Nr 1/2018
Methods in Landscape Architecture
Metody w architekturze krajobrazu
Cover: Fragment of one of the analyses presented in the “Landscape report for the Dąbrowa village”
Landscape architecture is the term defining the discipline that organizes and shapes space in real forms that are nec- essary to satisfy the material and spiritual needs of human beings. According to the European Landscape Convention,
“landscape means an area, as perceived by people, whose character is the result of the action and interaction of natu- ral and/or human factors”. This definition is short, yet very broad. It refers to the area as a geographic notion, natural factors that are studied by life sciences and numerous re- lated applied sciences, and, finally, human actions that are presented by various technical, economic and humanist sciences. Research from all these disciplines may be used as a basis for analysing and shaping landscape. However, it is difficult to agree that all research that refers to specific areas is landscape research. What distinguishes landscape studies from other fields of science, then? It is difficult to provide an unambiguous answer to that question. How- ever, it seems that the key element is the word “perceived”
used in the definition quoted above. Actually, this does not refer to the mere perception of various stimuli, but to the conclusions and evaluation of the given area based on these stimuli (whether it is open, safe, environmentally or culturally valuable) and, maybe first of all, to the impres- sions and feelings that are often difficult to describe and that are connected with the perceived “view of the land”, the image of the surroundings, the undefinable “wow” effect.
If the Author or scientist is able to refer the results of their work to this kind of “perception”, then their research and the methods used will almost certainly refer, to a lesser or greater extent, to landscape architecture. We would like to invite you to read further papers presenting various research methods that are adapted to the analysed objects and are part of landscape architecture.
Editorial Board
Architekturą krajobrazu określa się dyscyplinę organizują- cą i kształtującą przestrzeń w realnych formach niezbęd- nych do zaspokojenia materialnych i duchowych potrzeb człowieka. Według Europejskiej Konwencji Krajobrazowej
„krajobraz to obszar, postrzegany przez ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/ lub ludzkich”. Definicja krótka, ale jakże pojemna. Jest w niej obszar – pojęcie geograficzne, są czynniki przyrodnicze – badane przez nauki przyrod- nicze i liczne powiązane z nimi nauki stosowane, jest też działalność człowieka, którą przedstawiają rozliczne nauki techniczne, ekonomiczne i humanistyczne. Badania z wszystkich tych dziedzin mogą być wykorzystane do analiz i kształtowania krajobrazu. Trudno się jednak zgo- dzić, że wszystkie badania związane z jakimś obszarem są badaniami krajobrazowymi. W takim razie, co wyróżnia badania krajobrazowe od innych dziedzin? Niełatwo na takie pytanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wydaje się jednak, że kluczowym elementem jest zawarte w cy- towanej wyżej definicji krajobrazu „postrzeganie”. Nie chodzi tu raczej o samo rejestrowanie różnorakich bodź- ców, ale o dokonane na podstawie tychże bodźców wnio- skowania i oceny danego obszaru (otwarty, bezpieczny, cenny przyrodniczo lub kulturowo) a także, a może przede wszystkim, o trudne często do opisania wrażenia i odczu- cia związane odbieranym „obrazem kraju” – obrazem otoczenia, owo niedefiniowalne „wow”. Jeśli Autor-badacz potrafi odnieść wyniki swojej pracy do wspomnianego wy- żej „postrzegania”, to jego badania i zastosowane metody prawie na pewno, w mniejszym lub większym stopniu, dotyczą architektury krajobrazu. Zapraszamy do lektury kolejnych artykułów prezentujących różne, dostosowane do badanego obiektu metody badawcze, które wchodzą w zakres architektury krajobrazu.
Kolegium redakcyjne
Author J. Potyrała Autor J. Potyrała
PROBLEMS PROBLEMY
Old District, New Housing. Consequences of Changes in the Spatial Organization of the Urban Backyard Reflected in the District of Grochów
4 Stara dzielnica, nowa zabudowa. Konsekwencje zmiany układu przestrzennego miejskiego podwórza na przykładzie dzielnicy Grochów Izabela Zalewska-Kantek, Beata J. Gawryszewska
PRESENTATIONS PREZENTACJE
Examining the Visual Impact of a Tall Building at the Unii Lubelskiej Square on the Historical Landscape of Warsaw
18 Badanie wpływu wizualnego wieżowca przy placu Unii na historyczny krajobraz Warszawy Klara Czyńska
The Ornamental Farm as a Large-Area Landscape Concept – New Findings in Research on the Cultural Landscape of Wilanów
32 Wielkoobszarowa koncepcja krajobrazowa ferme ornée – nowe ustalenia do badań krajobrazu kulturowego Wilanowa Dorota Sikora
MATERIALS TWORZYWO
Trees in the City Center: a Case Study
of Bulwar Słoneczny in Wrocław 48 Drzewa w centrum miasta – studium przypadku Bulwaru Słonecznego we Wrocławiu Joanna Dobrzańska, Robert Kalbarczyk, Monika Ziemiańska
FORUM FORUM
Greenery in Patronage Settlements – Historical and Contemporary Design Problems Based on the Example of Nikiszowiec
66 Zieleń osiedli patronackich – historyczne i współczesne problemy projektowe na przykładzie Nikiszowca Adriana Baryżewska
ZABŁOCIE_4D Landscape Transformation
of the Streets 78 ZABŁOCIE_4D Krajobrazowa transformacja ulic
Joanna Wojtuń
Summaries 86 Streszczenia
Key words: landscape interventions, backyards, housing estates, case study, activation of inhabitants, creative potential
Introduction
An old African proverb says that:
“it takes a village to raise a child”. The modern world is a “global village”
[McLuhan 1962] powered by a fast- flowing river of information delivered by speeding electrons. However, does it provide good conditions for children to develop?
Teachers and educators deliver alarming data concerning the young generation – children display social dysfunctions even as early as in the preschool age, they also show a va- riety of sensory disorders and motor development deficiencies [Zalewska- -Kantek 2015]. It is assumed that the source of these conditions lies in in- frequent contacts with other children and lack of outdoor physical activity, which was eliminated due to being trapped by computer hobbies. The tendency among children and teenag- ers to spend free time in the so-called virtual world is becoming more and more common [Ruszel 2015].
Is the omnipresence of elec- tronic devices the sole cause of the low level of physical activity and withdrawal from social commitments among children? Perhaps there is no safe alternative for playing and using imagination without being constantly supervised by adults? Perhaps the
“first public space”, as backyards are called by Zbigniew Formella [2012], has ceased to exist as a means of peer education, which forms its rules by negotiations and compromise, and the young human develops by build- ing lasting social relations [Klejbuk- -Goździalska 2011].
In her paper of 1961, Jane Jacobs [2014] states that the best life education in the city takes place when children can watch other people who take at least some responsibility for strangers or neighbours. In order for this to happen, it is necessary to sym- bolically define the common area:
a quarter of streets or a backyard, by marking the radius of an area at a distance from home in which a child could safely move around alone. Just a generation ago children had access to undeveloped land that they used to discover, explore and practice skills necessary for handling new conditions and unpredicted situ- ations [Fjørtoft 2004]. Watched with some discretion from windows, they could experience the changeability of their surroundings and behaviour of neighbours depending on the time of day or season with a certain degree of independence [Korczak 1988]. Thus, it could be assumed that backyards of the old days, with their safe common area marked by the buildings, as well as access to vegetation, provided optimal conditions for the physical development of children and shaping of social competences [Louv 2016].
