Wielkości i pojęcia zasadnicze stosowane w teletechnice : terminy i definicje

PAŃSTWOWY INSTYTUT TELEKOMUNIKACYJNY

WIELKOŚCI I POJĘCIA ZASADNICZE STOSOWANE W TELETECHNICE.

Terminy i d e f i n i c j e .

W a r s z a w a 1 9 3 7.

u w a g a.

Terminy obce, oznaczone gwiazdką * wzięto z p u b l i k a c j i o f i c j a l n y c h Międzynarodowego Doradczego Komitetu Telefonicznego /CCIF/.

I I U K Ł a D i B I E R N E . P .I.T .1 9 3 7 . L.p Termin

zalecany

■Inne terminy używane lub .proponowane

Terminy

obce D e f i n i c j a Przykłady i uwagi.

1 2 3 4 5 ⁶

A. P o j ę c i a o g ó l n e .

1 Zaciski / u k ł a d u / / d w ó j n i k a / / c z w ó r n i k a /

- f .Bornes,

n . Klemmen, a. Terminals.

/ o f a . n e t ­ work/

r.Klemmy.

Punkty układu za pośrednictwem których dany układ może być połączony z innymi układami.

2 Zaciski wej­

ść iowe

/c z w ó rn ik a /.

f.Bonnes ( / e n ­ t r e e ,

n. Eingangs- klemmen, a. Input termi­

n a l s . r.Wchodnyje

klemmy.

Zaciski czwórnika,łączone ze źródłem,ewentualnie ² z a c i s ­ ki dowolnie wybrane.

3 Zaciski wyj­

ściowe / c z w ó r n i k a /

—— f.Bornes de

s o r t i e , n . Ausgangs-

klemmen.

Zaciski czwórnika,łączone z odbiornikiem,ewentualnie ² z a c i s k i dowolnie wybrane.

1 2 3 4 5 ⁶ a.Output t e r ­

minal s.

r.V/vchodnyje klemmy.

4 Łączniki / u k ł a d u / /d w ó j n i k a / /czwornika/

f . —

n. —

a. — r . —

Umyślone przewody bezoporowe, łączące poszczególne opory zespolone danego układu ze sobą, lub z zaciskami układu.

Np. w czworniku,jak na r y s . l łącznikami są p r z e ­ wody , zaznaczone grubszą

l i n i ą .

5 Węzły / u k ł a d u / /d w ó j n i k a / /c z w o r n i k a /

f.Noeuds.

n.Knoten, a .J u n c t i o n s . r . —

Punkty połączeń łączników da­

nego układu.

Np. czwornik,jak na r y s . 2 p o s iad a 4 węzły, zazna­

czone punktami z a c z e r n io ­ nymi.

6 G-ałęzie /układu/' /d w ó j n i k a / / c z w o r n i k a /

f.Bra uches, n.Zweige.

a.Arms.

r . P l e c z i .

Części układu, zawarte między sąsiadującymi węzłami , lub między węzłami,a zaciskami układu.

7 Dwójniki rów­

noważne.

f . Dipoles equivalents,

Dwójniki, których opory wej-

^ A /\ A

ściowefZ, , Z ² ____ZT)

Np. dwójniki, jak na ry&3 są sobie równoważne, gdy:

1 2 3 4 5 6 n.Equiwalente

Zweipole.

a.E q u iv alen t two-terminal networks, r . Ekwiwalent­

ny je dwuch- p o l u s n i k i .

c z y l i opory, mierzone na za­

ciskach dwójnika, są sobie równe d l a wszystkich c z ę s to -

/ -» A

t l i w o ś c i i

Z,

= Z² = Z³ “ . . . . . . = z +) . .

Cecha dwójników równoważ­

nych: r ó w n o w a ż n o ś ć

/ '

_ A L2 .

L ' ~ L ,4 L2’

¿2

⁼ _{L, -+Li}^{Ć* - ;}

•

8 Dwójniki p r z e ­ ciwstawne.

f,D ip o le s i n ­ ve r se s, n.Inwerse

Zweipole;

Widerstands­

re ziproke Zweipole, a. Inverse two-

terminal networks, r .Potenc j alno-

obratn yie dwuchpolus-.

n i k i .

2 d w ó j n i k i , d la których i l o ­ czyn oporów wejściowych [Z , i ¿

2

⁾ ’czy l i oporów mie­

rzonych na zaciskach dwójni­

ka j e s t s t a ł y , n iezależny od c z ę sto tliw o śc i^ Z , Z z —R ~ —

- const.^j,

Cecha dwójnikóv/ przećna­

stawnych: p r z e c i w - s t a w n o ś ć .

Np. 2 d w ó jn i k i? jak na r y s . 4 są przeciwstawne,

Sdy: L'

= R 1 = c c m st,

gdzie

R

j e s t p otęgą p r z e ­ ciw stawności-.

9 Potęga prze- ciwstawności /dwójników/.

f. —

n . I n v e r s i o n s ­ potenz, a. — r . —

P i e rw i a s t e k kwadratowy z i l o ­ czynu oporów Y/ejściowych dwójnikcw przeć iwstav/nych

( r ~ 1 z , z ^ con€t) .

P a t r z p .⁸ .

1 0

n

12

4.

Dwójniki sprzę­

żone / d l a da­

nej c z ę s t o t l i ­ w o ś ci/.

Czworniki rów­

noważne .

Czwórnik t y ­ pu

L ^.

f. —

n. —

a. Conjugate two-terminal networks, r . —

f . Quadripoles e q u i v a l e n t s . n.Equiwalente

^ l e r p o l e . a. E q u iv a le n t

q u ad rip o les, r . Ekw iw a l e ntny-

je czetyrech- p o l u s n i k i .

f . Q u a d r ip o lf

en L .

^.

n.

L

^- Schaltung a. L - type net­

work,

r.C zetyrechpo- l u s n i k .

2 dwójniki, których opory wej-

, Z'

ś c i o w e Z , =

R , +J

^{X , i}

-^2

⁼

R 2 +jX 2 ^ c z y li opory,mie­

rzone na zaciskach dwójnika, s p e ł n i a j ą d l a danej c z ę s t o ­ tl i w o ś c i warunki:

R<= Rz ; X, = - X , .

Cecha dwójników sprzężonych:

s p r z ę ż n o ś ó .

Czwórniki, których parametry są sobie równe d l a wszystkich c z ę s t o t l i w o ś c i .

Cecha czwórników równoważ-^

nych: r ó w n o w a ż n o ś ć .

Czwórnik, złożony z 2 oporów zespolonych w u k ła d z i e , jak

J-ću”: źci

— r ~ i--- i— o

na rysun

Z*

o-

^-o

Np.2 dwójniki, jak na r y s . 5 są sprzężone d l a c z ę s t o t l i w o ś c i

f = i W f i 7 7 gdy /?, = R ^{z .}

Np. 2 czwórniki, ja k na r y s^{. 6} są równoważne, j e ­ ż e l i :

oraz /

^ 2 + Ę - Z ,

13 Czwórnik ty- pu C .

14 Czwórnik t y ­ pu T ,

Czwórnik t y ­ pu TT .

n.f . a.

r .

f.Quâdripole en T . n. T - Schal­

tung, a. T - type

network.

r .Czetyrechpo- lu s n i k ⁷ — obraznowo t i p a .

f.Q uâdripole en T f.

n.

TT-

Schal­

tung.

Czwórnik, złożony z 3 oporów zespolony

na rysun‘

o-

zespolonych w u k ła d z ie , jak iku :A

Ze Jr

Zc

r

i -o

Czwórnik, złożony z 3 oporów zespolonych w u k ł a d z i e , jak

'ki na rysunKu

Z *

G C

Z*

A

> -o

Z<

G- T

Czwórnik, złożony z 3 oporów zespolonych w u k ł a d z i e , jak n a rysunku :

/ry su n e k p a t r z s t r . 6 /

Z 3

Czwórnik t y ­ pu

H ^.

Czwórnik t y - pu 0 .

a. T f - type network.

r.Czetyrechpo- lu s n ik T f - obraznowo t i p a .

f . QuSdripole en h .

?. H - S c h a l ­ tung.

a. H - type network.

r.Czetyrechpo- l u s n i k

H ^-

obraznowo t i p a . f.

n .

a.

r .

5 ZÄ

Czwórnik, złożony z 5 oporów zespolonych w u k ła d z i e , jak na rysunku :

Z,A O— L

A

Z*

o— C

I

I

J-— o

A

Z*U— o

Czwórnik, złożony z 4 oporów zespolonych w u k ł a d z ie , jak na rysunl

lycn

lku ;

o-

I

Z .

Z

A Zd K- I I

-O Z

-o

18

2

Czwórnik d r a ­ binkowy .

19 Czwórnik t y ­ pu

T

zbocz- ni kowane.

20 Czwórnik t y ­ pu H zbocz- nikowane.

f . Q e l l u l e en e c h e l le .

n. —

a.Ladder type network.

r . — f . Quadripole

en

T

ponte.

n.tlberbruckte T— Schal tung.

a . Bridged -

T

type network, r.Czetyrechpo-

l u s n ik t i p a T - obraz- nowo raosta.

f.Q uadripole en H ponte.

n.tlberbruckte /•/-Schal tung.

a. Bridged - H type network, r.C zetyrechpo-

Czwórnik typu L , lub typu C lub typu T , lub typu

TT

, lub typu O .

Czwórnik, złożony z 4 oporów zespolonych w u k ł a d z ie , jak na rysunku: _^a

A A

7-k Zc

- C H 3 - T - C 3 Z„.

i

Czwórnik, złożony z ? oporów zespolonych w u k ł a d z i e , j a k na rysunku:

/ p a t r z s t r^{. 8} /

lu s n i k t i p a H ~obraz- nowo mosta.

f.Q uadripole en t r e i l l i s ; Quadripole en pont.

n.K re uzglied;

BruckenschaL- tung.

a . L a t t i c e type network.

r.Czetyrechpo- l u s n i k s k r e - szczennowo t i p a .

Cz?/órnik mostkowy

Czwórnik, złożony z 4 oporów zespolonych w u k ła d z ie , jak na rysunku:

Czwórnik k r a ­ towy .

