w Krośnie
Krośnieńskie Zeszyty Biblioteczne
Nr 6
Krosno, 1999
nej działalności Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej jako biblioteki samorządowej, informacje o konferencjach i naradach oraz materia- ły, które być może zainspirują Państwa i przyczynią się do wzboga- cenia oferty bibliotek w zakresie działalności kulturalno-anima- cyjnej.
Żałujemy, że udział Państwa w tworzeniu naszego pisma jest w dalszym ciągu znikomy. Ze swej strony nie widzimy żadnych przeszkód, by na jego łamach pojawiały się informacje o pracy Pań- stwa bibliotek. Jest to w obecnej sytuacji jedna z nielicznych okazji do podtrzymania więzi i wymiany doświadczeń między naszymi bi- bliotekami. Po raz kolejny apelujemy do Państwa o pełne wykorzy- stanie tej możliwości.
Koniec roku jest okresem podsumowań i planowania działalności naszych placówek. Mimo różnic, wynikających z ko- nieczności uwzględniania w planach uwarunkowań środowiskowych, cel bibliotek pozostaje niezmienny - zaspokajanie potrzeb aktualnych i pozyskanych użytkowników naszych zbiorów i usług. Mamy nadzie- ję, że nasze pismo jest w tym choćby skromną pomocą.
Korzystając z okazji pragniemy również złożyć Państwu serdeczne życzenia zdrowych, spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz pełnego satysfakcji zawodowych Nowego, 2000 Roku.
Redakcja
Pierwszy rok Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej w nowych warunkach formalno-prawnych
W wyniku zmian związanych z reformą administracyjną państwa od 1 stycznia 1999 r. dotychczasowa Wojewódzka Bibliote- ka Publiczna przeszła pod wyłączny zarząd Rady Miasta Krosna na prawach powiatu grodzkiego. Bibliotece został nadany statut w dniu 11 marca b.r. i odtąd jej oficjalna nazwa brzmi Krośnieńska Biblio- teka Publiczna w Krośnie. Bezpośredni nadzór organizacyjny spra- wuje Zarząd Miasta, a merytoryczny - Wydział Spraw Obywatel- skich Urzędu Miejskiego.
Budżet uchwalony dla Biblioteki w dniu 24 marca b.r.
stanowił 77% w stosunku do budżetu ubiegłorocznego. Bez udziału przedstawicieli Biblioteki założono redukcję etatów z 59 w grudniu 1998 r. do 38 w 1999 r. Wielokrotne negocjacje prowadzone z Samo- rządem miasta doprowadziły do:
- wypracowania ostatecznego na rok bieżący zatrudnienia na po- ziomie 46 etatów,
- zwiększenia dotacji finansowej dla Biblioteki ze środków Mini- sterstwa Kultury i Sztuki (decyzja zapadła 30 września b.r.).
Dlatego też przez trzy kwartały b.r. posiadane przez in- stytucję środki finansowe pozwalały jedynie na zaspokojenie pod- stawowych potrzeb w zakresie funkcjonowania, tj. wynagrodzenia wraz z pochodnymi oraz opłaty związane z utrzymaniem lokali.
Zwiększenie dotacji we wrześniu pozwoliło Krośnień- skiej Bibliotece Publicznej na minimalny rozwój placówek biblio- tecznych, m.in. wzbogacenie księgozbioru nowościami, utrzymanie liczby tytułów prasy i niezbędne zakupy sprzętu wraz z oprogramo- waniem potrzebnym do uruchomienia w przyszłym roku obsługi czytelników w systemie komputerowym w Wypożyczalni Głównej.
Nie udało się wynegocjować umowy pomiędzy staro- stwem powiatu ziemskiego a Zarządem Miasta Krosna na pełnienie przez Krośnieńską Bibliotekę Publiczną funkcji powiatowej. Główny powód to brak środków finansowych po stronie starostwa ziemskie- go.
Mam nadzieję, że pierwszy bardzo trudny rok w nowych warunkach samorządowych zamkniemy stwierdzeniem, że udało się zachować stan filii, względnie uzupełnić księgozbiory, utrzymać stabilną liczbę tytułów prasowych oraz zrealizować kolejny etap komputeryzacji.
Dla nas - bibliotekarzy - najistotniejszy jest wymiar po- żytku społecznego, jaki pełnią biblioteki publiczne wyrażający się w liczbie osób korzystających ze zbiorów i usług bibliotecznych oraz ich satysfakcji.
Teresa Leśniak
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich na Podkarpaciu w latach 1957-1989
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich istnieje na Pod- karpaciu od lat 50-tych, w Krośnie od 9 marca 1957 r. Świadczą o tym zachowane dokumenty i zapis w Kronice Oddziału Krośnień- skiego SBP. Brak dokumentacji w Sanoku, Jasie, Brzozowie i Lesku nie pozwala na dokładne ustalenie dat założenia oddziałów.
Do 1975 r. działały przy bibliotekach powiatowych od- działy w następujących miastach: Jaśle, Krośnie, Lesku i Sanoku.
Każdy oddział miał swojego stałego przedstawiciela w Zarządzie Okręgu, który wówczas mieścił się w Rzeszowie.
Działalność oddziałów wyglądała podobnie, a mianowi- cie polegała na realizacji zadań podjętych przez Zarząd Główny SBP. Wspierano je często lokalnymi inicjatywami w celu uzyskania lepszych warunków pracy, wzajemnej wymiany doświadczeń zawo- dowych, podniesienia na wyższy poziom czytelnictwa. Nie wszystkie oddziały przejawiały aktywność, bywały okresy lepsze i gorsze. Nie wszędzie zachowała się dokumentacja pracy oddziałów. Czytając sprawozdania krośnieńskiego oddziału SBP zauważyć można wiele ciekawych inicjatyw, z którymi Zarząd wychodził nie tylko do swo- ich członków, ale również poza środowisko zawodowe bibliotekarzy.
Zajmował się m.in. czytelnictwem na wsi, czytelnictwem dzieci i młodzieży, popularyzacją literatury społeczno-politycznej oraz fachowych pism rolniczych zwłaszcza na wsi. Ważne miejsce w działalności oddziału zajmowało samokształcenie bibliotekarzy, propagowanie kursów bibliotekarskich dla pracowników bibliotek publicznych i fachowych. Wynikało to z niedostatecznej ilości do- brze przygotowanych kadr bibliotekarskich. Kształceniu i samo- kształceniu służyły również wspólne seminaria, np. z Biblioteką Za- kładową Krośnieńskich Hut Szkła (1969 r.) oraz wymiana doświad- czeń z innymi bibliotekami w powiecie.
Krośnieński oddział SBP inicjował współpracę z tereno- wymi radami narodowymi, komisjami oświaty i kultury, Związkiem Nauczycielstwa Polskiego, Związkiem Młodzieży Wiejskiej, Związ- kiem Młodzieży Socjalistycznej, szkołami. Pełnił także funkcje związku zawodowego interweniując w sprawach awansów, socjalno- bytowych, warunków pracy. Udzielał również porad prawnych, ini- cjował działalność oświatową. Aktywni członkowie, m.in. Józef Pa- nek, przewodniczący w latach 1957-75, wygłaszał prelekcje w Pań- stwowym Studium Kulturalno-Oświatowym i Bibliotekarskim oraz Liceum Medycznym na temat działalności bibliotek publicznych w powiecie krośnieńskim, roli książki w leczeniu chorego człowieka, szkodliwości palenia tytoniu i picia alkoholu, roli i zadań SBP. Od- bywały się zebrania, w których uczestniczyli przedstawiciele Wy- działu Oświaty i Wychowania, Wydziału Kultury PRN.
Znaczącym wydarzeniem było zebranie nadzwyczajne w dniu 24 listopada 1966 r. poświęcone omówieniu współpracy bi- bliotek powiatu krośnieńskiego z radami narodowymi i komisjami oświaty, kultury i spraw socjalnych, na którym obecny był Józef Ku- cza - delegat na Kongres Kultury Polskiej.
Istniała wtedy silniejsza więź pomiędzy bibliotekami pu- blicznymi a bibliotekami związkowymi i szkolnymi, co wyrażało się zarówno obecnością tych bibliotekarzy na wspólnych spotkaniach, jak również pracą w Zarządzie. Organizowano liczne wycieczki po regionie, które miały na celu poznanie zabytków, muzeów, ale rów- nież zbliżały ludzi.
Po reformie administracyjnej kraju w 1975 r. Oddziały przekształcono w koła, a siedzibę Zarządu Okręgu utworzono w Kro- śnie.
W latach 1976-85 przewodniczącą ZO była Stanisława Winch-Wajs. Do września 1976 r. utworzono koła SBP w Krośnie, Sanoku, Lesku i Jaśle. Mimo powołania kół aktywna działalność koncentrowała się w Zarządzie Okręgu. Z jego inicjatywy zorgani- zowano w 1978 r. w Krośnie wspólnie z Wojewódzką Biblioteką Publiczną sesję popularnonaukową z okazji 10 rocznicy ogłoszenia
Ustawy o Bibliotekach, a w latach 1979-84 - liczne wycieczki, m.in.
do Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Nowym Sączu i Biblioteki Publicznej w No- wym Targu (1983 r.).
Zastój w działalności Zarządu Okręgu odnotowano w la- tach 1980-82. Spadła wtedy liczba członków, a niektóre koła w ogóle przestały pracować.
Od 1984 r. SBP w Krośnieńskiem znów zaczyna praco- wać aktywniej. Ważniejsze inicjatywy zrealizowane po 1984 r. to utworzenie Koła SBP w Brzozowie (istniało do 1988 r.), opracowa- nie materiału pt. „Kształtowanie się sieci bibliotek publicznych w re- gionie krośnieńskim w latach 1944-1954” i zaprezentowanie go na konferencji naukowej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszo- wie (kwiecień 1986 r.), zorganizowanie uroczystego spotkania bi- bliotekarzy z okazji 40. rocznicy ukazania się Dekretu o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi (Lesko, maj 1986 r.). Zarząd Okręgu włączył się w takie akcje jak konkurs na najlepszą i najbar- dziej poczytną książkę roku (1987 r.), konkurs o tytuł „Najlepszej biblioteki w gminie” (1985 r.) oraz zorganizował seminarium w Sę- kowcu w Bieszczadach (25-27 września 1987 r.) nt. „Stan i perspek- tywy bibliotekarstwa polskiego do roku 2000”.
W latach 1985-88 przewodniczącą Zarządu Okręgu SBP była Wanda Pietrzkiewicz, a w latach 1988-92 - Agata Kozub. Ko- niec lat 80. i początek 90. były niekorzystne dla krośnieńskiego Okręgu SBP. Reforma samorządowa osłabiła więź bibliotek miej- skich z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krośnie. Nie odbywały się wspólne seminaria, w Zarządzie Okręgu nie prowadzono żadnej działalności, dokumentacja pracy jest znikoma. Niekorzystną sytu- ację pogorszył konflikt wokół osoby przewodniczącego Zarządu Okręgu, Wacława Kozdrója, wybranego na kadencję 1993-97, które- go konsekwencją było praktyczne zawieszenie działalności Zarządu Okręgu aż do zwołania zjazdu okręgowego w normalnym trybie, tj.
do 20 marca 1997 r.
W obecnej kadencji przewodniczącą Zarządu Okręgu jest Wanda Belcik. Zarząd stopniowo odbudowuje zaufanie członków SBP. Wspiera działalność kół w Jaśle i Lesku, od 1997 r. systema- tycznie organizuje obchody Dnia Bibliotekarza, współuczestniczy w konferencjach i sesjach popularnonaukowych organizowanych przez Krośnieńską Bibliotekę Publiczną, od 1997 r. wspólnie z nią wydaje „Krośnieńskie Zeszyty Biblioteczne”.
Reforma administracji, wprowadzona od 1 stycznia 1999 roku po raz kolejny osłabiła więź między bibliotekami gminnymi i miejskimi a Zarządem Okręgu. Mimo niekorzystnych tendencji i ograniczeń, lepszych i gorszych okresów działalności w minionych latach, Okręg SBP widzi swoją inspirującą rolę, opartą na aktywno- ści części członków, mogącą w przyszłości wspomagać sieć bibliotek powiatowych.
Z życia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w województwie krośnieńskim
Kalendarium rocznic i wydarzeń
9 marca 1957 Zebranie ogólne członków Oddziału w Krośnie.
Wybór pierwszego Zarządu z przewodniczącym Jó- zefem Pankiem i 3 delegatów na zjazd SBP w Rze- szowie
24 marca 1966 Nadzwyczajne zebranie krośnieńskiego Oddziału SBP z okazji 50-lecia SBP i 10-lecia działalności bi- bliotek publicznych w powiecie krośnieńskim z u- działem Zbigniewy Schultis - przew. Zarządu Okrę- gu w Rzeszowie i bibliotekarzy wszystkich sieci w powiecie
24 listopada 1966 Zebranie ogólne członków krośnieńskiego Oddziału SBP, poświęcone współpracy z radami narodowymi i komisjami oświaty, kultury i spraw socjalnych z udziałem Józefa Kuczy - delegata na Kongres Kul- tury Polskiej
29 grudnia 1969 Wydział Spraw Wewnętrznych PRN w Krośnie zare- jestrował Oddział SBP
20 grudnia 1975 Przyjęcie uchwały o likwidacji oddziału i utworzeniu koła SBP w Krośnie
1 marca 1976 Pierwsze zebranie sprawozdawczo-wyborcze okręgu krośnieńskiego w nowych granicach administracyj- nych
10 kwietnia 1978 Zorganizowanie wspólnie z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Krośnie sesji popularnonaukowej z oka- zji 10-tej rocznicy ogłoszenia Ustawy o bibliotekach 14 maja 1986 Bibliotekarskie spotkanie pokoleń w Miejskiej
i Gminnej Bibliotece Publicznej w Lesku z okazji 50-tej rocznicy ogłoszenia Dekretu o bibliotekach z udziałem wszystkich pracowników bibliotek pu- blicznych woj. krośnieńskiego
29 maja 1987 Otwarcie nowej siedziby Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krośnie przy ul. Wojska Polskiego 41.
Uroczyste spotkanie pracowników WBP i filii miej- skich, zorganizowane przez Zarząd Okręgu
4-6 września 1996 Współorganizacja z Wojewódzką Biblioteką Pu- bliczną w Krośnie międzynarodowej konferencji dla bibliotek Euroregionu Karpackiego nt. „Biblioteki publiczne Euroregionu Karpackiego w okresie przemian ustrojowych” oraz współudział w wydaniu materiałów konferencyjnych
Wanda Belcik
R e f l e k s j e u c z e s t n i k a Międzynarodowa konferencja „Biblioteki publiczne jako centra kultury i informacji”
Przez trzy jesienne dni uczestniczyłam w międzynarodo- wej konferencji nt. „Biblioteki publiczne jako centra kultury i infor- macji”. Spotkanie odbywało się w Starych Jabłonkach k/Olsztyna, a gośćmi i uczestnikami byli przedstawiciele Unii Europejskiej, władz samorządowych Szwecji, Belgii, Łotwy, Ukrainy i Rosji oraz bibliotekarze z w/w krajów. Grupę polską stanowili delegaci władz państwowych (obecny był Minister Kultury i Sztuki p. Jacek Weiss) i samorządowych województwa warmińsko-mazurskiego, biblioteka- rze bibliotek publicznych olsztyńskiego oraz przedstawiciele biblio- tek publicznych z całego kraju.
Konferencja była podsumowaniem programu PLACCAI, który był finansowany przez Unię Europejską i Sejmik Wojewódz- twa Warmińsko-Mazurskiego. Ten ostatni był inicjatorem całego przedsięwzięcia. Głównym celem programu było wskazanie na bi- bliotekę publiczną jako główną instytucję w środowisku w zakresie zaspokajania potrzeb kulturalnych i szeroko rozumianych potrzeb informacyjnych mieszkańców.
Obowiązkiem gmin, które przystąpiły do realizacji pro- gramu było wyposażenie bibliotek publicznych w niezbędny sprzęt komputerowy, natomiast fundusze z Unii Europejskiej przeznaczone zostały na programy, szkolenie kadry i współpracę międzynarodową bibliotekarzy w tym zakresie. Program PLACCAI główny nacisk położył na stronę techniczną bibliotek i korzyści możliwe do osią- gnięcia w nowej sytuacji technologicznej.
W wypowiedziach przedstawicieli innych krajów było dużo uznania pod adresem polskich bibliotekarzy, którzy stale udo- wadniali, że dzięki profesjonalizmowi i kreatywności możliwym staje się rozwój bibliotek i ich dostosowanie do stale zmieniającego się otoczenia.
Więcej informacji o sytuacji bibliotekarstwa publicznego w Polsce w porównaniu z zaprezentowanym na spotkaniu obrazem bibliotekarstwa w różnych krajach przekażę w następnym numerze Krośnieńskich Zeszytów Bibliotecznych.