The objective of this article is
Old Dis trict, N ew Housing. Conseq uences of Changes in the Spatial Or ganization of the Ur ban Backy ar d Ref lected in the Dis trict of Gr ochó w Izabela Zale w sk a-K antek , Beat a J. Ga wr ysz ew sk a
Stara dzielnica, nowa zabudowa.
Konsekwencje zmiany układu przestrzennego miejskiego podwórza na przykładzie
dzielnicy Grochów
Problems
DOI: 10.30825/5.ak.146.2018.58.1
Słowa kluczowe: interwencje krajobrazowe, podwórka, osiedla mieszkaniowe, studium przypadku, aktywizacja mieszkańców, potencjał kreatywny
Wprowadzenie
Stare przysłowie afrykańskie uczy, że „potrzebna jest cała wioska, żeby wychować jedno dziecko”.
Dzisiejszy świat to „globalna wioska”
[McLuhan 1962] zasilana wartką rzeką informacji niesionych przez drgające elektrony. Czy jednak dzieci mają w niej sprzyjające warunki rozwoju?
Nauczyciele i pedagodzy alar- mują, że dzieci we wstępnej fazie nauczania, a nawet już w wieku przedszkolnym, wykazują dysfunkcje społeczne, mają rozmaite zaburzenia sensoryczne i niedostatki w rozwoju motoryki [Zalewska-Kantek 2015].
Przyjmuje się, że przyczyną tych bolączek są, powodowane przez wpadnięcie w pułapkę komputero- wą, rzadkie kontakty z rówieśnikami i ograniczenie ruchu na świeżym po- wietrzu. Coraz częstsza jest tenden- cja u dzieci i młodzieży do spędzania wolnego czasu w tzw. wirtualnym świecie [Ruszel 2015].
Czy jednak tylko wszechobec- ność elektroniki jest przyczyną małej aktywności fizycznej i zaniechania zaangażowania towarzyskiego dzie- ci? Może nie ma bezpiecznej alterna- tywy swobodnej zabawy i puszczenia wodzy wyobraźni bez ciągłego,
dyscyplinującego nadzoru doro- słych? Może „pierwsza przestrzeń publiczna”, jak nazywa podwórka Zbigniew Formella [2012], przestaje istnieć jako świat wychowania rówie- śniczego, w którym zasady rodzą się w drodze negocjacji i kompromisu, a młody człowiek rozwija się dzięki budowaniu trwałych relacji społecz- nych [Klejbuk-Goździalska 2011].
Jane Jacobs już w 1961 roku pisała, że najlepsza nauka życia w mieście ma miejsce, kiedy dzieci mogą obserwować innych ludzi, którzy z kolei biorą choćby niewiel- ką publiczną odpowiedzialność za obcych lub sąsiadów [Jacobs 2014].
Żeby tak mogło się dziać, konieczne jest symboliczne określenie wspól- nego terytorium: kwartału ulic czy podwórka; zakreślenie promienia odległości od domu, w którym mały człowiek może się bezpiecznie samodzielnie poruszać. Jeszcze pokolenie temu dzieci miały dostęp do niezagospodarowanych terenów i wykorzystywały je do odkrywania, eksplorowania i ćwiczenia umiejęt- ności potrzebnych do opanowania odnajdowania się w nieznanych warunkach i nieprzewidzianych sy- tuacjach [Fjørtoft 2004]. Dyskretnie obserwowane z okna przez mamy mogły na własną rękę doświadczać zmienności otoczenia i zachowań sąsiadów w zależności od pory dnia i roku [Korczak 1988]. Zatem moż- na poczynić założenie, że dawne podwórka z określoną za pomocą zabudowy, bezpieczną wspólną przestrzenią do zabawy i dostępem
do swobodnie wegetujących roślin stwarzały optymalne warunki do fizycznego rozwoju i kształtowania kompetencji społecznych u dziecka [Louv 2016].
Celem artykułu jest wskazanie przemian przestrzennych podwórka miejskiego zachodzących w ciągu ostatnich osiemnastu lat, prowadzą- cych do eliminacji funkcji rozwo- jowych, społecznościotwórczych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, związanych z przebywaniem w tej przestrzeni.
Materiał i metody
Przegląd terenów niezabudo- wanych miasta pod kątem ich roli edukacyjnej dzieci nie pozwolił pozostać obojętnym na całkowitą przemianę funkcjonalną i prze- strzenną podwórza. Terenem badań była część dzielnicy Praga-Południe, Grochowa, zawarta w prostokącie ulic: Łukowskiej, Tarnowieckiej, Hetmańskiej, Boremlowskiej, Chło- pickiego i Zamienieckiej. O wyborze zadecydowały znajomość oko- licy, zainteresowanie jej historią oraz wieloletnie obserwacje. Na przedmiotowym terenie został prze- analizowany układ przestrzenny poszczególnych posesji: położenie budynków względem ulicy i granic działki, wielkość i przeznaczenie budynków, usytuowanie wjazdu, zagospodarowanie powierzchni niezabudowanej. Badanie terenowe wykonane w maju 2018 r. polegało
urban backyard brought by the last 17 years, which led to the elimination of developing, community-forming and educational qualities of these areas, previously available for children and teenagers.
Materials and methods
The review of undeveloped areas of the city with regards to their educational role cannot leave one indifferent to a complete spatial and functional change of the backyard.
The research area is located in a part of Praga Południe district called Gro- chów, marked by the quarter of streets Łukowska, Tarnowiecka, Hetmańska, Boremlowska, Chłopickiego and Zamieniecka. The area was selected due to the interest in its history as well as long years of observation.
The spatial plan of individual resi- dential developments was analysed, taking into account: the location of the buildings with reference to the street and plot borders, the size and functions of the buildings, location of the driveway, and development of the land not covered by buildings.
The field study conducted in May 2018 involved a compilation of an inventory of the structures (divided into two groups: built before and after 2000) and the existing coverage of the land (vegetation which could be freely explored). 418 estates were researched and 54 were distinguished as the ones where new investments had been made. The inventory lists
the spatial plan of the estates: loca- tion of the buildings with reference to the street and plot borders, size and function of the buildings, location of the driveway, and development of the land not covered by buildings, number and type of areas covered by trees. The area of the yard and the development before and after 2000 have also been determined. The com- parison of the existing developments with the city map of 1994 indicated the fast pace of the replacement of old buildings with new investments, which completely changes the nature of the district and the manner of land use within the estates.
