~
■
I HORIZON
•
' ^
a
s g^
oUNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU
INSTYTUT PRAHISTORIIFOLIA
PRAEHISTORICA
POSNANIENSIA
TOM X/XI
Redaktor Je r z y Fo g e l WYDAWNICTWO NAUKOWEPOZNAŃ 2003
A dres R edakcji
Instytut P rahistorii, U niw ersytet im. A dam a M ickiew icza
(Institute o f Prehistory, A dam M ickiew icz U niversity) Św. M arcin 78, 61-809 Poznań, Poland
tel. (0 -6 1 )8 2 9 47 91 tel ./fax (0-61) 829 47 88 e-m ail: ipuam @ m ain.am u.edu.pl
Komitet Redakcyjny
Al e k s a n d r a Co f t a-Br o n ie w s k a, Wit o l d He n s e l, Mic h a ł Ko b u s ie w ic z, Al e k s a n d e r Ko ś k o, Ge r a r d La b u d a,
Le c h Le c ie j e w ic z, Ta d e u s z Ma k ie w ic z
W ydanie publikacji dofinansowane przez
Fundację Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
W Y D A W N IC T W O N A U K O W E U N IW ER SY T ETU IM . A D A M A M IC K IE W IC ZA W POZNA N IU ul. N ow ow iejskiego 55, 61-734 Poznań, teł. (061) 829-39-85, fax (061) 829 39 80
Proj ekt okładki : PIO T R S IKORS K i /
Redaktor: A N N A R Ą B A L SK A '
Redaktor techniczny: E L ŻB IET A R Y G IELSK A
Projekt okładki: PIO T R SIK O R SK I
ISBN 83-232-1183-3
ISSN 0239-8524
http://m ain.am u.edu.pl/~press e-m ail: press@ am u.edu.pl N akład 380 egz. Ark. wyd. 32,75. Ark. druk. 25,25 + w klejki.
P odpisano do druku w m arcu 2003 r.
rokozem*'H9| 60-281 P o z n a ń , u l. H e w e liu s z a 40 | |\ POZNAŃSKA DRUKARNIA NAUKOWA Sp. z o.o.
SPIS TREŚCI
STUDIA I MATERIAŁY
D ZIAŁ A. A RC H EO LO G IA PO W SZECH N A
Andrzej P. K o w a 1 s k i, Rola dziegciu i kory w zdobnictwie naczyń neolitycznych. Lingwistycz ny przyczynek do prahistorii estetyki ... 7 Seweryn R z e p e c k i , Srodkowoneolityczne znaleziska talerzy z Niżu Polski ... 21 Viktor I. K 1 o c h k o , Vjacheslav I. M a n i c h e v , Galina S. K o m p a n e c , Miron S.
K o v a l c h u k , Wychodnie m d miedzi na terenie Ukrainy zachodniej jako baza surowcowa metalurgii kolorowej w okresie funkcjonowania kultury trypolskiej ... 47 Józef Ł o ś , Przemysław M a k a r o w i e z, Materiały ze zniszczonych grobów kultury iwieńskiej
z terenu Kujaw i P a łu k ... 79 Maciej K a c z m a r e k , Ze studiów nad początkami kultury łużyckiej w zachodniej Wielkopolsce . 9 1 Andrzej M i c h a ł o w s k i , Romanen und Bajuwaren im I n n ta l... 131 Andrzej M i c h a ł o w s k i , „Miejsce cieniem kryte" w domu nr 4 z Kościelisk, pow. Olesno,
woj. opolskie (próba rekonstrukcji) - Problem budownictwa podcieniowego w kulturze przeworskiej ... ... 157 Anna B i t n e r - W r ó b l e w s k a , W poszukiwaniu wspólnego czasu. Ziemie bałtyjskie a Skan
dynawia we wczesnym okresie wędrówek ludów ... 177 Andrzej S i k o r s k i , Analiza odcisków tkanin na lX-XI-wiecznej ceramice naczyniowej z Góry,
gm. Pobiedziska, woj. wielkopolskie, stan. 1 ... 243 Michał K a r a , Maciej P r z y b y ł , Wczesnośredniowieczne grodzisko wklęsłe w Bninie koło
Poznania w świetle dotychczasowych ustaleń dendrochronologicznych ... 255 Jerzy F o g e 1, Jarosław J a s i e w i c z , Alina Ł o s i ń s k a , Andrzej S i k o r s k i , „Nowy" gró
dek późnośredniowieczny w rejonie Jezior Bnińskich (Błażejewo, gm. Kórnik, woj. wielko polskie) ... 269
DZIAŁ B. ARCHEO LOGIA ŚRÓDZIEM NOM ORSKA
Hieronim K a c z m a r e k , Manowce polskiej egiptologii XIX wieku. Jerzego Ręczyńskiego „przekład” tekstu Kamienia z Rosetty ... 297 Katarzyna G r a l a , Janusz S k o c z y l a s , Antyczne kamieniołomy Proconnesos. Zarys proble
matyki ... 313
AUTOREFERATY DOKTORSKIE
Marcin I g n a c z a k , Geneza kultury łużyckiej w strefie K ujaw ... ...329 Maciej K a c z m a r e k , Rozwój zachodniowielkopolskich społeczności kultury łużyckiej w epoce
b rą z u ...333 Andrzej M i c h a ł o w s k i , Osady kultury przeworskiej z terenów ziem p o lsk ic h ...337
4
SPIS TREŚCITomasz S t ę p n i k, Las w kulturze średniowiecznej W ielkopolski... 341
Adriana C i e s i e l s k a , Elementy teorii społecznej w archeologii - koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych... 344
POLEMIKA Piotr K a c z a n o w s k i , Janusz K. K o z ł o w s k i , Odpowiedź w sprawie antropogenezy... 351
RECENZJA Zbigniew B u k o w s k i , Jacek Woźny, Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich (od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego), Bydgoszcz 2000 ... 355
KRONIKA Janusz C z e b r e s z u k , Przemysław M a k a r o w i e z, Międzynarodowe sympozjum „ Od neo- lityzacji do początków epoki brązu. Przetniany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. BC", Brześć, Republika Białoruś, 28-31 maja 2000 r... 369
Danuta M i n t a - T w o r z o w s k a , Archeologia między Wschodem a Zachodem. Teoria i prak tyka w przekroju europejskim (sprawozdanie z międzynarodowej konferencji archeologicz nej, która odbyła się w Poznaniu w dniach 18-21 maja 2000 r.) ... 373
Danuta M i n t a - T w o r z o w s k a , Archeologia - paradygmat - pamięć”. Sprawozdanie z se sji poświęconej 10. rocznicy śmierci Profesora dra hab. Jana Żaka (Poznań - 22 marca 2000 r . ) ... 383
Tadeusz M a k i e w i c z, Mieczysław Domaradzki (1949-1998)... 394
Daniel M a k o w i e c k i , Wspomnienie o Profesorze Michale Iwaszkiewiczu... 396
Dobrochna J a n k o w s k a, Dr Erika Nagel (31.12.1943 - 24.07.1999) ... 398
Hanna K ó ć k a - K r e n z , Jubileusz 45-lecia pracy naukowej Profesor Zofii Hilczer-Kurna towskiej ... 400
CONTENTS
STUDIES AND MATERIALS
SECTIO N A. G EN ER A L A R C H A EO LO G Y
Andrzej P. K o w a l s k i , Importance o f birch tar and bark in the decoration o f Neolithic ves sels. A linguistic contribution to the prehistory o f aesthetics ... 7 Seweryn R z e p e c k i , The middle Neolithic plates findings from the Polish L o w la n d ... 21 Viktor J. K 1 o c h k o, Vjacheslav J. M a n i c h e v , Galina S. K o m p a n e c , Miron S. K o
v a l c h u k , Bassets o f copper ore in western Ukraine as a raw material base o f color met allurgy in the period ofTripolye c u ltu re ... 47 Józef Ł o ś , Przemysław M a k a r o w i e z, Archaeological data from the destroyed burials o f
the Iwno culture from Kujavia and Pałuki ... 79 Maciej K a c z m a r e k , On the studies o f the beginnings o f the Lusatian culture in western
W ielkopolska... 91 Andrzej M i c h a ł o w s k i , Romanen and Bajuwaren in Imitai ... 131 Andrzej M i c h a ł o w s k i , ‘A shadow-covered place' in the house No. 4 from Kościeliska,
Olesno district, Opole voivodeship (reconstruction attempt) - a problem o f the arcaded architecture o f the Przeworsk cu ltu re... 157 Anna B i t n e r - W r ó b l e w s k a , Looking fo r a Common Time. The Balt Lands and Scandi
navia in the Early Migration Period ... 177 Andrzej S i k o r s k i , An analysis o f fabrics impressions on pottery from the 9th to I I a' century
from Góra, site I, Pobiedziska commune, Wielkopolska voivodeship ... 243 Michał K a r a , Maciej P r z y b y ł , Early medieval stronghold in Bnin near Poznań in the light
o f dendrochronology ... 255 Jerzy F o g e I, Jarosław J a s i e w i c z , Alina Ł o s i ń s k a , Andrzej S i k o r s k i , A “new” late
medieval stronghold in the region o f the Bnin Lakes (Błażejewo, Kórnik commune, Wielko polska voivodeship) ... 269
SECTION B. M ED ITERRA N EA N A RCHAEOLOGY
Hieronim K a c z m a r e k , Wilderness o f Polish egyptology. Jerzy Ręczyński’s ‘translation’ o f the Rosetta Stone ... 297 Katarzyna G r a l a , Janusz S k o c z y l a s , The ancient Proconnesos quarries. An outline ... 313
DOCTORAL SELF-REVIEWS
Marcin I g n a c z a k , The genesis o f the Lusatian culture in C u ia via... 329 Maciej K a c z m a r e k , Development o f Western Great Poland communities o f the Lusatian
6
CONTENTSAndrzej M i c h a ł o w s k i , Settlements o f the Przeworsk culture from the Polish territories . . . 337
Tomasz S t ę p n i k. Forest in the culture o f mediaeval Great P o la n d ... 341
Adriana C i e s i e l s k a , Elements o f social theory in archaeology - conceptions o f groups, in stitutions and social structures ... 344
POLEMIC Piotr K a c z a n o w s k i , Janusz K o z ł o w s k i , An answer on anthropogenesis ... 351
REVIEW Zbigniew B u k o w s k i , Jacek Woźny, Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich (od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego), Bydgoszcz 2000 ... 355
CHRONICLE Janusz C z e b r e s z u k , Przemysław M a k a r o w i e z, International symposium "From neo- lithization to the beginning o f the Bronze Age. Cultural transformations in the region be tween the Odra and the Dnieper between the VI and the II millennia BC", Brzesc, The Re public o f Belarus, 28th-3I>' May 2000 ... 369
Danuta M i n t a - T w o r z o w s k a , Archaeology between the East and the West. Theory and practice throughout Europe. A report on the international archaeological conference in (Poznań on 18lh- 2 I u May 2000) ... 373
Danuta M i n t a - T w o r z o w s k a , “Archaeology - paradigm - memory”. A report on a scien tific session dedicated to Professor Jan Żak - 22'ul March 2000 ... 383
Tadeusz M a k i e w i c z, Mieczysław Domaradzki (1949-1998). In Memoriam ... 394
Daniel M a k o w i e c k i , Professor Michał Iwaszkiewicz - in M em oriam ... 396
Dobrochna J a n k o w s k a , Dr. Erika Nagel (31.12.1943 - 24.07.1999)... 398
Hanna K ó ć k a - K r e n z , 45 years o f scientific work o f Professor Zofia Hilczer-Kurnatowska . 400 Jerzy F o g e 1, Private archives o f Professor Józef Kostrzewski... 401
