Ciśnienie deformacyjne górotworu jako ośrodka reologicznego dziedzicznego na obudowę wyrobiska korytarzowego

(1)

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S e ria * GÓRNICTWO z . 96

________ Ł2 1 1 Nr k o l . 595

M arcin BORECKI Marek KWAŚNIEWSKI S ta n ia ła « OLEKSY

CIŚNIENIE DEFORHACYJNB GÓROTWORU JAKO OŚRODKA REOLOGICZHEGO DZIEDZICZNEGO NA OBUDOWJ WYROBISKA KORYTARZOWEGO

S tr e s z c z e n i e . W ykorzystując zasa d ę V o lte rry w pracy p rzed staw iono sposób ro z s z e r z e n ia is t n i e j ą c y c h ro zw iązań s ta n u n ap rę ż e n ia i o d k s z ta łc e n ia góro tw o ru ja k o ośrodka s p r ę ż y s te g o , na b a r d z ie j ogólns i uniw ersaln y przypadek górotw oru - masywu s k a l nego r e o lo g ic z n e g o , p o s ia d a ją c e g o w ła sn o śc i p e łz a n ia . Na p o d sta wie p rz e d sta w io n y c h p ra w id e ł i z a le ż n o ś c i o k reślo n o c iś n ie n ie deformacy jn e g ó ro tw o ru - ja k o ośrodka le p k o sp rę ż y ste g o o modelu całkowym z jądrem d z ie d z ic z n o ś c i ty p u Rabotnowa - na obudowę wy

r o b is k a o p rz e k ro ju kołowym.

P rze c h o d z e n iu z robotam i g ó rn icz y m i na c o ra z to w iększe g łę b o k o śc i to w a rz y sz ą nowe n ie spotykane na g łę b o k o śc ia c h m niejszych przejawy c i ś n ie n ia góro tw o ru w s ą s ie d z tw ie w yrobisk g ó rn ic z y c h ,

W g ó ro tw o rz ę , wokół w y ro b isk , w ystępuje g ra n ic z n y s ta n n ap ręż en ia p rz e ja w ia ją c y s i ę w form ie gwałtownych z ru s z e ń / t ą p n i ^ ó , n agłych wyrzu

tów s k a ł i gazów , zaw ałów/ lu b w form ie intensyw nych przem ieszczeń s k a ł ku wyrobiskom. Dla rozw ażań nad mechanizmem w s p ó łd z ia ła n ia obudowy ka

p ita ln y c h w yrobisk g ó rr ic z y c h z górotw orem , w warunkach g eo tech n iczn y ch dużych g łę b o k o ś c i p o ls k ic h z a g ł ę b i , sz c z e g ó ln ie in te r e s u ją c y j e s t w łaś

n ie t e n d ru g i ty p z ja w is k , ja k o c h a ra k te ry s ty c z n y d la s k a ł osadowych, to w arzy szący ch złożom k o p a lin u ży te czn y ch .

Badania w ła sn o śc i fizy k o m ech an iczn y ch , a s z c z e g ó ln ie w ła sn o śc i Teo

lo g ic z n y c h s k a ł k a rb o ń s k ic h , prowadzone w I n s t y t u c i e P ro je k to w a n ia , Bu

dowy K opalń i Ochrony P o w ierzc h n i P o lite c h n ik i ś l ą s k i e j w sk a z u ją , że sk a ły ty p u iłow ców , mułowców i sła b y c h piaskowców, z a le g a ją c e na w ięk

szy ch g łę b o k o ś c ia c h , mogą być w w ię k sz o śc i z a lic z a n e do s k a ł n i e s t a t e cznych lu b ś r e d n io s ta te c z n y c h . C h a ra k te ry z u ją s i ę one wyraźną skło n n o ś

c i ą do p e łz a n ia . W p ra k ty c e zja w isk o t o p rz e ja w ia s i ę intensywnymi przem ieszczen iam i masywu sk a ln e g o ku wyrobiskom i o b c ią ż e n ia m i, k tó re n ie je d n o k r o tn ie zn a czn ie p r z e k r a c z a ją po d p o rn o ści obudów.