Results
In order to understand the re- sults better, the history of the district should be remembered. It is com- monly, and rather unfairly, regarded as a bad part of town inhabited by marginalised groups of people. How- ever, until the early 19th century Gro- chów was a summer resort [Barański 2016] stretching along Trakt Brzeski and Grochowska streets, surrounded by large farming lands. Develop- ment of this area until the 8th of April 1916, that is until the issue of General-governor Hans Hartwig von Beseler’s “Resolution concerning the expansion of Warsaw urban area and execution of the plan of extension of the city of Warsaw”, had been lim- ited as it was a part of the so-called esplanade – the foreground of Fort
XI of Warsaw fortification system [Woźniak 2004]. Next, factories con- nected with the local resources were built there – food processing and min- eral industrial developments [Berger 2016]. When Warsaw authorities managed the reconstruction of the left bank of the capital city after the war, this district deteriorated gradually – it experienced shortages of funds for modernization and expansion of plumbing, heating and electric net- works [Kucharski 2018]. Due to that, intensive spatial changes in this area, connected with constantly increasing developers’ activity, took place after 2000. At the same time, thanks to this
“developmental delay”, old manner of use of residential areas with “back- yards” can still be observed.
Grochowska Street remains the axis of the district. The analysis of relics of old structures indicates how rapidly the spatial plan and habitation nature changed with the distance from the main artery in this part of Warsaw before the Second World War (comparison with the map from 1936) and at least 30 years after.
Taking any turn into a street which met Grochowska would lead, within a few dozen metres, from a large city to a suburb and then periphery.
As field research (47.35 ha area) has shown, 54 multi-family buildings were created in the area, replacing pre-war single-family housing with multi-family housing and undevel- oped areas (Tab. 1).
The area of courtyards de-
na inwentaryzacji zabudowy (z roz- różnieniem na powstałą przed i po 2000 r.) oraz istniejącego pokrycia terenu (obecność roślinności umoż- liwiającej swobodną eksplorację).
Zbadano 418 posesji i wyróżniono te, na których w ciągu ostatnich lat powstały nowe inwestycje (54 posesje). Zinwentaryzowano układ przestrzenny tych posesji: położenie budynków względem ulicy i granic działki, wielkość i przeznaczenie budynków, usytuowanie wjazdu, za- gospodarowanie powierzchni nieza- budowanej, ilość i rodzaj zadrzewień.
Określono również powierzchnię po- dwórka i zabudowy przed i po 2000 roku. Porównanie stanu istniejącego z planem Warszawy z 1994 r. umoż- liwiło wykazanie, jak szybko nowa zabudowa wypiera starą, zmieniając charakter dzielnicy poprzez całko- witą modyfikację układu przestrzen- nego i sposobu zagospodarowania poszczególnych posesji.
Wyniki
Żeby ułatwić zrozumienie wy- ników badań, warto sięgnąć do historii dzielnicy, niesprawiedliwie
powszechnie uznawanej za „podłe przedmieście”, zamieszkiwane przez szkodliwy „margines społeczny”. Do początków XIX wieku Grochów był miejscowością letniskową [Barański 2016], ciągnącą się wzdłuż ulic Trakt Brzeski i Grochowskiej, otoczoną rozległymi terenami rolnymi. Rozwój tej okolicy do 8 kwietnia 1916 r., czyli dnia wydania przez Generał-Guber- natora Hansa Hartwiga von Bese- lera „Rozporządzenia dotyczącego rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla rozbudowy miasta Warszawy”, był ograniczony ze względu na przyna- leżność do tzw. esplanady – przed- pola Fortu XI Twierdzy Warszawa [Woźniak 2004]. Późnej powstały tu zakłady produkcyjne związane z miejscową bazą surowcową, a więc zakłady przemysłu spożywczego i mi- neralnego [Berger 2016]. Gdy władze Warszawy zajęte były po wojnie odbudową lewego brzegu stolicy, dzielnica ulegała stałej, powolnej degradacji – brakowało środków na modernizację i budowę sieci kanali- zacyjnej, ciepłowniczej i elektrycznej [Kucharski 2018]. Dlatego inten- sywne przemiany przestrzenne tego
terenu, związane z rosnącą wciąż presją deweloperską, nastąpiły dopie- ro po 2000 roku. Jednocześnie dzięki temu „opóźnieniu” wciąż można obserwować dawne zagospodaro- wanie kwartałów mieszkaniowych z przedmiotowymi „podwórkami”.
Osią dzielnicy była i jest ulica Grochowska. Do dziś analiza pozo- stałości starych zabudowań zwraca uwagę na to, jak szybko, w miarę oddalania się od tej arterii, zmieniały się struktura układu przestrzennego na posesjach i charakter zamieszki- wania w tej części Warszawy przed II wojną światową (porównanie z mapą z 1936 r.) i przynajmniej 30 lat po niej. Skręcając w którąkolwiek
„boczną od Grochowskiej”, już po przejściu kilkudziesięciu metrów z dużego miasta trafiało się na przed- mieście i dalej na peryferie.
Jak wykazały badania terenowe, na analizowanym przedmiotowym obszarze o powierzchni 47,35 ha powstały 54 budynki wielorodzinne, zastępując przedwojenną zabudowę jedno- lub wielorodzinną oraz tereny niezabudowane (tab. 1).
P o w i e r z c h n i a p o d w ó r e k zmniejszyła się średnio o 54%, zaś
Table 1. List of functional and spatial changes of areas where multi-family residential buildings were built on the basis of new regulations, compared with their use before 2001*
Tabela 1. Wykaz posesji, na których powstały budynki wielorodzinne na współczesnych zasadach posadowienia z porównaniem z użytkowaniem w 2001 r.*
Backyard type or development status before 2000
Użytkowanie przed 2000 r.
Addresses of new developments Adres
Number of developments constructed on the basis of new regulations after 2001
Liczba nowych budynków Undeveloped area
Teren niezabudowany
Sulejkowska 20,16a, 5; Osiecka 33, 38; Kawcza 37, 58, 58a; Komorska 29/33, 35, 37;
Zamieniecka 56; Kordeckiego 15/17, 25; Zana 14; Osowska 25; Domeyki 4, 11, 19 19 Backyard type A
Podwórko typu A
Zana 10; Osowska 27, 31, 32, 33; Domeyki 5; Szaserów 69/71; Żółkiewskiego 35,
35a, 35b; Grochowska 129a 11
Backyard type B Podwórko typu B
Łukowska 16; Kawcza 31, 35, 42a, 48; Komorska 38; Zamieniecka 62/64, 70;
Domeyki 1, 20, 25; Żółkiewskiego 40; Hetmańska 27, 35 14
Backyard type C Podwórko typu C
Sulejkowska 21, Osiecka 31, 49; Kawcza 39, 36; Komorska 39/41; Zamieniecka 54,
66; Hetmańska 14, 22, 24, 28, 45; Grochowska 90 14
* The present state of development compared with a historical map shared by the Town Hall of the Capital City of Warsaw: http://www.mapa.um.warszawa.pl/
mapaApp1/mapa?service=mapa_historyczna&L=pl&X=7507098.369721618&Y=5789841.584342128&S=10&O=0&T=0&komunikat=off
* Stan istniejący porównany z mapą historyczną zamieszczoną przez Urząd m. st. Warszawa: http://www.mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=ma- pa_historyczna&L=pl&X=7507098.369721618&Y=5789841.584342128&S=10&O=0&T=0&komunikat=off
the building area increased, on aver- age, by 77%. Out of 54 surveyed properties, the area of the yard was reduced by more than 50% in 33, and in 49 it was increased by more than 50%. Detailed information on chang- ing the surface of yards and buildings as well as spatial layout diagrams of all 54 properties researched are pre- sented in Table 2.
Considering the location of the given residential building and development of the backyard, three basic types of backyards can be distinguished (working names: types A, B and C). The areas where they can be found are clearly separated with streets which are parallel to Grochowska.
Backyards of type A are situ- ated in quarters of streets adjacent to Grochowska. Residential buildings are located along the borders of plot.
The buildings usually consist of four floors and there are shops/workshops on the ground floor in the part facing the main street. Entrances to the resi- dential part are located in passages into the inner area, they are rarely found facing the street directly. The passages also served as driveways into the inner yards where single-floor outbuildings were situated and served as flats or workshops. The backyard area is covered with utility gardens of the inhabitants of the ground floor flats, isolated trees (mostly fruit trees), fruit and ornamental (sweet-mock orange, lilac) bushes/shrubs, there are carpet hangers and benches; the
Table 2. Comparison of the backyard and development areas and schemes of the plot development Tabela 2. Porównanie powierzchni podwórek, zabudowy i układu przestrzennego posesji
No.
Lp. Address Adres
Backyard/
Podwórze (area/
powierzchnia m2)
Development/
Zabudowa (area/
powierzchnia m2)
Scheme of the plot development Schemat układu posesji before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/przed 2000 r.
after/po 2000 r.
1. Domeyki 1 234 111 97 317
2. Domeyki 3 226 173 125 171
3. Domeyki 19 400 92 47 273
4. Domeyki 25 939 326 – 613
5. Domeyki 4 371 169 61 210
6. Domeyki 5 269 176 87 175
7. Grochowska 129 280 – 459 957
8. Grochowska 92 1130 449 – 637
9. Hetmańska 14 560 409 77 228
10. Hetmańska 22 255 113 123 265
11. Hetmańska 24 554 176 – 214
12. Hetmańska 27 568 230 219 557
powierzchnia zabudowy zwiększyła się średnio o 77%. Spośród 54 prze- badanych posesji na 33 powierzchnia podwórza została zmniejszona o wię- cej niż 50%, a na 49 – zabudowa została zwiększona o więcej niż 50%. Szczegółowe informacje na temat zmiany powierzchni podwórek i zabudowy, a także schematy układu przestrzennego wszystkich badanych 54 posesji przedstawia tabela nr 2.
Ze względu na usytuowanie budynku mieszkalnego i zagospoda- rowanie podwórka można wyróżnić trzy zasadnicze rodzaje podwórek, nazwane roboczo typami A, B i C.
Obszary, w których znajdują się po- szczególne rodzaje podwórek, są wyraźnie oddzielone ulicami rów- noległymi do Grochowskiej.
Podwórka typu A występują w kwartałach przylegających do ul.
Grochowskiej. Zabudowa zlokali- zowana jest po obrysie kwartału.
Budynki są przeważnie 4-kondygna- cyjne, z usługami w parterze pierzei usytuowanej od strony głównej ulicy.
Wejścia do klatek schodowych pro- wadzących do mieszkań znajdują się w bramach przelotowych, rzadziej wchodzi się do nich bezpośrednio z ulicy. Bramy przelotowe służyły również jako wjazdy na podwórza, na których znajdowały się par- terowe oficyny o przeznaczeniu mieszkalnym, usługowym bądź pro- dukcyjnym. Zagospodarowanie te- renu podwórza to ogródki użytkowe uprawiane przez lokatorów miesz- kań na parterze, pojedyncze drze- wa, przeważnie owocowe, krzewy
No.
Lp.
Address Adres
Backyard/
Podwórze (area/
powierzchnia m2)
Development/
Zabudowa (area/
powierzchnia m2)
Scheme of the plot development Schemat układu posesji before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/
przed 2000 r.
after/po
2000 r. before/przed
2000 r. after/po 2000 r.
15. Hetmańska 45 740 520 69 220
16. Kawcza 32 790 210 140 720
17. Kawcza 35 969 611 290 648
18. Kawcza 36 1222 811 56 467
19. Kawcza 37
1570 565
110 275
20. Kawcza 39 583 257
21. Kawcza 44 246 37 – 209
22. Kawcza 58 545 306 – 239
23. Kawcza 58ª 564 120 – 444
24. Komorska 29/33 630 170 160 620
25. Komorska 35 962 407 115 671
26. Komorska 37 1131 404 – 727
usually paved with cobblestones or
“trylinka” (hexagonal concrete slabs) and the walkways with flagstones (Fig. 1).
Type B backyards can be found in quarters of streets located farther than the first parallel street to Gro- chowska. The estates consist of two parallel buildings: a two- or three- floor residential one situated next to the street and a single-floor outbuild- ing in the inner part of the backyard.
The location of the entrances does not follow a defined rule – they could be found in the passages, facing the street directly, or, sometimes, fac- ing the backyard. Other items of the estate include utility gardens culti- vated by the inhabitants of the house, usually one fruit tree, lilac shrubs, a carpet hanger, bench, quite often an arbour, cobbled driveway, and flagstone walkways (Fig. 2).
Backyards of type C can be found in quarters of streets situated farther than the second street paral- lel to Grochowska. The typical estate consists of a single-floor residential building located along the border of the plot which is situated farther from the street and stretches along its whole length. It is sometimes ac- companied by another single-floor building, either detached or con- nected with the main one to form an L-shaped structure. Single-sided roofs are a characteristic feature of these buildings. The houses of adjacent estates adjoin with their back walls.
The backyard functions as a utility
No.
Lp. Address Adres
Backyard/
Podwórze (area/
powierzchnia m2)
Development/
Zabudowa (area/
powierzchnia m2)
Scheme of the plot development Schemat układu posesji before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/przed 2000 r.
after/po 2000 r.
27. Komorska 38 1292 621 101 625
28. Komorska 39/41 308 60 173 399
29. Łukowska 16 1049 255 – 616
30. Osiecka 31 834 457 – 616
31. Osiecka 33 565 398 – 160
32. Osiecka 38 419 49 – 370
33. Osiecka 49 1644 967 164 663
34. Osowska 23 263 135 – 128
35. Osowska 25a 275 24 – 251
36. Osowska 31 370 65 100 403
37. Osowska 33 465 – – 465
38. Osowska 27 712 352 119 573
owocowe i ozdobne (jaśminowiec, lilak), trzepaki, ławki; dojazdy do bram brukowane kamieniami lub trylinką, dojścia z płyt (ryc. 1).
Podwórka typu B znajdują się w kwartałach położonych za pierwszą ulicą równoległą do Gro- chowskiej lub dalej. Zabudowane są dwoma równoległymi do siebie budynkami: 2–3-kondygnacyjnym, mieszkalnym przy ulicy i parterową oficyną w głębi podwórza. Nie ma reguły w usytuowaniu wejścia do bu- dynku. Może ono prowadzić z bramy przelotowej, z ulicy lub od podwó- rza. Pozostałe zagospodarowanie po- sesji to ogródki użytkowe uprawiane przez lokatorów, przeważnie jedno drzewo owocowe, zarośla lilaka pospolitego, trzepak, ławka, często altanka, wjazd brukowany, dojścia wyłożone płytami chodnikowymi (ryc. 2).
Podwórka typu C można zaob- serwować w kwartałach położonych za drugą równoległą ulicą do Gro- chowskiej lub dalej. Jest na nich je- den, parterowy budynek mieszkalny usytuowany przy oddalonej od ulicy krawędzi działki, zajmujący całą jej długość. Czasem towarzyszy mu drugi, również parterowy budynek wolno stojący lub połączony z pierw- szym na planie litery „L”. Charakte- rystyczne są dachy jednospadowe.
Domy na sąsiadujących posesjach stykają się tylnymi ścianami. Po- dwórze ma funkcję ogrodu użytko- wego: zagony, drzewa owocowe.
Wjazd przeważnie o nawierzchni gruntowej, podobnie jak dojście,
No.
Lp. Address Adres
Backyard/
Podwórze (area/
powierzchnia m2)
Development/
Zabudowa (area/
powierzchnia m2)
Scheme of the plot development Schemat układu posesji before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/
przed 2000 r.
after/po 2000 r.
before/przed 2000 r.
after/po 2000 r.
40. Sulejkowska 16 661 350 – 303
41. Sulejkowska 20 336 126 210
42. Sulejkowska 21 620 250 113 346
43. Szaserów 69/71 596 268 284 618
44. Zamieniecka 54 1593 730 158 863
45. Zamieniecka 56 650 349 – 256
46. Zamieniecka 62/64 1227 506 91 812
47. Zamieniecka 66 279 166 31 434
48. Zamieniecka 70 397 – 119 516
49. Zana 10 340 176 – 176
50. Zana 14 274 176 51 149
51. Żółkiewskiego 35 320
28
67 68
52. Żółkiewskiego 35ª 30 68
53. Żółkiewskiego 35b 30 68
54. Żółkiewskiego 40 526 211 85 351
fruit trees. The driveway is usually ground surface; the walkways can be left with ground surface as well or paved with flagstones (Fig. 3).
The buildings definitely reached farther than the third street parallel to Grochowska. These areas were covered with single-family detached
houses surrounded with gardens adjusted to the needs and tastes of the owners – the utility function co- existed with the ornamental function and periodical use for relaxation.
Most type A and B backyards, that is those serving more than one family, were cobbled or paved so that a coal
cart or the one which collected the contents of the cesspool would not get stuck in the sand and mud. The standard equipment included a carpet hanger and refuse-collecting area.
In fact, there was not much space for vegetation, but there was at least one tree. If the inhabitants wished, an
które czasami bywa utwardzone lub wyłożone płytami (ryc. 3).
Oczywiście, zabudowa nie ury- wała się za trzecią równoległą ulicą.
Dalsze obszary zajmowały domy jednorodzinne, z ogrodami o funk- cjach moderowanych przez potrzeby i upodobania właścicieli. Chodzi tutaj o przechodzenie użytkowości w ozdobność z periodycznym wyko- rzystaniem rekreacyjnym. Większość podwórek typu A i B, czyli obsługu- jących więcej niż jedną rodzinę, była wybrukowana, żeby wóz z węglem i pojazd wybierający szambo nie ugrzęzły w piachu i błocie. Obowią- zującym wyposażeniem były trzepak i śmietnik. Tak naprawdę nie zosta- wało wiele miejsca na zieleń, jednak zawsze było chociaż jedno drzewo.
Kiedy mieszkańcy mieli taką fantazję, stawiano altankę, która służyła jako miejsce spotkań lub skład rupieci.
Wąskie, regularne strefy zabu- dowy są bardzo charakterystyczne dla tej dzielnicy Warszawy. Nieste- ty, znikają z krajobrazu Grochowa, który nowa zabudowa zmienia w dzielnicę-sypialnię, podobną do pozostałych. Budynki mieszkalne powstające po roku 2000 mają obrys fundamentów przebiegający równo z granicą posesji. Ustawowo konieczne tzw. powierzchnie biolo- gicznie czynne są zakładane jedynie na stropach garaży podziemnych, które zasypywane są substratem glebowym, równającym ich poziom z ulicą. Ze względu na niewielką miąższość nawiezionej warstwy nie może być mowy o posadzeniu
drzew, przeważnie jest tam wyłącz- nie trawnik. Wspólne podwórze umożliwiające swobodą eksplorację przestrzeni i kontakt z rówieśnikami nie istnieje, ponieważ te spłachetki przynależą do mieszkań na parterze i są poprzedzielane ogrodzeniami (ryc. 4). W takiej sytuacji zatracają się związane ze wspólnym podwórkiem funkcje socjologiczne, użytkowe, rekreacyjne i edukacyjne. Jedynie zadrzewienia przyuliczne łagodzą wrażenie jałowości krajobrazu.
Dyskusja
Wprawdzie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warun- ków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytu- owanie (Dz.U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690), w rozdziale 8 wyznacza 25% powierzchni działki zajętej przez zabudowę wielorodzinną na powierzchnię biologicznie czynną, jednak w żadnym z przebadanych 54 przypadków przebudowanych posesji nie jest ona zaprojektowana w sposób prowokujący aktywność społeczną młodych mieszkańców.
Czyli parafrazując, można odnoto- wać całkowity brak „powierzchni społecznie czynnych” i społeczno- ściowórczych. Podwórze, pomijając funkcje użytkowe, to bezpieczna
„strefa przejściowa”, „pogranicze”
środowisk [Louv 2016]. Przebywając na podwórzu, znajdujemy się w prze- strzeni wspólnotowej, półprywatnej,
oddzielonej od przestrzeni publicz- nej ulicy. Czujemy się już „u siebie”, jednak nie pochłaniają nas jeszcze czynności i kłopoty domowe. Jeste- śmy w wydzielonej przestrzeni, ale jeszcze nie w budynku. Przebywa- my w naturze, będąc jednocześnie w strukturze. Mamy świadomość komfortowej bliskości własnego mieszkania. Właściwie zaprojekto- wane podwórze w strefie zabudowy wielorodzinnej to miejsce z ogrom- nym potencjałem wspierającym eko- nomię społeczną. „Choć fizycznie nie wpływa bezpośrednio na jakość, treść i intensywność kontaktów spo- łecznych, architekci i urbaniści mogą mieć wpływ na możliwość spotyka- nia, przyglądania i przysłuchiwania się ludziom – możliwość, która sama w sobie jest wartością, a zarazem nabiera znaczenia jako podstawa oraz punkt wyjścia dla innych form kontaktu” [Gehl 2013]. „Życie czło- wieka w kontaktach międzyludzkich jest proste i bezpieczne, gdy toczy się w znanych ramach przestrzennych, wg ustalonych wzorców i w środowi- sku o ustalonej tożsamości. Partycy- pacja społeczności lokalnej w kreacji przestrzeni i detali jej umeblowania daje unikalne, atrakcyjne i zaakcep- towane przez mieszkańców rozwią- zania” [Kupiec-Hyła 2010].
Podwórko, w końcu, to bez- pieczne miejsce do wstępnej eduka- cji społecznej i przyrodniczej oraz rozwoju sensorycznego dziecka.
Bliskość domu, ogrodzenie terenu oraz znajomość sąsiadów umożliwia swobodną zabawę, często bez ciągłej
arbour was built and used as a meet- ing plate or junk storage.
Narrow areas covered with buildings are quite characteristic for this district of Warsaw. Unfortunately, they are gradually disappearing from the landscape of Grochów as the new type of housing estate organization transforms it into a bedroom-district, similar to other ones. The founda- tion outline of residential buildings constructed after 2001 is adjacent to the border of the plot of land which belongs to the estate. The so-called biologically active areas, required by the law, are only organized on the ceilings of underground parking lots, which are covered with soil substrate that raises their surfaces up to the ground level. Due to the limited thickness of the layer, plant- ing trees or other vegetation with the root system reaching more than 20 cm deep is out of question – for this reason it is usually only a lawn.
The common backyard providing a possibility of free exploration does not exist, and neither does contact with other children as these little patches of land belong to the flats located on the ground level and are separated with fences (Fig. 4). In these circumstances, the values for social life, utility, recreation and education connected with a common backyard have become completely absent.
The impression of barrenness of the landscape is only relieved by the trees planted along the streets.
The field study revealed that
have been constructed in the exam- ined area since 2001, replacing pre- war detached houses, multi-family residential buildings or undeveloped areas (Tab. 1). This means that ap- prox. 15% of the grounds in a small area of the peripheral district changed the nature of development. This number might seem moderate, but it reflects the current tendencies in the multi-family house design.
Discussion
While the Resolution of the Minister of Infrastructure of 12th April 2002, concerning the technical conditions of buildings and their loca- tion (Journal of Laws No. 75/2002, item 690), states in chapter 8 that the surface of biologically active area should account for 25% of the total surface area of the plot of land de- veloped for multi-family housing, in none of the 58 cases of the estates has it been organized in a manner which would stimulate the social activity of young inhabitants. This means that they totally lack “socially active”
and community-forming areas. The backyard, apart from its utility func- tions, should be a safe “intermedi- ate zone”, “border” [Louv 2016] of environments. While staying in the backyard, we are within the com- mon, semi-private zone, separated from the public area of the street. It
“feels like home”, but we are not yet concerned with household chores or problems. We are within a limited
area, but not yet in the building.
We are in nature, but at the same time in a “structure”. We are aware of the comfortable proximity of our own flat. A well-designed backyard in a zone of multi-family residential buildings is a place with a great po- tential, supporting social economy.
“Although it does not physically, in a direct manner, influence the qual- ity, meaning and intensity of social contacts, architects and urbanists may influence the possibility of meeting, watching and listening to people – the possibility which is a quality in itself, and also becomes meaningful as a basis and starting point for other forms of contact” [Gehl 2013]. “Hu- man life in contact with other peo- ple is simple and safe if it develops within a familiar space, according to accepted patterns and in an environ- ment of an established identity. The participation of the local community in the formation of the space and de- tails of its equipment results in unique and attractive solutions accepted by the inhabitants” [Kupiec-Hyła 2010].
The backyard is also a safe place for an introduction to social and natu- ral education as well as sensory de- velopment of a child. The proximity of home, fence around the estate and acquaintance with the neighbours establish good conditions for playing, often without constant supervision by adults. “Backyard child play and games have played an exceptional role in child education for centuries.
Social and technological progress did
obecności dorosłych. „Gry i zabawy podwórkowe przez wieki odgrywały bezcenną rolę w wychowaniu dzieci.
Postęp społeczny i technologiczny nie wypierał ich z repertuaru po- trzeb dziecka, które umiało czerpać z nich przyjemność i łączyć z inny- mi aktywnościami. Niestety, dzisiaj coraz częściej dzieci nieświadomie stają się „więźniami” podwórka komputerowego, uzależniając się od przebywania w nim. Spłycają w so- bie zarazem umiejętności takie jak:
zdrowe współzawodnictwo, wykazy- wanie się wiedzą, siłą, zręcznością, byciem w zespole, panowaniem nad sobą, wytrwałym dążeniem do celu z jasnymi, bezpiecznymi, ustalonymi przed grą zasadami oraz łatwym do
rozróżnienia pojęciem dobra od zła.
Ponadto gry i zabawy podwórkowe dają dziecku możliwość wdrażania
„nowych pomysłów, tworzenia nowych odmian gier” [Słysz 1974].
Są zatem skarbnicą kreatywności, współpracy, zdrowego odreagowa- nia emocjonalnego, a co najważ- niejsze, otwierają dziecku oczy na rzeczywistość, w której żyje [Ruszel 2015]. Podwórko nie jest zbędnym dodatkiem do domu i szkoły, lecz światem o fundamentalnym znacze- niu, który zapewnia młodzieży trwałe więzi rówieśnicze i rozwój kompe- tencji społecznych [Klejbuk-Goź- dzialska 2011]. Zapewnia również istnienie właściwej struktury domen terytorialnych, gdzie przestrzenie
wspólnie użytkowane są naturalnym uzupełnieniem domen prywatnych [Gawryszewska 2013]. Zmiana prowadząca do poważnego uszczu- plenia lub wręcz zaniku tej formy przestrzeni w strukturze zamiesz- kiwanego krajobrazu prowadzi do braku wiary we własne możliwości, budzi agresję wobec otaczającej ich rzeczywistości [Nowel-Śmigaj 2012]
i nie może pełnić roli wychowawczej ani towarzyskiej.
Wnioski
Przeprowadzone badania po- zwalają stwierdzić, że przy budyn- kach mieszkalnych wielorodzinnych,
Fig. 3. Backyard type C (plan and cross-section) (drawing I. Zalewska-Kantek)
Ryc. 3. Schemat podwórka typu C (rzut z góry i przekrój) (rys. I. Zalewska-Kantek)
Fig. 4. Layout of the grounds around a residential building erected after 2000 (plan and cross-section) (drawing I. Zalewska-Kantek) Ryc. 4. Przykład zagospodarowania posesji po 2000 r.
(rzut z góry i przekrój) (rys. I. Zalewska-Kantek)
of children’s needs; children could take pleasure in them and combine them with other activities. Unfor- tunately, today children become more and more frequently unwitting
“prisoners” of the computer backyard by developing a type of addiction to staying in it. At the same time they reduce their skills connected with healthy competition, showing their knowledge, strength, physical agility, being a part of a team, control over their reactions, perseverance in the pursuit of their goals in accordance with clear and safe rules established before the game and easily distin- guished good and bad. In addition to that, backyard child play and games provide the child with opportunities for “implementing new ideas, crea- tion of new types of games” [Słysz 1974]. Thus they constitute a treasury of creativity, cooperation, healthy means of releasing emotions and what is most important, they open the child’s eyes for life reality in a healthy manner [Ruszel 2015]. The backyard is not a redundant addition to home and school, but a world of a fundamental significance, which promotes lasting peer relations and the development of social com- petences for the young generation [Klejbuk-Goździalska 2011]. It also ensures the existence of a proper structure of territorial domains, where spaces of common use constitute a natural addition to private domains [Gawryszewska 2013]. The change resulting in a serious reduction or
space organization in the structure of inhabited landscape leads children to lose belief in their own abilities, evokes feelings of aggression towards the existing reality [Nowel-Śmigaj 2012] and does not promote educa- tion or social development.
