Spotkania aktorskie. Jerzy Leszczyński

P i ę ć l a t t e m u p o j a w i ł s i ę w L u b l i n i e (a p r z e d t e m n a k r ó t k i c z a s w P u ł a w a c h ) m ł o d y w r o c ł a w i a n i n „ o d T o m a s z e w s k i e g o " . I z m i e j s c a b y ł o w i a d o m o , ż e o d t e g o p r z y b y t k u z a b o l i k o g o ś g ł o w a ; L e s z c z y ń s k i b o w i e m j e s t a k t o r e m - m i m e m , a w i ę c r e p r e z e n t u j e d y s c y p l i n ę s z t u k i n a n a s z y m t e r e n i e u n i k a l n ą , w ł a ś c i w i e t o n i e od r a z u w i a d o m o b y ł o c o z t y m f a n t e m z r o b i ć . W p o ż y t k u , j a k i m o ż e p r z y n i e ś ć w s p ó ł p r a c a z t e g o r o d z a j u a r t y s t ą z o r i e n t o w a ł s i ę r y c h ł o ( z a d o m e m k u l t u r y ) T e a t r D r a m a t y c z n y , a n g a ż u j ą c L e s z - c z y ń s k i e g o j a k o k o n s u l t a n t a r u c h u s c e n i c z n e g o . M . i n . d o „ P o s k r o - m i e n i a z ł o ś n i c y " , „ A n t y g o n y " ( g d z i e , t e ż p o w i e r z o n o m u k i l k a e p i - z o d ó w a k t o r s k i c h ) , „ P r z e n i k a n i a " , „ N i e j e s t e m w i e ż ą E i f f l a " , „ R o - b i n s o n a C r u z o e " i „ W y z w o l e n i a " . T a k ż e t e a t r y s p o z a L u b l i n a za- c z ę ł y s i ę z w r a c a ć o p o m o c w o p r a c o w a n i u s c e n , w k t ó r y c h g e s t i r u c h s t a n o w i e l e m e n t s p e k t a k l u s z c z e g ó l n i e w a ż n y . O s t a t n i o n p . J e r z y L e s z c z y ń s k i w s p ó ł p r a c o w a ł z t e a t r e m k a t o w i c k i m p r z y re- a l i z a c j i „ M i s t r z a i M a ł g o r z a t y " B u ł h a k o w a , a w „ W e s e l u F i g a r a "

w y s t a w i o n y m p r z e z k r a k o w s k i T e a t r i m . S ł o w a c k i e g o r e ż y s e r o w a ł c a ł e

i n t e r m e d i u m .

Wszystkie te „prace z l e c o n e " d o w o d z ą co p r a w d a u z n a n i a dla talentu 1 p r o f e s j o n a l n e g o warsztatu m ł o d e g o artysty, n i e m ó w i ą j e d n a k o t y m , co jest n a j i s t o t n i e j s z ą cechą jego o s o b o w o ś c i : o w y t r w a ł y m d ą ż e n i u do reali- zacji w ł a s n e j idei teatru. O d p i ę c i u lat u p a r c i e i k o n s e k w e n t n i e b u d u j e Leszczyński coraz n o w ą w e r s j ę „ p r o t o t y p u " w y m a r z o n e g o przez siebie modelu teatru w i z j i i r u c h u . K o l e j n e p r e m i e r y , to etapy -ulepszania tego samego w g r u n c i e rzeczy m o d e l u , c h o ć J a k ż e równocześnie o d m i e n n e g o :

„ K a r u z e l a 29" (to jeszcze w P u ł a w a c h ) , „ W i z j e " i „ B e m a pamięci rapsod ż a ł o b n y " , „ K u s a m e m u s o b i e " , „ R o s n ą c y k a m i e ń " , „ W a r i a n t y " — (nagro- dzone p i e r w s z ą n a g r o d ą n a O g ó l n o p o l s k i m . Festiwalu Teatrów P a n t o m i m y 1973) i wreszcie o s t a t n i a , przed t y g o d n i e m w y s t a w i o n a p r e m i e r a pt. „Kro- k i w c z a s i e " , n a w i ą z u j ą c a r ó w n i e ż d o p o e m a t u N o r w i d a „ B e m a p a m i ę c i " . Ale jest to z w i ą z e k b a r d z o l u ź n y , u t w ó r N o r w i d a posłużył za p u n k t wyjścia d o c a ł k i e m s w o b o d n i e b u s z u j ą c e j w y o b r a ź n i twórcy s p e k t a k l u .

— D l a c z e g o p o w r ó c i ł p a n d o t e m a t u sprzed czterech l a t ? Czy n i e Jest to czasem z a f a s c y n o w a n i e ś m i e r c i ą i t o w a r z y s z ą c y m j e j r y t u a ł e m , tak c h a r a k t e r y s t y c z n e dla p o w o j e n n e g o p o k o l e n i a , które nie znało śmierci w j e j o d p o e t y z o w a n e j i n a j b a r d z i e j o k r u t n e j postaci?

— Nie interesuje mnie śmierć, interesuje mnie człowiek, jego przeraże- nie śmiercią, choć jest ona przecież integralną częścią życia i naturalnym jego zakończeniem. Zresztą o ile chodzi o „Kroki w czasie" poezja Norwida była jednym ze źródeł inspiracji, ale nie jedynym...

