Otrzymywanie, budowa i właściwości tlenków

Otrzymywanie, budowa i właściwości tlenków

1. Cele lekcji

Uczeń zna:

• pojęcie tlenków,

• właściwości tlenków,

• nazewnictwo tlenków

• sposoby otrzymywania tlenków.

b) Umiejętności

Uczeń odróżnia tlenki metalu od tlenków niemetalu oraz nazywa tlenki zgodnie z nomenklaturą chemiczną.

2. Metoda i forma pracy

Pogadanka, praca zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Przypomnienie zagadnień omawianych na poprzedniej lekcji poprzez pogadankę na temat związków chemicznych i ich rodzajów.

b) Faza realizacyjna

1. Wprowadzenie pojęcia tlenku.

Tlenki są to związki tlenu i innego dowolnego pierwiastka. Wyróżniamy tlenki metali i tlenki niemetali .Oto ogólny wzór tlenków:

E

O

,

Zapisanie przez uczniów notatki związanej z podziałem i właściwościami tlenków.

Tlenki dzielimy na tlenki metali i tlenki niemetali.

Tlenki metali:

- mają stan krystaliczny o budowie jonowej i dużej gęstości,

- są małolotne (ze względu na występowanie między jonami sił elektrostatycznych), - mają dość wysokie temperatury topnienia (500-3000⁰ C),

- nie rozpuszczają się w wodzie poza tlenkami litowców i berylowców.

Tlenki niemetali:

- najczęściej są substancjami gazowymi,

- poza paroma wyjątkami nie mają budowy jonowej,

- niektóre są dobrze lub słabo rozpuszczalne w wodzie (CO2, NO).

3. Podanie nomenklatury dotyczącej tlenków.

Zapisanie przez uczniów w zeszytach notatek z zakresu nazewnictwa tlenków.

A. Tlenki pierwiastków występujących tylko na jednym stopniu utlenienia mają dodane słowo tlenek, a następnie w dopełniaczu nazwę pierwiastka, np.:

• BaO – tlenek baru,

• Na2O – tlenek sodu,

• Al2O3 – tlenek glinu.

B. W przypadku, gdy pierwiastek tworzy tlenki na różnych stopniach utlenienia, po nazwie pierwiastka dodaje się w nawiasie cyfrę rzymską, która oznacza stopień ultenienia danego pierwiastka w danym tlenku, np.:

• CuO - tlenek miedzi (II),

• Cu2O – tlenek miedzi (I).

C. W przypadku tlenków niemetali stosujemy przedrostki greckie oznaczające liczbę atomów tlenu i danego niemetalu, np.:

• SO2- ditlenek siarki (dopuszcza się nazwę zwyczajową dwutlenek siarki),

• SiO2 – ditlenek krzemu (dopuszcza się nazwę dwutlenek krzemu),

• N2O3 – tritlenek diazotu (dopuszcza się nazwę trójtlenek azotu lub tlenek azotu(III)).

4. Zapisanie przez uczniów metod otrzymywania tlenków.

Otrzymywanie tlenków:

 Bezpośrednia reakcja pierwiastka z tlenem: C + O2 = CO2.

 Utlenianie tlenków: 2 SO2 + O2 = 2 SO3.

 Redukcja tlenków: CO2 + C = 2 CO.

 Rozkład termiczny soli lub wodorotlenków:

CaCO3 = CaO + CO2, Cu(OH)2 = CuO + H2O

5. Zapisanie przez uczniów w zeszytach podziału tlenków ze względu na ich właściwości chemiczne.

Właściwości chemiczne tlenków:

a) tlenki zasadowe – tlenki reagujące z kwasami, np.: CaO + 2 HCl = CaCl2 + H2O, b) tlenki kwasowe – tlenki reagujące z zasadami, np.: SO3 + 2 NaOH = Na2SO4 + H2O, c) tlenki amfoteryczne – tlenki reagujące i zasadami, i z kwasami, np.: ZnO,

d) tlenki obojętne – nie reagują ani z kwasami, ani z zasadami, np.: CO, NO.

c) Faza podsumowująca

Powtórzenie wiadomości zdobytych na lekcji.

5. Bibliografia

Z. Kluz, M. M. Poźniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak