Maria Cybulska
Poglądy J. U. Niemcewicza na prawo
karne i wykonanie kary [przegląd
art. Stanisława Walczaka o tym
samym tytule, zamieszczonego w
zeszycie 1(1963) "Przeglądu
Penitencjarnego"]
Palestra 8/1(73), 63-64
N r 1 (73) Przegląd, p r a s y p r a w n i c z e j 63 N ie m n ie j w a ż n ą z a s a d ą je s t n ie z a le ż n o ść a d w o k a ta od k lie n ta . D o a d w o k a ta n a le ż y w y b ó r ś r o d k ó w o b ro n y . J e ś li n ie d o jd z ie d o u z g o d n ie n ia z k lie n te m , a d w o k a t p o w in ie n z rz e c się p ro w a d z e n ia s p r a w y , b y n ie p ro w a d z ić je j w s p o s ó b , k tó r y u z n a je za n ie s łu s z n y . P ro w a d z ić to m oże do s y t u a c ji tr u d n y c h . W k a ż d y m r a z ie tr z e b a m ieif'sya w z g lę d z ie , że g d y k o n f l ik t w y n ik a w to k u r o z p r a w y , a d w o k a t n ie m o ż e opuści!; k lie n ta . W y s tą p ie n ie a d w o k a ta p rz e d są d e m p o w in n o b y ć sp o k o jn e i u p rz e jm e . N a d u ż y w a n ie im m u n i te t u o b ro ń c z e g o je s t b łę d e m , k tó r y p o n iż a g o d n o ść a d w o k a ta . D o p u sz c z a ln a j e s t k r y t y k a w y r o k u , n ie d o p u s z c z a ln a n a to m ia s t k r y t y k a sęd zieg o . A d w o k a t n ie p o w in ie n re z y g n o w a ć z a ta k u . A ta k p o w in ie n by ć o d w a ż n y , g d y ż o d w a g a je s t k o n ie c z n ą c e c h ą c h a r a k t e r u a d w o k a ta . A le a t a k p o w in ie n by ć z a w sze p o p ra w n y w fo rm ie .
N ie d o p u sz c z a ln e j e s t re k la m o w a n ie się i w e rb o w a n ie k lie n te li p rz e z p o ś r e d n i k ó w . A d w o k a t n ie p o w in ie n k o k ie to w a ć s p ra w o z d a w c ó w są d o w y c h i s t a r a ć się o ro z g ło s w p ra s ie . T y lk o w y s tą p ie n ia p rz e d są d e m p o w in n y tw o rz y ć r e p u t a c j ę a d w o k a ta . W y n a g ro d z e n ie a d w o k a ta j e s t w y n a g ro d z e n ie m z a p ra c ę , p o w in n o ono o d p o w ia d a ć n a k ła d o w i i w a r to ś c i p ra c y , je d n a k ż e n a le ż y z a w sz e b ra ć p o d u w a g ę s y t u a c ję m a ją tk o w ą k li e n ta . U z n a ją c , że a d w o k a t j e s t w s p ó łp r a c o w n ik ie m w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i, a u t o r r e c e n z ji w y w o d z i, „iż G a rç o n p o d k re ś la , że n ie n a le ż y on (tj. a d w o k a t) do a p a r a t u są d o w e g o i p rz e d e w s z y s tk im m u s i s trz e c sw e j a d w o k a c k ie j w o ln o śc i. F e ty s z y z m te j a b s o lu tn e j w o ln o śc i j e s t o c z y w isty m m ite m . I z ty m w ła ś n ie n a d a w a n ie m n ie z m ie r n ie w y s o k ie j r a n g i a d w o k a to w i ja k o je d n o s tc e o s a m o tn io n e j d z ia ła ją c e j w s t a n ie ja k b y c a łk o w ite j iz o la c ji tr u d n o z a u to r e m się zgodzić. N ie m a b o w ie m św ia d o m o śc i w y a b s tr a h o w a n e j o d rz e c z y w is to śc i s p o łe c z n e j”.
Z ty m g e n e ra ln y m z a s trz e ż e n ie m „ p ra c a G a rę o n a — p isz e d a le j a u to r r e c e n z ji — s ta n o w i w a ż n y p rz y c z y n e k do p o z n a n ia z a s a d e ty k i a d w o k a c k ie j, z w ła s z c z a ty c h , k tó r e ja k o o g ó ln ie u z n a w a n e w a rto ś c i m o r a ln e m o ty w a c ji p o s tę p o w a n ia w s ta ły m o b c o w a n iu sp o łe c z n y m o d p o w ia d a ją re g u ło m lu d z k ie g o d z ia ła n ia w k a ż d e j f o r m a c j i sp o łe c z n e j, w ty m ta k ż e n o rm o m e ty c z n y m o b o w ią z u ją c y m w s p ó łc z e s n e g o a d w o k a ta , g d z ie b y sw e g o z a w o d u n ie w y k o n y w a ł” .