— J a k o k r e ś l i ł b y p a n g ł ó w n ą Ideę s w o j e g o t e a t r u ?

— Jest to próba stworzenia języka scenicznego w oparciu o wszystkie znane formy ruchu takie jak: taniec, pantomima, akrobacja oraz gesty i ruchy towarzyszące naszemu codziennemu życiu.

—- J a k ą r o l ę w y z n a c z a p a n m u z y c e ?

— Wszystko co r o b i ę jest w ścisłym powiązaniu t muzyką. Kocham muzykę i właściwie do teatru doszedłem poprzez muzykę; często zresztą sam komponuję do swoich przedstawień.

— W s w o i m teatrze n i e t r z y m a się p a n r a m k l a s y c z n e j p a n t o m i m y , w p r o w a d z a p a n e l e m e n t y s p o z a p o k r e w n y c h d y s c y p l i n , a l b o 1 zgoła od- d a l o n y c h o d s z t u k i . C z y t o o z n a c z a r o z b r a t z p a n t o m i m ą ?

— Nigdy nie zerwę z pantomimą, bo jest to Idealny warsztat dla ru- chowców. Ale sama pantomima, która ma n a - każdą sytuację wymyślony gest, po .pewnym czasie przestała mi wystarczać. Bardziej pociąga mnie

~teatr ruchu, gdzie mam większą swobodę w wyborze środków wyrazowych:

— Co u w a ż a p a n za n a j w i ę k s z ą s a t y s f a k j ę w swej p r a c y z m ł o d z i e ż ą ?

— Ze spotykam tylu zdolnych ludzi, którzy chcą i umieją pracować.

W ogóle — kocham ludzi zdolnych, bo potrafią zabarwić jakoś nasze ży- cie...

— A co — p a ń s k i m z d a n i e m — s t a n o w i n a j w i ę k s z ą radość dla a r t y s t y ?

— Jeżeli jego sztuka powoduje zamierzone przez niego uczucia t reak- cje u odbiorcy.

— C z y p r z y g o t o w u j e p a n coś n o w e g o ?

— Tak. Pracuję nad przedstawieniem, która będzie czymś w rodzaju '„teatru jednego aktora": Chciałbym tu zawrzeć mój program teatru, wszystko to, co mnie, jako aktora naprawdę interesuje. Poza tym chcę zro- bić program złożony z fragmentów przedstawień spojony muzyka, a w drugiej części — pokaz filmu zrealizowanego wspólnie z Bogdanem Ko- sińskim. Pierwsza część jest reportażowa, z próby naszego teatru, druga — jest mimodramem kręconym w martwym lesie, gdzie nie ma dosłownie nic żywego. Film len otrzymał nagrodę na festiwalu filmów krótkometra- towych ,,Człowiek a środowisko".

— A co na „ P a n o r a m ę l u b e l s k ą " w W a r s z a w i e ?

— „Warianty" i „Kroki w czasie".

— J e ź d z i ł p a n j u ż za g r a n i c ę , często t e ł b y w a p a n gościem w i e j s k i c h świetlic i k l u b ó w . C z y s p o t k a ł się p a n z n i e w ł a ś c i w y m o d b i o r e m l u b nie- z r o z u m i e n i e m s p e k t a k l u ?

— Ciekawa rzecz, że na wsi nie miałem nigdy wypadku niewłaściwego odbioru...

— C z y u w a ż a p a n , że J ę z y k p a ń s k i c h s p e k t a k l i jest dostatecznie c z y t e l n y ?

— Nie zawsze. Część winy jest po naszej stronie, bo znaczy to, że nie potrafiliśmy przekazać tego, co chcemy w sposób wyraźny. Ale także jest jakiś związek między indywidualną wrażliwością, a trafnością odbio- ru. Trzeba brać też pod uwagę odmienność gustów. Na przykład mam taką etiudę „Ptak", którą robiłem w różnych środowiskach — "w k l u b a c h świetlicach, widownia przeważnie chłopska. Zawsze po spektaklu były roz- mowy, nie wynikało z nich, że cos tu było niejasne lub nieiolaśclv:ie odebrane. Ta sama etiud,a za granicą spotkała się z murem obojętności i niezrozumienia. Muszę 'jeszcze powiedzieć, że umiejętność pokazywania zwierząt należy do zadań szkoleniowych...

— C i e k a w e , Jakie z w i e r z ę u d a j e się p a n u n a j l e p i e j ?

— Najlepiej goryl, a przecież nigdy bym przed naszą widownią z czymś takim nie wystąpili ."Sam bym się czul głupio. Otóż za granicą musiałem poetyckiego „Ptaka" o wyraźnym podtekście liryczno-filozoficz- nym zamienić na „Goryla", który przyjęty został entuzjastycznie.

— N o c ó ż , j a k to p o w i a d a l i s t a r o ż y t n i : „ d e g u s t i b u s " itd. A swoją drogą, b a r d z o < m n i e p a n t y m „ G o r y l e m " z a i n t r y g o w a ł . . .

R o z m . : W . K O R N E L U K

F o t o : J , M a g i e r s k i