Joanna Didkowska
Krajowy Rejestr Nowotworów
Zakład Epidemiologii i Epidemiologii Nowotworów
Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej‐Curie w Warszawie
KRAJOWY REJESTR NOWOTWORÓW
ONKOLOGIA ‐ PROGNOZY EPIDEMIOLOGICZNE NA NASTĘPNĄ DEKADĘ
IV LETNIA AKADEMIA ONKOLOGICZNA dla DZIENNIKARZY
C O TO JEST PROGNOZA ?
Prognozowanie (predykcja) ‐ naukowe przewidywanie, w jaki sposób będą przebiegały w przyszłości procesy lub
jakiej ilości określonych zdarzeń można się spodziewać. W trakcie procesu prognozowania powstaje określenie
przyszłych zjawisk i zdarzeń nazywane prognozą.
Rodzaje prognoz w zależności od horyzontu prognozy
krótkoterminowe, obejmujące okres do 12 miesięcy,
średnioterminowe, obejmujące okres od 1 do 5 lat,
długoterminowe, obejmujące okres powyżej 5 lat.
M ETODY
Metoda naiwna (bardzo dobra do prognozowania pogody na następny dzień)
Metoda średniej ruchomej prostej lub średniej ruchomej ważonej Prosty model wyrównywania wykładniczego
Dla zmiennych ciągłych metody oparte o modele trendu
analizę harmoniczną
analizę regresji (metodą najmniejszych kwadratów, największej wiarygodności, itd.)
Metody oparte o modele probitowe i logitowe (dla zmiennych dyskretnych)
Modele symulacyjne
Delficka (ekspercka)
M ETODA DELFICKA
CECHY
niezależność opinii
anonimowość opinii oraz ekspertów unikanie dominujących osobowości kontrolowane sprzężenie zwrotne
zdalna, asynchroniczna, grupowa komunikacja statystyczne opracowanie wyników
wieloetapowość
uzgadnianie i sumowanie opinii kompetentnych osób
ETAPY POWSTAWANIA PROGNOZY
Zdefiniowanie problemu Wybór grona ekspertów
Przygotowanie i wysłanie ankiety Analiza odpowiedzi zwrotnych Czy zgoda została osiągnięta:
Tak, przejście do pkt. Przedstawienie wyników Nie, przejście do pkt Przygotowanie i wysłanie ankiety Przedstawienie wyników
Przygotowanie i wysłanie następnej ankiety Kolejna analiza odpowiedzi,
WADY
1. Wolna 2. Kosztowna
3. Ograniczona do jednego tematu
4. Założenie, że zgodność opinii jest równoznaczna z ich prawdziwością i trafnością 5. Trudności w doborze grupy ekspertów
6. Konieczność zaangażowania dużej liczby osób opracowujących ankietę i odpowiedzi 7. Brak bezpośredniej wymiany poglądów
8. Wykorzystanie tylko do prognoz długookresowych, co utrudnia weryfikację
M ETODA DELFICKA
Wybór ekspertów
Grupa Kota w Butach
Grupa Starego Wieloryba
Problem:
Ile nowotworów piersi będzie na Wyspach Bergamutach w 2011 roku?
1970 1980 1990 2000 2011
3 862 5 144 6 649 10 987 16534 ?
M ETODA DELFICKA
Wybór ekspertów
Grupa Kota w Butach
Grupa Starego Wieloryba
Problem:
Ile nowotworów piersi będzie na Wyspach Bergamutach w 2011 roku?