Utrzymanie w yrobisk w s ta n ie stateczn y m w ta k ic h warunkach wymaga s t o sowania obudowy o s p e c ja ln ie dobranych param etrach o k re ś la ją c y c h j e j w sp ó łp racę z górotw orem , ze szczególnym uw zględnieniem sk ło n n o śc i s k a ł do p e łz a n ia .

(2)

24 M.Borecki, M.Kwaśniewski. St.Oleksy W związku z tym konieczne s t a ł o s i ę r o z s z e rz e n ie i s t n i e j ą c y c h ro z  w iązań s ta n u n ap ręż en ia i o d k s z ta łc e n ia górotw oru wokół w y ro b isk , jak o ośrodka s p rę ż y s te g o , na b a rd z ie j ogólny i uniw ersalny przypadek g ó r o t

woru - masywu skalnego re o lo g ic z n e g o , p o sia d a ją c e g o w ła sn o śc i p e łz a n ia . S ta ło s i ę to możliwe d z ię k i w y k o rzy stan iu równań t e o r i i d z ie d z ic z n o ś c i, t e o r i i p e łz a n ia c i a ł o równaniu^ s ta n u B oltzm anna-V olterry [1 ,3}

¿-/t/ = f e e r J L C t - T J c t r ] h

o

W równaniu /1I/ ff oznacza w spółczynnik s p r ę ż y s to ś c i p o d łu żn ej m a te r ia ł u ; fu n k cja L / t - f / , będąca jądrem te g o równania całkow ego, nazywa s i ę jądrem p e łz a n ia /ją d re m d z ie d z ic z n o ś c i/. J e s t ona fu n k c ją c h a ra k te ry s ty c z n ą /o zn aczan ą e k s p e ry m e n ta ln ie / dla danego ośro d k a; o d z w iercied la /" d z ie d z ic z y " / wpływ n ap rę ż e n ia 6 " ( T ) przyłożonego w c h w ili T i d z ia ła ją c e g o w c z a s ie d t na jeg o o d k s z ta łc e n ie w c h w ili t . W o p a rc iu o przeprowadzone w I n s ty tu c ie P ro je k to w a n ia , Budowy Kopalń 1 Ochrony Pow ierzchni P o x ite c h n ik i ś l ą s k i e j badania s k a ł k a rb o ń sk ic h BOff na p e łz a n ie stw ierdzono [2j , że krzywe p e łz a n ia ty c h s k a ł osado

wych n a jb a r d z ie j d o kładnie aproksym uje s i ę za pomocą f u n k c ji odpowiada

ją c e j ją d ru p e łz a n ia ty p u f u n k c ji e k s p o n e n c ja ln e j ułamkowego rzęd u Babotnowa:

Ł f t . t - T H t - r ' g g d z ie :

t - c z a s ,

a i t / 3 - param etry f iz y c z n e , przy czym f t y O

f~> - fu n k cja gamma E u le ra , f - jednostkowy p r z e d z ia ł c z a su .

Odpowiadającą ją d r u /2/ fum ccję p e łz a n ia o k re śla s i ę w ykorzystując aproksym ację Kosowskiego [8] . Otrzymuje s i ę :

4 - W t

g d z ie :

x : p - param etry p e łz a n ia / o wymiarze t"*"*)

¡ ¡ ' i d -w ie lk o śc i s t a ł e , przy czym oć=0,7, ^ 0 , 7 Jak wskazano na podstaw ie szczegółow ych a n a liz w pracy [6] fu n k cja / 3 / aproksymuje zadow alająco krzywe p e łz a n ia s k a ł osadowych, uzyskane z badań zarówno k ró tk o trw a ły c h /o d 5-minutowych do 3 6 0 -g o d zln n y ch /, ja k i trw ający c h niem al rok. Funkcja t a o p is u je I stadium /stadium p łz a n ia p ierw o tn e g o / uogólnionej krzywej p ełzan ia s k a ł.

(3)

C iśn ien ie deformacyjne górotworu . 25 Zgodnie z z a sa d ą V o lte r r y , nazwaną ta k p rz e z Rabotnowa [3,7] , w łasnoś

c i d z ie d z ic z n e ośrodka p e łz a ją c e g o będą uw zględnione, j e ż e l i w formu

łach. uzyskanych przy ro z w ią z a n iu zadań t e o r i i s p r ę ż y s to ś c i s t a ł a s p r ę ż y s te zastąpim y odpowiednimi o p e ra to ra m i całkowymi.

