Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości przez organizacje pozarządowe na przykładzie „Mediów Obywatelskich”
z Elbląga
Małgorzata Łosiewicz
Citation: Łosiewicz, M. (2011). Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości przez organizacje pozarządowe na przykładzie „Mediów Obywatelskich” z Elbląga. W: J.
Kreft, R. Stopikowski (red.), Media, biznes, kultura. T. 2 (s. 238–246). Gdańsk:
Wydawnictwo „Marpress”. ISBN 978-83-7528-074-6.
© Korzystanie z tego materiału jest możliwe zgodnie z właściwymi przepisami o
dozwolonym użytku lub o innych wyjątkach przewidzianych w przepisach prawa, a
korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego.
Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna Uniwersytet Gdański
Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości przez organizaqe pozarządowe na przykładzie „Mediów Obywatelskich” z Elbląga
Wprowadzenie
Przestrzeń społeczeństwa obywatelskiego mieści w sobie „Media Obywatelskie”, któ
re umożliwiają informaq'om lokalnym, niezbyt atrakcyjnym dla mediów mainstreamowych, przebicie się przez gąszcz przekazów do adresata. Media Obywatelskie są dostępne dla wszystkich tych, którzy wychodzą z roli biernego odbiorcy i stają się czynnym nadawcą.
Twórcy projektu,Media Obywatelskie narzędziem wzmocnienia rzecznictwa oraz działań monitorujących organizacji pozarządowych Warmii i Mazur” z Elbląga chcą za pomocą mass mediów reagować na trudne i niewygodne problemy społeczne, słuchać opinii obywateli.
Wspólne kreowanie obywatelskiej rzeczywistości wzmocniło i urozmaiciło powołanie do życia Telewizji Obywatelskiej, która ma za zadanie pełniejszą realizację społecznej misji mediów.
Siła m ass mediów
Przystępując do definiowania mediów masowych, należy rozważania na ten temat roz
począć od określenia komunikowania masowego. Najprostszą charakterystyką może być stwierdzenie, iż komunikowanie masowe to komunikowanie za pośrednictwem mediów ma
sowych. Jest to jednak odpowiedź zbyt powierzchowna. W tym przypadku należy sięgnąć po sformułowaną szerzej definicję Morrisa Janowitza1, która podaje, że: „Komunikowanie masowe to zjawisko obejmujące instytucje i techniki za pomocą których wyspecjalizowane grupy posługują się urządzeniami technologicznymi (prasą, radiem, telewizją, etc.) w celu szerzenia treści symbolicznych wśród dużych heterogenicznych i znacznie rozproszonych audytoriów”2. Jeśli przyjmie się prezentowaną definicję za podstawę dalszych rozważań, to kwestią bezdyskusyjną staje się fekt, iż wyróżnikiem tego typu komunikowania jest użycie wysoce zaawansowanych technologicznie środków przekazu. Mają one bezpośredni wpływ na zwielokrotnienie liczby oraz szybkość transmisji przekazywanych treści. Pomimo ogrom
nej roli, którą odgrywają, nie są jednak jedynym i wystarczającym czynnikiem komunikowania masowego. Do uzyskania obrazu pełnej rzeczywistości komunikowania masowego niezbęd
ne są instytucje społeczne, skupiające techniczne środki związane z produkcją i dystrybucją treści, oraz zespoły osób, które przygotowują je dla masowego odbiorcy.
Adresat przekazów jest ogromny liczebnie, zróżnicowany społecznie i przestrzennie roz
proszony, może być nim praktycznie każdy, kto w danej chwili zainteresuje się emitowaną treścią. Jednak rozumienie publicznego charakteru przekazu masowego musi być szersze,
1 Ukazała się na lamach International Encyclopedia ofSocial Sciences w 1968 r.
2 M. Mrozowski, M edia m asowe Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001, s. 45.
Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości...
o czym pisze Maciej Mrozowski. „Przekaz jest istotnym elementem sfery publicznej, tzn.