1970 1980 1990 2000 2011
3 862 5 144 6 649 10 987 16534
P ROGNOZA POPULACJI 2030
0 500 1000 1500 2000
0 500
1000 1500
2000
0- 4 5- 9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89
mężczyźni kobiety
6% 9%
29% 27% 26%
8%
32%
48%
18%
23%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
0-19 20-44 45-64 65+ ogółem
odsetek
Mężczyźni Kobiety
8
U DZIAŁ NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W ZGONACH OGÓŁEM W
P OLSCE W 2011, WEDŁUG WIEKU
N AJCZĘSTSZE NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W P OLSCE
Mężczyźni
20,2%
14,4%
6,7%
4,9% 6,7%
4,8%
2,7% 3,8%
2,3%
1,9%
31,6%
Zachorowania
Płuco Prostata Okrężnica Pęcherz moczowy Żołądek Odbytnica Nerka Krtań Trzustka Mózg Inne
Kobiety
22,8%
8,7%
7,2%
6,0%
4,9%
3,1%4,1%
2,7%
2,6%
2,5%
35,4%
Zachorowania
Pierś Płuco Trzon macicy Okrężnica Jajnik Szyjka macicy Odbytnica Tarczyca Żołądek Nerka Inne
Mężczyźni
31,0%
11,4%
7,9%
5,0% 6,7%
4,3%
3,0%
3,0%
2,7%
2,5%
22,4%
Zgony
Płuco Okrężnica Prostata Żołądek Nieokreślone Pęcherz moczowy Trzustka
Odbytnica Nerka Mózg Inne
Kobiety
15,4%
13,4%
11,8%
5,4% 6,3%
4,3%
4,1%
3,3%
3,1%
2,7%
30,3%
Zgony
Płuco Pierś Okrężnica Jajnik Trzustka Szyjka macicy Nieokreślone Żołądek Mózg Odbytnica Inne
0 1000 2000 3000
0‐4 10‐14 20‐24 30‐34 40‐44 50‐54 60‐64 70‐74 80‐84
zachorowania/100,000
1 10 100 1000 10000
0 ‐4 5 ‐9 10 ‐14 15 ‐19 20 ‐24 25 ‐29 30 ‐34 35 ‐39 40 ‐44 45 ‐49 50 ‐54 55 ‐59 60 ‐64 65 ‐69 70 ‐74 75 ‐79 80 ‐84 85+
za chor o w ania/100,000 (log)
mężczyźni kobiety
• Do 30 roku życia: liczba zachorowań i zgonów <10/100,000
• W wieku 30‐50 lat : liczba zachorowań i zgonów < 100/100,000
• Powyżej 65‐75 roku życia : liczba zachorowań i zgonów >1000/100,000 Współczynniki zachorowalności na nowotwory złośliwe w
Polsce w grupach wieku
Skala logarytmiczna
O DSETEK OSÓB W WIEKU POWYŻEJ 60 LAT
4 7 8 8
14 12
2 3
3 5
7 11
1 1
1 2
3 4
0 5 10 15 20 25 30 35
1950 1970 1990 2009 2020 2030
60 70 80
7%
11%
12%
16%
23%
6 9 10 10
15 12
3 5
5 8
9 13
1 1
3 4
6 8
0 5 10 15 20 25 30 35
1950 1970 1990 2009 2020 2030
60 70 80
33%
30%
22%
18%
15%
9%
MĘŻCZYŹNI KOBIETY
27%
N OWOTWORY ZŁOŚLIWE OGÓŁEM
Wiek 0+
Wiek 45‐64
Wiek 20‐44
Wiek 65+
0 50 100 150 200 250 300
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni kobiety
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni / males kobiety / females
0 100 200 300 400 500 600 700
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni / males kobiety / females
0 500 1000 1500 2000 2500
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni / males kobiety / females
P ROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ U OSÓB POWYŻEJ 65 ROKU ŻYCIA
Zachorowalność
0 50 100 150 200 250 300
1980 1990 2000 2010 2020 2030
Standaryzowany współczynnik zachorowalności
Liczba zachorowań
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 100000
1980 1990 2000 2010 2015 2020 2025
Liczba zachorowań
mężczyźni kobiety m_prog k_prog
Mężczyźni 65+
Mężczyźni ogółem Kobiety 65+
Kobiety ogółem
P ROGNOZA ZACHOROWAŃ NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W
P OLSCE W 2025
68786 72550 68452
71786
15448 23491
0 20000 40000 60000 80000 100000 Kobiety 2025
Kobiety 2011 Mężczyźni 2025 Mężczyźni 2011
Efekt demograficzny
~ 92000
~ 84000
N OWOTWORY ZŁOŚLIWE PŁUCA
Wiek 30+
Wiek 45‐64
Wiek 30‐44
Wiek 65+
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni kobiety
0 2 4 6 8 10 12 14 16
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni kobiety
0 50 100 150 200 250
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni kobiety
0 100 200 300 400 500 600
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
mężczyźni kobiety
P ROGNOZY ZACHOROWAŃ NA RAKA PŁUCA W P OLSCE DO 2030 ROKU
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000
1980 1990 2000 2010 2020 2030 rok
mężczyźni kobiety Liczba zachorowań
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
1980 1990 2000 2010 2020 2030 rok
mężczyźni kobiety Współczynniki standaryzowane
Źródło: Didkowska J. Wyniki w przygotowaniu do druku
S POŻYCIE TYTONIU I EPIDEMIA RAKA PŁUCA W P OLSCE
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
0 10 20 30 40 50 60 70 80
1911 1931 1951 1971 1991 2011 2031 Liczba papier osów w s ztuk ach
Ws p ó łcz ynnik s tandar yz o w an y
ROK Rak płuca u mężczyzn
Rak płuca u kobiet
Źródło: lata 1920‐1989 Roczniki statystyczne GUS 1939‐1996, lata 1990‐2011 dane sprzedaży przemysłu tytoniowego
?