Dla ją d r a p e łz a n ia Rabotnowa o p e ra to ry całkowe m ają p o s ta ć : I = B0 [1 - jć £ C - t j ]

Ó “ G0 [1 /4/

i> = t o [1 3« r - w ]

g d z ie : E0 , a 0 , " w a r to ś c i odpow iednich modułów ośrodka s p rę ż y ste g o

/ i

Cd? 1 - 2 P o ---

3 * 2 / 1 + V?0/ '

/ 5 /

R ozw ikłanie f u n k c ji operatorów całkow ych może być wykonane za pomocą w ła sn o śc i operatorów o p isa n y ch z a le ż n o śc ia m i [7|,s3 :

£ < * > £ ( « / - / 6 /

1-oc13‘ (-/i) = 1+% fi) /7/

X " ( ~ f i ) - f - i r J ih n x M

/ - g ™ n * ) = / ł I ; * - 3 - ć v , / 9 /

^ mi

g d z ie : r v - p i e r w ia s tk i rów nania 1 + / — = O,

K /* / -*1 '

a k - s p e łn ia u k ład 1 + y . — = 0 ; / i = 1 , 2 , . . . / ,

k * i " ' k

a w yko rzy stan ia ap ro k sy m a cji Rozowekiego [9] :

Z { - Ą h - ł [ i - e * ’ ( - r / > t ~ ‘) ] / 1 0 /

(4)

26 M.Borecki. M,Kwaśniewski. S t.O lek sy umożliwia doprowadzenie ro z w iąza n ia do r e z u l t a t u liczbow ego.

Ha podstaw ie przedstaw ionych p ra w id e ł i z a le ż n o ś c i z o s ta n ie ro z s z e rzone ro zw iązan ie dotyczące o k re ś le n ia c iś n ie n ia de form acyjna go górotw o

ru - traktow anego jako ośrodek s p rę ż y s ty - na obudowę, na ośrodek te o lo g iczn y o f u n k c ji p e łz a n ia odpow iadającej ją d r u Babotnowa /p o r .w z ó r 2/

w aproksym acji Rozowsklego / p o r . wzór 3 / .

Punktem w y jścia do przed staw io n y ch rozw ażań j e s t zasto so w an ie ro zw iąza

n ia dotyczącego w ie lk o ś c i c i ś n ie n ia deform acyjnego górotw oru - jako ośrodka sp rę ż y ste g o - na obudowę w yrobiska o p rz e k ro ju kołowym. Ha podstaw ie t e o r i i s p r ę ż y s to ś c i otrzym uje s i ę n a s tę p u ją c e wzory na w ie l

kość naprężeń w o to c z e n iu obudowanego w yrobiska kołowego [1 1 ] :

<& - p + (p - p0) 7

2 /1 1 /

<?r = P - (P * P0) J?

g d z ie : p - n a p rężen ie p ierw otne w g ó ro tw o rz e , przy czym p = pz = Px , p0 - oddziaływ anie obudowy na gó ro tw ó r,

a - prom ień w yrobiska w wyłom ie,

r - o d le g ło ść dowolnego punktu od środka w yro b isk a.

W ielkość przem ieszcze n ia dowolnego punktu położonego w o d le g ło ś c i r od środka w yrobiska obliczymy z uogólnionego prawa Hooke 'a

= r - + /12 /

Przy 1? = 0 ,5 i - 0 /b r a k m ożliw ości o d k s z ta łc a n ia s i ę górotw oru w k ieru n k u równoległym do o s i w y ro b isk a / składowa n ap rę ż e n ia 0"

wynosi

6*y ■ 2 ( 6 b + (3'r ) /1 3 /

Z równania / 1 2 / , po uw zględnieniu w nim z a le ż n o ś c i / 1 1 / i / 1 3 / , o tr z y mujemy form ułę na w ie lk o ść p rzem ieszczen ia dowolnego punktu położonego w o to cz en iu w yrobiska kołowego:

