TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. S fa a tM te n y nr 2
Teresa Kleps*
Wprowadzanie systemów zapew
nienia jakości zgodnych z ISO w krajowych przedsiębiorstwach przemysłu gumowego
W artykule przedstawiono stan zaawansowania procesu wprowadzania systemów jakości zgodnych z ISO w krajowym przemyśle gumowym na koniec 1998 r. oraz PN-EN- krajowych odpowiedników norm dotyczących zarządzania jakością i zapewnienia jakości ISO 9000.
Słowa kluczowe: systemy zapewnienia jakości, normy ISO 9000, polski przemysł gumowy
The introduction of Quality Systems accor
ding to ISO standards in Polish rubber in
dustry
Advance in the introduction o f Quality Systems according to ISO standards in Polish rubber industry in the end 1998 year was described.
Quality management and quality assurance standards according to ISO 9000 series as Polish analogues PN-ISO were presented.
Key words: Polish rubber industry, Quality Systems, ISO-9000 standards
Systemy jakości zgodne z ISO, polityka i cele jakości
Proces integracji z U nią Europejską oraz rosną
ca m ięd zy n aro d o w a k o n k u ren cja w e w szy stk ich dziedzinach życia wym agają dostosowania polskiej gospodarki do standardów światowych.
Takim standardem w zakresie zarządzania i za
pewniania jakości są normy międzynarodowe serii ISO 9000, na których o p ierają się system y jak o ści w krajach Unii i innych państwach o wysokim pozio
mie rozwoju.
Systemy zapewnienia jakości wg ISO 9000 obec
nie są wdrażane już w ponad 100 krajach świata. S ąto
dobrowolne standardy, które m ogą być stosowane we wszystkich gałęziach gospodarki. Zawarty przez Pol
skę Układ o Stowarzyszeniu z U nią Europejską, pod
pisany w grudniu 199 lr. w Brukseli, stworzył koniecz
ność wprowadzenia krajowego systemu badań i cer
tyfikacji zgodnego z systemem jakości obowiązują
cym w krajach UE, opartego na normach serii ISO 9000, których odpowiednikami krajowymi są normy PN-ISO. Zestawienie tych norm podano w tabeli 1.
Podstawę praw ną wdrożenia krajowego systemu jak o ści stanow i Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r.
o badaniach i Certyfikacji (Dz. U. Nr 55 poz. 250) obowiązująca od 1 stycznia 1994 r. Określa ona funk
cjonowanie systemu badań i certyfikacji, upraw nie
nia krajow ej organizacji badań i certyfikacji oraz
* Instytut Przemysłu Gumowego “Stomil”
S fa d tw t& lty nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
Tabela 1. Normy PN-ISO - krajowe odpowiedniki norm systemu zapewnienia jakości wg ISO
Symbol normy Tytuł normy
PN-ISO 3534-2 Statystyka. Statystyczne sterowanie jakością. Terminologia i symbole PN-ISO 8402 Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Terminologia
PN-ISO 9000-3 Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości. Wytyczne do stosowania normy ISO 9001 podczas opracowania, dostarczania i obsługiwania oprogramowania PN-ISO 9000-4; PN-IEC 300-1
PN-ISO 9001
PN-ISO 9002 PN-ISO 9003 PN-ISO 9004-01 PN-ISO 9004-2 PN-ISO 9004-3
PN-ISO 9004-4+AC1
Normy dotyczące zarządzania jakością i zapewnienia jakości. Przewodnik dotyczący zarządzania programem niezawodności. Zarządzanie niezawodnością. Zarządzanie progra
mem niezawodności
Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych, produkcji, instalowaniu i serwisie
Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w produkcji, instalowaniu i serwisie Systemy jakości. Model zapewnienia jakości w kontroli i badaniach końcowych Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne
Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne dotyczące usług
Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne dotyczące materiałów wytwarza
nych w procesach ciągłych
Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne doskonalenia jakości jednostek dokonujący ch badań i certyfikacji w y ro
bów i usług. N a m ocy tej Ustawy zostało utworzone Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC) zajm u
jące się organizowaniem i nadzorowaniem systemu badań i certyfikacji w kraju oraz akredytowaniem i cer
tyfikowaniem system ów jakości w jednostkach krajo
wych, organizowaniem szkoleń i doskonaleniem kadr dla potrzeb badań i certyfikacji.