społecznej przestrzeni, w której możliwa jest raq'onalna dyskusja o sprawach publicznych między elitami politycznymi, gospodarczymi oraz społecznościami obywatelskimi. Sfera pub
liczna powinna być otwarta i dostępna dla każdego, kto chce i potrafi zabrać głos w kwestiach publicznych oraz respektuje podstawowe reguły publicznego dyskursu”3. Debata zyskuje na efektywności dzięki periodyczności i schematyczności, które są cechami znamionującymi komunikowanie masowe. Periodyczność gwarantuje dostęp do informacji z określoną często
tliwością, schematyczność narzuca określony porządek, np.: prezentaqa treści według blo
ków tematycznych. W zestawieniu cech znamionujących komunikowanie masowe nie może zabraknąć ciągłości, czyli nieprzerwanej działalności mediów, które, kreując rzeczywistość społeczną, przyczyniają się do ustalania norm, zachowań czy modeli. Należy dodać, iż współ
czesne systemy masowe charakteryzuje wysoka efektywność informacji pomiędzy sferami:
prywatną, publiczną i instytucji. Nadawca masowy działa w sferze instytucji przekazując treści do odbiorców funkqonujących w sferze publicznej, którzy mogą zapoznać się z nimi w sferze prywatnej. Ta pionowa struktura komunikacyjna od czasu powstania nowych mediów, które umożliwiają redefinicję ról nadawcy i odbiorcy, została przedstawiona na rysunku 1.
Rysunek 1. Komunikowanie masowe w strukturze systemu społecznego z uwzględnieniem nowych mediów
Źr ó d ł o : Opracowanie własne na podstawie M. Mrozowski, Media masowe..., dz. cyt., s. 120.
Tamże, s. 62.
Zaprezentowany system komunikowania uległ zmianie od chwili pojawienia się nowych mediów. Przepływy stały się dwukierunkowe na każdym z poziomów procesu komunikacyj
nego. Odbiorcy otrzymali bowiem narzędzia przygotowywania i publikowania treści. Dotych
czas narzędzia i technologie z obszaru produkgi i dystrybucji przygotowywanych materiałów były poza zasięgiem odbiorców. Odgrywali oni pasywną rolę. Mogli zapoznawać się z prezen
towaną treścią bez możliwości wykorzystania sprzężenia zwrotnego w trybie on-line.
Przetaczająca się rewolucja cyfrowa otwiera nowe możliwości. Zjawisko określane mia
nem Web 2.0. pozwala na interaktywne korzystanie z nowych mediów, gdzie odbiorca jest równocześnie nadawcą i ma możliwość przygotowania i publikacji własnych materiałów, nie tracąc jednocześnie przywileju bycia odbiorcą. Pomagają w tym niewątpliwie właściwości tech
nologiczne nowych mediów: zapis w postaci cyfrowej, modulamość, automatyzacja, wariacyj- ność. Dzięki zapisowi cyfrowemu, każdy użytkownik Internetu może tworzyć nieskończenie wiele różnych wersji przygotowywanego przekazu. Modulamość zezwala na podział tekstu na małe części i niezależne ich wykorzystywanie. Automatyzacja odciąża użytkowników od czynności związanych z tworzeniem, obróbką i udostępnianiem treści (m.in. wyszukiwarki przeszukują bazy danych, aby odnaleźć określony materiał, poprawiają błędy ortograficzne, tłumaczą materiał z języków obcych). W końcu wiarygodność, która pozwala na przeróbki tekstów, istniejących w sieci w wielu różnych wersjach. Zatem nowe media dzięki ogromne
mu potenqaiowi interaktywności niejako egzekwują od odbiorcy zmianę postawy z biernej na aktywną. Audytorium definiowane dotychczas jako bierna masa przechodzi transformację i staje się publicznością aktywną o większej specjalizacji.
Tomasz Goban-Klas4 pisze o nowej formaq’i społecznej: społeczeństwie medialnym, w którym kontakty bezpośrednie (twarzą w twarz) zostały zdominowane przez kontakty zapośredniczone przez media. Ten typ społeczeństwa charakteryzuje się wspomaganiem niemal wszystkich obszarów działalności ludzkiej poprzez techniki mediałno-informacyjne, zarówno w skali globalnej, jak i lokalnej uwzględniając kontakty jednostkowe i organizacyjne.
„Pełnienie przez media roli pośrednika i iniq'atora w komunikaqi między instytucjami a oby
watelami doprowadza do uruchomienia mechanizmów demokratycznych (...). Media stymu
lują nawiązywanie interakqi komunikacyjnych między wszystkimi podmiotami społecznymi, co prowadzi do aktywizacji społeczeństwa i wyzwala różne formy zaangażowania społecznego i politycznego”5. Najpierw media budzą zainteresowanie sprawami społecznymi, przyczynia
jąc się do swobodnego i publicznego wyrażania poglądów. Kolejnym etapem jest zainspirowa
nie społeczeństwa do uczestnictwa w przedsięwzięciach i iniq'atywach obywatelskich. W tych rozważaniach pojawia się pojęcie społeczeństwa obywatelskiego, które oznacza „różne formy samoorganizacji społecznej, wynikającej z poczucia odpowiedzialności danej społeczności za własny los i realizowanej w granicach prawa, której dążeniem jest przedstawienie ważnych dla niej celów społecznych”6. Chodzi tu o tzw. „trzeci sektor”, w skład którego zalicza się orga
nizacje pozarządowe, fundacje, stowarzyszenia, które działają publicznie w interesie społecz
nym. Ich powstania nie determinują organizacje państwowe czy chęć osiągnięcia zysku. Aby zwiększyć zasięg i skuteczność swego oddziaływania często organizacje trzeciego sektora tworzą własne media. Zachęcają w ten sposób uczestników publicznej przestrzeni komuni
kacyjnej do wymiany poglądów i doświadczeń, co doprowadza do interakcji między różnymi
4 T. Goban-Klas, M edia i komunikowanie masowe, Warszawa 2005, s. 293-295.
5 Cyt. M. Mrozowski, M edia masowe. .., dz. cyt., s. 125.
6 Tamże, s. 126.
Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości...
środowiskami. Takie aktywne zaangażowanie czionków danej społeczności do relacjonowania ważnych kwestii obywatelskich jest zgodne z założeniami dziennikarstwa obywatelskiego, gdzie potencjalny odbiorca może współtworzyć publikowane materiały. Prezentowana tema
tyka oddziałuje na społeczności lokalne, aktywizuje je do uruchomienia mechanizmów oddol
nej samoregulacji społecznej. Ponadto, media obywatelskie są doskonałym i często jedynym kanałem komunikacji mniejszych grup społecznych z otoczeniem. Media dają pomoc i wspar
cie, m.in. poprzez możliwość dotarcia do osób czy organów decyzyjnych oraz nagłośnienie problemów, które dotychczas nie były znane. W przypadku organizacji pozarządowych, które są przejawem aktywności obywateli i działają z własnej woli na rzecz dobra wspólnego, media wydają się nieodłącznym elementem ich aktywności. Biorąc pod uwagę pełnione przez te organizacje funkq'e społeczne: pomoc, edukaqę, przeciwdziałanie konsekwencjom społecz
nych nierówności, proponowanie innowacyjnych rozwiązań komunikacyjnych z wykorzysta
niem mediów masowych ma tu szczególne uzasadnienie. Obszary działalności organizacji pozarządowych to strefy zaniedbane przez administrację, które nie są atrakcyjne dla biznesu.
Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych (ESWIP) Jedną z takich organizaq'i, będącą platformą współpracy ludzi, których łączą wspólne war
tości, idee, zainteresowania, jest Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inkjatyw Pozarządo
wych (ESWIP). Stanowi ono istotny element demokracji i społeczeństwa obywatelskiego.
Stowarzyszenie powstało w grudniu 1995 r. z inicjatywy liderów stowarzyszeń pozarządo
wych, którzy wskazywali na potrzebę wzmacniania ruchu pozarządowego na terenie woje
wództwa elbląskiego, gdzie funkcjonowało ponad 300 organizacji pozarządowych. Po reformie administracyjnej kraju, która przyniosła likwidację województwa elbląskiego, obszar działania stowarzyszenia obejmuje region elbląski oraz województwo warmińsko-mazurskie (ogółem ok. 2000 organizacji). Misją ESWIP jest budowanie społeczeństwa obywatelskiego poprzez działania na rzecz organizacji pozarządowych oraz wspieranie inicjatyw obywatelskich. Głów
ne cele statutowe to7:
• wspieranie, integraqa i promocja organizacji pozarządowych,
• wspieranie szeroko pojętej aktywności obywatelskiej,
• wspieranie działań aktywizujących osoby i grupy marginalizowane,
• animowanie współpracy organizacji pozarządowych,
• animowanie współpracy organizaq'i pozarządowych z organami administraqi rządowej i samorządowej oraz środowiskami biznesu,
• wspieranie iniq'atyw społecznych na rzecz dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, kultu religijnego oraz na rzecz rozwoju lokalnego,
• działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska.
Przedmiotem działalności statutowej w zakresie informaq'i jest:
• udzielanie wsparcia informacyjnego organizacjom pozarządowym oraz inicjatywom oby
watelskim,
• zbieranie, udostępnianie i rozpowszechnianie informacji zgodnych z celami Stowarzyszenia,
7 Opracowano na podstawie materiałów Elbląskiego Stowarzyszenia Wspierania Inigatyw Pozarzą
dowych.
16 - Media-biznes-kultura
• prowadzenie działalności wydawniczej i informacyjnej, w tym opracowywanie i publiko
wanie materiałów poświęconych problematyce zgodnej z celami Stowarzyszenia.
Dotychczasowe dokonania ESWIP to wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskie
go poprzez szkolenia, doradztwo, informację i promocję oraz konferencje, wizyty studyjne i publikacje, a także inigowanie wszelkich form służących rozwojowi i wzmocnieniu trze
ciego sektora.
Struktura Programowa Stowarzyszenia obejmuje pięć głównych obszarów działań:
Program „Obywatelskie Warmia i Mazury” - którego efektem są wydane informatory:
• o instytutach i organizacjach pozarządowych świadczących szeroko rozumianą pomoc społeczną na terenie województwa warmińsko-mazurskiego,
• „Elbląg Obywatelski” przedstawia elbląskie organizacje pozarządowe,
• Wojewódzki Informator Pozarządowy zawiera dane organizacji pozarządowych działają
cych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.
Program „Współpraca z samorządem” - projekt dotyczący wypracowania zasad współpracy pomiędzy władzami samorządowymi Elbląga a organizagami pozarządowymi.
Program „Wspieranie aktywności lokalnej, obszarów wiejskich” - wypracowanie i wdrożenie w życie pięć pomysłów na aktywność lokalną oraz ich promocję i upowszechnianie.
Biuro Współpracy Zagranicznej - realizuje projekty w zakresie współpracy z Obwo
dem Kaliningradzkim, oraz nawiązanie współpracy z organizagami pozarządowymi i instytu
cjami z Anglii, Białorusi, Federacji Rosyjskiej, Litwy, Niemiec, Ukrainy. Od sześciu lat współ- reałizowany jest program Forum Przyjaznego Sąsiedztwa, którego celem jest rozwijanie współpracy transgranicznej pomiędzy partnerami społeczno-gospodarczymi z województw warmińsko-mazurskiego i pomorskiego.
Program „Media Obywatelskie” - w ramach którego:
• od roku 1996 wydawane jest pismo „Pozarządowiec” dla organizacji pozarządowych i samorządów (tabela 1);
• odbywa się współpraca z portalem www.ngo.pl, ponadto stowarzyszenie administruje warmińsko-mazurski serwis organizacji pozarządowych www.wim.ngo.pl;
• prowadzonych jest pięć serwisów internetowych: www.eswip.elblag.pl, wwwropwwm.
org.pl,www.telewizjaobywatelska.org.pl,wwwforumpelnomocnikow.org.pl, www.herold.org.pl;
• prowadzone jest wydawnictwo, które wydaje szereg publikacji;
• działa Telewizja Obywatelska;
• stworzono ponad 50 programów telewizyjnych i filmów dokumentalnych;
• zorganizowano konferengę mediów obywatelskich;
• zorganizowano dwa szkolenia dla dziennikarzy z terenu województwa warmińsko-ma
zurskiego8.
„Pozarządowiec” to pismo organizacji pozarządowych województwa warmińsko-mazur
skiego. Od 1996 r. prezentuje na swych łamach bieżące informacje na temat działań El sektora w województwie warmińsko-mazurskim, przedstawia ogólną problematykę związaną z orga
nizagami oraz popularyzuje ich współpracę z administracją publiczną.
Wiele numerów pisma znajduje się na stronie internetowej Stowarzyszenia: www.eswip.
elblag.pl, która powstała by poszerzyć możliwości prezentagi dokonań sektora pozarządowe
go. Na stronie stowarzyszenia znajdują się następujące odnośniki:
8 Opracowano na podstawie materiałów ESWIE
Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości...
• Aktualności.
• O Stowarzyszeniu (opis stowarzyszenia, jego działalności, raporty roczne za kolejne lata działalności, prezentacja zespołu).
• Realizowane projekty (omówienie wszystkich projektów realizowanych przez Stowarzyszenie).
• Obszary działania (przedstawienie tematyki wsparcia organizacji i współpracy z samorzą
dem. Omówienie problematyki ekonomii i animacji społecznej, mediów obywatelskich i współ
pracy zagranicznej).
• ROEFS (pokazanie idei działania oraz oferty Regionalnego Ośrodka Europejskiego Fun
duszu Społecznego).
• ESWIP Consulting (prezentacja oferty ESW IP w ramach prowadzonej od kwietnia2007r.
działalności gospodarczej).
Tabela 1. Pismo „Pozarządowiec” - liczba numerów i egzemplarzy wydana w latach 1996-2009 Rok
wydania
Liczba numerów
Liczba egzemplarzy
Rok wydania
Liczba numerów
Liczba egzemplarzy
1996 2 300 egz. każdy 2003 4 4000 egz.
1997 6 200 2004 5 5500 egz.
1998 12 numerów (nr 6/7 połączo
ny)
300 do 500 egz. każdy
2005 7 każdy w na
kładzie 1000 egzemplarzy 1999 8 numerów
(nr 3/4, 5/6, 7/8, l(yil połączone)
300 do 500 egz. każdy
2006 9 każdy w na
kładzie 1000 egzemplarzy 2000 12 numerów 500 do 1500
egz
2007 8 każdy w na
kładzie 1000 egzemplarzy 2001 12 numerów
w tym trzy nu
mery podwój
ne oraz dwa obcojęzyczne
łączny na
kład 7500 egz.
2008 5 każdy w na
kładzie 1000 egzemplarzy
2002 6 łączny na
kład 6500 egz.
2009 4 każdy w na
kładzie 1000 egzemplarzy Źr ódł o: Opracowanie własne na podstawie materiałów ESWIP
Ponadto Stowarzyszenie jest administratorem serwisu wwwngo.pl9 dla Warmii i Mazur www.
wimjigo.pl. Jest to serwis regionalny, który informuje o działaniach HI sektora w województwie.
9 Portal www.ngo.pl to największy portal zajmujący się tematyką społeczeństwa obywatelskiego. Na bieżąco informuje o tym, co dzieje się w HI sektorze, inicjuje dyskusję na ważne tematy, promuje cieka
w e wydarzenia. Służy pomocą stowarzyszeniom i fundacjom, m.in. w zakresie zarządzania organizagą,
ES WIR działając dla społeczności lokalnej, chce korzystać z siły przekazu, tworząc media zaangażowane społecznie. Realizaq’a społecznej misji mediów odbywa się poprzez redago
wanie i wydawanie pisma „Pozarządowiec”, redagowanie warmińsko-mazurskiego serwisu organizaq’i pozarządowych www.wim.ngo.pl oraz najmłodszą z inkjatyw medialnych Telewi
zję Obywatelską.
Telewizja Obywatelska
Pierwsze pytanie, które nasuwa się po otrzymaniu informacji o stworzeniu przez trzeci sektor własnych mediów to: czy media organizaqi pozarządowych są w ogóle potrzebne?
Przecież istnieją już media publiczne oraz komercyjne, a dla spraw bliższych przeciętnemu członkowi społeczności lokalnej są media lokalne. Po co zatem tworzyć kolejne studia telewi
zyjne? Czy będą miały dość materiału, aby zapełnić czas antenowy?
Twórcy Telewizji Obywatelskiej z Elbląga też stanęli przed odpowiedzią na takie i podob
ne pytania i doszli do wniosku, że mimo istnienia wielu mediów w otoczeniu, warto stworzyć własne, z co najmniej kilku ważnych powodów
Po pierwsze, zarówno media prywatne, jak i publiczne nastawione są na informacje sensa
cyjne, newsowe i chcą je prezentować on-line. Przy takich tematach informaq'a zaangażowana społecznie musi zejść na plan dalszy. Organizacje pozarządowe robiąc wiele dobrego dotykają zwykłych codziennych problemów, tzw. szarej rzeczywistości. Odzew medialny informacji społecznej ma małe znaczenie w relacji do słupków sprzedaży i oglądalności, których pilnują zarządzający mediami prywatnymi i publicznymi.