2

~ p0/ / u /

P rzem ieszczenie dowolnego punktu le ż ą ceg o na k o n tu rze w y ro b isk af t $ . d la r * a , wynosi

A a =■ u = / p - p0/ /1 5 /

(5)

C iśn ie n ie deformacyjne górotworu . . . . 27 Dla ośrodka n ie ś c iś liw e g o / ) ? = 0 , 5 / moduł s p r ę ż y s to ś c i

B - 30,

g d z ie 0 j e s t modułem s p r ę ż y s to ś c i p o sta c io w ej górotw oru«

Z ależ n o ść / 1 5 / przy jm u je p o s ta ć

u = -§ (r- / p - p0/ /1 5s/

D o p isu jąc do z a le ż n o ś c i pow yższej równanie

P0 - % U / 16/

o p is u ją c e r e a k c ję obudowy ja k o fu n k c ję j e j sz ty w n o ś c i, otrzymujemy układ dwóch rów nań, z k tó ry c h określam y w ie lk o ść c i ś n i e n i a d e fo rm acy j- nego góro tw o ru - ja k o ośrodka s p r ę ż y s te g o - na obudowę w yrobiska o prze

k r o ju kołowym.

W ielkość c i ś n i e n i a o k re ś la z a le ż n o ś ć

Po — r h s - /1 7 /

1 + a *

g d z ie : p - n a p rę ż e n ie p ierw o tn e w g ó ro tw o rz e , przy czym:

P * Pz * Px / z a ł o ż e n i e / ,

3 - moduł s p r ę ż y s to ś c i p o sta c io w e j g ó ro tw o ru , a - prom ień w yrobiska w w yłom ie,

^ - w spółczynnik o k r e ś la ją c y c h a r a k te ry s ty k ę /s z ty w n o ś ć / obudowy.

Formuła / 1 7 / n ie uw zględnia z jaw isk a p e łz a n ia g ó ro tw o ru .

Zgodnie z za sa d ą V o lte rry z o s ta n ie ono uwzględnione p rzez zamianę s t a ł e j s p r ę ż y s te j G w w y rażen iu / 1 7 / operatorem całkowym 5 / 4 / :

ó - S0 [1 -pcć £ ( - Ą ) ] ^:

Przy wyprowadzeniu form uły / 1 7 / p r z y j ę t o , że $ 0 = 0,5« Dla t e j w a rto ś- c i 'Qq , zgodnie z z a le ż n o ś c ia m i / 5 / $ ,'0 “ OĆ a /#c * t s tą d w na

szym przypadku:

Ó - G0 [ i ~ % 9 « ( V 9 J

Aproksymując o p e r a to r ( - f t ) w powyższej z a le ż n o ś c i wyrażeniem /10/

(6)

23 M.Borecki, H. Kwaśniewski. S t . Oleksy otrzymujemy :

Ü = G0 { ! - [1 - e x p ( - ? / 3 t ’■“ ) ] ] / 1 8 /

Przepisujem y w yrażenie / “l i / z uw zględnieniem zamiany s t a ł e j s p r ę ż y s te j G operatorem całkowym Gs

’ • ■ - T r i r

U w zględniając w form ule /19/ z a le ż n o ść / 1 8 / , otrzymujemy

/ 'IS /

P0A /

a %

/20/

Zauważmy, że

P0/ o / P

7 7 3 Z a a

/20a /

_______ p_________

Po i 00) " Po max ” 2 G /1 - —) /2 0 b /

1 + <x A

Z ależność / 2 0 / o k re ś la w ielk o ść c i ś n i e n i a de form acyjnego górotw oru w f u n k c ji czasu na obudowę w yrobiska o p rz e k ro ju kołowym. Widzimy, że w rozpatrywanym ośrodku dziedzicznym początkowa w ie lk o ść te g o c i ś n i e n ia /20a / j e s t równa c iś n ie n iu w ośrodku sp ręży stym , a n a stę p n ie w zrasta do pewnej w a r to ś c i, k tó ra g e n e ra ln ie j e s t m n iejsza od n a p rężeń pierw otnych / r y s .1 / i zależy od w spółczynnika c h a ra k te ry z u ją c e g o sztyw ność obudowy oraz od parametrów p e łz a n ia górotw oru l i /S .