Certyfikaty wydawane przez PCBC są po
twierdzeniem skutecznego funkcjonowania syste
mu jakości w przedsiębiorstwie. Gówne zagranicz
ne jednostki certyfikujące zgodnie z systemem jak o ści wg ISO to: TUV, LRQA, BSI, DQS i KEMA.
W prowadzenie systemu jakości w przedsiębiorstwie zgodnego z normami serii ISO 9000 dotyczy nie tylko poprawy jakości wytworzonych produktów oraz przy
spieszenia rozwoju technologii i dużego tempa w dra
żania innowacji, ale również obniżenia kosztów pro
dukcji i poprawy jakości zarządzania.
Definicja polityki jakości wg Norm y PN-ISO 9000 to “ogół zam ierzeń i kierunków działań doty
czących jakości, form alnie wyrażonych przez ścisłe
kierownictwo jednostki gospodarczej” .
Zarządzanie przez jakość - to nowa filozofia zarządzania, m ająca na celu udoskonalenie organiza
cji we wszystkich sferach działalności przedsiębior
stwa i w innych podm iotach związanych na w szyst
kich szczeblach organizacyjnych. Szacuje się, że więk
szość strat ponoszonych przez firmy jest spowodowa
na niską jakością nie tylko wyrobów, ale i procesów organizacyjnych - niesprawnego zarządzania, niewła
ściwej organizacji produkcji, problemów z dostawca
mi i błędów technicznych.
W łaściwe traktowanie zagadnień jakości i pro
wadzenie polityki projakościowej, stanowi więc obec
nie zasadniczy element wzrostu gospodarczego, za
równo poszczególnych przedsiębiorstw, jak i całego kraju [1, 2], W Polsce przyjęto [2], że podstawowymi celami polityki promocji prowadzonej przez M inister
stwo Gospodarki są:
♦ kreow anie jak o śc i w polityce przem ysłow ej k ra
ju i w polityce poszczególnych przedsiębiorstw,
♦ p opularyzow anie problem atyki jak o ści i jej roli w rozwoju każdej firmy,
TOM 3 marzec - kwiecień 1998 r. Sfaat<U 4i& ut nr 2
♦ udzielanie pomocy przedsiębiorstwom we w prow a
dzaniu systemów zarządzania środowiskowego za
kończone uzyskaniem odpowiedniego certyfikatu,
♦ rozpowszechnianie informacji o systemach certyfi
kacji w kraju i na świecie,
♦ promowanie przedsiębiorstw, które uzyskały certy
fikaty,
♦ organizowanie regionalnych ośrodków program u promocji jakości.
Przygotowanie krajowych pro
ducentów wyrobów gumowych do wprowadzenia systemów ja
kości zgodnych z ISO
Aby polskie przedsiębiorstw a m ogły sprostać obecnym w ym aganiom , przede w szystkim m u szą usprawnić swoje systemy zarządzania i podjąć sku
teczne działania w celu zapewniania wysokiej jakości wyrobów i usług według standardów światowych.
Obecnie w Polsce obserwuje się dużą aktywność i zainteresow anie przedsiębiorstw , w tym rów nież z przemysłu gumowego, wprowadzaniem systemu za
rządzania i zapewniania jakości wg norm ISO 9000.
Św iadczą o tym między innymi przyznane certyfikaty przez Polskie C entrum B adań i C erty fikacji, p o tw ierdzające sk u teczn e fu n k cjo n o w an ie system u jak o ści w przedsiębiorstwie. Na wydanych ogółem
ponad 200 certyfikatów w krajowym systemie badań i certyfikacji, kilkanaście certyfikatów uzyskały przed
siębiorstwa sektora przem ysłu gumowego, a w prze
ważającej liczbie pozostałych trw ają prace przygoto
wawcze do wdrożenia. Poza certyfikatami PCBC, w ie
le przedsiębiorstw w kraju uzyskało certyfikaty zagra
nicznych jedno stek certyfikujących ja k np.: TUV, LRQA, BSI, DQS, KEMA, w tym również niektóre zakłady przemysłu gumowego. Ocenia się, że certyfi
katy systemu jakości przyznane przez PCBC i zagra
niczne jednostki posiada już ok. 500 przedsiębiorstw krajowych z różnych gałęzi.
Przygotowanie krajowych producentów artyku
łów gumowych do wprowadzania systemów jakości zgodnych z ISO można ocenić wykorzystując aktual
ne dane uwzględniające następujące informacje:
• informacja o posiadanym certyfikacie, jego zakres,
• czy jest wprowadzony system jakości (SJ) zgodny z ISO,
• czy trw ają przygotowania do wprowadzenia SJ,
• przewidywany term in wdrożenia SJ,
• czy trwają przygotowania do uzyskania certyfikatu,
• przewidywany termin uzyskania certyfikatu.
Informacje uzyskane od producentów wyrobów gumowych dotyczące wprowadzania systemów jakości i posiadanych certyfikatów (stan na 30 grudnia 1998 r.) przedstawiono w tabeli 2. W przypadku trwających przygotowań do wprowadzenia systemu jakości ISO podano przewidywany przez zakład termin uzyskania certyfikatu oraz - w nawiasie - rodzaj produkcji.
Tabela 2. Zestawienie zakładów przemysłu gumowego i uzyskanych przez nie certyfikatów systemów jakości zgodnych z ISO. Stan na 30 grudnia 1998 roku
Nazwa Zakładu
Certyfikat SJ, rok otrzyma
nia lub przewidywany termin wdrożenia SJ
Zakres certyfikaucji lub (rodzaj produkcji - w przypadku braku certyfikacji)
1 2 3
Bełchatowskie Z.P.G. “ Stomil”
S.A.
ISO 9002,
TUV Nr 04100 8315/98
Produkcja i sprzedaż taśm przenośnikowych z linkami stalowymi i tkaninowo-gumowych oraz mieszanek i płyt gumowych
Bydgoskie Z.P.G. “ Stomil” S.A. ISO 9002
TUV Nr 011009704018/97
Produkcja i sprzedaż węży, taśm przenośnikowych, płyt, profili oraz innych artykułów technicznych z gumy i two
rzyw sztucznych Fabryka Węży Gumowych
i Tworzyw Sztucznych “ Fagu- mit” Sp. z o.o., Wolbrom
ISO 9002
TUV Nr 04100 5550/95 PCBC 28/3/96/95
Projektowanie, produkcja i dostawa węży, przewodów, technicznych wyrobów branży gumowej i z tworzyw sztucznych
StaU fotK & U f nr 2 marzec - kwiecień 1999 r. TOM 3
Fabryka Taśm Transporterowych
“Stomil Wolbrom” S.A.
ISO 9001
TUV Nr 041005549/95 PCBC L 169/1/98/98
Produkcja mieszanek gumowych, impregnatów, taśm przenośnikowych, pasów pędnych, płyt, wyrobów technicz
nych branży gumowej i tworzyw sztucznych Przedsiębiorstwo Produkcyjne
Wyrobów Gumowych “Wolmot”
S.A., Wolbrom
ISO 9001 QS 9000 BVQT l\lr 488110/98
Produkcja wyrobów gumowych dla motoryzacji i rolnictwa, węże ciśnieniowe
Grudziądzkie Z.P.G. “ Stomil” S.A., Z.W. Gum. “ Hevea” Sp. z o.o.
1999 r. (Mieszanki olejoodporne, detale do zbiorników na paliwa)
Grudziądzkie Z.P.G.’’Stomil” S.A.
Pneumatyki “ Delta” Sp. z o.o.
1999 r. (Wyroby konfekcjonowane tkaninowo-gumowe, tratwy ratunkowe, fartuchy dla przemysłu spożywczego) Grudziądzkie Z.P.G. “ Stomil” S.A.
“ Korner” Sp. z o.o.
2001 r. (Obuwie sportowe i dziecięce)
Grudziądzkie Z.P.G. “ Stomil” S.A.
Fabryka Obuwia Gumowego
“ ROFIS” Sp. z o.o.
ISO 9001
PCBC Nr 189/1/98/98
Projektowanie i produkcja obuwia gumowego i filcowo- gumowego, specjalistycznego, ochronnego, roboczego, artykuły powszechnego użytku
Grudziądzkie Z.P.G. “ Stomil” S.A.
“ Milargo” - Powlekarnia Sp. z o.o.
1999 r. (Tkaniny gumowe w tym olejoodporne i benzynoodporne, zbiorniki do paliw, odzież ochronna)
“Gumat” S.C. Sędziszów Młp. 2000 r. (Techniczne wyroby gumowe, uszczelki filtrów paliwa i układów wtryskowych)
“ Geyer Hosaja” Zakład Gum.
w Mielcu Sp. zo.o.