Na zakończenie konferencji uczestnicy jednomyślnie przyjęli tekst Apelu (druk poniżej), który został skierowany do róż- nych gremiów decyzyjnych i środowisk bibliotekarskich.
Teresa Leśniak
APEL
Jużtrzecie stulecie biblioteki publiczne służą swoim narodom zgromadzonymi w nich bogactwami wieków i pokoleń.
Biblioteki publiczne należą do najbardziej demokratycznych instytucji, może z nich bezpłatnie korzystać każdy człowiek.
We wszystkich krajach demokratycznych bi- blioteki publiczne są powszechnie dostępnym źró- dłem informacji potrzebnej do uczestnictwa w życiu społecznym, warsztatem dla ludzi zdobywających wiedzę, zwłaszcza tych, którzy zmieniają kwalifikacje i obszary działania.
We współczesnej cywilizacji rozwijającej no- we sposoby przekazywania wiedzy biblioteki pu- bliczne, łącząc nowe technologie z utrwaloną pozycją społeczną, są najlepszym miejscem do zdobywania, utrwalania, aktualizowania i wzbogacania wiedzy.
Stan bibliotek publicznych w niektórych kra- jach nie pozwala im w pełni odpowiadać na oczeki- wania użytkowników i zaspokajać ich zapotrzebo- wania. Przeszkodę stanowią przestarzałe zbiory, brak nowoczesnego wyposażenia, niski status mate- rialny bibliotekarzy, skromne budżety na działal- ność.
Przekonani o doniosłej roli bibliotek jako ważnego ogniwa funkcjonowania demokratycznych państw, świadomi licznych zagrożeń w rozwoju bi- bliotekarstwa uczestnicy Międzynarodowej Konfe- rencji „Biblioteki publiczne jako centra kultury i in- formacji” apelują do władz wszystkich szczebli o:
1. Zapewnienie bibliotekom publicznym odpowied- niego statusu oraz warunków materialnych do gromadzenia i udostępniania dziedzictwa kultu- ralnego, a także wspomagania procesu kształce- nia ustawicznego.
2. Stworzenie możliwości wprowadzania nowocze- snych technik i technologii, dostępu do Internetu i sieci informatycznych.
3. Wsparcie organizacyjne i kadrowe w tworzeniu sieci bibliotek publicznych, dostępnej dla wszyst- kich obywateli, niezależnie od ich wykształcenia lub statusu społecznego.
4. Umożliwienie bibliotekom organizowania informacji lokalnej oraz kontaktów z innymi krajami i ich kul- turą.
5. Pomoc w upowszechnianiu informacji o Unii Euro- pejskiej.
Spotkanie kadry kierowniczej bibliotek publicznych woj. podkarpackiego
21 października 1999 r. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Rzeszowie zorganizowała spotkanie kadry kierowniczej bibliotek publicznych województwa podkarpackiego, na którym przedstawione zostały problemy związane z nowym - w sensie administracyjnym - funkcjonowaniem bibliotek publicznych.
Na 24 powiaty jak do tej pory utworzone zostały trzy biblio- teki powiatowe (Kolbuszowa, Leżajsk, Przeworsk). Z wypowiedzi uczestników dyskusji istnieją duże różnice w poziomie działalności bi- bliotek, które mogą pełnić funkcje bibliotek powiatowych. Główną przeszkodą w ich powstaniu jest brak środków finansowych po stronie samorządów powiatowych pomimo jednoznacznych sformułowań w u- stawodawstwie bibliotecznym.
Pewną nutę optymizmu wniósł referat wygłoszony przez p.
prof. Jadwigę Kołodziejską, który wskazywał na istotną rolę bibliotek publicznych w procesie demokratycznych przemian społecznych.
Pracownicy Działu Instrukcyjno-Metodycznego Wojewódz- kiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie nakreślili główne kierunki dzia- łania na rzecz bibliotek publicznych naszego województwa.
Teresa Leśniak
Funkcjonowanie bibliotek i perspektywy rozwoju upowszech- niania czytelnictwa i dostępu do informacji w Krośnie
„Biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnie- niem świadczy o rozwoju kultury. Jest ona bowiem skarbnicą pi- śmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy, inte- ligencją, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla rozwoju dobra wspólnego”.
(Słowa Ojca Świętego Jana Pawła II podczas po- święcenia Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego 11 czerwca 1999 r.)
„Uczestnictwo w kulturze to być albo nie być naszej na- rodowej tożsamości. Kultura to nasza polska racja stanu”.
(Minister Kultury i Sztuki Andrzej Zakrzewski) Krosno dysponuje stosunkowo bogatą siecią bibliotek, wśród których najliczniejszą grupę stanowią biblioteki różnego typu szkół (dwie szkoły średnie - Liceum Katolickie i Liceum Społeczne nie dysponują własnymi bibliotekami). W nowopowstałych gimna- zjach młodzież ma możliwość korzystania z bibliotek szkolnych w dawnych szkołach podstawowych. Biblioteki szkolne związane są bezpośrednio z realizacją procesu wychowawczo-dydaktycznego szkoły i dostępne są dla społeczności szkolnej.
Ważną rolę w mieście spełnia Biblioteka Pedagogiczna, która zaspokaja potrzeby informacyjno-czytelnicze środowiska pe- dagogiczno-oświatowego i studiującej młodzieży. Odrębną grupę bibliotek stanowią biblioteki muzealne, zakładowe, szpitalna, klasz- torne i kościelne.
Wszystkie w/w biblioteki są jednak niedostępne dla szerokich kręgów użytkowników, gdyż:
- księgozbiory mają ograniczony zakres w danej specjalizacji - podyktowany głównie celami macierzystych instytucji,
- użytkownikami mogą być tylko specjalne grupy mieszkańców (np.: biblioteki szkolne są dostępne tylko dla uczniów i nauczy- cieli, Biblioteka Pedagogiczna dla nauczycieli, pracowników oświaty, młodzieży studiującej i ostatnich klas szkół średnich, bi- blioteki muzealne dla pracowników muzeów, osób studiujących i pracujących w dziedzinach naukowo-badawczych),
- ograniczone godziny udostępniania zbiorów dostosowane są głównie do pracy macierzystych instytucji,
- brak oferty dla powszechnego użytkownika ze względu na reali- zację zadań statutowych danej instytucji oraz niskie nakłady fi- nansowe przyznane bibliotekom (np.: minimalny zakup nowości wydawniczych w bibliotekach szkolnych).
W świetle powyższych uwag tylko Krośnieńska Biblio- teka Publiczna z Oddziałem dla Dzieci i 7 filiami zlokalizowanymi w poszczególnych osiedlach miasta daje jedyną, nieskrępowaną żadnymi ograniczeniami gwarancję dostępu mieszkańcom do korzystania ze zbiorów i usług m.in. poprzez:
- zapewnienie powszechnej dostępności (dobra lokalizacja),
- posiadanie stale uzupełnianego księgozbioru obejmującego wszystkie dziedziny wiedzy,
- optymalne godziny otwarcia (Biblioteka Główna czynna od 9:00 do 19:00),
- różnorodną ofertę usług biblioteczno-czytelniczych (bogate pro- gramy kulturalno-animacyjne dla różnych grup użytkowników).
Krośnieńska Biblioteka Publiczna ma ściśle określone ce- le i priorytety wyznaczone przez ogólną politykę kulturalną państwa, jak i poprzez konkretne potrzeby i oczekiwania społeczności lokal- nej. Jej rola jako podstawowego ogniwa systemu oświatowego i kul- turalnego systematycznie wzrasta, o czym świadczą stale wzrastające wskaźniki czytelnictwa i wykorzystania zbiorów i usług bibliotecz- nych.
Biblioteka publiczna w Krośnie powstała w 1947 r. i od tamtej pory spełnia potrzeby społeczności w zakresie upowszechnia- nia czytelnictwa.
W chwili obecnej KBP posiada:
- zbiory o charakterze uniwersalnym (193.500 wol. wydawnictw zwartych, 1.666 wol. oprawnych czasopism, setki roczników cza- sopism prasy regionalnej, 28.695 kaset tzw. „książki mówionej”, bogaty zbiór regionalny, w skład którego wchodzą 693 zespoły grupowe tzw. druków ulotnych, 102 tytuły bieżącej prasy, zbiór
„wideoteka edukacyjna”),
- sprawny warsztat informacyjny w postaci tradycyjnych kartko- wych katalogów i kartotek zagadnieniowych oraz uzupełnianą na bieżąco komputerową bazę danych, obejmującą 80% zbiorów Biblioteki Głównej (kompletne opracowanie bazy danych Biblio- teki Głównej przewiduje się na przyszły rok, a wszystkich filii do 2003 r.),
- stale wzrastający wskaźnik czytelnictwa (ponad 35 % mieszkań- ców miasta systematycznie korzysta z usług i zbiorów bibliotek, a średnio dziennie z bibliotek korzystają 664 osoby, które wyko- rzystują ponad 1.700 tytułów wydawnictw zwartych i ciągłych), - bogatą ofertę kulturalno-oświatową adresowaną do różnych grup
wiekowych, a szczególnie dla dzieci i młodzieży (systematyczne cykle imprez oświatowo-animacyjnych, wystawy, spotkania au- torskie, cieszące się dużą popularnością lekcje biblioteczne),
- bogatą formę promocji Biblioteki i usług w środowisku (Biblio- teka wydaje materiały informacyjne o swojej działalności, prze- syła oferty programów dla szkół, promuje literaturę regionalną na Targach Euroregionalnych, prowadzi w Wypożyczalni Głównej sprzedaż i promocję wydawnictw regionalnych i twórców z re- gionu, informuje lokalne mass-media i centralną prasę zawodową o odbywających się w Bibliotece ważniejszych wydarzeniach, wydaje katalog nowości oraz Krośnieńskie Zeszyty Bibliotecz- ne).
Wychodząc z założenia, że rola i znaczenie informacji naukowej oraz aktualnego piśmiennictwa popularnonaukowego będzie wzrastać w zakresie szerokich potrzeb edukacji kultural- nej społeczeństwa, istotnego znaczenia nabiera zapewnienie do- stępu, poprzez biblioteki publiczne, do informacji w postaci uni- wersalnych zbiorów tradycyjnych, jak i nowoczesnych (dostęp do INTERNETU, multimedia).
Kluczowe zagadnienia dla upowszechniania czytelnictwa i rozwoju usług informacyjnych w rozwoju bibliotekarstwa publicz- nego będą polegać na:
- systematycznym wzbogacaniu księgozbiorów nowościami wy- dawniczymi (średnio - rocznie ~ 9 tys. wol.) oraz rozszerzeniu oferty tytułów prasowych pod kątem występujących potrzeb użytkowników,
- wyposażeniu lokali w niezbędny sprzęt audiowizualny konieczny do realizacji zróżnicowanych funkcji bibliotek,
- systematycznej realizacji planu komputeryzacji Biblioteki, który zakłada automatyzację podstawowych procesów biblioteczno- technicznych w celu zapewnienia użytkownikom większych możliwości dostępu do źródeł informacyjnych zgromadzonych w całej sieci bibliotek publicznych Krosna oraz dostęp do infor- macji poprzez INTERNET,
- utworzeniu ośrodka informacji lokalnej na bazie regionalnego księgozbioru i dokumentów życia społecznego,
- rozszerzeniu oferty edukacyjno-informacyjnej głównie dla dzieci i młodzieży poprzez dostęp do wartościowych programów kom- puterowych (kluby multimedialne, ewentualne wypożyczanie CD-ROM-ów),
- podniesieniu estetyki lokali bibliotecznych poprzez bieżące re- monty,
- pozyskaniu większych powierzchni lokalowych dla Krośnień- skiej Biblioteki Publicznej, głównie na potrzeby Czytelni Głów- nej przy ul. Wojska Polskiego, która pełni rolę centralnej czytelni dla użytkowników wszystkich bibliotek publicznych w mieście.