Warto t u zw rócić uwagę, że podane ro z w ią z a n ie , o p isu ją c e c iś n ie n ie deform acyjne górotw oru jako ośrodka le p k o sp rę ż y ste g o o modelu całkowym /o śro d k a d z ie d z ic z n e g o /, u w zg lęd n iając wpływ parametrów re o lo g ic z n y c h s k a ł na końcową /d l a t = ! maksymalną w a rto ść c i ś n i e n i a górotw oru na obudowę w spółpracującego z nim w y ro b isk a, ró ż n i s i ę w sposób i s t o t ny od rozw iązań m .in . S ałustow icza fl0 ,1 l3 i F ilc k a [43 , k tó ry c h formuły wyprowadzono /w odmienny sposób od p rzedstaw ionego pow yżej/

d la ośrodka lepkoeprężyB tego o modelach różniczkow ych.

(7)

C iśn ie n ie deformacyjne górotworu 29

R y s.1 . C iś n ie n ie deform acyjne górotw oru ja k o ośrodka d z ie d z ic z n e g o na obudowę w yrobiska k o ry tarzo w eg o .

Vfe w zorach, d la górotw oru ja k o ośrodka K elyina /wg S a łu s to w ic z a /

p n = 1 ,P 2G ' /2 1/

a -2.

o raz ośrodka Poyntinga-Thom sona /wg F i l c k a /

/ 22/

w y stę p u ją bowiem w y łączn ie param etry s p rę ż y s te górotw oru i je d y n ie r e l a c j a pomiędzy nim i a w spółczynnikiem szty w n o ści obudowy stanow i o w ie lk o ś c i o b c ią ż e n ia obudowy.

I l o r a z param etrów p e łz a n ia X i p stan o w i pewnego ro d z a ju m iarę in te n sy w n o śc i p e łz a n ia s k a ł i słu ż y m .in . ja k o w ie lk o ść k la s y f ik u ją c a s k a ły na podstaw ie ic h w ła sn o śc i re o lo g ic z n y c h , s k ło n n o śc i do p e łz a n ia • P rz y k ła d t a k i e j k l a s y f i k a c j i s k a ł k arb o ń sk ich Z ag łęb ia Donieckiego p rzed staw io n y j e s t za Usaczenko [5 , 12j w t a b l . 1 . W k la s y f ik a c j i t e j

(8)

z n a jd u je o d z w ie rc ie d len ie re je stro w a n y powszechnie w badan iach s k a ł na p e łz a n ie f a k t z a le ż n o ś c i in ten sy w n o śc i o d k s z ta łc a n ia s i ę s k a ł w c z a s ie od ic h z w ię z ło ś c i, w y trz y m a ło śc i. Skały / f <£. 1 ,5 / m ię k k ie , sła b e p e ł

z a ją bardzo s i l n i e , s to p ie ń p e łz a n ia s k a ł / f > 10/ tw ardych j e s t n ie w ie lk i:

3 0 ___________________________________H .Borecki. M.Kwaśniewski, S t.O lek sy

5- f t - 0+; 1 - | < 1,19

W ta b lic y 2 podane z o s ta ły na podstaw ie badań przeprow adzonych w pracowni badań T eologicznych I n s t y t u t u P ro je k to w a n ia , Budowy Kopalń i Ochrony P ow ierzchni P o lite c h n ik i Ś lą s k ie j w a rto ś c i w skaźnika p e łz a n ia s k a ł d la n ie k tó ry c h s k a ł warstw ru d z k ic h KWK " J a s t r z ę b i e " .

A n alizu jąc wzór /2 0 b / łatw o d o s tr z e c , że w przy p ad k u , gdy wskaź

n ik p e łz a n ia OC. ¡ / i dąży do w a rto ś c i rów nej 1 /s k a ły s ł a b e , p la s ty c z n e , o dużej sk ło n n o śc i do p e ł z a n i a / , maksymalne c iś n ie n ie górotw oru na obudowę o siąg a w arto ść c iś n ie n ia pierw otnego p . W przypadku zaś górotw oru zbudowanego ze s k a ł wysoce z w ię z ły c h , mocnych, o n ie w ie lk ie j sk ło n n o ści do p e łz a n ia /0 & //# “= 0 / c iś n ie n ie deform acyjne na obudowę zb liżo n e będzie do c iś n ie n ia początkow ego, natychm iastow ego, odpowiada

jącego przem ieszczeniom je d y n ie sprężystym na k o n tu rze w y ro b isk a.