Conclusions
The conducted research leads to the conclusion that recently con- structed multi-family residential buildings, replacing old houses, are not associated with backyards understood as green and generally available spaces. Children have been deprived of places where they could meet other children or play in a safe environment, which affects deteriora- tion in relations with their peers, as well as disappearance of the need to creatively use common spaces and have contact with living nature.
The stable system based on three pillars: home means safety, school means systematic organiza- tion, backyard means creativity and activity [Formella 2012], which has functioned well for many generations, is shaking as one of the elements has been removed. Bearing in mind the consequences for the physical and social development of children, the possibility to use the common space of the backyard is a mistakenly abandoned, good model. It should become a standard in the planning and revitalization of residential hous- ing quarters. The backyard space
which enabled free exploration and contact with plants should also be a permanent element of the designs of new residential buildings.
Izabela Zalewska-Kantek Viridarium Foundation
Beata J. Gawryszewska Faculty of Horticulture
Biotechnology and Landscape Architecture Warsaw University of Life Sciences
wznoszonych współcześnie w miej- sce starych domów, nie przewiduje się podwórza jako zielonej, użyt- kowej ogólnodostępnej przestrzeni.
Dzieciom zostało odebrane miejsce spotkań i beztroskiej, bezpiecznej zabawy, co wpływa na degradację relacji między nimi, zanik potrzeby kreatywnego użytkowania przestrze- ni wspólnych oraz kontaktu z żywą przyrodą.
Stabilny układ oparty na trzech filarach: dom to bezpieczeństwo, szkoła to systematyczność, a po- dwórko to kreatywność i aktywność [Formella 2012], który sprawdzał się przez dziesiątki pokoleń, chwieje się, pozbawiony jednego z elemen- tów. Ze względu na wspomniane konsekwencje w rozwoju fizycznym i społecznym najmłodszych możli- wość użytkowania wspólnej prze- strzeni podwórka jako niesłusznie zarzucony, dobry wzorzec, powinna stać się standardem w planowaniu i rewitalizacji kwartałów zabudowy mieszkaniowej. Przestrzeń podwórka umożliwiająca swobodną eksplora- cję i kontakt z roślinami powinna być również stałym elementem projektów nowych obiektów mieszkalnych.
Izabela Zalewska-Kantek Fundacja Viridarium
Beata J. Gawryszewska, Katedra Sztuki Krajobrazu,
Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Literature – Literatura
1. Gehl J., 2013. Życie między budyn- kami. RAM, Kraków.
2. Barański A., 2016. Grochów. Od- chodzące klimaty. Centrum Promocji Kultury w Dzielnicy Praga-Południe m.
st. Warszawy.
3. Berger J., 2016. Grochów od stu lat w Warszawie. Urząd Dzielnicy Praga- -Południe m. st. Warszawy.
4. Fjørtoft I., 2004. Landscape as Play- scape: The Effects of Natural Environ- ments on Children’s Play and Motor Development. Children, Youth and Environments, 21–44.
5. Formella Z., 2012. Aktualność wy- chowawcza podwórka. Pobrano z loka- lizacji https://opoka.org.pl/biblioteka/P/
PS/donbosco201211_podworko.html (dostęp 30.12.2018).
6. Gawryszewska B.J., 2013. Ogród jako miejsce w krajobrazie zamieszkiwa- nym. Wieś Jutra, Warszawa.
7. Jacobs J., 2014. Śmierć i życie wiel- kich miast Ameryki. Centrum Architektu- ry, Warszawa.
8. Klejbuk-Goździalska B., 2011. Po- dwórko zamiast ulicy. Dwutygodnik miejski Kraków.pl, 18 (82), 4–6.
9. Korczak J., 1988. Prawidła życia.
Pedagogika dla dzieci i młodzieży. War- szawa: https://wolnelektury.pl/katalog/
lektura/prawidla-zycia/.
10. Kucharski T., 2018. Nasze podwór- ka. Pobrano z lokalizacji DZIELNICA.
pragapld: http://dzielnica.pragapld.waw.
pl/2018/02/13/nasze-podworka/ (dostęp 30.12.2018).
11. Kupiec-Hyła D., 2010. Człowiek w przestrzeni pozadomowej. Architektu- ra. Czasopismo techniczne, 107, z. 2-A., 271–276.
12. Louv R., 2016. Ostatnie dziecko lasu.
Mamania, Warszawa.
13. McLuhan M., 1962. The Gutenberg Galaxy. The Making of Typographic Man.
University of Toronto Press.
14. Nowel-Śmigaj A., 2012. Szukam miejsca, znajduję siebie. Idea podmioto- wości w edukacji XXI wieku a kształcenie przestrzenne i architektoniczne w Polsce i innych krajach Europy. Podmiotowość w edukacji wobec odmienności kultu- rowych oraz społecznych zróżnicowań.
Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa, Poznań, 219–224.
15. Poliński J., 1938. Grochów przedmu- rze Warszawy w dawniejszej i niedawnej przeszłości. Towarzystwo Przyjaciół Grochowa, Warszawa.
16. Ruszel M.E., 2015. „Podwórko kom- puterowe” a „podwórko z trzepakami”
– wybrane, psychologiczne aspekty współczesnych relacji u dzieci. Studia Gdańskie, nr 36, XXXVI, 159–166.
17. Słysz S., 1974. Gry i zabawy. Mło- dzieżowa Agencja Wydawnicza, War- szawa.
18. Woźniak A., 2004. Przedmiejskie gry i zabawy. O czasie wolnym i świętowaniu na Gocławiu w dwudziestoleciu między- wojennym. Etnografia Polska t. XLVIII, XLVIII (z. 1–2), 221–228.
19. Zalewska-Kantek I., 2015. Kiełkowa- nie dla przyszłości. Ogrody edukacyjne dla dzieci. Fundacja Viridor, Warszawa.
Key words: digital landscape analysis, protection of urban landscape, tall buildings, visual impact, Visual Impact Size
Introduction – research object and goal
The current rapid investment process frequently translates into an uncontrolled development of the cityscape. In the past two decades, in Europe, we have witnessed a strong trend of developing tall buildings.
New tall building districts are grow- ing in cities such as Amsterdam and Milan. Individual tall buildings are developed in the vicinity of historical city centres. This results in a number of unforeseen visual consequences having a major impact on large parts of the city. Historical dominants and important special projects, which used to be well recognised landmarks previously, started losing their primary role or integrity. There are famous examples, such as the Montparnasse Building in Paris, or “blue skyscraper”
at the Bankowy Square in Warsaw, erected as early as in the 1970s, in- stead of providing a warning, became a precedent justifying similar develop- ment [Kosiński 2009, p. 37].
One of the examples of this unfavourable trend is the office build- ing developed at the Unii Lubelskiej Square in Warsaw in 2013. Its impact on the Warsaw cityscape is the sub- ject of research discussed in this arti- cle. The facility was built according to
a design selected through a competi- tion organized in cooperation with the Association of Polish Architects in 2007 [APAKA 2017]. The build- ing consists of three parts: two lower 6-floor sections and a one 90 m tall (Fig. 1b, c). The building terminates the several kilometre vistas along the axis of Puławska Street (Fig. 1b).