Krośnieńska Biblioteka Publiczna jest i będzie jedną z najważniejszych placówek, popularyzującą trwałe wartości kultu- rowe w Krośnie, miejscem inicjacji literackiej dzieci i młodzieży oraz placówką zaspokajającą w szerokim zakresie indywidualne po- trzeby edukacyjne, informacyjne, szkoleniowe i rozrywkowe indy- widualnych użytkowników.
O dalszym rozwoju bibliotek publicznych zadecydują jednak możliwości finansowe, które doprowadzą do skorelowania na wysokim poziomie zbiorów, usług, wyposażenia, przestrzeni i fa- chowej obsługi.
Szczegółowe potrzeby w zakresie priorytetów bibliote- karstwa publicznego w Krośnie określa dokument pt. Stan i kierun- ki rozwoju Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej w Krośnie, prze- kazany do Urzędu Miejskiego w Krośnie w lipcu 1999 r.
Teresa Leśniak
„Na wszystko jest przysłowie”
Konkurs
Konkurs „Na wszystko jest przysłowie” został przygoto- wany dla dzieci z klas starszych (V-VIII) w oparciu o książki, które posiada biblioteka.
Celem konkursu było zapoznanie dzieci z różnorodno- ścią popularnych przysłów, które funkcjonują na co dzień w mowie potocznej i poszerzenie wiadomości na ten temat, zdobytych w szko- le.
Pytania konkursowe zostały tak przygotowane, aby mo- gły być wykorzystane do rozgrywek indywidualnych bądź drużyno- wych (jest to uzależnione od liczby i wieku uczestników). Za każdą prawidłową odpowiedź uczestnik otrzymuje 1 punkt.
Przebieg konkursu
I. Podaj własną definicję przysłowia
Uczestnicy pisemnie formułują własną definicję. Po odczytaniu od- powiedzi przez wszystkich uczestników konkursu, prowadzący po- daje encyklopedyczną definicję przysłowia.
II. Odgadnij narysowane przysłowie
Każdy z uczestników losuje planszę z narysowanym wcześniej przy- słowiem. Zadaniem każdego z nich jest podanie prawidłowo brzmią- cego przysłowia bądź powiedzenia.
Przykłady:
1) Niedaleko pada jabłko od jabłoni.
2) Trafiła kosa na kamień.
3) Siedzi jak zając pod miedzą.
4) Po nitce do kłębka.
5) Głodnemu chleb na myśli.
6) Przemówił dziad do obrazu.
7) Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.
8) Nosić głowę w chmurach.
9) Zamienił stryjek siekierkę na kijek.
10) Głową muru nie przebijesz.
III. Powiedz, o kim mowa: „Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”?
[Kazimierz Wielki]
Jest to pytanie na refleks. Kto pierwszy się zgłosi i prawidłowo od- powie - otrzymuje punkt.]
IV. Jak brzmi dokończenie przysłowia?
Przykłady:
1) Kto pyta ... [nie błądzi]
2) Pieczone gołąbki ... [nie przyjdą same do gąbki]
3) Nie wszystko złoto ... [co się świeci]
4) Polegać jak ... [na Zawiszy]
5) Żeby kózka nie skakała ... [to by nóżki nie złamała]
6) Kazał pan ... [musiał sam]
7) Prawdziwych przyjaciół ... [poznaje się w biedzie]
8) Polak głodny ... [to zły]
9) Mowa jest srebrem ... [a milczenie złotem]
10) Czego oko nie widzi ... [tego sercu nie żal]
V. Podaj przysłowie związane z nazwą dowolnego miesiąca Przykłady:
1) Idzie luty, szykuj buty.
2) W marcu jak w garncu.
3) Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata.
4) Czerwiec mokry, zimny maj - gospodarzom pewny raj.
5) Miesiąc styczeń - czas do życzeń.
6) Na Nowy Rok przybyło dnia na barani skok.
7) Grzmot w maju sprzyja urodzaju.
8) Prima Aprilis! Uważaj, bo się pomylisz.
9) Styczeń pogodny wróży rok płodny.
10) W listopadzie goło w sadzie.
VI. Z rozsypanki wyrazowej ułóż prawidłowo przysłowie.
Napisane przysłowia zostały pocięte na pojedyncze wyrazy i włożo- ne do kopert. Zadaniem każdego z uczestników jest wylosowanie jednej koperty z rozsypanką i prawidłowe ułożenie przysłowia, a na- stępnie odczytanie go na głos.
Przykłady:
1) Szewc w dziurawych butach chodzi.
2) Jam nie z soli ani z roli, ale z tego co mnie boli.
3) Wyszedł jak Zabłocki na mydle.
4) Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa.
5) Wyrwał się jak Filip z konopi.
6) Słowo się rzekło, kobyłka u płotu.
7) Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej.
8) Apetyt rośnie w miarę jedzenia.
9) Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz.
10) Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.
VII. Podaj przysłowie związane z nauką
Uczestnicy podają po jednym przysłowiu tematycznie związanym z nauką, szkołą, książką.
Przykłady:
1) Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.
2) Na naukę nigdy nie jest za późno.
3) Nawet mistrzowi nie zaszkodzi nauka.
4) Czego się nauczymy, tego nam nikt nie zabierze.
5) Nauka to potęgi klucz.
6) I nauka czasem głupim człowieka czyni.
7) Nauka nie poszła na marne.