22 Czwórnik róż nicowy.

Czwórnik mostkowy.

f . Quadripole d i f f é r e n ­ t i e l ; Quadri­

pole en pont,

Czwórnik, złożony z ² oporów zespolonych w u k ła d z ie , jak na rysunku:

/ p a t r z s t r . 9 /

23

24

25

Czwórnik ska­

żony.

rd*<

Gałęzie ^wzdłuż­

ne / c zwornika drabinkowego/

Gałęzie po- przeczne/czwór- n i k a d ra b in - kowego/.

n . D i f f e r e n t i a l briicken- schaltung.

r .a.

f . — n . E n t a r t e t e

Vierpol

a. —

r . —

f . .. ---- n.Langs zweige a. Serr i e s arms r.Posledowa-

t e l n y j e ple- c z i .

f . ---- n. Querzweige.

a.Shunt arms.

r . P a r a l l e l n y - je p l e c z i .

o

o

z b

-o .'c

Czwórnik drabinkorry , lub t y ­ pu

T

zbocznikowane, lub t y ­ pu

H

zbocznikowane, lub

kratowy , lub różnicowy,w któ­

rym którykolwiek z oporów zes­

polonych równa s i ę z e r u ,l u b nieskończoności.

Gałęzie czwornika drabinkowe­

go ,k tó ry ch obecność j e s t ko­

nieczna, aby czwórnik mógł przekazywać energię od z a c i s ­ ków wejściowych do zacisków wyjściowych.

Gałęzie czwórnika drabinkowe­

go, który ch obecność w czwór- niku n ie j e s t konieczna do tego, aby czwórnik mógł p r z e ­ kazywać en e rg ię od zacisków

Np.czwórniki przedstaw io­

ne na r y s . 7 są czwór- nikami skażonymi.

26

27

28

Łańcuch/c zwor­

ników/.

Ogniwo / ł a ń ­ cucha czwór- ników/.

Pasmo.

f . ---- n. Kette /von

V i e r p o l e n / ; K e tt e n le i te r . a.Recurrent

network.

r , ---- f . C e l l u l e . n. G l i e d ; Ke t t en­

g l ied.

a .S e c ti o n of r e c u r r e n t network.

r.Zwieno.

f.Bande.

n.Band.

a.Band.

r .P ołosa.

wejściowych do zacisków wyj­

ściowych.

Zespół czwórników w połącz e­

n iu łańcuchowym.

Czwórnik, wchodzący w skład łańcucha czwórników.

Część ciągu c z ę s t o t l i w o ś c i , zawarta między ² danymi czę­

stotliw o śc ia m i - p a t r z r y s u ­ nek:

0

A i gAbrtTO

1 1, '.A i f 1 1 I I M l / 1 /

3 Í i

N p .układ,jak na r y s^{. 8} j e s t łańcuchem czwórników t y ­ pu

T .

Np. łańcuch na r y s^{, 8} s k ł a ­ da się z ³ ogniw typu

T ,

lub ⁶ ogniw typu

L

^{, lub}

z ² ogniw typu

L i

^{Z og­}

niw typu

TT ⁱ

^{t . d .}

1 2 3 4 5 ⁶ B. D w ó j n i k i .

29 Równoważnik_a /o p o ru Z , w

danym paśmie c z ę sto tliw o ś ć c i / .

f . $ q u i l i b r e u r . n.Nachbildung

a. Balanc ing network.

r.B ałansnyj kontur.

Dwćjnik, którego opór wejścio wy ! Zrj , c z y l i opór mierzony na zaciskach dwójnika, różni

s i ę d o s t a t e c z n i e mało od da-

A

nego oporu Z w danym p a ś ­ mie c z ę s t o t l i w o ś c i / Z / ? - Z ) .

-Np. dwójnik, stosowany w rozgałęźnikach / p a t r z p . 6 0 / j e s t równoważnikiem oporu Z ,przy łączonego do zacisków a b ro z g a łę ź - n i k a - r y s . 26; opór Z mo­

że być oporem wejściowym l i n i i . P a tr z również rys.S,

30 Równowaga/mię­

dzy oporem Z, a jego równo­

ważnikiem,dla danej c z ę s t o - ' t l i w o ś c i / .

f . Ź ą u i l i b r a g e . n.

a. Balance.

r .

Stan i s t n i e j ą c y , gdy d l a da- A nej c z ę s t o tl i w o ś c i opór Z r

A

równoważnika oporu Z równa A

s i ę oporowi Z «

WAGA: Równowaga może za­

chodzić np. d l a pewnych c z ę s t o t l i w o ś c i w paśmie c z ę s t o t l i w o ś c i , d l a k t ó r e ­ go zaprojektowano równo­

ważnik.

31 Nierównowaga /między opo- rem Z , a j e ­ go równoważni­

kiem, d l a da-

Stan i s t n i e j ą c y , g d y d l a danej A

c z ę s t o t l i w o ś c i opór Z r rów- A

noważnika oporu Z n i e rów­

na s i ę oporowi Z .

n. —

a. ---- r . ----

1 . ² 3 4 5 ⁶ nej c z ę s t o t l i ­

w ości/.