P oglqdy J. U . N ie m c e w ic z a na p ra w o ka rn e i w y k o n a n ie k a ry
t o ty t u ł a r t y k u łu p ió r a S ta n is ła w a W a l c z a k a , za m ie sz c z o n e g o w zesz. 1 (19S3 r.) n o w e g o c z a so p ism a p o d n a z w ą „P R Z E G L Ą D P E N IT E N C J A R N Y ”. J . U. N ie m c e w ic z z n a n y je s t p rz e d e w s z y s tk im ja k o p is a r z i d z ia ła c z p o li ty c z n y , n a to m ia s t m n ie j z n a n e są jeg o p r a c e d o ty c z ą c e z a g a d n ie ń z z a k r e s u p r a w a k a rn e g o i w y k o n a n ia k a ry . N ie m c e w ic z p o z o s ta w a ł p od w p ły w e m id e i r o z w in ię ty c h w S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h A m e ry k i P ó łn o c n e j i p r a g n ą ł te id e e p r z e n ie ś ć n a g r u n t p o ls k i i w p ro w a d z ić w życie.P ie r w s z ą c h ro n o lo g ic z n ie jeg o p r a c ą z te j d z ie d z in y b y ł „ M e m o ria ł” , z ło ż o n y w e w rz e ś n iu 1807 r. ó w c z e sn y m w ła d z o m K s ię s tw a W a rs z a w sk ie g o . M e m o ria ł te n p r z e z 155 l a t u w a ż a n y b y ł za p r a c ę z a g in io n ą i o d n a le z io n y z o s ta ł o b e c n ie w B ib lio te c e w D reźn ie. D ru g ie p o św ię c o n e te j te m a ty c e o p ra c o w a n ie to p u b li k a c ja z 1818 r . p t.: „O W ię z ie n ia c h P u b lic z n y c h czyli D o m a c h P o k u ty rz e c z k r ó t k a ”.
64 P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e ) N r 1 (73)
Z a s a d n ic z e p o g lą d y N ie m c e w ic z a są n a s tę p u ją c e : 1) k a r a ś m ie rc i p o w in n a b y ć w y d a tn ie o g ra n ic z o n a , p o n ie w a ż j e s t sp rz e c z n ą z id e ą p o p ra w y w ię ź n ia ; 2) z a k ła d k a r n y p o w o ła n y j e s t d o n a p r a w ia n i a b łę d ó w i n ie s p ra w ie d liw o ś c i, od k t ó r y c h n ie j e s t w o ln a n a jle p s z a u s ta w a ; 3) re ż y m w ię z ie n n y p o w in ie n pw legać n a w s p ó ln y m p r z e b y w a n iu w c e la c h 4 o só b w c z a sie n o cy i n a z e s p ^ v w e j p ra c y w c ią g u d n ia , p o łą c z o n e j z n a k a z e m m ilc z e n ia ; 4) osoby, k tó r e d o p u ś c iły się d r o b n y c h p r z e s tę p s tw , p o w in n y o d b y w a ć k a r ę o d d z ie ln ie , a b y n ie u le g a ć w p ły w o m d e m o r a liz a c y jn y m o to c z e n ia . R e ż y m w ty c h w ię z ie n ia c h p o w in ie n b y ć b a rd z o s u r o w y i m a s p e łn ia ć p rz e d e w s z y s tk im f u n k c j ę d o le g liw o śc i i o d s tr a s z e n ia ; 5) n a le ż y sto s o w a ć p r z e d te r m in o w e z w o ln ie n ie , k tó r e w k o n c e p c ji N ie m c e w ic z a p r z y b ie r a fo r m ę ła s k i ze s tro n y m o n a r c h y . A u to r p o d k r e ś la p o w a ż n ą ro lę , j a k ą o d e g r a ł N ie m c e w ic z w ro z w o ju p o ls k ie j m y ś li p e n it e n c ja r n e j. P r o p a g o w a ł on z w ią z a n ie są d ó w z w y k o n a n ie m k a r y p o z b a w ie n ia w o ln o śc i o r a z k o n ie c z n o ść z w ró c e n ia u w a g i n a m o m e n ty r e e d u k a c y j n e w ię ź n ia . Id e e te w y w a r ły w p ły w n ie ty lk o w o k re s ie d z ia ła ln o ś c i N ie m c e w ic z a w K s ię s tw ie W a rs z a w s k im , a le ta k ż e w ie le l a t p ó ź n ie j.