8) Czego się za młodu nauczysz, na starość jak byś znalazł.
9) Każdy w swej nauce biegły.
10) Łatwiej książkę napisać, niż niektórym ją przeczytać.
VIII. Na odpowiednie hasło spróbuj podać przysłowie
Prowadzący podaje jedno wyrazowe hasło pochodzące z dowolnego przysłowia, a uczestnicy - kojarzące się z tym wyrazem przysłowie Przykłady:
1) jajko / Jajko mądrzejsze od kury.
2) chmura / Z małej chmury duży deszcz.
3) jaskółka / Jedna jaskółka nie czyni wiosny.
4) chleb / Z niejednego pieca chleb jeść.
5) koza / Przyszła koza do woza.
6) diabeł / Co nagle, to po diable.
7) wół / Pasuje jak wół do karety.
8) nieszczęścia / Nieszczęścia chodzą parami.
9) reguła / Nie ma reguły bez wyjątku.
10) Kuba / Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.
IX. Dokończ dobre rady dawane w przysłowiach i powiedzeniach Przykłady:
1) Dla chcącego ... [nic trudnego]
2) Nie czyń drugiemu ... [co tobie niemiło]
3) Lepszy wróbel w garści ... [niż gołąb na dachu]
4) Ziarnko do ziarnka ... [aż zbierze się miarka]
5) Co kraj ... [to obyczaj]
6) Kto późno przychodzi ... [sam sobie szkodzi]
7) Zgoda buduje ... [niezgoda rujnuje]
8) Bez pracy ... [nie ma kołaczy]
9) Komu w drogę ... [temu czas]
10) Co dwie głowy ... [to niejedna]
X. Zilustruj dowolne znane ci przysłowie
Każdy z uczestników rysuje na kartce treść dowolnego przysłowia.
Trafność tej ilustracji odgaduje publiczność, która głośno podaje prawidłowo brzmiące przysłowie. Jeżeli jest zgodne z podanym na odwrocie rysunku - uczestnik otrzymuje punkt
XI. Podaj powiedzenia, wywodzące się z mitologii Przykłady:
1) pięta Achillesa 2) Syzyfowa praca 3) puszka Pandory 4) koń trojański 5) nić Ariadny 6) stajnia Augiasza 7) miecz Damoklesa 8) suknia Dejaniry 9) róg Amaltei 10) męki Tantala
XII. Błyskawiczna krzyżówka
Krzyżówka konkursowa
Uzupełnij przysłowia
1) Mądry ... po szkodzie 2) Jajko mądrzejsze od ...
3) Przyszła ... do woza.
4) Strach ma wielkie ...
5) Trafiła ... na kamień.
6) Robić z igły ...
7) Kruk ... oka nie wykole.
8) I ... syty i owca cała.
9) Każdy ... ma dwa końce.
10) ... z wozu koniom lżej.
Rozwiązaniem krzyżówki jest hasło: ...
Konkurs został przeprowadzony w kwietniu tego roku w Filii Nr 4 Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej w Krośnie z udzia- łem 10 uczestników. Trwał 1,5 godziny.
Przygotowując się do udziału w konkursie, uczestnicy mogli zaznajomić się z podanymi pozycjami książkowymi, znajdują- cymi się w naszym księgozbiorze.
Konkurs należał do udanych. Rywalizując między sobą, dzieci chętnie odpowiadały na pytania. Wykazały się znajomością przysłów, poznając jednocześnie wiele nowych. Publiczność była pełna uznania zarówno dla młodszych, jak i dla starszych dzieci uczestniczących w konkursie, a przy tym wszyscy świetnie się bawi- li.
Bibliografia:
1. Jurasz T.: Banialuka, czyli kopa starych przysłów polskich. - Rzeszów, 1989
2. Mądrej głowie dość [...]. -Łomża, 1992
3. Zbiór przysłów i zagadek dla dzieci. - Warszawa, 1995
Konkurs opracowała i przeprowadziła:
Grażyna Bukowska Filia Nr 4
„Od kamienia do gwiazd”
Piąty cykl programu edukacyjnego ,,Dzieci poznają świat” realizowany wspólnie przez Krośnieńską Bibliotekę Publiczną w Krośnie i przedszkola naszego miasta nosi tytuł „Od kamienia do gwiazd”.
Przedszkole Miejskie Nr 5 w swoim planie nauczania na rok szkolny 1999/2000 ma za zadanie wprowadzić dzieci w trudny świat techniki, podporządkowany potrzebom współczesnego czło- wieka. Biblioteka Krośnieńska zgodnie z założeniami współpracy podjęła trud organizacji niemal całorocznych zajęć, w których urzą- dzenia techniczne zaspokajające nasze codzienne potrzeby staną się dla dzieci bliższe, a korzystanie z nich celowe i bezpieczne.
W czasie naszych spotkań będziemy starali się uzmysło- wić dzieciom, że rozwój techniki nie jest zbiorem przypadkowych odkryć i wynalazków, ale logicznym ciągiem ludzkich dążeń do lep- szego, wartościowszego i mądrzejszego życia. Dążeń z głębokim humanistycznym posłaniem: „Nawet jeśli ja z tego nie skorzystam, niech skorzystają inni”. Będziemy starali się przybliżyć dzieciom wiedzę dotyczącą osiągnięć człowieka w dziedzinie nauki i techniki od zarania wieków, a przede wszystkim podkreślić konsekwentną ciągłość rozwoju, gdzie wysiłki wielu pokoleń składają się na póź- niejsze sukcesy. Dlatego też, gdy będziemy uczyć słowami dziecię- cego wierszyka:
„W szklanej bańce - cienki drucik, gdy prąd włączysz - światło rzuci!
Prawda, jakie to jest proste?