32 Spółczynnik nierównowagi /między oporeo

A

Z , a jego równoważni­

kiem/.

f . —

n.Nachbidungs- f e h l e r .

r . a, —

Y/yrażenie

A

z * - z

j r .A

z , + z

A

gdzie Z^/7 oznacza opór rów-

A

noważnika danego oporu Z .

c. G z w ó r n i k i .

33 F i l t r . f . F i l t r e .

n . F i l t e r ¿V/el- l e n f i l t e r ; Sieb;We iche.

a.Wave f i l t e r . r . F i l t r .

Czwórnik-,-wykazujący dosta/tecz nie małe tłu m ien ie d l a często t l i w o ś c i , zawartych w pewnych pasmach, oraz wykazujący do­

s t a t e c z n i e duże tłumienie d l a c z ę s t o t l i w o ś c i zawartych w

innych pasmach.

34 / T e o r e ty c z n e / pasmo prze - p u s z c z a n e / f i l ­ t r u / .

■1 ' f.Bande p a s- sante.

n . Theoretische Durchlassbe­

r e i c h .

Pasmo, d l a którego tłu m ien ie charakterystyczne f i l t r u bez bez s t r a t równa s i ę zeru.

Np. teoretycznym pasmem przepuszczanym f i l t r u ,

którego krzywe t ł u m i e n i a

1 2 3 4 5 ⁶ a.Transmission

band.

r . P o i o s a pro- puskani j a.

podaje r y s .^{1 0} , j e s t p a s ­ mo od 0 do j , .

35 Rzeczywiste pasmo p r z e ­ puszczane / f i l t r u / ^

f.Bande p a s ­ sante^

n .P r a k t i s c h e Durchlassbe­

r e i c h .

a.Transmission band.

r . P o i o s a pro- p u sk a n ija .

Pasmo, d l a którego tłumienie skuteczne f i l t r u j e s t d o s t a ­ te c z n ie małe.

Np. rzeczyw iste pasmo przepuszczane f i l t r u , k t ó ­ rego krzywe t ł u m i e n i a po­

daje r y s .^{1 0} , zawarte j e s t między c z ę s t o tl i w o ś - ciami j = 0 i j , j e ś l i tłu m ien ie sk u te c z ­ ne b - u$ uznać za conajwyżej dopuszczalne.

36 / T e o r e ty c z n e / pasmo tłumio­

ne / f i l t r u / .

f.Bande a t t é ­ nuée .

n.T heoretisc he Sperrbe reich, a. A ttenuation

band.

r . P o l o s a z a tu - c h a n ija .

Pasmo,dl a którego tłumienie c h a rakterystyczne f i l t r u bez s t r a t j e s t większe od ze ra.

Np. teoretycznym pasmem tłumionym f i l t r u , k t ó r e ­ go krzywe t ł u m i e n i a poda­

je r y s . ^{1 0} j e s t pasmo od j' =

j

, do

j

=©o.

1 2 3 4 37 Rzeczywi ste

pasmo tłumione / f i l t r u / .

f.Bande a t t é ­ nuée,

n .P r a k t i s c h e S perrbereich a . A ttenuation

band.

r . P o l o s a zatu- c h a n i j a .

38 Pasmo p r z e j ­ ściowe / f i l ­ t r u / .

--- f . —

n. —

a. —

r . —

39 / T e o r e t y c z n e / c z ę s t o t l i w o ś ­ c i graniczne / f i l t r u / .

f .Frequences de coupure, n .G r e n z f r e ­

quenzen, a .C u to f f f r e ­

quencies.

r . P r e d i e l n y j o c z a s t o t y .

5 6

Pasmo, d l a którego tłumienie skuteczne f i l t r u j e s t d o s t a ­ te c z n i e duże.

Pasmo znajdujące s i ę między rzeczywistym pasmem prz epusz­

czanym, a rzeczywistym pasmem tłumionym f i l t r u .

C z ę sto tliw o śc i stanowiące gra nic ę między teoretycznymi pasmami przepuszczanymi f i l ­ t r u , a teoretycznymi pasmami tłumionymi f i l t r u .

Np. rzeczyw iste pasmo t ł u ­ mione f i l t r u , którego

krzywe t ł u m i e n i a podaje r y s .^{1 0} , j e s t zawarte mię­

dzy cz ęstotliw ościam i

/ = fz i

f

= , jeś- l i t ł u m i e n ie skuteczne

^5 min uznać za eo­

na jmn ie j wymagane.

Np. pasmo przejściowe f i l ­ t r u , którego krzywe t ł u ­ mienia podaje r y s^{. 1 0} j e s t

zawarte między c z ę s t o t l i ­ wościami

f ~

f , i

/ ■ / ; .

Np. t e o r e ty c z n ą c z ę s t o t l i ­ wością g ra n ic zn ą f i l t r u ,

którego krzywe t ł u m ie n ia podaje r y s .^{1 0}, j e s t czę-

s t o t li w o ś ć

1 2 3 4 5 ⁶ 40 Rzeczywiste

c z ę s t o t l i w o ś ­ ci graniczne / f i l t r u / .

f . — n. — a. — r . —

C z ę s to t liw o ś c i, stanowiące g ra n ic e między rzeczywistymi pasmami przepuszczanymi f i l ­ t r u , a pasmami przejściowymi f i l t r u .