LITERATURA

[1] BOLTZMANN L .: Zur T heorie d e r e l a s t i s c h e n Nachwirkung. S itz u n g sb e r i c h t e d e r K a is e rlic h e n Akademie d e r V /issen sch aften 1874, 70.

[2] BORECKI M ., OLEKSY S . , PACHA J . : O k re śle n ie w ła sn o śc i T eo lo g iczn y ch s k a ł ROW w o p a rc iu o a n a liz ę wyników badań na p e łz a n ie piaskowców, mułowców i iłowców. Prace I n s t y t u t u P ro je k to w a n ia , Budowy Kopalń

i Ochrony P ow ierzchni P o lite c h n ik i Ś l ą s k i e j . G liw ice 1977.

[3] JERżANOW Ż .S .: T eo ria p o łz u c z e s ti górnych porod i je jo p r i ł o ż e n i a . Nauka, Ałma-Ata 1964.

[4] PILCEK H.s Wpływ czasu na s ta n n ap rężen ia i o d k sz ta łc a n ia górotw o

ru w s ą sie d z tw ie w yrobiska chodnikowego. Zeszyty Problemowe G órni

ctw a, t . I , z . 1 , 1963.

[5] GLUSZKO W.T., USACZENKO B.ŁI., KIRHICZANSKIJ G .T ., RUBIEC G .T ., STORCZAK P .N .: R e z u lta ty iz u c z e n ia p ro czn o stn y ch i deform acjonnych swojstw górnych porod Zapadnowo Donbassa /R e fe ra tiw n a ja in f o r m a c ja /.

Naukowa Dumka, Kijew 1969.

[ś] KWAŚNIEWSKI M.: Funkcje p e łz a n ia s k a ł . Zeszyty Problemowe Górnictwa t . 1 5 , z .2 , 1977.

(9)

Tablica

C iśn ie n ie deformacy.lne górotworu . 31

Mw

a 2 o

C 5

a

wo aa oQ

M CM

pq r-

&«£ _CiJi—»

5a BO a gBN c n o r«M 2 8Bk?

«<o s * 3 3cn*no c a

*-D CO

a i

CO W&8 W

S ) N U O G 5 <0 P ^ « H c d g

£5 CD

© N

■ s * 1G © H C U

o N c r

1 %

OT iM m a

( 0

» o CO .M w

©

■ H

s

V ł Silna

O 63 OT

■ b 3

« ■ s

O r H

u \ o C A o

v O CM V O o

O * • • •

A ) ~ • O o O T—

•Pf O

« & o I i 1 t

c a 63 * d V D L A o C A

A J O r * CM K D

C D r l •»

5 0 0 O O o O

63 CO

a * e 0 £

• H g O

5 G

S r M O o I A

CD ¿ 4 O P " I A C A •*

2 4 2 4 CD r - 1 T—

•h c q*h

G 'OT A 1 1 I A

V

' C 5 * r ł O i n C A t—

O O + i .M 'O T O m o U

1 p > • 1

o + 3 g O | 1 1

G i • H P ł OT O O • H

■ p © © r H - P P > © 4 * G s

c u OT G G ca O * H P > © 2 4

O T r H © 63 1 63 r H + >

• H 63 © * H + » OT O O © « r

O * H f—1 1 t o ? > g 63 P > 63

i o t a 5 r H 2 4 © © * H 63

o OT P > • H O • H © p > • H + > r H OT P y

C U • H ? 1 n H 63 O r OT r H rM

o C u o © G O £B O © n H © * H

2 4 G ■ p o + » * H 63 • H r H GO 63

m • H CO O T * H OT O CO 2 4 ^ U ©

o 2 4 r H p > a P > C U P i C U t © © r M

G c u g o 63 © 63 OT rM O T O 5 63

M OT <D* O 63 O r M - P - O ©»