Po drugie, teoretycznie istnieje możliwość wykorzystania mediów lokalnych, które z założe
nia są nastawione na odbiorcę lokalnego, więc tematyka społeczna wydaje się znajdować tu wię
cej zrozumienia W praktyce należy jednak pamiętać, że są to w większości media komercyjne, dla których sprzedaż czasu antenowego jest bardzo istotna. Głównymi nabywcami są instytucje i biznes lokalny, którzy zakupują czas antenowy dla swoich reklam, ogłoszeń, wystąpień sponso
rowanych. Taka zależność często prowadzi do braku obiektywizmu i powoduje zainteresowane głównie informacjami sensacyjnymi i newsowymi przy których oglądalność wzrasta
Po trzecie, organizacje w dobie rozwoju technik i technologii medialnych, nie chcą już dłużej występować w roli niechcianych i marginalizowanych dostarczycieli informaqi niecie
kawych i niepotrzebnych nikomu. Trzeci sektor dysponuje ogromną siłą wewnętrzną i upo
rem ludzi, którzy w imię pomocy innym gotowi są pokonać wszelkie przeszkody po to, aby realizować misję, której są wierni. Taka postawa sprawia, że zaczynają tworzyć własne media, by ich głos był lepiej słyszalny, by ich idee dotarty do jak największej grupy odbiorców.
W grudniu 2005 r. Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Iniq'atyw Pozarządowych uczest
niczyło w projekcie realizowanym w ramach Programu Phare 2003 „Średniowieczny Wie
żowiec - elbląska młodzież na rzecz rozwoju dziedzictwa kulturowego Elbląga”, gdzie jedną z inicjatyw było utworzenie studia telewizji młodzieżowej. Działania rozpoczęto od przepro
wadzenia cyklu szkoleń dla młodzieży w zakresie prawa prasowego, warsztatu dziennikar
skiego, operatorskiego i montażowego. W listopadzie 2006 r. nastąpiło otwarcie studia tele
prawa, księgowości czy zdobywania funduszy, a także informuje o działaniach prowadzonych przez or
ganizacje. Dostarcza wiedzy na temat kondycji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Jest również źródłem informacji dla mediów, biznesu, instytuqi publicznych oraz jednostek samorządu terytorialnego, które współpracują z organizaq‘ami, bądź są zainteresowane nawiązaniem takiej współpracy. Portal www.
ngo.pl ma ponad 4 min użytkowników rocznie. Dziennie portal odnotowuje ponad 20 tys. wizyt.
Kreowanie obywatelskiej rzeczywistości...
wizyjnego. Podpisano również porozumienie z Telewizją Elbląską na emisję 30-minutowego pasma nadawczego dla programów zrealizowanych przez Studio Fundacji Elbląg. Tworzone tu są programy o działaniach Fundacji Elbląg, o realizowanych przez nią projektach oraz cykle wywiadów, m.in. „Rozmowy o filantropii”, „Pasje ID wieku”, „Barwy HI wieku”.
W 2007 r. w ramach realizowanego przez fundację projektu, samoistnie wytworzyła się grupa osób zafascynowanych telewizją, którzy chcieli się rozwijać poprzez nietuzinkowe re
alizacje. Rozpoczęły one pracę w otwieranym wówczas studio telewizyjnym EMIT (Ekspe
rymentalnej Młodzieżowej Inicjatywy Telewizyjnej), gdzie mogą prezentować swoje umie
jętności, realizując programy autorskie. Założenia programowe telewizji EMIT to promocja młodych elbląskich twórców i animatorów kultury, ludzi aktywnych i ambitnych, którzy robią coś ciekawego. Realizowane programy, które można oglądać w każdy czwartek w paśmie Te
lewizji Elbląskiej, to:
• talk-show „Na sofę”, gdzie zapraszani są ciekawi ludzie, którzy opowiadają o swoich pa
sjach,
• program kulinarny „Darek podgrzewaj”,
• magazyn sportów ekstremalnych „Projekt Extreme”,
• program muzyczny odkrywający obszar muzyki niekomercyjnej z udziałem elbląskich zespołów zatytułowany „Elbląska Encyklopedia Muzyczna”.