Its triangular shape was imposed by the Master Plan. The lower podium [Oleński 2009] clearly defines the boundaries of the quarter, inside of which the tall building is located.
The facility triggered much controversy already during the build- ing process [Majewski 2012]. The structure of the tall building gradually emerging from the ground started to be seen in the background of Belve- dere from the side of the Royal Baths (Fig. 2). Thus, one of the iconic vistas of Warsaw enjoying 200-years his- tory has been distorted [Kwiatkowski 1986, p. 32]. This risk was not prop- erly examined at the stage of design- ing. No analyses were conducted to determine the impact of the building on the cityscape. The strategic vistas are further downgraded since the tall building is crowned with a logo of its owner.
Is it possible to prevent the de- terioration of important vistas? How can we, in an objective manner, examine whether a planned building fits into the existing urban context without distorting the integrity of important spatial facilities in the city- scape? Contemporary digital analyti-
Ex amining the V isual Impact of a T all Building at the Unii Lubels kie j Sq uar e on the His torical Landscape of W ar sa w Klar a Czyńs ka
Badanie wpływu wizualnego
wieżowca przy placu Unii na historyczny krajobraz Warszawy
Presentations
DOI: 10.30825/5.ak.147.2018.58.1
Słowa kluczowe: cyfrowe analizy krajobrazu, ochrona krajobrazu miejskiego, oddziaływanie wizualne, Visual Impact Size, zabudowa wysoka
Wprowadzenie – przedmiot i cel badań
Znaczna dynamika zachodzą- cych współcześnie procesów inwe- stycyjnych niejednokrotnie oznacza niekontrolowany rozwój krajobrazu miejskiego. W ostatnich dwóch dziesięcioleciach na terenie Europy nasiliła się tendencja do wznosze- nia budynków wysokich. Powstają nowe dzielnice wysokościowców (np. w Amsterdamie i Mediolanie).
Pojedyncze obiekty lokalizowane są również w atrakcyjnym sąsiedztwie historycznych centrów. Powoduje to szereg nieprzewidzianych konse- kwencji wizualnych mających zasad- niczy wpływ na duże fragmenty mia- sta. Historyczne dominanty i ważne
założenia przestrzenne, stanowiące dotąd rozpoznawalne i utrwalone w społecznej świadomości motywy krajobrazowe, tracą swą pierwszo- planową rolę lub integralność. Słynne przykłady jak wieża Montparnasse w Paryżu czy Błękitny Wieżowiec na placu Bankowym w Warszawie, wzniesione jeszcze w latach 70.
XX w., zamiast stanowić przestro- gę, stały się niejako precedensem sankcjonującym podobne działania [Kosiński 2009, s. 37].
Jednym z przykładów tej nieko- rzystnej tendencji jest zrealizowany w 2013 r. biurowiec przy placu Unii Lubelskiej w Warszawie, któ- rego oddziaływanie na krajobraz Warszawy stanowi przedmiot ba- dań prezentowanych w niniejszym artykule. Obiekt został wzniesiony na podstawie projektu wyłonionego w drodze konkursu zorganizowanego we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich w 2007 roku
[APAKA 2017]. Jego bryła składa się z trzech części: dwóch niższych 6-kondygnacyjnych oraz wieżowca o wysokości 90 m (ryc. 1b, c). Obiekt został zlokalizowany jako zwieńcze- nie widokowe wielokilometrowej osi ulicy Puławskiej (ryc. 1b). Jego trójkątna forma była narzucona przez Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Niższe podium [Oleński 2009] tworzy czytelne granice kwartału, wewnątrz którego zlokalizowany został akcent wyso- kościowy.
Już na etapie realizacji obiekt zaczął wzbudzać liczne kontrower- sje [Majewski 2012]. Wyłaniająca się stopniowo z ziemi konstrukcja wieżowca pojawiła się bowiem w tle pałacu Belwederskiego widzianego od strony Łazienek Królewskich (ryc. 2). Zniekształcony został w ten sposób jeden z ikonicznych widoków Warszawy, mający ponad 200-letnią historię [Kwiatkowski 1986, s. 32].
Fig. 1. Office facility at Unii Lubelskiej Square in Warsaw: a) view from vantage point at Palace of Culture and Science; b) view from Puławska Street axis; c) view from Unii Lubelskiej Square (photo by K. Czyńska)
Ryc. 1. Budynek biurowy przy placu Unii Lubelskiej w Warszawie: a) widok z tarasu widokowego PKiN; b) widok z osi ulicy Puławskiej;
c) widok od strony placu Unii (fot. K. Czyńska)
support in the process of planning new buildings, especially tall ones and those that are controversial. At the same time, using the results of research on visual impact, we can assess to what extent a new facility can fit into the cityscape.
The article presents the analysis of the visual impact area for a tall building at the Unii Lubelskiej Square in Warsaw using the Visual Impact Size (VIS) method [Czyńska 2015].
The method enables determining a precise range of visibility for a build- ing. If the analysis is developed at the stage of designing the body of the building, it can help prevent- ing accidental and unfavourable transformation of landscape, e.g.
important historical panoramas or views of major historical monuments.
Additionally, the VIS analysis can be used for creating new contemporary landscape values. The use of the VIS method to study an existing tall build- ing allows us to compare the results of the simulation with the actual
be observed in space) and to verify the correctness and precision of the results. This enables control of both the precision of the space mapping in the DSM model (used in this study) as well as the VIS algorithm itself.
The research results are important for implementation of the VIS method to forecast the visual impact of new tall investments on the city landscape, including the park interiors.
Visual Impact Size (VIS)
The analysis of the visual impact area, i.e. viewshed [Bishop 2003, Felleman 1986] is a common practice in various fields, such as archaeology [Wheatley, Gillings 2000], forestry [Domingo-Santos et al. 2011], mili- tary (Van Horn, Mosurinjohn 2010), telecommunications [Lubczonek 2012] and many more. The calcula- tion of visibility area is possible due to the increasing popularity of GIS software (e.g. ArcGIS, QGIS) and im- proved access to spatial information
tracing algorithm [Ozimek, Ozimek 2015] enables us to create visibility maps also in conventional software used by architects (e.g. AutoCAD, 3ds Max, Sketchup). The techniques of studying the impact of a new in- vestment, the so-called ZVI (Zone of Visual Influence) and ZTV (Zone of Theoretical Visibility) are quite commonly applied by landscape architects [Badora 2017]. The above methods are often used, for example, to analyse the visual impact of wind farms on the landscape [Badora 2016]. However, they are based only on a simplified terrain model. For the purpose of cityscape analysis, it is necessary to use a much more accurate 3D model that reflects all components of city structure with high accuracy. The model based on the point cloud on the 50 cm grid is available for all major cities in Poland, but the processing of this resource (while maintaining full qual- ity) creates implementation problems and excludes the possibility of using
Fig. 2. Vistas of Belvedere Palace from side of Royal Baths with tall building at Unii Lubelskiej Square in background (photo by K. Czyńska) Ryc. 2. Oś widokowa na pałac Belwederski od strony Łazienek Królewskich z wieżowcem przy placu Unii widocznym w tle (fot. K. Czyńska)