Np. rz eczyw istą c z ę s t o t l i ­ wością g ra n ic z n ą f i l t r u ,

którego krzywe tłu m ie n ia podaje r y s .^{1 0} , j e s t czę­

s t o t l i w o ś ć f ~ [ ‘ j e ż e ­ l i tłu m ien ie skuteczne

^ = ksth&f uznać za conaj- wyżej dopuszczalne.

41 F i l t r dol_- - » « prz epusto­

wy.

f . F i l t r e p a s s e - b a s . n .N i e d e r f r e -

quenzdurch- l a s s f i l t e r . a.Low pass

f i l t e r ,

r . F i l t r niskoj c z a s t o t y .

F i l t r , po siad ając y jedno pas mo przepuszczane, zawarte między c z ę s t o t l i w o ś c i ą zero,

a c z ę s t o t l i w o ś c i ą graniczną f i l t r u .

•Np. f i l t r e m dolnoprzepu- stowym j e s t f i l t r , k t ó ­ rego krzywą t ł u m i e n i a sku­

tecznego podaje r y s .^{1 1}.

42 F i l t r górv noprzepusto*

wy.

f . F i l t r e p a s ­ se - haut n.Hochfrecpenz-

d u r c h la s s - f i l t e r . a. High pas

f i l t e r , r . F i l t r wyso-

koj c z a s t o ­ t y .

F i l t r , p osiadając y jedno pas- mo przepuszczane, zawarte między c z ę s t o t l i w o ś c i ą g r a ­ niczną, a c z ę s t o t l i w o ś c i ą , nieskończenie w ielką.

N p .f il tr e m górnoprzepusto- wym j e s t f i l t r , którego

krzywą t ł u m ie n ia sk u te c z ­ nego podaje r y s .^{1 2}-

1 2 3 4 5 ⁶ 43 F i l t r pasmo--

wojrz epnsto- w y.

f . F i l t r e p a s ­ se - bande, n.Banddurch-

l a s s f i l t e r s B a n d p a s s fil­

t e r ,

a . Band pass f i l t e r . r .P o io s n o j

f i l t r .

F i l t r , p osiadający jedno pas­

mo przepuszczane zawarte mię­

dzy ² c z ęsto tliw o ściam i g r a ­ nicznymi f i l t r a .

Np. f i l t r e m pasmowoprzepu- stowym j e s t f i l t r , którego krzywą t ł u m ie n ia skutecz­

nego podaje r y s . 13.

U//AGA: W wypadkach niena- suwających wątpliwości można używać sk ró tu :

f i l t r p a s m o w y .

44 F i l t r pasmo - wozaporowy..

f , F i l t r e arrête bande.

n.Bandsperr- f i l t e r .

a.Band eliminar t i o n f i l t e r . r.R ezektornyj

f i l t r .

F i l t r , p o siad ając y jedno pas­

mo tłumione, zawarte między

2 c z ęstotliw ościam i g r a n i c z ­ nymi f i l t r u , lub między ² pas­

mami przejściowymi f i l t r u .

Np. f i l t r e m pasmowo z aporo- wym j e s t f i l t r , którego

krzywą t ł u m ie n ia s k u te c z ­ nego podaje r y s . 14.

UWAGA: W wypadkach nie na­

suwających wątpliwości można używać skrótu:

f i l t r p a s m o wy . 45 F i l t r

kowy.

d ra b in - f . î j i l t r en e c h e l l e . n. ---

a.Wave f i l t e r of lad d er t y p e .

r .

F i l t r , utworzony z czworników drabinkowych.

F ilt r e m drabinkowym j e s t np. f i l t r , ja k na r y s . 15,

46 F i l t r kratowy. F i l t r most­

kowy ,. f . F i l t r e en t r e i l l i s ; F i l t r e en pon-tr.

F i l t r , utworzony z czworników kratowych.

F iltr e m kratowym je s t ,n p * f i l t r , jak na r y s . 16.

1 2 3 4 5 ⁶ n .B r ü c k e n f il-

t e r .

a.Wave f i l t e r of l a t t i c e type; Wave f i l t e r of lad d er type, r . ----

47 F i l t r ró ż n ic o ­ wy.

F i l t r most­

kowy.

f . F i l t r e d i f ­ f é r e n t i e l ; F i l t r e en pont.

n .D iffe re n tia l- b r ü c k e n f i l - t e r .

a, — r . —

F i l t r , utworzony z czwórni- ków różnicowych.

F iltre m różnicowym j e s t n p . f i l t r , jak na r y s . 17.

48 Ogniwo p o d s ta ­ wowe / f i l t r u drabinkowego/.

f . C e l l u l e a

A

constant.

n.G-rundfilter.

a.Constant K type of sec­

t i o n .

r.Zwieno t i p a p o s t o j annoj

K

^.

Czwornik typu

L

, wchodzący w s k ł a d f i l t r u drabinkowego

i s p e ł n ia ją c y warunek, że iloczyn oporów w jego g a ł ę z i wzdłużnej i w jego g a ł ę z i po­

przecznej j e s t s t a ł y , n i e z a ­ leżny od c z ę s t o t l i w o ś c i - p a t r z rysunek :

/ s t r . 1 8 /

Np. ogniwem podstawowym f i l t r u drabinkowego pasmo- woprzepustowego j e s t czwór-

nik K , ja k na r y s . 18.