Q © OT OT •‘ • H 7> i

a •* © CO © p j a © r H + > O « 63

P-s w © * H £ j • H © • H + 9 P > O GO OT OT

B O O ? P s C U - H C U n H + > 5 o > CO •

O * H 5 * H 5 s s r H CD O 5 r H P > P >

O OT C U G ¿ i O ? 2 4 G r H OT *k • r ł * H

\ G OT OT CO 0 4 0 4 O 0 4 OT t H p > c o © © r H

G 0 CO r H OT OT G OT © 1 + 3 • H + > * H • r H

r M • H O GO H I O r M r H O n H C U O T ? © H

c a C U 0 » O i H © 5 r H © • H - P GO

a? P ł ? * G0 • O i H © H O OT G

CD • - P I © P > OT* Q J * G * H r M - H C U © ©

• o • n H ? 5 - H 1 ? P H .U 63 • n H •

CD G o o O r H O O OT GO © © O G

63 © G 2 4 + s J 4 © ©• + » + > • H * H

X i • H OT G O T - H Q OT r H 5 - © OT i d r H

O 0 4 © o CD 0 0 ® o h i a • H © + 3 C U ^ O

B © r H « H H h H • H O p > OT O

s s « a A ł CO * H f U H g p N H H

i OT OT

OT *1 H

OT r M ©

r H © n - ł H

II H

W

Al

>

B c u G

____ — ; ---

(10)

PARAMETRYI KLASYFIKACJARBOLOGICZNAWYBRANYCHSKAŁ WARSTWRUDZKICHKWK "JASTRZĘBIE'

32 H.B greck i . M.Kwaśniewski. St.O leksy

1 1

* i M P ł w O Ol G «

• ' 0 T ł + » * « a

G o (0 h o ta

5 a

• d O N © i i

O

n ro

■ g - s

O

.G rrj ,Q

O n ro ©

■ p . o . o G _{© rM fM}

ro

^ro

(G ©CO

•rlro G 0 o

» 0 . 3 . 0

£ £ 2

C\l

•*

O t n o•>

O t - o» o

0>V0 r - r -

•> •>

o o

VD CM

t “ T—

O O

t ^ c n c o C M t - t -

* •> •>

o o o

■ rłK JiH G i d O

<0 T i CD N O N rM G fM O '03 tp

E ? 5 i 4 l 43 CD O o

* 3 . CM CM CM O

M- CM i n O

t - T“

r \•ł O

cr»c—

cmm- ł — CM O O

5 8

cm r \

* *

O O

cr»vo CT\

O C M f^ l

» •> •>

o o o

8 CD O t - O O

co c n CM O o

r \ r — CM O O

OCT»

IA C0 CM O O O O

CTv VD O M- o o

o o

VD O CT\

CM i n v o O O O o o o

+3 1 o »d

O O KD

o o VD

8 V0

O O

VOVDo o 8 8 V£> VO

o o o o o o V0VDVD

1

® -__ ,

•N O r - i

©* « ^

t4 \ i__ i

O © W *

£i »r4 o a

e O

C^ O

t - O O

t - t - O O

t * C—

O O O c - c o c o

i

©

OJ *H p> G cu S

N M O

t-r o © 0 3

43 '03 a

i ? J 5 > s a co r \ M*

00* co M-

o o v o

o o o oCT»<Tk

O r - o c ^ M- ^

O M fM A CM M*tCMn

8 co id

©

• o

© N

*do 03

&

o N

o G

© N

£

o N 1

©

o rM G 00

& O o G G

©

■d n o

©

© p»>

•H 43

& ©

O *r4 i d G

© © ©

⁽⁴

•H *rł 04 N

i

o

1

^N

O

©

v4 iM G CłO

»O o

'TO s S

^N

©

O

©

•M 43

^ ©

O *H

© ro

•H *H 04 N

A

©

«r4 N O , n ©G

o 5 G o

»d n o

o1

?o +3

•M f-ł G r—1 O

S

£ *H O fM fM •■—1 W -H

©

? O 1 43 O *r4

? rH O H G -H ro 1 rM O G O ?

