiego w grupie desantowej por. Antoniego Janczaka w lipcu 1944 r.

Źr. Maria Wójcik, Kobiety - żołnierze 1. i 2. Armii WP - biografie i wspomnienia, s. 112

K.Wojt. 2011

57

58

59

60

61

BZITRA M a r i a

,Re 1. : B i e s z c z a n i n Zygraunt-"Ze wspomnień dowódcy o d d z i a ł a 3-L i AL w Krak owie” . S t r o n a 217 w k s i ą ż c e Dynamit ' c z l

/ Z d z i e j ó w ruchu oporu w P o l s c e p o ł u n i o w e j / K r a k ó w 1S64 wyd L i t e r a c k i e .

S a n i t a r i u s z k a p r z y t y ł a z grupę sp a d o c h r o n o w ą , s k i e r o w a ­ ny r>rzez P o l s k i S z t s b P a r t y z a n c k i w Równem,lądowała 14 VII 1944 r w l a s a c h k o ł o T u n e l u . P o w s t a ł wtedy p l a n or g a ­ n i z a c j i "brygady p a r t y z a n c k i e j AL.

i,

AL

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

4. BZURA Maria c. Antoniego, ur. 26. 12. 1925r.,

^ NDWP Nr 1322 z dnia 20. 12. 1945r.

qNj Skoczek spadochronowy. Dwukrotnie przechodziła przez linię frontu. Wykazała wiele męstwa dowodząc grupą operacyjną Milicji Obywatelskiej w walkach przeciwko bandom.

..Imienny spis odznaczonych orderem wojennym VirtutiMilitari w latach 1943 — 1959" s.36. poz.189.

Biuro Kadr iOdznaczeń Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

73

74

BZURA, zam. Janiak Maria

AAN, arch. ZHP (Zakładu Historii Partii), to. Józefa Saturna (t. nr 8247), k. 12, 26, 27, 30, 38; - DW UdsKiOR, Im. spis VM PRL 1, s. 37, poz. 189.

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92