Lecz nie zaraz nastał postęp”,
musimy podkreślić fakt, że rozwój techniki to przede wszystkim rozwój twórczej myśli ludzkiej i dostrzeganie humanistycznych war- tości techniki w życiu człowieka i jej użyteczności.
Cywilizacja, która zaczęła się od homo habilis - „czło- wieka zręcznego”, otrzymała od antropologów, nazwę epoki ka- miennej (w nawiązaniu do materiału, którym człowiek ten się posłu- giwał). Dlatego też nasz program nosi tytuł „Od kamienia do gwiazd” - od początków rozwoju technicznej myśli twórczej aż po zdobycie kosmosu.
Będziemy posługiwać się różnymi formami pracy - filmem, ilustracją, starą i nową fotografią. Przede wszystkim jed- nakże, będziemy rozmawiać, opowiadać i demonstrować urządze- nia techniczne, które dostępne są na terenie Biblioteki - maszyna do pisania, telefon, kopiarka, fax, komputer.
Danuta Grzybek
11 czerwca W Oddziale dla Dzieci podsumowano konkurs pla- styczny „Krosno wczoraj i dzisiaj”, na który wpłynę- ło 37 prac, głównie ze Szkół Podstawowych Nr 6 i 9 w Krośnie. Wystawę nagrodzonych prac prezento- wano w okresie wakacyjnym w czytelni Oddziału przy ul. Ordynackiej
22 czerwca Uroczyste zakończenie cyklu edukacyjnego dla przedszkolaków ph. „A to Polska właśnie” odbyło się w Klubie „Hesperos” przy ul. Wojska Polskiego 41. Organizatorką całorocznych zajęć i podsumowa- nia była kol. Danuta Grzybek. W spotkaniu uczestni- czyli rodzice, nauczyciele, senator Jerzy Borcz i se- kretarz RM p. Janusz Bundz
29 czerwca W kameralnym gronie odbyło się przyjęcie poże- gnalne kol. kol. Janiny Szmyd - kierowniczki Działu Udostępniania Zbiorów i Wandy Kubit - księgowej, które z dniem 30 czerwca przeszły na emeryturę
1-30 września W Filii Nr 4 prezentowano obrazy malarzy związa- nych z Krośnieńskim Domem Kultury: E. Kaliniec- kiej, E. Włodzik-Burdzy, M. Wyżykowskiej, E. We- sołkin, R. Rabati, M. Bukowskiego i W. Jahna. Te- matem wystawy były kwiaty
20-22 września Dyr. Bogusława Bęben i kol. Stanisław Wójtowicz uczestniczyli w konferencji nt. zmian formatu opisu bibliograficznego w kolejnych wersjach programu Sokrates-SOWA, zorganizowanej przez Wojewódz- ką Bibliotekę Publiczną w Opolu
30 września W Oddziale dla Dzieci ogłoszono wyniki i wręczono nagrody 14 laureatom konkursu plastycznego pt.
„Pocztówki z bliska i z daleka”. W konkursie wzięło udział 68 uczniów młodszych klas szkół podstawo- wych Krosna
7 października W Oddziale dla Dzieci przeprowadzono zajęcia z dziećmi ze świetlicy Szkoły Podstawowej Nr 1, których tematem były wakacyjne wspomnienia 20 października W Filii Nr 4 odbyło się spotkanie z Martą Fox, au-
torką książek dla młodzieży
21 października W Wypożyczalni Krośnieńskiej Biblioteki Publicz- nej odbyło się szkolenie pracowników w zakresie komputerowej rejestracji i obsługi czytelników.
Szkolenie prowadzili twórcy programu Sokrates- SOWA, Barbara i Leszek Masadyńscy z Poznania 21 października W Dziale Informacyjno-Regionalnym zainstalowano
testową wersję programu SOWA 2 i przystąpiono do tworzenia kartotek w systemie komputerowym 25 października Przeprowadzono konkurs recytatorski pt. „Z Tuwi-
mem weselej”, w którym uczestniczyło 27 uczniów klas II-IV. Nagrodzono 12 laureatów
18 listopada W Filii Nr 4 odbyło się spotkanie z krośnieńskim poetą, Wacławem Turkiem. Spotkaniu towarzyszyła ekspozycja prac malarskich Henryka Wichniewicza 30 listopada utworzenie dwóch stanowisk komputerowych dla
czytelników w Wypożyczalni Głównej
13 grudnia pożegnanie p. St. Borek - wieloletniej pracownicy Oddziału dla Dzieci, która przeszła na rentę
28 grudnia spotkanie świąteczno-noworoczne pracowników Biblioteki
Nowiny. - 1999, nr 91, s. 24
Nowiny. - 1999, nr 223, s. 24
T. Leśniak: Pierwszy rok Krośnieńskiej Biblioteki
Publicznej w nowych warunkach formalno-prawnych ... 3
W. Belcik: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich na Podkarpaciu w latach 1957-1998 ... 5
T. Leśniak: Międzynarodowa konferencja „Biblioteki publiczne jako centra kultury i informacji” ... 10
T. Leśniak: Spotkanie kadry kierowniczej bibliotek publicznych woj. podkarpackiego ... 13
T. Leśniak: Funkcjonowanie bibliotek i perspektywy rozwoju upowszechniania czytelnictwa i dostępu do informacji w Krośnie ... 14
Konkurs „Na wszystko jest przysłowie”. Oprac. G. Bukowska ... 19
D. Grzybek: „Od kamienia do gwiazd” ... 26
Kronika. Zest. i oprac. W. Belcik ... 27
Pisali o nas (wybór) ... 30
Krośnieńska Biblioteka Publiczn ul. Wojska Polskiego 41
38-400 Krosno tel. /fax 432-13-70
Redaguje Zespół:
Wanda Belcik, Danuta Grzybek, Bożena Kruczkowska, Teresa Leśniak, Stanisław Wójtowicz