1 <->

& 3 4 5

6 7-

49

•

Ogniwo sz e re - gowo-pochodne / f i l t r u d r a ­

binkowego/.

--- f . C e l l u l e de­

r i v e en se- r i e .

n. ----

a . S e r i e s d e r i ­ ved 777 type s e c t i o n .

r.Posledowatiel- noproizwodno- je zwieno.

i A t Z,

° ---c = > ^

o---i--- o

^ A L

2 -7 = const.

Czwórnik typu L wchodzący w skład f i l t r u łańcuchowego

i s p e łn ia ją c y warunek, że opór w jego g a ł ę z i wzdłużnej

(i? Z.',) i opór w jego g a ł ę z i

poprzecznej są związane

z oporami odpowiadającego og­

niwa podstawowego zale żnoś­

ciami / p a t r z rysunek/:

i ± : - - ę - ż ,

p ⁷

1

^{- m} _{£ 4}⁷ ₂ + jg_m ¿^{. ł-hf}

7

¹ ,

gdzie m j e s t dowolnie obra­

nym spółczynnikiem.

Np. ogniwem szeregowo-po- chodnym ogniwa podstawowe­

go podanego na r y s . 1 8 , j e s t czwórnik,jak na r y s . 19»je­

ż e l i :

L .,~ to L i 0 l _ / —m .. /

— 2 4- ATI

C2 — mC

I

1 ² _{3 4 5 6}

50

•

Ogniwo równo­

l e g l e -pochod­

ne / f i l t r u drabinkowego/.;

iii

i1

i

i

iI

— f . C e l l u l e dep­

r i v e en de­

r i v a t i o n .

\n. —

a.Shunt d e r i ­ ved fn type s e c t i o n . :r . P a r a l l e l n o -

proizwodno- je zwieno.

j

m ę

0 ---1 = 3 ... T " ■ - o

L p r4

!~m2⁷ _}2m 2 0---

1

--- O

Czwórnik typu

L

, wchodzący w skład f i l t r u drabinkowego

i s p e łn ia j ą c y warunek, że opór w jego g a ł ę z i wzdłużnej (4j- Z'J i opór w jego g a ł ę z i poprzecznej {k Z'2 Jsą związa­

ne z oporami odpowiadającego ogniwa podstawowego zależnoś­

ciami / p a t r z r y s u n e k / :

A A

2 Ż i = # Ź a

gdzie m j e s t dowolnie obra-

Np. ogniwem równolegle=po- chodnym ogniwa podstawowe­

go, podanego na r y s . 18, j e s t czwórnik, ja k na r y s .

2 0 j e ż e l i : L, = m/- c ' ³ _{t / n}

i r 2 c

Cq~ m C

|

i

51 Wyznacznik /ogniwa typu

l~ f i l t r u drabinkowego/

52 Korektor t ł u ­ mi eniowy/da­

nego czwórni­

ka, w danym paśmie często' t l i w o ś c i / .

n.f . a.r .

f . C o r r e c t e u r ; E g a l i s e u r . n.Amplitude*

n e n t z e r r e r ; Dâmpfungsent-

z e r r e r . a .A tt é n u a ti o n

e q u a l i a e r . r , Sfezywajusz-

czyj kontur.

nym spółczynnikiera Ol

7

~2

o

o

O / \

mZ2

j y A

Wielkość U = -Ą g d z i e - - Z , i ² Z ² oznaczają odpowiednio opór w g a ł ę z i w zdłuż nej, oraz opór w g a ł ę z i poprzecznej da­

nego ogniwa typu L / p a t r z rysunek przy d e f i n i c j i p .4 8 /, Czwórnik,którego tłumienie w danym paśmie c z ę s t o tl i w o ś c i ró żni s i ę d o s t a t e c z n i e mało od różnicy między pewnym ob­

ranym t ł u m i e n i e ^ , a tłumieniem danego czwórnika.

Np. korektorengtłum ienio- wym danego czwórnika j e s t czwórnik,którego tłumienie podaje krzywa b2 na r y s .

2 1 , j e ż e l i krzywa b, oz­

nacza tłu m ien ie danego czwórnika a krzywa b3 -ob­

rane t ł u m i e n ie .

1 2 3 4 5 ⁶ 53 Korektor fazo­

wy /danego czwórnika,w dar nyra paśmie czę­

s t o t l i w o ś c i / .

f.Compensateur de phase.

n.Phasenentzer- r e r .

a.Phase compen­

s a t i n g n e t ­ work,

r . ----

Czwórnik,którego p rz e s u n ię c ie fazowe w danym paśmie c z ę s t o ­ t l i w o ś c i różni s i ę d o s t a t e c z ­ nie mało od różnicy między pewnym,obranym przesunięciem

fazowym,a przesunięciem fazo­

wym danego czwórnika.