N a z a k o ń c z e n ie a r t y k u łu a u t o r w n a s tę p u ją c y c h s ło w a c h c h a r a k t e r y z u j e r o lę N ie m c e w ic z o w s k ie g o M e m o ria łu , p rz e z n a c z o n e g o d la K s ię s tw a W a rs z a w s k ie g o :
„ A d re s o w a n y i zło żo n y n a rę c e K ró la S a s k ie g o , d a r e m n ie o c z e k iw a ł s w o je j r e a liz a c ji. W y d o b y c ie go d ziś z z a p o m n ie n ia i p rz y p o m n ie n ie je g o tr e ś c i p o w in n o s łu ż y ć p o d k r e ś le n iu te j p ra w d y , że w z n io s łe h u m a n i ta r n e id e e t o r u j ą so b ie d ro g ę p o n a d g r a n ic a m i p a ń s tw o w y m i i s ta n o w ią tr w a ł y w k ła d w o g ó ln o lu d z k ie d z ie ło s łu ż e n ia c z ło w ie k o w i, że są n ie p r z e m ija ją c e o r a z że n ie tr a c ą n a a k tu a l n o ś c i b e z w z g lę d u n a u p ły w c z a su , k tó r y n a s d zieli od ic h n a r o d z in ”. W ty m ż e z e sz y c ie „ P rz e g lą d u P e n it e n c ja r n e g o ” z a m ie sz c z o n y z o s ta ł a r t y k u ł J e r z e g o S l i w o w s k i e g o p t.:
O sg d o w ym n a d z o rz e p e n ite n c ja rn y m w u s ta w o d a w s tw ie p o lskim
S ą d o w y n a d z ó r p e n it e n c ja r n y to p o ję c ie n o w e . W is tn ie ją c y m s ta n ie p r a w n y m s a d o w y n a d z ó r p e n ite n c ja r n y o p ie r a się w y łą c z n ie n a z a rz ą d z e n iu M in is tr a S p r a w ie d liw o ś c i z d n ia 3 c z e rw c a 1957 r. 65/57,'U w s p r a w ie ty m c z a so w e g o u r e g u l o w a n ia n a d z o r u n a d z a k ła d a m i k a r n y m i, n a to m ia s t w to k u p ra c n a d p r o je k te m u s t a w y o w ię z ie n n ic tw ie z a g a d n ie n ie n a d z o ru p e n ite n c ja r n e g o ju ż s k u p ia n a so b ie u w a g ę c z ło n k ó w k o m is ji. A u to r , o m a w ia ją c p o ję c ie są d o w e g o n a d z o r u p e n ite n c ja r n e g o , w y ja ś n ia , że j e s t to n a d z ó r n ie z a le ż n y od n a d z o ru s p r a w o w a n e g o p rz e z C e n tr a ln y Z a rz ą d W ię z ie n n ic tw a . J e g o r a c j a b y tu — to k o n c e n tr o w a n ie w y s iłk ó w n a d r e e d u k a c j ą s k a zan eg o . W e d łu g o b e c n ie o b o w ią z u ją c e g o s t a n u p ra w n e g o u p r a w n ie n ia s ą d u w d z ie - dżihffe n a d z o r u są ś c iś le k o n tr o ln e i n ie w k r a c z a ją w s f e rę d e c y z ji. O rg a n s ą d o w e g o n a d z o r u m a p ra w o do z a w ie s z e n ia s p r z e c z n e j z p ra w e m d e c y z ji a d m i n i s t r a c ji w ię z ie n n e j, n ie m a je d n a k p r a w a do p o w z ię c ia s a m o d z ie ln e j d e c y z ji, le c z ty lk o p ra w o n ie z w ło c z n e g o p rz e k a z a n ia s p r a w y M in is tro w i S p ra w ie d liw o ś c i c e le m j e j ro z s trz y g n ię c ia .P r o j e k t n o w e j u s ta w y o w ię z ie n n ic tw ie o p o w ia d a się za ro z s z e rz e n ie m u p r a w n ie ń s ą d u w d z ie d z in ie n a d z o r u n a d w y k o n a n ie m k a ry . P rz e w id z ia n e j e s t m i a n o w ic ie p o w ie rz e n ie s ą d o w i n ie ty lk o p r a w a s a m o d z ie ln e j d e c y z ji, le c z ta k ż e *
