Prawo karne

Prawo karne

Dr Konrad Lipiński

Katedra Prawa Karnego Materialnego

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• iter delicti

• zamiar

• przygotowanie

• usiłowanie

• dokonanie

• tylko typy umyślne

• problem tzw. przestępstw jednochwilowych

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• zamiar

• cogitationis poenam nemo patitur

• Gedanken sind zollfrei

• projekt art. 148a k.k.

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• istota usiłowania: koncepcja subiektywna / koncepcja obiektywna

• realne zagrożenie dla dobra prawnego + zamiar

• znamiona usiłowania:

• zamiar

• bezpośrednie zmierzanie do dokonania

• brak dokonania

• problem usiłowania przestępstw formalnych

• bezpośrednie zmierzanie do zrealizowania znamienia czasownikowego

• usiłowanie przez zaniechanie

• przestępstwa materialne, czy materialne i formalne?

• usiłowanie kwalifikowane

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• zamiar bezpośredni czy bezpośredni i ewentualny?

• verba legis: „w zamiarze”

• bezpośrednie zmierzanie do dokonania

• ujęcie obiektywne – początek dokonania

• ujęcie subiektywne – uzewnętrznienie zamiaru

• ujęcie mieszane

• zewnętrzne, skonkretyzowane ujawnienie konkretnego zamiaru

• realne niebezpieczeństwo dla dobra prawnego

• ostatnie ogniwo przed dokonaniem według planu sprawcy

• przestępstwa dwuaktowe – drugie ze znamion czasownikowych

• przekształcenie zagrożenia abstrakcyjnego w realne (wyrok SN z 4 IX

2007 r., II KK 322/06) a przestępstwa z abstrakcyjnego narażenia na

niebezpieczeństwo

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• usiłowanie ukończone / nieukończone

• nieukończone – brak wykonania wszystkich czynności niezbędnych do realizacji znamion

• ukończone – wykonanie wszystkich czynności niezbędnych do realizacji znamion, brak skutku

• problematyka czynnego żalu

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• usiłowanie nieudolne

• przedmiot, na którym sprawca zamierzał dokonać czynu zabronionego, nie nadaje się do dokonania na nim zamierzonego czynu

• użyty przez sprawcę środek nie nadaje się do popełnienia czynu zabronionego

• tylko dwa przypadki karalności

• odwrotność błędu co do znamion

• brak realnego zagrożenia dla dobra prawnego

• ocena ex ante

• co jest podstawą kryminalizacji?

• usiłowanie względnie / bezwzględnie nieudolne

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• usiłowanie nieudolne

• Art. 23 par. 3 k.k. z 1932 r.: Nie odpowiada za usiłowanie, kto tylko z powodu zabobonu lub ciemnoty wierzył w skuteczność swego działania

• delictum putativum: : "przy przestępstwie urojonem dokonanie jest możliwe, niemożliwa tylko jest przestępność czynu" (J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938, s. 127)

• usiłowanie nieudolne a nieudolność usiłowania (udolnego)

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• usiłowanie

• dobrowolne odstąpienie od dokonania

• odstąpienie od dokonania lub zapobiegnięcie skutkowi

• okoliczność wyłączająca karalność – „nie podlega karze…”

• dobrowolność – możliwość dokonania + brak zamiaru

• zasadniczo motywy irrelewantne

• brak dowolności:

• uświadomiony brak możliwości dokonania

• narażenie dóbr sprawcy na niebezpieczeństwo

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• przygotowanie

• brak „pola niczyjego” między przygotowaniem a usiłowaniem

• uzewnętrznione zachowanie, które nie zmierza bezpośrednio do dokonania

• przygotowanie jako stworzenie warunków do usiłowania

• relatywizowane do konkretnego typu czynu zabronionego

• obiektywne ułatwienie dokonania

• konfiguracja jednoosobowa / wieloosobowa

• strona podmiotowa

• karalne, gdy ustawa tak stanowi

• dobrowolne odstąpienie

• karalność nie „odżywa” po dobrowolnym odstąpieniu od usiłowania

Etapy realizacji przestępstwa

Formy stadialne

• dokonanie

• realizacja kompletu znamion

• dokonanie a czas popełnienia przestępstwa

• dokonanie a popełnienie przestępstwa