Np. korekto rem fazowym da­

nego czwórnika j e s t czwór n ik ,k tó r e g o p r z e s u n i ę c i e fazowe podaje, krzywa ^<22 na r y s .^{2 2} , j e ż e l i krzywa

a,

oznacza p rz e s u n ię c ie fazowe danego czwórnika, a krzywa cL$ - obrane p r z e s u n ię c ie fazowe.

54 Czwórnik dopa­

sowujący / ² danych czwor­

ników,w danym paśmie częsro- t l i w o ś c i / .

f .Terminaison.

a.Anpassungs- v i e r p o l . a. ----

Czwórnik,którego opory charak­

t e r y s t y c z n e r ó ż n ią s i ę d o s t a ­ t e c z n ie mało w danym paśmie c z ę s t o t l i w o ś c i od odpowied­

nich oporów c h a r a k t e r y s t y c z ­ nych danych czworników,a k tó ­ rego tł u m ie n ie j e s t d ostatecz­

n ie małe w tym ze paśmie czę­

s t o t l i w o ś c i .

Np., czwórnik S na r y s . 23 j e s t czwórnikiem dopa­

sowującym czwórników

A

i

C

j e ż e l i :

S,

^~

S

Q 1

oraz Op — o v; danym paśmie c z ę s t o t l i w o ś c i , o ra z , j e ż e l i tłum ienie czwórnika dopasowującego j e s t d o s ta t e c z n ie małe w tymże paśmie c z ę s t o ­

t l i w o ś c i .

2 1 .

55 Dopasowanie /c zwornika do­

pasowującego ao danego

--- f . —

n. Anpassung.

a. — r . —

Stan i s t n i e j ą c y ^ gdy d l a da­

nej c z ę s t o t l i w o ś c i opór cha­

ra k te ry sty c z n y czwórnika do­

pasowującego równa s i ę odpo-

UWAGA: Dopasowanie może zachodzić n g . d l a pewnych c z ę s t o t l i w o ś c i w paśmie c z ę s t o t l i w o ś c i , d l a któ-

czwórnika,dla danej c z ę s t o ­ t l i w o ś c i / .

56 Niedopasowa­

nie /czw o rn i­

ka dopasowują­

cego ao dane­

go czwórnika, a l a danej czę­

s t o t l i w o ś c i / . 57 Spółczynnik

niedopasowa- nia /c z w ó rn i- ka dopasowują­

cego ao dane­

go czwórnikg/

n.f . a.

r .

f .C o effic ie n t de r e f l e ­ xion.

n.Anpassungs- f e h l e r . a . Ref l e c t i o n

coefficient.

wie dni emu oporowi c h a r a k t e ­ rystycznemu danego czwórni- ka.

Stan i s t n i e j ą c y ^ gdy d l a da­

nej c z ę s t o t l i w o ś c i opór cha­

r a k te ry s ty c z n y czwornika do­

pasowującego nie równa s i ę odpowiedniemu oporowi cha­

rakterystycznemu danego czwórnika.

Wyrażenie z - w

ż A

W oznaczają

j e ż e l i Z i

odpowiednio opory c h a r a k t e ­ rystyczne czwórnika dopaso­

wującego i danego czwórnika.

rego zaprojektowano czwórnik dopasowujący.

Np. w układzie na ry s.² ; i s t n i e j e dopasowanie czwórnika dopasowujące-

B

go gdy

do czwórnika A

/> XV

s; = s*.

Np. d la układu na r y s , A r ' A n"

23

Z

= S i W = S, r

j e ż e l i mowa o dopasowa­

n iu czwórnika dopasowu­

jącego

B

do czwórnika

, ^¿2 £ n

A

,lub Z - o i

^ c 1

W = o 2 > j e ż e l i mowa o dopasowaniu czwórnika dopasowującego B

1 2 3 4 5 ⁶ do czwornika C.

58 L i n i a s z t u c z ­ na / z a s t ę p u ­ j ą c a daną l i ­ nię,w danym paśmie często­

t l i w o ś c i / .

f.L igne a r t i ­ f i c i e l l e , n.K ünstliche

Leitung a . A r t i f i c i a l

l i n e ,

r . Iskustwiennar j a l i n i j a .

Czwórnik, którego parametry r ó ż n ią się d o s ta t e c z n ie mało od parametrów danej l i n i i w danym paśmie c z ę s t o t l i w o ś c i .

Np. czwórnik ja k na r y s . 24 może być uważany za I m i ę

s z tu c z n ą ,z a s t ę p u j ą c ą daną l i n i ę t e l e g r a f i c z n ą , j e ż e l i

R i C z a s ta ł y odpowiednio dobrane.

59

A.

Tłumik. L i n i a s z t u ­ czna.

f . Ligne a r t i ­ f i c i e l l e . A f f a i b l i s - seur.

n . E i c h l e i t u n g .

Czwórnik, którego tłumienie różni s i ę d o s ta te c z n ie mało od pewnej w artośc i s t a ł e j , a którego p rz e s u n ię c ie fazo­

we ró ż n i się d o s t a t e c z n i e ma­

ło od zera,w danym paśmie c z ę s t o t l iwości.