P ROGNOZA UMIERALNOŚCI NA RAKA PŁUCA U MĘŻCZYZN W P OLSCE W
ZALEŻNOŚCI OD ZMIAN W NAWYKACH PALENIA
0 20 40 60 80 100 120 140
1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030
zgo n y / 100,000
obserwowane
wszyscy zaczynają palić 10% zaczyna, nikt nie rzuca 10% zaczyna, 10% rzuca 10% zaczyna, 20% rzuca
nikt nie zaczyna, wszyscy rzucają palenie trafność prognozy
Źródło: Didkowska J, Wojciechowska U, Koskinen HL, Tavilla A, Dyba T, Hakulinen T. Future lung cancer incidence in Poland and Finland based on forecasts on hypothetical changes in smoking habits. J. Acta Oncol. 2011 Jan;50(1):81‐7. doi:
10.3109/0284186X.2010.488247.
0 20 40 60 80
1970 1980 1990 2000 2010
odsetek
62%
32%
P ROGNOZA UMIERALNOŚCI NA RAKA PŁUCA U KOBIET W P OLSCE W ZALEŻNOŚCI OD ZMIAN W NAWYKACH PALENIA
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030
zgo n y / 100,000
obserwowane
wszyscy zaczynają palić 10% zaczyna, nikt nie rzuca 10% zaczyna, 10% rzuca 10% zaczyna, 20% rzuca
nikt nie zaczyna, wszyscy rzucają palenie trafność prognozy
Źródło: Didkowska J, Wojciechowska U, Koskinen HL, Tavilla A, Dyba T, Hakulinen T. Future lung cancer incidence in Poland and Finland based on forecasts on hypothetical changes in smoking habits. J. Acta Oncol. 2011 Jan;50(1):81‐7. doi:
10.3109/0284186X.2010.488247.
0 10 20 30 40
1970 1980 1990 2000 2010
odset e k
30% 23%
N OWOTWORY JELITA GRUBEGO
Wiek 45‐64 Wiek 65+
0 1 2 3 4 5 6
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
mężczyźni / males kobiety / females
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
mężczyźni / males kobiety / females
0 50 100 150 200 250 300 350 400
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
mężczyźni / males kobiety / females
Wiek 0+ Wiek 25‐44
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
mężczyźni / males kobiety / females
Wiek 0+
Wiek 50‐69
Wiek 0‐49
Wiek 70+
0 10 20 30 40 50 60 70
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 5 10 15 20 25
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 50 100 150 200 250 300
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
N OWOTWORY PIERSI
P RZECIĘTNE DALSZE TRWANIE ŻYCIA KOBIET W WIEKU 45 LAT W P OLSCE
20 22 24 26 28 30 32 34 36 38
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
d ług o śc ż yc ia
rok 29
36
Oczekiwana długość życia
kobiety 82 lata 0
5 10 15 20 25 30
1940 1970 2000 2030
odset e k
rok
50‐69
70+
15%
25%
12%
4%
27%
20%
22
Odsetek kobiet powyżej 50. roku życia w Polsce
Zmiany demograficzne w Polsce
P ROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ NA RAKA PIERSI U KOBIET POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA
1704
12918
16132 24749
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000
1960 1980 2000 2020 2040
rzeczywiste
ryzyko const 175/10^5 prognoza model AP
23
H IPOTETYCZNY WZROST LICZBY PRZYPADKÓW U KOBIET POWYŻEJ 50
ROKU ŻYCIA WYNIKAJĄCY ZE ZMIAN W ZACHOWANIACH PROKREACYJNYCH ( POZIOM DZIETNOŚCI )
1704
12918
16132
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000
1960 1980 2000 2020 2040
rzeczywiste prognoza
24
P ROGNOZA LICZBY ZACHOROWAŃ W P OLSCE
DO 2025 ROKU ( WSPÓŁCZYNNIK ZACHOROWALNOŚCI NA POZIOMIE PORÓWNYWANYCH KRAJÓW )
33780
23330
13322 14756 15784 17479 19328 21108
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000
2006 2008 2010 2015 2020 2025
Dania Norwegia obserwowane prognoza
25
H IPOTETYCZNA LICZBA ZACHOROWAŃ W P OLSCE W 2010 ROKU , PRZY ZAŁOŻENIU ,
ŻE ZACHOROWALNOŚĆ BYŁABY NA POZIOMIE OBSERWOWANYM W WYBRANYCH KRAJACH
15874
23330
26997 29372
33780
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000
Polska (50) Polska = 73 (N) Polska = 83 (S) Polska = 90 (SF) Polska = 102 (DK)
26
N OWOTWORY GRUCZOŁU KROKOWEGO
Wiek 0+
Wiek 45‐64 Wiek 65+
0 10 20 30 40 50 60
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 20 40 60 80 100 120
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 100 200 300 400 500 600
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
N OWOTWORY SZYJKI MACICY
Wiek 0+
Wiek 45‐64
Wiek 20‐44
Wiek 65+
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 5 10 15 20 25
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
1970 1990 2010 2030
wsp. standaryzowane
Rok / Year
ONKOLOGIA.ORG.PL
Dziękuję za uwagę.
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej‐Curie