ISO 9001
PCBC Nr 208/2/99
Projektowanie i produkcja mieszanek gumowych, opon bieżnikowanych w technologii “ na zimno” i “ na gorąco” , bieżników do bieżnikowania na zimno, materiałów do bieżnikowania opon, wyrobów gumowych formowych i regeneratów gumowych
“ Geyer Hosaja” Sp. z o.o.
w Partynii
1999 r. (Mieszanki gumowe, wyroby formowe wulkanizowane)
“ Inco Veritas” S.A., Wrocław 1999 r. (Techn. uszczelniania i wyroby gumowe dla przemysłu maszynowego, motoryzacji, rolnictwa, hutnictwa, hydrauli
ki, gospodarstwa domowego) Krakowska Fabryka Kabli S.A. ISO 9001
Nr CS1-077/97
Projektowanie, produkcja, dostawa kabli energetycznych, sygnalizacyjnych w powłoce gumowej i telekomunikacyjnych M.O.L. “ Fłomgum” Sp. z o.o. Z-d
Pracy Chronionej “Suchy Las”
1999 r. (Uszczelki gumowe do rur do wody pitnej i rur kanalizacyj
nych) O.B.Fł. Przemysłu Oponiarskiego
“Stomil” w Poznaniu
2002 r. (Wyroby gumowe, membrany resoru pneumatycznego)
P.P. “Simbo” , Raszyn-Rybie 2000 r. (Uszczelniacze SIMMERA i wyroby gumowe, gumowo- metalowe dla motoryzacji)
W.Z.P.N. “ Stochem” Warszawa 2000 r. (Mieszanki gumowe i uszczelnienia)
TOM 3 marzec-kwiecień 1998 r. S tc te tw ie n y nr 2
1 2 3
Sanockie ZPG “ Stomil” S.A. ISO 9001 :QS 9000 TUV Nr 041015299/98
Projektowanie, rozwój, produkcja i dystrybucja wyrobów dla motoryzacji, budownictwa, farmacji
Zakłady Przemysłu Gumowego
“Santochemia” , Dębe Wielkie
1999/2000 r. (Techniczne wyroby wytłaczane - różnego typu profile, węże techniczne, wykładziny podłogowe, płyty dźwiękoizolacyjne, elektroizolacyjne, rurki gumowe)
Spółdzielnia Pracy “Chemik” , Fabryka Wyrobów Gumowych, Police
trwają przygotowania do wprowadzenia SJ
(Uszczelki gumowe dla przemysłu mleczarskiego i spożyw
czego)
Spółdzielnia Pracy Chemiczno- Wytwórcza “ Spoiwo” w Radomiu
2002 r. (Wykładziny kół pędnych do szybów górniczych, uszczelki do słoików typu week do kontaktu ze środkami spożywczy
mi, maty, oporniki pełne) Zakład Badawczo-Produkcyjny
“Tebamix” , Wolbrom
wdrożony SJ wg PN-ISO 9002
(Mieszanki o wysokich wymaganiach dla przemysłu motoryzacyjnego, obronnego, spożywczego i paliwowego) Spółdzielnia Inwalidów “ Saturn” ,
Warszawa
w przygotowaniu (Smoczki, rękawice, czepki kąpielowe)
P.R.P. “ Belmer HTS” S.A., Kraków trwają przygotowania do wprowadzenia SJ wg ISO 9002
(Mieszanki gumowe dla potrzeb zabezpieczania antykorozyj
nego)
„Saminex” Sp. z o.o., Brodnica ISO 9002 Nr 203970/3/97
Produkcja artykułów technicznych z gumy
Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 2, wszystkie zakłady przem ysłu gumowego udzielające nam informacji (27 przedsiębiorstw państwowych i prywatnych) są zaangażowane w sprawę systemów jakości zgodnych z normami ISO 9000: 10 firm już posiada wdrożony system jakości wg ISO 9001 lub 9002 oraz potwierdzające certyfikaty PCBC lub/i za
graniczne, głów nie TUV: B ełchatow skie Z akłady Przemysłu Gumowego “ Stomil” S.A., Bydgoskie Za
kłady Przemysłu Gumowego “Stomil” S.A., Fabryka W ęży Gumowych i Tworzyw Sztucznych “Fagum it”
Sp. z.o.o. w Wolbromiu, Fabryka Taśm Transportero
wych “ Stom il” Wolbrom, Fabryka Obuwia Gum owe
go “Rofis” Sp. z.o.o. wchodząca w skład Grudziądz
kich ZPG “ Stomil” S.A., Krakowska Fabryka Kabli S.A., Zakłady Gumowe “Geyer H osaja” w M ielcu, Sanockie Zakłady Przem ysłu Gum owego “ Stom il”
S.A., Zakład Badaw czo-Produkcyjny “Tebam ix” w Wolbromiu, „Sam inex” Sp. z o.o. w Brodnicy.
Pozostałe zakłady są w trakcie wdrażania syste
mów jakości wg ISO, niektóre z nich przew idują uzy
skanie certyfikatu w 1999 r., inne w większości w 2000- 2002 roku.
Podsumowanie
P rzedstaw iono stan zaaw ansow ania procesu wprowadzania systemu zapewnienia jakości, zgodnie z normami ISO serii 9000, w krajowym przemyśle gumowym (stan na 30 grudnia 1998 r.)
Według przeprowadzonego rozeznania, produ
cenci artykułów gumowych w Polsce rozum ieją ko
nieczność dostosowania się polskiej gospodarki do przepisów i norm obowiązujących w krajach UE i ko
nieczność podejm owania działań, mających na celu stworzenie warunków zapew niających zwiększenie produktywności i rozwój przedsiębiorstwa w obecnych w arunkach konkurencyjności, w edług światow ych standardów jakościowych. Jest to proces trudny, dłu
gotrwały, wym agający znacznych nakładów zw iąza
nych z opracowaniem i wdrożeniem systemu jakości, usprawnieniem zarządzania i unowocześnieniem tech
nologii, często zm ianą m entalności i kwalifikacji pra
cowników, um ożliwia jednak zapewnienie wysokiej jakości wyrobów według standardów światowych.
W iodące zakłady p rzem y słu gum ow ego ju ż
S fa A tM t& ity nr 2 marzec-kwiecień 1999 r. TOM 3
wdrożyły system y zapew nienia jakości wg norm ISO- 9000 i posiadają odpowiednie certyfikaty potwierdza
jące Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji i/lub za
granicznych instytucji certyfikujących. W pozostałych zakładach, zarówno państw ow ych jak i prywatnych, łącznie z m ałymi firmami, trw ają przygotowania do wdrożenia system u jakości - większość przewiduje wdrożenie do 2002 roku.
U zyskanie certyfikatu na stosowany system ja kości, w ydaw anego przez niezależną jednostkę certy
fikującą, jest dowodem istnienia wysokiego i stabil
nego poziom u jakości wyrobów i zarządzania, w iary
godności i prestiżu firmy.
Krajowe przedsiębiorstwa przem ysłu gumowe
go, pokonując poważne trudności, szybko dostosowują się do obecnych w ym agań gospodarki rynkowej.
Literatura
1. Kleniewski A., “Polityka i cele jakości ”, Wyd. In
stytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle
“Orgmasz”, 1998
2. Zatorski A. “Polityka promocji jakości”, Nowe Ży
cie Gospodarcze nr 17; 25.04.1999
Certyfikaty system ów jakości wg norm ISO serii 9000 - zestawienie wg firm certyfikujących, marzec 1999 Liczba certyfikatów przyznanych firmom różnych branż w Polsce
Firma certyfikująca 9001 9002 9003 Razem
Łącznie 505 431 1 937
AFAQ - Francja 2 0 0 2
API - USA 1 0 0 1
BASEC- Wielka Brytania 0 4 0 4
BSIQA-Wielka Brytania 12 8 0 20
BVQI - Wielka Brytania 46 48 0 94
DNV Poland 9 15 0 24
DQS - Niemcy 33 5 0 38
DS - Dania 0 1 0 1
6LC - Niemcy 16 2 0 18
IACS 1 0 0 1
ISO QAR - Wielka Brytania 1 1 0 2
KEMA-Holandia 33 43 0 76
LRQA - Wielka Brytania 16 56 1 73
NSAI -Irlandia 0 2 0 2
ÓQS - Austria 2 1 0 3
PCBC-Polska 125 94 0 219
PRS - Polska 52 47 0 99
RWTUV - Essen, TUV CERT - Niemcy 92 54 0 146
SGS-ICS - Wielka Brytania 35 32 0 67
SQS - Szwajcaria 0 1 0 1
TUV CERT - Niemcy 25 17 0 42
VSB ZERT 4 0 0 4
Uwaga: liczba certyfikatów (937) przekracza liczbę posiadających jc przedsiębiorstw (824), ponieważ niektóre przedsiębiorstwa mają certyfikaty dwóch jednostek (np. PCBC i BS). Źródło: Centrum Promocji Jakości Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle “Orgmasz”
Na podstaw ie: N ow e Ż ycie G ospodarcze nr 17; 25.04.1999