Ponadto realizowane są inne produkq'e, m.in. reportaże telewizyjne dotyczące powojen
nej historii miasta, patriotyzmu, przemian po 1989 r. czy dobroczynności.
Pomysł na utworzenie Telewizji Obywatelskiej pojawił się w 2006 r., bowiem „Organiza
cje chcą i powinny się promować, ale to, co robią, często podawane jest w niezbyt interesujący sposób”10. Pomyślano więc o stworzeniu własnej telewizji, ponieważ media są doskonałym narzędziem organizacji pozarządowych do budowy i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
Dla realizacji tego celu opracowano projekt „Media Obywatelskie - narzędziem wzmocnienia rzecznictwa oraz działań monitorujących organizacji pozarządowych Warmii i Mazur”, który otrzymał dofinansowanie i jest realizowany od lutego 2008 r. Jego założenia przewidują przede wszystkim „zwiększenie wiedzy wśród społeczności Elbląga, województwa warmińsko-ma
zurskiego oraz kraju na temat przysługujących im praw i obowiązków obywatelskich, a także wzmocnienie wizerunku organizaq'i pozarządowych, będących rzecznikami praw obywatel
skich. (...) Najważniejsze działania projektu skupiają się wokół Telewizji Obywatelskiej”11.
Projekt realizowano w dwóch płaszczyznach. Pierwszej - dotyczącej rozwoju zespołu Te
lewizji Obywatelskiej, drugiej -odnoszącej się do rozwoju samej Telewizji. W ramach projektu powstały filmy na temat różnych kontekstów roli organizacji pozarządowych w społeczności lokalnej, przeprowadzono liczne szkolenia z zakresu warsztatu dziennikarskiego, zaczęto re- alizaq‘ę cyklu wywiadów 9/3, czyli „dziewięć minut na trzeci sektor”. W programie prezento
wane są sylwetki aktywistów, inicjatywy organizaq'i pozarządowych oraz działania lokalnych społeczności. Zyskał dużą popularność wśród odbiorców i stał się główną audycją Telewizji Obywatelskiej. Aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców oraz częściowego unieza
leżnić się od prywatnej telewizji lokalnej, utworzono telewizję internetową. Wchodząc na jej stronę można znaleźć wszystkie materiały zrealizowane w ramach projektu oraz produkcje powstające po jego zakończeniu. W serwisie jest także miejsce dla produkcji zrealizowanych
10 To słowa prezesa ESWIP-u i Redaktora Naczelnego Telewizji Obywatelskiej Arkadiusza Jachimo- wicza.
11J. Prokopowicz, Telewizja Obywatelska? To takie proste!, „Pozarządowiec”, 4 (2008), s. 8.
przez inne organizaq'e i grupy obywatelskie. Zamiarem twórców strony www.telewizjaoby- watelska.org.pl jest, aby stała się ona platformą emisyjną dla inicjatyw obywatelskich i innych organizaqi pozarządowych.
Dzięki Telewizji Obywatelskiej coraz więcej organizaqi ma możliwość prezentacji własnej działalności. Zamiarem twórców Telewizji Obywatelskiej jest zachęcenie organizacji pozarzą
dowych do tworzenia własnych mediów. Dzięki nim trzeci sektor zyska szansę lepszego pro
pagowania swojej działalności na zewnątrz.
Podsumowanie
Słowo ma wielką moc. Informacja w dzisiejszych czasach jest wartością nie do przece
nienia. Przekaz treści za pomocą mediów pozwala wpływać na otaczającą nas rzeczywistość.
Prezentowane wiadomości pobudzają do dyskusji i refleksji, budują świadomość, są przyczyn
kiem do zmian. Media dają impuls dla rozkwitu aktywności obywatelskiej. Są nośnikiem tre
ści o ogromnej sile oddziaływania, nieporównywalnej z żadną inną formą przekazu.
Właściwości te są wykorzystywane przez dziennikarstwo obywatelskie dostępne dla każ
dego, kto uprawia je w interesie społecznym. Skoro więc działania organizacji pozarządowych skupione są na rzecznictwie interesów społecznych i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, to naturalną konsekwencją jest wykorzystanie przez nie własnych, niekomercyjnych i spo
łecznie zaangażowanych mediów, które mogą funkcjonować na rynku środków przekazu.