©» o S 4 3

•M

• f§*

H• ^CM^• **>^•

« M ’

• i n

• V£>

(11)

C iśn ie n ie deformacyjne górotworu.. 33 [7] RABOTNOW J a .U .: P o łz u c z e st elementów k o n s t r u k c ij. Nauka, Moskwa

1966.

[s] RCZOWSKIJ M .I.s I n te g r a ln y je o p e ra to ry i zadacza o p o łz u c z a s ti w raszcza ju s z c z e g o s ia wokrug sw o je j o s i p u s to tie ło w o c y l i n d r a . Nauoznyje dokłady w y ssze j szk o ły / f i z . m at. n a u k i/ 19 5 8 , n r 6.

[9] ROZOWSKIJ M .I. Izu o z en ie napriażennow o s o s to ja n ia wokrug g o r iz o n ta l- noj w y rab o tk i z ucziotom p o s l i e d i e j s t w i j a w g órnych p orodach.

Izw . AH. SSSR. OTN, 1958, 12.

[iq| SAŁUSTOWICZ A .: Górotwfór jak o ośrodek s p r ę ż y s t o - l e p k i . Archiwum G ó rn ictw a, t . I I I , z .2 , 1958.

[11] SAŁOSTGWICZ A .: Z arys m echaniki g ó ro tw o ru . Ś lą s k , Katowice 1965.

[i2j USACZRNKC B.M .: Issle d o w a n ie re o ło g ic z e s k ic h sw ojstw górnych porod i w zaim o d iejstw ia massiwa s k r e p iu w yrabotok w u słow iach s z a c h t Zapadnowo D onbassa. A w to re f .K a n d .d is e ., D n ia p ro p ie tro w sk , IC-TM AB USSR, 1971.

iEOOBTAUHOHHOE iABJIEHHE rn P H O rO MACCHBA KAK P S O JIO im EC K O E HACJIEflCTBO L!"IT?A HA K P S n b rO PH O ii BHPABOTKH EOJILEOfi IIPfiTfllEOHHOCTH

P e 3 m i e :

IIc n o .T b a y a n p n H n n rib i B o j i t i e p p u b C T S T b e n p H b o ^ u t c h c n o c o ó p a c n n ip e in m c y n e - CTB3noinHX p e n e m * c o c t & h h h k HannaaceHHs: a ^ e ra o p M a u z u r o p H o r o u a c c iiB a K a;.

y n p y r o r o u e m p a n a S o jie e oÓĘHil z y H H B e p e a jib H H ii ernyzaS r o p s o r o n a c c m a - r e o - ^ o r z z e c K o r o n o p o j u i o r o M a c cH B a o ó jia a a io m e ro C B o iicT B a i.ra n o J i3jn i e c T i : . Ha ocH O B e n o flaH H H X n p a B M z 3aB ncH M o cT H o n p e s e jte n o .n e o io p K a u n o im c e a a s ji e m e

" o t H o r o w a c c H B a - k o k B S3K O - y n p y r o r o « e n i p a n o jiH o ii M o jte a n c a a p o ti H a c jie a - CTBa m n ą P a ó o T O H o ra n a K p e n B B b ip a S o iK U y p y r j i o r o c e u e n u f l.

(12)

34 M.Boreckl. M. Kwasniewski. St.O leksy DEFOHEiATIONAL PRESSURE OP ROCK MASS AS THE RHEOLOGICAL HEREDITARY i MEDIUM ON THE DINING OF AN UNDERGROUND OPENING

S u at m a r j

Using th e V o lte rra p r i n c i p l e , in th e p a p e r I s p re s e n te d a method o f expanding th e e x i s t i n g s o lu tio n s o f th e s t a t e o f s t r e s s end d e f o r m ation i n ro ck mass as an e l a s t i c medium on th e more g e n e r a l and u n iv e r s a l case of ro ck m ass- a r h e o lo g ic a l ro ck m a s s if p o sse ssin g cre e p p r o p e r t i e s .

The d e fo rm a tio n a l p re s s u re of ro c k mass a s a v i s c o e l a s t i c medium o f an i n t e g r a l model w ith h e r e d ity n u c le u s of th e Rabotnov type on th e l in in g o f a c i r c u l a r s e c tio n opening has been d eterm in ed on the b a s is of the p re s e n te d r u l e s and r e l a t i o n s h i p s .