Np.czwórniki, jak na r y s . 25 mogą być uważane t e o r e t y c z ­

nie za tłu m ik i d l a całego ciągu c z ę s t o t l i w o ś c i ą prak­

tyce zaś - d l a pasma cz ęsto ­ t l i w o ś c i , d l a którego induk- cyjność i pojemność o p o rn i­

ków, z których wykonano t ł u ­ mik, są do pominięcia.

1 2 3 4 5 ⁶ D. S z ó s t n i k i .

60 Rozgałęźnik. Rozwidlenie. f . Termineur ; Transforma­

t e u r d if f e '- r e n t i e l . n.G-abelschal-

tung.

a.Hybrid coiL r.Perechodno-

je u s t r o li­

stwo ;D ifi e- rencj alnyj t ra n sf o rm a ­ t o r .

»

S zóstnik, posiadający t a k ą p a ­ rę zacisków,że tłum ienie mię­

dzy t ą p a r ą zacisków,a ² po­

zostałymi parami zacisków jest d o s t a te c z n ie małe oraz, że tłum ienie między ² p o z o s t a ł y ­ mi parami zacisków j e s t d o sta ­

t e c z n ie d u ż e , j e ż e l i do z a c i s ­ ków wszystkich s t r o n s z ó s t n i - ka dołączono dane opory.

| p . r o z g a ł ę ź n i k i e m j e s t s z ó s t n i k , j a k na r y s . 26 A l u b , j a k na r y s . 26 B,gdzie dwójnik R j e s t równoważ­

nikiem oporu

Z

, p r z y ł ą ­ czanego do zacisków ⁰iP ro z g a łę ź n ik a .

REDAKCJA:

D z ia ł Studiów Wydziału

T e l e t e c h n i k i .

R y s . ¡ .Ł ą c z n ik i z a z n a c z o n o v c z w ó r - n i k u g r u b s z ą l i n i ą .

- o -

*—m3—

¹

r

1

—

L I

--- 1

J

,

---

0

R y s . 2 V ę z t y z a z n a c z o n o w c z w ó r n ik u p u n k t a m i z a c z e r n i o n y m i .

B

CzJ

R y s . 5 . D w ó j n i k i A i B s ą s p r z ę ż o n e

~2jt1iTcz

d la częstotliw o ści / - — -

g d y R = R t .

i —I Z, u

l

<j>-

B

L,

c ,

\L,

Li

i

C\

R y s .3 -D w ó jn iki A i B s ą ró w n ow a żn e,

gdy:

. i ¡-i Lz L,+Li , _j A_ .

L , t L2

c

H

i

+

t

/

c

A B

1 ⁷ Z? 7'

2 ¿i ² ‘■I z./

° -czj—i— n z ł-° — e n 2 Z '|

- o o -

2Z i

R y s . 6 .Czwórniki A i B s ą r ó w n o w a ż n e , g d y :

A ^» A / A Z2 = Z 2+ *

B

1

/?;> 4= c;

r;

=T=C;

I

/ty s A . D w ó j n i k i A i B s ą p r z e c i w s t a w n e , g d y : R ,R l= Rt R't = 77 = j = R * c o n ił,

U Cj

g d z ie R j e s t p o tę g ą przeciwstawności.

A

©----¹— I-

B

Czińmik skażony typu L .

Czwómik skażony

typu l~, T lub H.

D

M Z D -r-C Z H³ ( O - o - r - D

C zw irn lk skażon y ty p u T .

C zuornik skażony ty p u T zb uznikouune.

R y s . 7 . C z w ó r n i k i s k a ż o n e .

i i i i iz, i i

« A

iz, Z, Z, iz,

O----O —t—□ —t—O —r~C3— ° W Zz I

Rys . 8 . Łańcuch czwórnikow typu T. Rys.9. Przebieg oporu Z = R+jX

/ oporu jego równoważnika Ż^RR-rjXKw junkcji częstotliwości.

nep br

Hz Rys .l2.Ttumienie skuteczne

jUtru gómoprzepus - to w ego (przyktad ).

n*p

A l min.

b

bs b

>

/

/A*

ł

& i'! Hz

"P

Hz

Rys.10.Krzywe ttumienia filtru dolnoprzepus- towego (przyk ta d ).

b-ttum ienie charakterystyczne jittr u bez strat, ty-ttumie nie skuteczne filtru ze stratami.

Rys.lt. Itumienie skuteczne filtru

dolnoprzepusfowego (przyktad).

Ryt.lS.Ttamienie skuteczne jittru pasmowo - przepustowego (przyktad).

R y s .16.P r z y k ta d /¡Itru kratowego.

R ys.!4 .7 tu m ien ie skuteczne filtru pasmowozaporowego (przyktad).

1____ 2

R y s . 15.P r z y k ta d filtru drabinkowego.

-nST'— ¹|-

—yT T ' |^

Rys .17. P r z y k ta d filtr u różnicowego.

20 =r=

-n p p — ofi.

R ys. 1 3 .Przyktad ogniwa podstawowego fil tr u drabinkowego.

jL , -nnflp-

2L2

JL r

^r~² W

R y s . 1 9 . Ogniwo s z e r e g o w o p o c h o d n e o g n iw a p o d s t a w o w e g o , j a k n a r y s . 1 8 , j e ż e l i :

Li = m L ; i = Lunj ■

L > 4 m 1 '

0t — m C i